AD OPERA ALANI DE INSULIS PROLEGOMENA EDITIONIS ANTUERPIENSIS CURANTE R. D. CAROLO DE VISCH PRIORE COENOBII BEATÆ MARIE DE DUNIS, SACRÆ THEOLOGIÆ PROFESSORE. (Alani Magni de Insulis, sacræ theologiæ Doctoris, cognomento Universalis, ex glorioso Scholæ ecclesiasticæ Part siensis moderatore humilis Cisterciensis conversi, Opera moralia, parænetica et polemica, quæ reperiri potuerunt quorum pleraque nunc primum ex antiquis manuscriptis codicibus eruta luci dantur; alia typis olim edila, collatione facta cum exemplaribus mss., correctione varieque illustrata proferuntur; opere et studio R D. Caroli de VISCH, prioris cœnobii B. Marie de Dunis, S. theo.ogiæ professo is; subjuncto generali ac locupletissimo indice duplici, Concionum videlicet et rerum ac verborum Antuerpie, apud Guillelmum Lesteenium et Engelbertum Gymnicum, via vulgo Hoochtraet dicta, sub Pellicano aureo, anno M.DC.LIV.) EPISTOLA DEDICATORIA. Admodum reverendo amplissimoque domino D. Bernardo BоTTYN, clarissimi cœnobii B. Mariæ de Dunis abbati, necnon et universi ordinis Cisterciensis per Beigium vicario generali, etc. Superioribus annis (adm. reverende domine) lucubrationum mearum primitias preli ornamento decoratas (Bibliothecam dico scriptorum Cisterciensium) adm. reverendæ dominationi tuæ consecravi, quas tanta benevolentia suscepisti, ut ad sublimiora tentandum animum studiumque provexeris: Et quam non sine fructu, testis erit irrefragabilis magnus ille Alanus de Insulis, Doctoris, olim, Universalis cognomine, nec minus sanctimonia vitæ clarissimus; quem jampridem (temporis injuria, suorumque desidia) densissimis mancipatum tenebris, tineisque et blattis sic attritum et defœdatum, ut etiam oblivio nis interitu jamjam consumendus videretur, non sine labore indefesso, studioque pervigili, eduxi, fovi, varieque (pro facultatibus meis) exornavi: intantum, ut modo splendori ac viribus suis restitutus, nullius quantumvis exactissimi et eruditissimi censuram formidare debeat. Qualis enim fuit in vita, talis est et in littera magnus fuit in sæculo, humilis in occulto claustri, sed major et sublimis erit in publico Ecclesiæ; sub modio religiosus, at super candelabrum gloriosus; auditu dignus, dignior lectu, prædicatu dignissimus, quin et vitæ sanctimonia observandus, ac etiam imitandus ut mirum sit, tam diu latere potuisse scriptorem tam eximium ac singularem; in cujus scriptis attentius perlectis, protinus arrident veræ pietatis candor, constantia explanationis, utilitas doctrinæ moralis, aptitudo conceptuum et inventionis, ac denique probationis ex sacra Scriptura soliditas. Porro, quam operam in recognoscendo, illustrando et publicando impenderim, difficulter persuasero iis, qui similibus studiis nunquam vacarunt. Cum enim plerumque in exemplaribus mss. hinc inde reperirem characteres et verba vetustate trita, nec non, passim, obscurissimas ac prorsus inusitatas abbreviationes, imo, et integras sæpius sententias amanuensium incuria, aut scribendi præcipitantia omnino depravatas, necessario singulorum librorum plura exemplaria comparare debui, si lectionem genui nam colligere vellem: quibus, non sine magnis expensis et fatigationibus, undequaque tandem conqui sitis, dum ea examinarem, et inter se conferrem, ut unius mutilum per aliud supplerem, aut mendum emendarem, reperi plerisque in locis, non dictionibus tantum, sententiis et periodis, verum etiam paginis integris confusis, omissis vel insertis, discrepare. Omnibus tamen his difficultatibus improbo labore superatis (optima fide, nihil de meo addendo aut mutando) partes avulsas et transpositas in locum suum restitui, textuique lectionem aptavi, quam veriorem ex sensu litteræ et consensu codicum deprehendi, diversa tamen in margine notata. Deinde, præter citationes omnes, nonnullasque adnotationes breves margini etiam superadditas, et diversa characterum genera, quibus nonnulla distingui curavimus; singulis quoque libris quædam prolegomena, seu præfationes præfiximus, lectoribus omnibus percommodas. A scholiis tamen et adnotationibus prolixioribus abstinui, quibus modernorum plerique, auctores alias optimos, et per se clarissimos, conspurcare magis quam illustrare consueverunt. Eorum autem loco, præmisi Elogia et testimonia virorum illustrium de Alano nostro, ejusque doctrina: nec non et historicam Relationem De vita et morte ejusdem. Quia permagni refert nosse auctorem quem legendum susceperis, dictis etiam magnum pondus addit dicentis auctoritas et mirum quam prouis auribus, promptisque animis hauriatur doctrina, quam celebris fama doctoris commendat: quæ oninia sane non aliunde melius quam ex vita et clarorum virorum testimoniis constare possunt. Hunc itaque auctorem, tol tantisque laboribus recognitum et restitutum (anno hoc sanctissimi Patris nostri Bernardi lustro-jubilæo, sive quingentesimo, a felicissimi ejusdem transitus die) in publicum producturus (tanquam clarissimæ illius domus alumnum, in qua idem sanctissimus Pater olim religionis spiritum hausit, et eminentis suæ sanctitatis fundamenta jecit, quæ in illustrissimam postmodum molem assurrexerunt) adm. reverendæ dominationi tuæ prius sisto; utpote cui nuperrime prudentissimi et religiosissimi ordinis nostri superiores (turbatissimo hoc patriæ statu) in mediis belloruia procellis, numerosam ordinis nostri congregationem, per universas Belgicæ catholicæ provincias dispersam, cum illustri vicarii generalis titulo, gubernandam concrediderunt. Sisto, inquam, non ut tuearis, cum ipse sibi sufficiens doctrinæ suæ integritate et excellentia, manu protectoris non egeat; verum, ut gratanter suscipias, et amplectaris, ac denique auctoritatis tuæ commissione munitum, velut operarium strenuum in Dominicum agrum emittere digneris, ubi (cum exhortator sit vere potens in verbo, ut peccatores excitet, justosque stimulet) haud dubie, fructum uberem.reportabit, virtutes multas opérando in plebe, in religione, in Ecclesia universa. Quod autem ad me meaque attinet studia, quia satis compertum habeo (adm. reverende, amplissimeque domine) singulare tibi semper fuisse delicias, filiorum tuorum sacra studia; inter quæ hæc non infimo loco censeri debeant ea, quæ in antiquorum Patrum lucubrationibus ab interitu vindicandis, versantur, non magnopere mihi verendum video, ne labores mei in tam illustris auctoris restitutione expensi, Adm. R. D. tue displiceant; quin potius confidenter spero eodem illos affectu suscipiendos, quo a me præstiti sunt, ad sacri ordinis nostri Cisterciensis splendorem, Ecclesiæ utilitatem, nec non memoriam æternam clarissimi nominis tui, quod perennante nomine Alani, et ipsum quoque ut perennare valeat, ex igtimis animi affectibus adprecor. Primum est, Henrici Gandavensis, archidiaconi A moralissimi et doctissimi professoris, ordinis Præ Tornacensis, SS. theologiæ doctoris Sorbonici, cognomento Solemnis, qui, libro De scriptoribus ecclesiasticis, cap. 21, hæc de Alano scribit : Alanus, Insulis oriundus, liberalium artium peritus, Parisiis ecclesiastica scholæ præfuit, et ingenii sui monumenta relinquens, scripsit Summam ad prædicationis officium utilem. Et quia metro multum claruit, scripsit metrice Poeticen, excogitata materia, de viro optimo, et in omnibus perfectissimo quem librum vocavit Anticlaudianum, scripsit et alium, partim metro, partim prosa, quem vocavit Planctus naturæ, scripsit et alium, de naturis quorumdam animalium. › Hæc ibi. Obiit Henricus Gandavensis anno Domini 1293, uno anno ante Alanum (7). Secundum est, Roberti Holkoth, S. theologiæ B dicatorum, in cap. x, lib. Sapientiæ, lectione 118, litt. A Contra istud flagitiosum et nefandissimum (Sodomiæ) vitium, fecit librum, De planctu naturæ, Alanus Magnus de Insula, doctor SS. theologiæ famosus, metro et prosa compositum scientifice multum et curiose.> Floruit Robertus Holkoth, circa annum 1349, teste Bellarmino, lib. De scriptoribus. Tertium est, Joannis Trithemii, abbatis Spanheimensis, ordinis sancti Benedicti, libro De scriptoribus ecclesiasticis. Alanus de Insulis, natione Teutonicus, vir in divinis Scripturis eruditissimus, et in sæcularibus litteris nulli suo tempore secundus theologus, philosophus et poeta celeberrimus; qui ecclesiasticæ scholæ Parisius multo tempore gloriose præfuit, ubi in omni scientia, divina et (7), De sententia eorum qui Alanum anno 1294 obiisse, vel ineunte sæculo decimo quarto floruisse asserebant, vide Notitiam, supra. EDIT. humana clarus effulgens, Universalis meruit appel- A Sancti Augustini, in supplemento Chronicorum, ad lari. Scripsit metro et prosa, pene infinita opuscula, quibus memoria nominis sui apud posteritatem facta est immortalis; sed pauca eorum ad notitiam ineam pervenerunt, reperi enim duntaxat subjecta in titulis : Super Sententias, libros IV. Oculum sacræ Scripturæ, lib. 1. Reverendissimo Patri etc. De doctrina, lib. 1 (alias, Maximas theologicas). Omnis scientia suis nititur regulis, etc. In quinque libros Moysi, lib. v. In Cantica canticorum, lib. 1. Cum multi ad ornandum, etc. De pœnitentia, ad Bituricenses, lib. iv. Dei gratia Bituricensi, etc. De æquivocis mysticis, lib. 1. De sex alis cherubim, lib. 1. De planctu naturæ, lib. 1. Summam virtutum et vitiorum, lib. 1. De parabolis, lib. 1. A Phæbo Phæbe lumen, etc. De naturis animalium, lib. 1. Fertur denique in multos Biblie libros conmentarios et lecturas insignes edidisse; præciple; in Prophetas, in Evangelium, et in Apostolum, de quibus nihil potui invenire. Miranda quædam de eo narrantur, quibus ego fidem nec astruo, nec temere infringo. Hæc Trithemius. Qui tamen in eo fallitur, quod scribat illum claruisse anno 1300, cum constet eum obiisse anno Domini 1294. Vide epitaphia quæ infia subjungimus. Vivebat Trithemius anno 1500. Obiit autem abbas S. Jacobi in suburi ano Herbipolensi. B C aunum 1300.‹ Alanum autem Teutonicum, cognomento Universalem, nonnulli his temporibus magno in pretio fuisse scribunt. Qui cum in omni scientia admirandus et promptus esset, præcipueque in philosophia et theologia excedens, universitatis vocabulo apud Parisios insigniri meruit. Scripsit itaque metro et prosa pene infinita librorum volumina, etc. Subjiciuntur ad verbum ea quæ supra ex Trithemio retulimus. Vivebat Jacobus Philipp. Bergom. (juxta Bellarminum) anno 1494. Sextum, Sixti Senensis, ordinis Prædicatorum, in Bibliotheca sancta, lib. iv, litt. A. Alanus Insulensis, Germanus, orator, poeta, philosophus et theologus, inter omnes sui temporis excellentissimus, sacræ Parisiensis academiæ moderator; qui ob omnigenam rerum omnium eruditionem, doctoris Universalis cognomen promeruit: inter multa laborum suorum illustria monumenta, reliquit Commentariorum in totum Pentateuchum, libros v. Item, in Canticum canticorum, lib. 1, cujus initium : Cum multi ad ornandum. Sed et utrumque Testamentum parvo compendio (quod Oculus sacræ Scripluræ inscribitur) perstrinxit; cujus exordium est: Referendissimo Patti et domnim, etc. Sepinninn; Antoni Possevini soc. Jesu, in Apparatu sacro, ubi sic legitur: Alanus Insulensis i civitas est in Belgio Doctor Universalis ap pellatifs, scripsit in quatuor libros sententiarum Oculum sacræ Scripturæ; De Doctrina; in v libros Moysis; in Cantica canticorum; De pœnitentia ad Bituricenses; De æquivocis mysticis; De planctu naturæ; De parabolis; de arte prædicandi; de naturis animalium; Epist. lib. ad diversos; Quodlibeta; De sex alis cherubim; Summam virtutum et vitiorum; Anticlaudianum; Sermones plures. > Obiit Possevinus anno 1611 ætatis suæ 78. Octavum, Andreæ Saussay S. R. E. protonotarii, in Martyrologio Gallicano, anno 1637 Parisiis edito, ad 30 Januarii: Pio fine cursum absolvit Alanus Insulensis, dictus Doctor Universalis, Cistercii, ubi spretor humanæ gloriæ, atque humilitatis amator, habitum suscipiens in conversorum contemptibili Quartum est, Hartmanni Schedel, seu illius, qui auctor est voluminis quod inscribitur: Chronica mundi. Qui ad annum 1300 de Alano nostro hæc habet : Alanum autem doctorem celeberrimum, cognomento Universalem, nonnulli his temporibus ascribunt. Qui cum in omni scientia admirandus esset, præcipue tamen in theologia ac philosophia D sorte, velut aurum sub pulvere diu latuit: nec taexcedens, universitatis vocabulo insigniri meruit; cujus sepultura in loco Cistercii ostenditur exeuntibus de oratorio ecclesiæ ad dexteram, in sepul cro marmoreo. Cujus Alani Magni, doctoris, hoc epigramma exstitit : men, postquam (erumpentibus divinorum charismatum fulgoribus) innotuit, hac ex humili abjectaque classe se vocari passus est; at in spontanea demissionis proposito ad extremum usque spiritum perseverans, relicto contemptus sui stupendo prorsus exemplo; sapientiæque nihilominus, et pietatis eximiæ præclarissimis monimentis, ad æternæ gloriæ fruitionem, carne solutus, divinisque præsidiis munitus, evolavit. › Nonum, Antonii du Verdier, in Bibliotheca Gallica: Alain des Isles, Alemant, a escrit en vers elegiaques Leonins, un livre intitulé, Alanus De parabolis, seu, Doctrinale. Ausquelles sont compris. plusieurs bon enseignemens profitables a un cha eun, translatez des carmes latins en ryme fran- A tavit, magno Ecclesiæ bono. Jam vero ad immenchoise, avec le comment. en prose. etc. Et infra: sam librorum, quos de omni pene materia scripsit, C'est celuy du quel se dict le proverbe Sufficiat multitudinem veniamus, quo nullum multiplicis vobis vidisse Alanum, etc. Il a escrit plusieurs au- ejus eruditionis locupletius esse potest testimotres choses mentionees en la Bibliotheque de Connium. › rard Gesner. > Decimum, Hieremiæ Drexelii, e soc. Jesu, in suo Daniele c. 18, § 3, ubi agens de natura et malitia individiæ, dicit, neminem brevius et significantius de ea locutum, Alano, quem vocat oratorem et poetam eximium; proferens periodum aliquam ex libro ipsius Alani, De planctu naturæ. Vide operum Drexelii tom. 11, fol. 582. Undecimum, Joannes Buzelini, societatis Jesu, in Gallo-Flandria sua, tom. I, cap. 7, fol. 35 : « Qui sit omnia complexus animo studia, ideoque nomen Universalis Doctoris passim obtinuerit, magna equidem gloria, Alanum Insulensis urbs peperit. › Item tomo II, lib. vii ad annum Domini 1294 : ‹ E libris Insulanæ urbis, Alanum exstingu! Cisterciensis ordo gemuit, postquam insigui fama floruisset, ob varia disciplinarum genera. Tanto ad omnia studia ingenio præditum fuisse aliqui memorant, ut eloquendi promptissimus, et prosa conderet orationem, et versus pangeret eleganter, de philosophicis et theologicis rebus acutissime dissereret ; nullum ejus animum disciplinæ genus effugerit, indeque sibi docioris Universalis cognomen pepererit. Sanctas litteras, deque Deo quæstiones, diu Parisiis explicuit, ubi supremam sacri studii lauream fuit adeptus. Multa tum vincta, tum soluta cratione complexus, varios in lucem libros edicit, etc. Obiit Buzelinus, 1626. Duodecimum, Antonii Sanderi, SS. theologiæ Licentiati, canonici et scholastici cathedralis ecclesiæ Iprensis, libro De scriptoribus Flandriæ, littera A: ‹ Alanus Insulensis, Flander, a loco natalium cognomentum sortitus; vir in divinis ac sæculari bus disciplinis, nulli suo tempore secundus; per annos multos Sorbonæ Parisiensi præfuit, ubi scientiarum omnium cognitione clarissimus, Universalis cognomen est adeptus. Scripsit prosa ac metro, infinita pene opuscula, quibus nominis sui immortalitatem ad posteros transmisit, etc. Decimumtertium, Ludovici Jacob a Sancto Carolo, Carmelitæ, Cabilonensis, regii consiliarii, et eleemosynarii ordinarii, lib. 1 De claris scriptoribus Cabilonensibus: Alanus de Insulis, monachus, natione Belga, doctor theologus Parisiensis, cognomento Universalis, deinde conversus monasterii Cisterciensis. Vir ad miraculum eruditus, fortissimum Ecclesiæ catholicæ propugnaculum, magnum humilitatis exemplum, immortalis monachorum gloria, fulgentissimum Pieridum sidus, hæreticorum malleus; qui interfuit concilio Lateranensi œcumenico, sub Innocentio III R. P. anno 1215 celebrato, in comitatu abbatis C.sterciensis; in quo vehementissime et solertissime adversus quemdam hæreticum, Almarici Carnotensis discipulum, dispu B C D Recenset autem eadem scripta quæ nos supra recensuimus: addens præterea, Speculum Ecclesiæ, quod exstare dicit ms. apud Matthæum Dres serum. His omnibus auctoribus conformiter de Alano nostro scripserunt: Thomas Demstérus, in Historia ecclesiastica gentis Scotorum, lib. 1, ubi testatur illum cognominari Magnum et Universalem : Valerius Andreas, doctor Lovaniensis, 'n Biblictheca Belgica. Hippolytus Maraccius, Lucensis, in Bibliothera Mariana, anno 1648, Romæ edita (asserens illum edisse plura insignis doctrinæ, pietatisque eximie præclarissima monimenta, etc.). Aubertus Miræus in Chronico Cisterciensi, fol. 268, et in scholiis suis ad c. 21, Henrici Gandavensis, De scriptoribus ecclesiasticis, nisi quod hic u.timus (errore prorsus intolerabili) hunc Alanum con fundit cum Alano Antissiodorensi episcopo, qui obiit centum et duodecim annis, ante Alanum Magnum, sive Doctorem Universalem, fuitque monachus Clarævallensis religionem professus sub beatissimo P. N. Bernardo. A quo cum anno 1i39 constitutus fuisset abbas primus Ripatorii, in dicecesi Trecensi, indeque (circa annum 1151) assumplus cathedram episcopalem Antissiodorensem, anno 1167 hac resignata, Claramvallem reversus est, ubi anno 1182 obiit, et sepultus jacet juxta Godefridum Lingonensem episcopum. Alanus vero Magnus, seu doctor Universalis, statum conversorum, seu fratrum Laicorum in archicoenobio Cisterciensi amplexus, in eodem ad obitum usque perseveravit, hoc est, ad annum Domini 1294 ut ex marmoreo ejus sepulcro (quod adhuc in Cistercio conspicitur, diversis antiquis epitaphiis decorum, quæ infra proferemus) clarissime convincitur. Vide Bibliothecam nostram scriptorum Cisterciensium, quam anno 1649 publicavimus; Jongelinum, in notitiis abbatiarum ord. Cisterc., et iterum in Purpura S. Bernardi; Henriquez in Menelogio, et alios. Porro Miræus errorem suum videtur hausisse ex eo, quod etiam Alanus Antissiodorensis legatur fuisse Belga, ex Insulensi civitate, Gallo-Flandriæ metropoli, ex qua civitate Alanum quoque Magnum fuisse oriundum, communis est auctorum omnium sententia, ut ex jam citatis testimoniis patet, et infra iterum dicemus. Denique et Alanum nostrum, Magni, ac Doctoris Universalis cognomine compellant, magnus ille Angelus Manriquez, Pacis Augustæ nuper episcopus, regi catholico a sacris concionibus, et in Salman tensi universitate, S. theol. professor primarius, A torno primo Annal. Cisterc. ad annum Domini 1140, cap. 10, n. 7. Gaspard Jongelinus, Eusserthallensis abbas, in Notitiis suis; ac iterum in Purpura sancti Bernardı, tract. De cardinalibus, § 30, et alii plures. HISTORICA RELATIO DE VITA ET MORTE ALANI MAGNI DE INSULIS DOCTORIS UNIVERSALIS. De patria, et loco nativitatis Alani. De his nonnulla est inter auctores controversia. Thomas (8) Demsterus (honori gentis suæ ampliando nimium studiosus) sine ulla prorsus ratione, Alanum origine scripsit fuisse Scotum, in Mona Insula na um. Hieremias Drexelius, loco supra citato, vocat illum Siculum, forte quia legerat illum criundum de Insula; per insulam antonomastice Siciliam intelligendam credidit. Gaspar Jongelinus, in Purpura sua, supra, Gallum putat. Angelus Manriquez, supra etiam citatus, scribit illum a quibusdam haberi Hispanum, ab aliis, Gallum. Verum communis cæterorum omnium auctorum sententia, qui de Alano mentionem faciunt, Belgam censet, natum in civitate Insulensi, Gallo-Flandriæ metropoli: quo etiam reduci possunt hi, qui illum Germanum scripserunt, eo quod Flandri, imo et Belgæ universi passim vocentur Germani inferiores, et Belgium, Germania inferior. Et sane de hoc omnis cessaret controversia, si certo constaret Alanum hunc verum esse auctorem Commentariorum in prophetiam Merlini Angli, quæ anno 1608, sub ejus nomine impressa fuerunt Francofurti, typis Joannis Spiessii, in-8°, hoc titulo: Prophetia, etc. Merlini Ambrosii ptem libris explanationum in eamdem prophetiam, excellentissimi sui temporis oratoris, polyhistoris et theologi, Alani de Insulis, Germani, Doctoris Universalis, et academiæ Parisiensis ante annos 300, rectoris amplissimi. › In his namque Commentariis, lib. v, folio 198, expresse testatur auctor se fuisse origine Belgam, natum Insulis in Flandria. Verba ejus sunt: Vidi et ego in Flandria, cum puerulus adhuc essem apud Insulam (unde natus fui) foeminam quamdam maleficam, quæ in maleficio suo comprehensa, etc.› At, dum nuper Commentaria hæc evolverem, plura offendi, quæ eorum inscriptionem non parum mihi suspectam reddiderunt, aliumque ab Alano nostro auctorem fuisse una cum se B suaserunt, quorum unum est, quod immediate (paucissimis interjectis) post verba jam relata, subjungantur sequentia: Tempus illud fuit, quo comes Theodoricus ab Insulanis hominibus, Gandensibus quoque atque Brugensibus, advocatus erat a terra sua in Flandriam, tanquam legitimus Flandriæ hæres, etc. Hæc ibi. Cum autem passim Annales Belgici referant Theodoricum de Alsatia a Flandris fuisse electum in comitem, circa annum Domini 1128, aut 1130, si Alanus tunc fuerit puerulus, non potuit floruisse circa annum 1300, ut cum Trithemio plures scribunt auctores: imo, nec supervixisse usque ad annum Domini 1294, quo illum obiisse perhibent alii exactiores historici, probatque antiquum C epitaphium quod Cistercii ad tumulum ejus etiamnum legitur, Jongelino aliisque innumeris oculatis testibus. Nisi forte dicamus, verba hæc uftima, ex Commentariis prolata: Tempus illud fuit, etc., › olim a quodam historiarum ignaro, claritatis (ut putabat) causa, in margine adjecta fuisse, et postmodum a typographo textui inserta. Ut ut sit, illis libentius subscribo, qui Alanum censent fuisse Belgam origine Insulensem, auctoritate præsertim ductus Henrici Gandavensis, SS. theologiae doctoris celeberrimi, natione Flandri, Alano coævi, et in eadem Parisiensi universitate college. Quam opinionem etiam confirmant pleraque exemplaria mss. quæ ipsemet vidi, Alanum de'Insulis, vel Insulensem indigitantia, quod etiam cognomen præfert Expositio in Cantica canticorum, anno 1540, impressa Parisiis, ex bibliotheca S. Victoris. D Nec obstat, quod etiam Alanus Antissiodorensis episcopus, et Clarævallensis monachus, asseratur fuisse Belga, et ex Insulensi quoque civitate oriundus, quia facillime contigisse potuit, ut spatio centum (et amplius) annorum, duo ejusdem nominis ex Insulensi civitate ordinem Cisterciensem fuerint ingressi, præsertim in diversis monasteriis. Quinimo, intra paucos adhuc annos, ex eadem (8) Ecclesiastica Historia gentis Scotorum, an. 1627. Bononiæ impress., I. I. |