ODE XVI. AD MECENATEM. Execratur insanum divitiarum amorem, seque parvo beatum ostendit. INCLUSAM Danaën turris aënea, Si non Acrisium, virginis abditæ Turris ex are, et validæ januæ, necnon vigilantium canum mæsta custodia clausam Danaën abunde tuebantur noctu a mœchis, nisi Jupiter et Venus irrisissent NOTE Ode quarta Libri secundi in Ed. Sanad. In cod. Upsal. cum antecedente sine ulla distinctione cohæret. Inscribitur in Venett. Locher. et Ascens. Ad Mecenatem, quid aurum possit.-4 Harl. 4. Dess. 1. a m. pr. et Zarot. Nocturnis ab adulteriis.-6 Cuning. et Sanad. Jupiter ac Venus.-7 Bentl. conj. Ri Metrum idem quod supra 1. Od. 6. 1 Inclusam Danaën, &c.] Continet hæc Ode Stoica pleraque dogmata, et gravia adversus avaros axiomata, quibus vix acrius aut sanctius quicquam habet aut pronuntiat schola Christia norum. 5 Danaën turris aënea, &c.] Danaës pater Acrisius, subinde Rex Argivorum, cum ex oraculo accepisset se occisum iri ab eo qui e filia sua nasceretur, eam tenebat arcta custodia inclusam. At Prætus Acrisii frater auro primum custodes, dein ipsam Danaën corrupit, ex eaque Perseum suscepit. Vide Apollodor. lib. II. Fabulantur autem Jovem ad illam venisse in aureum imbrem versum. Vide Pindar. Pyth. Od. XII. Ovid. Amor. 111. 4. 29. 'Jupiter, admonitus nil esse potentius auro, Corruptæ pretium virginis ipse fuit.' Turris aënea, &c.] Validissima, fir- missima. 2 Vigilum canum] Ex Epiro canes illi ingentes custodiendis ædibus adducebantur, præsertim e Laconica et Arcadica regione. Vide Col. Rhod. XVII. 28. Plin. v111. 40. ubi de canum fide pluribus disserit, vocatque 'fidissima auxilia, nec stipendiorum indiga.' 3 Tristes excubia] Latratu et ululatu tristitiam ingenerantes. Adde carceris horrorem. 6 4 Nocturnis] Qui ut plurimum noctu grassantur, quasi sua flagitia tenebris occultare cupientes. Nam qui male agit, odit lucem, ut non arguan.、 tur opera ejus.' Evangel. 5 Si non Acrisium, &c.] Si libido auro munita inanem Acrisii diligentiam non reddidisset. 2 G 6 Custodem pavidum] Qui suæ vitæ timebat, ob Oraculi responsum, de quo ante. Risissent: forc enim tutum iter et patens, Acrisium inclusa puellæ meticulosum observatorem : quippe vium fore securam apertamque numini in aurum mutato. Aurum gaudet pervadere medios custodes, ac rupes frangere, vi fulminis validius. Vatis Argolici familia interiit propter quæs 10 sisset, quia sit majus Horatianum; vid. 1. Od. 24. 8. sed nihil hac sola de causa mutandum putat Jani.-10 Mentel. Et prærumpere. Male post potentius distinguit, et Ictu fulmineo ad seqq. trahit Cruq.' Jani.-11 Exc. Sax. occidit pro concidit.-13 Dimersa Lips. 2. excidio quidam Torr. et Lamb. Div. NOTE 9 Aurum per medios ire satellites, &c.] Χρυσὸς ἀνοίγει πάντα, καΐδου πύλας. Aurum aperit omnia, etiam Inferorum portas. Apul. lib. IX. Auro solent ada mantinæ etiam perfringi fores. Huc facit epithetum εὐρυσθενὴς, viribus late potens, quod Plutoni tribuitur. Homer. Odyss. N. Pindar. Pyth. 11 Concidit Auguris Argivi domus, &c.] Adrastus Argivorum Rex Polynici genero suo Thebarum regnum asserere armis suscepit: ad bellum autem trahere voluit Amphiaraum vatem. Hic, auguriis suis doctus male cessuram in Thebanos expeditionem, avertere illam frustra conatus est; ipse vero fugit, et latuit, una conscia Eriphyle uxore sua. Cum ergo quæreretur, latebras illa detexit, pacta monile aureum sibi dandum ab Argia uxore Polynicis, Adrasti filia; quod olim summa arte Vulcanus fabricarat gemmisque exornarat. Tractus itaque est Amphiaraus ad id bellum, exitium in eo sibi suisque impendere non ignarus. Porro cum didicisset se ab Eriphyle proditum, filio Alemæoni ut matrem interficeret mandavit. Quod cum præstitis set, Furiis agitatus periit. Amphiaraus in primo belli Thebani conflictu dehiscente terra cum suo curru et auriga absorptus est: Amphilochus etiam alter ejus filius in acie cecidit. Sic tota concidit' ejus 'domus ob lucrum demersa excidio;' vel, ut legunt alii,'exitio.' Vide Stat. Theb. VI. Cic. Epist. vi. 6. ad Cæcinam ita scribit: Veritus sum deesse Pompeii saluti, cum ille aliquando non defuisset meæ. Itaque vel officio, vel fama bonorum, vel pudore victus, ut in fabulis Amphiarans, sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos positam sum profectus.' Et Act. in Verrem vi. n. 39. Eriphylam acce. pimus in fabulis, ea cupiditate, ut cum vidisset monile (ut opinor) ex auro et gemmis, pulchritudine ejus incensa salutem viri proderet.' Et de Invent. 1. n. 94. Eriphyle auro viri vitam vendidit.' Ejus quoque meminit Plato de Republ. IX. quod in perniciem viri monile aureum acceperit. Virgil. Æn. vi. 445. Mœstamque Eriphylen Crudelis nati monstrantem vulnera cernit.' · 6 " 13 Diffidit urbium Portas vir Mace Portas vir Macedo, et subruit æmulos 20 tum. Vir Macedonius portas civitatum perrupit, ac Reges invidos profligavit donis. Dona irretiunt feroces navarchos. Augescentes opes comitatur solicitudo, et cupiditas ampliorum. O Mæcenas, equitum gloria, non sine causa timui caput eri NOTE 15 Cruq. Bentl. Regin. Lips. 2. 4. edd. vett. ap. Zeun. Vet. Comb. Basill. Steph. T. Fab. Rutg. Fabr. Dacer. et sic vulgo editt. exscidio dedere Lamb. Heins. et Jon. exitio aliquot Lamb. omnes Cruq. præter unum, plures Torrent. omnes Pulmanni et Bersm. Bentl. Græv. Leid. Battel. aliique, Priscian. p. 890. ap. eund. Brod. Sax. Gott. Lips. 1. 3. Mentel. Franeq. Altt. 1. 2. Dess. 1.2. Helmst. Venet. 1478. 1486. 1492. Medioll. tres, Locher. Asc. Muret. Bentl. Baxt. Cun. San. Jani, Mitsch. Bipont. Wetzel. Wakef. et Kidd. Accedit ad tantam auctoritatem, quod ' demergi' et excidium' minime inter se conveniunt. Similis varietas erat 1. Od. 15. 21.—14 Withof. conj. rex Macedo, quod vulgarius putat Jani. et ejecit Cuning. et surruit Lips. 4.-17 Crescentem insequitur Gott.-18 Major jamque fames emend. With. perhorruit Pulmanni Diesth. Sic ad Mæcenatem pertineret sententia: sed hoc minus 6 do] Philippus Macedoniæ Rex, Alex. andri Magni pater, urbium custodes pecunia solebat corrumpere: et cum expugnari vix posse nuntiaretur arcem quandam undique præmunitam, respondit: Annon asellus auro onus. tus in eam penetrare poterit? Hinc dicebatur non Philippus, sed ejus aurum, Græciam subegisse. Plutarch. in Pauli Æmilii Vita. Et Val. Max. VII. 2. ait Philippum majore ex parte mercatorem Græciæ ante fnisse quam victorem.' A Juvenale Sat. XII. appellatur 'callidus emtor Olynthi.' Porro id faciebat rite, ex Pythii Apollinis oraculo, quod ita ei consulenti responderat : 'Apyvpéais λόγχαισι μάχου, καὶ πάντα κρατήσεις. Argenteis hastis pugna, et omnia expugnabis. · 14 Subruit amulos Reges] Vel sibi invidentes Græciæ Imperium, vel inter se de eo contendentes. Certe cum infirmiores juvaret semper, donec mutuis contentionibus omnes conciderent, omnium tandem factus est dominus. Vide Justin. VIII. et IX. Oros. III. 12. Plutarch, in Æmilio. 17 Crescentem sequitur cura pecuniam, &c.] Cura servandi, et majorum fames seu desiderium et cupiditas, quam esse infinitam, asserit Aristot. de Rep. vi. unde et ait, avaris pecuniam esse τέλος, finem, non πέρας, terminum. Juvenal. Sat. XIV. 139. Crescit amor nummi, quantum ipsa pecunia crescit: Et minus hanc optat qui non habet.' 18 Jure perhorrui Late conspicuum tollere verticem] Merito abhorrui a magnis opibus nimiaque potentia, quia noveram in his curas et solicitudines certas esse et molestas; contra, in mediocri fortuna inesse felicitatem. Quanto quisque sibi plura negaverit, gere valde splendidum. Quo majora sibi quisque ademerit, eo ampliora consequetur a Numinibus. Pauper transeo ad partes nihil appetentium; atque opulentorum castra fugitivus deserere exulto: bonorum spretorum possessor magis illustris, quam si meis granariis conderem id omne quod colit Apulus laboriosus; ego interim convenit.' Jani.-22 Ab Dis Harl. 2. omnes fere Bentleii, septem codd. ap. Cuning. Mentel. Lips. 1. 2. Venett. 1477. 1478. 1479. Vascos. Bentl. Cuning. Sanad. Jani, Bipont. et Mitsch. A Dis vulgg. 'Non dubium, quin et ceteri editores hoc Ab in codd. repertum neglexerint.' Jani. Lips. 1. plura refert. -25 Contente Acronem legisse colligunt ex ejus nota: 'h. e. compositæ et mediocris.' Certe sic Mss. quidam, ut Pulmanni Diesth. duo Torrent. unus Bersm. Bentl. Regin. a m. s. Dess. 2. Probat et Canter. Nov. Lectt. 1v. 2. item non displicet Cruq. ac Torrent. Sed quocumque modo accipias, res contenta Latini sermonis usui prorsus repugnat. Præstat omnium ceterorum codd. et editt. vett. lectio contemtæ.' Jani. Contemte Gott. Harl. 1. 2. 3. 4. 5. 6. tres Mediol. Venett. 1477. 1478. 1479. 1486. Locher. al. Contenta Vet. Comb.-26 Pauci codd. ut Alt. 1. Lips. 3. pro v. 1. Lips. 4. Locher. et Venet. 1492. non piger; unde in plures edd. venit; nam sic Basill. Muret. Steph. T. Fab. Rutgers. G. Fabr. Dacer. Jones. Sanad. Talbot. et Pine. Sed impiger Schol. duodecim Lambini, omnes Cruquii, Torrentii, Bentleii, Pulman NOTE 25 21 Quanto quisque sibi plura negaverit] Quanto paucioribus quisque fuerit contentus, infinitæ cupiditati frænum injiciens, negansque ambitioni quod petit, tanto plura obtinebit a Diis. Interrogatus Epicurus quo pacto quis ditesceret, respondit: Non pecuniæ suæ apponens, sed multa de rebus necessariis amputans. Stob. Serm. 39. 22 Nil cupientium Nudus castra peto, &c.] Malo nihil habere, seu omnibus nudari, et nihil cupere; quam diDemocritus ves esse et solicitus. aiebat: 'Si multa non desideres, pauca tibi multa videbuntur.' Juvenal. Sat. xiv. 311. Sensit Alexander, testa cum vidit in illa Magnum habitatorem, quanto felicior hic qui Nil cuperet, quam qui totum sibi posceret orbem, Passurus gestis æquanda pe- 23 Transfuga divitum Partes linquere gestio] Ratus divites esse miserrimos, ab his libens transfugio ad eos qui beatiores sunt nihil cupiendo, parvo contenti. 6 25 Contemtæ dominus splendidior rei] Quia imperiose dominor exiguis meis bonis, et majora despicio, mihique ipse ea denego; hinc splendide me ostento. Contra dives avarus velut mancipium servit opibus, sordideque vivit estque inter opes inops.' Senec. Epist. 74. ' Occurrent (quod genus egestatis gravissimum est) in divitiis inopes.' Nam deest avaro tam quod habet, quam quod non habet.' Claudian. in Ruf. 1. 200. 'Semper inops quicumque cupit.' C |