Verba, rapit ferrum, bellumque recpllere bello
Incipit, et ferrum ferro, fallitque securim
Objecta clypei, variosque reverberat ictus.
Sed tandem proprio devicta labore, fatiscit
Impietas, Marti cedens sine Marte subacta.
Quæ restat, Fraus sola sibi solatia pugnæ
Quærit, et ad veteres latebras fraudesque recurrit,
Degeneri pugna, servili Marte, doloso
Insultu, belli furias molitur in hostem.
414 Blanditiis non blanda tamen Fraus allicit
[illum.

Has ergo vomit illa preces, et dulcibus afflat
Verbis, et phaleris dictorum palliat artem :
O juvenis cui terra favet, cui militat æther,
Cui Deus arridet, cœlum famulatur, et omnis
Applaudit mundus, et totus supplicat orbis;
Relliquiis belli, quæ vix et forte supersunt,
Parce, nec in victos desæviat ira leonis.
Vincere cur victos tentas? cur bella movere
Quæris in imbelles? satis est potuisse, nec ultra
Nobilitas animi quærat, nisi vincere posse.›
Dum blandis precibus mentitur verba precantis,
Evocat occulte gladium, maturius ensem
Nudat, et ingeminans ictus ad vulnera ferrum
Invitat; sed cassis ad hoc contendit, et ensem
Spernit, nec tali dignatur cedere ferro.
Econtra gerit arma Fides, Fraudisque refellit
Insidias, nudatque dolos, et furta revelat.
Sed postquam nil posse dolos et pallia fraudis
Fraus videt, exit bella, fugæ committitur, arma
Exuit, et partem vitæ lucratur eundo.

CAPUT VIII.

→ Ms. V., et ad instar.

B

Misceat, aut pugnam moveat germana sorori. Ergo consilio matris concordat, et hostem Deserit, ignorans cui justius arma movere Possit sic neutri cedens, famulatur utrique. Jam scelerum superata cohors in regna silentum 415 Arma refert, et se victam miratur, et illud Quod patitur, vix esse putat, nec creditur illi Quod videt, et Stygias fugit indignata sub umbras. Pugna cadit, cedit juveni victoria, surgit Virtus, succumbit Vitium, Natura triumphat. Regnat Amor, nusquam Discordia, Foedus ubique. Nam regnum mundi legum moderatur habenis Ille beatus homo, quem non lascivia frangit, Non superat fastus, facinus non inquinat, urget Luxuriæ stimulus, fraudis non inficit error, In terris jam castra locant, et regna merentur Virtutes, mundumque regunt, nec jam magis illis Astra placent, sedesque poli quam terrenus orbis. Jam cœlo contendit humus, jam terra nitorem Induit æthereum, jain terram vestit Olympus. Nec jam corrigitur rastro, nec vomere campus Iæditur, aut curvi deplorat vulnus aratri ; Ut tellus avido quamvis invita colono Pareat, et semen multo cum fœnore reddat. Non arbor cultum quærit, non vinca falcem; Sed fructus dat sponte novos, et vota coloni Fertilitate premit; spes vincitur ubere fructu. Gratis poma parit arbor, vitisque racemos, C Et sine se natas miratur pampinus uvas; Et tunicis egressa suis rosa purpurat hortos, Nec spinam matrem redolet, sed sponte creata Pullulat, atque novos sine semine prodit in ortus. Sic flores alii rident, varioque colore Depingit terram florum primæva juventus,

CAPUT IX.

Auctor munit opus suum contra Zoilorum dentes.

O mihi continuo multum sudata labore
Pagina, cujus adhuc minuit detractio famam;
Vive, nec antiquos tentes æquare poetas,
Sed potius veterum vestigia semper adorans
Subsequere, et lauris humiles submitte myricas.
D Jam ratis evadens Scyllam monstrumque Charybdis
Ad portus tranquilla meat, jam littore gaudet
Navita, jam metam cursor, tenet anchora portum ;
Nauta tamen tremebundus adbuc post æquoris
[æstum

Terrenos timet insultus, ne, tutus in undis,
Naufragus in terra pereat; ne livor in illum
Sæviat, aut morsus detractio figat in illo:
Qui jam scribendi studium pondusque laboris
Exhausit, proprio concludens fine !aborem.
Si tamen ad præsens fundit sua n.urmura livor
Et famam delere cupit, laudesque poetæ
Supplantare novas, saltem post tata silebit,

At quicunque Deum supplex affatur, ab illo
Incipiat, versoque in eumdem fine, quiescat.
Multa quidem huic studio subeunt meditanda, ja-
[centem

Tollere quæ possint hinc ad cœlestia mentem :
Contemplator uti ex nihilo Deus omnia quondam
Protulerit, quæ vis, sapientia quanta, quis ardor
Artificis, quantum emineant, quantumque nitescant:
Omnia ne vero tantum admirere creata,

Usque Creatorem ut non mente animoque sequaris:
Ergo sub obtutum veniant quæcunque leguntur
Lumine, ne quid iners proprio et sine munere degat.
Namque oculis multa occurrunt, quæ pabula cunctis
Sensibus indulgent. Terræ decor, ætheris ardor,
Undarum liquor, et vasti per inane meatus,
Tum cœli decus, atque ingentis lumina mundi
Sidera; dein oculorum et mentis acumine cœli
Ambitus insinuet sese, vertigine cujus
Vallantur quæ corpus habent, tum cardinis ille
impetus, assiduo qui summa volumine torquet.
Mox extremi orbes, totumque sub axe corusco
Perpendatur opus, motusque, ortusque, obitusque
Astrorum, variæque vices, annique recursus.
Terrenis quantum faveant cœlestia, quali
Audiat obsequio cœlestibus infima moles.
Ut lunæ quæcunque globo subjecta ferantur
Ordine nascendi, senioque absumpta fatiscant,
Præscriptoque nihil naturæ ab limite cedat.
Hlinc quoque uti liqueat, quali furor incitet œstro
Pectora, quæ perhibent homini famularier astra;
Nec mundum ratione regi, sed ab impete verti
Fortunæ, varioque angi mortalia casu.
Nunc tamen haud locus hæc abstrusaque semina
[rerum

Scrutari, actæa toties discussa sub umbra;
Ipsa sed a doctis jam vestigata sagaci
Ingenio, et jam scita, animo quærantur acuto :
Indoctis quantum indulget sua cuique Minerva,
Queis opere in tanto non desudare licebit.
Quippe rudeis crebro divina potentia mirum
Edocet, ut porro edoceant arcana professos;
Qui gnari tamen, atque insignes munere tanto
Longius anteirent, summi cum gratia Patris
Excolat ingenium, non destruat, aut male vertat.
Ast hominum genus ancipitem speculantibus offert
417 Materiam : hinc animus divinæ conscius auræ,
Inde omni ratione carens, consorsque ferarum
Sensus adest, qui sæpe alto nos fraudat Olympo.

Id quoque succurrit volvendum sæpius, ut cum Nos rerum in medio ceu muudi vincla locarit Maximus ille Opifex : quanta ratione cavendum est,

A Ne genius stet noster iners, quantoque labore
Nos opus eniti, e superis quando ultima nobis
Est statio; tum quo pugnanda sit ordine pugna,
Cum supra infraque inter se contraria bellent.
Quove modo est cuivis curandum, ut se intus ad
[unguem
Noscat, et ignaræ frangat conamina mentis :
Quandoquidem quid de extremis tenet, imminet
[ingens

B

Discrimen, ne dum alterius se credit amori,
Vergat in alterius partem, et ratione relicta
Sensibus obstrictus miser obmutescat, ut unde
Venerit, ignoret, et quo properare necesse est.
At quæ homine inferiora animo meditanda mini-
[strant,

Ut quæ se innumeris virtutibus inclyta tollunt,
Usque adeo servent vireis, quas intulit auctor,
Cum mens casta alios, alios vis acrior, illos
Aut animus sapiens, aut pulchra modestia tollat,
Quæ cuncta, ut proprium mortalibus inderet ignem,
Et Deus, et genitor magna pius extudit arte.

His animadversis mens sese accinget ad illa,
Quæ minime fiunt, sed sunt, velut ipsa Platonis
Verba canunt; jamque a sensu nihil expetet, ipsas
Naturas rerum expendens, speciesque : deinde
Angelicos pervecta gradus, ascendet Olympum;
Nec mortale tuens, sed jam divinitus atra
Nube procul pulsa radiant: lumine cernet,
Effectusque pii læta inspectabit amoris.

Tum circumspiciens, supera infera cuncta videbit Collaudare Deum, atque illi bona cuncta referre : Præcipue si quæque oculis obnoxia nostris Ingenio, fideique acie lustraverit acri. Nam veluti sphæra cœli et rerum generantum, Sie chorus ille sacer, manesque a morte redempti Sunt quasi materie immunis, non visilis orbis.

Quæ si cuncta simul animo comprensa Tonanti Equipares, nil prorsus erunt : per se integer ille, Pars idem, totusque idem, pars semper ubique, Semper totus ubique, carens ortuque obituque. Horum nil teres est, proprio nil robore constat. In nihilum jam cuncta ruant, si maximus ille Arbiter arcani fluxum neget ire vigoris.

Hinc spectare licet vireisque, animumque, piam[que

Artificis mentem; quanquam inferiore sub orbe
Vis viget, in supero sapientia fulget, et ardet
Lux in supremo, bonitasque in quolibet horum :
Cuncta tamen meditari, et in omnibus omnia fas

Lest.

F. CAROLUS DE VISCH Prior Dunensis.

CAPUT PRIMUM.

A Phœbo Phoebe lumen capit; a sapiente

20

Insipiens sensum, quo quasi luce micat.

Nil aliud nisi se valet ardens Ethna cremare;
Sic se, non alios, invidus igne coquit.

Sus de sorde levat, saltem dum colligit escas,
Cur nunquam surgit sorde volutus homo?
Utribus antiquis vinum committere noli,

Nec senibus sensum quem retinere velis. Nititur in vetitum quod in agros defluat æquor : Sic init illicitum, quam cito peccat homo. 422 Stultior est stulto, qui mandat balsama cri[bro,

Et verbis pleno verba tacenda viro.
Sæpe viatorem nova non vetus orbita fallit,
Sic socius socium, non vetus, imo novus.
Non est in speculo res quæ speculatur in illo ;
Eminet, et non est in muliere fides.

A

Post inimicitias, clarior est et amor. Loricam duram possunt penetrare sagittæ, Et cor derisus 18 et mala verba meum. Firmiter in portu puppem tenet anchora morsu, Sic in proposito spes rata corda tenet. Subtrahe ligna foco, si vis exstinguere flammas; Si carnis motus, otia, vina, dapes. Ripa retentat aquas pelagi, ne migret in arva, Et 29 tenet irati frena modesta manus. Sæpe cicatrices in vulnera prisca resurgunt, Ad mala facta sui gens male sana redit. Fragrantes vicina rosas urtica perurit,

Sic justos semper turbat iniquus homo. In palea dum grana jacent, immunda videntur, Et 30 similis pravis, qui manet inter eos. B Ictibus undarum rupes immota resistit,

C

Et bonus assiduis fluctibus orbis 31, hemo. Mobile cum vento folium volat arbore raptum; Sic mens instabilis semper ut aura volat. Stultus qui puppem sine remige ducit in altum; 423 Et sine subsidio qui grave sumit onus. Per patulas rimas sol lucens intrat in ædem, Corda per auriculas dogma docentis init. Multoties captum trahit hamus ab æquore piscem; Sed bona verba mali nullus ab ore trahit. Pauperat et ditata talorum casibus ullunt *3 Alea sed multat ut mage fiat inops. Exstincti cineres vivent si sulphure tangas 33

Sic vetus apposita mente calescit amor. Dira Charybdis aquas bibit et vomit omnibus horis; Sic dat, sic aufert sors sua dona viris. Currere cogit equum sub milite calcar acutum, Et puerum studio virga vacare suo. Non semper perit ipse sua qui navigat aura 36, Nec vir qui propria degere debet ope.

21 Ms. quam.

2 Eminet, id est, apparet. 80 Alia

апга.