Quin imo, quum Henricus quartus Protestantium fidem catholica religione mutavit, Lutetiæque et totius regni evasit dominus, atque Henoticorum factio abolita est dempto jure nocendi, etiam tunc tyrannicidium laudibus effertur a Buchero in Apologia Castelli, qui occidendum Henricum quartum susceperat. Quod vero gravius, Mariana, qui nihil perturbationibus ab Henoticorum confœderatione commotis implicitus est, apud Hispanos degens in Societatis Jesu monasterio, nefandam regicidii exhibet apologiam. Ejus liber De rege et regis institutione unus maxime inclaruit, maximamque invidiam conflavit, diutissimeque in hominum memoria viguit sive eloquentiæ nervis et elegantia, sive Societatis cujus erat particeps famoso nomine : cui quidem haud immerito sæpius crimini datum est, quod per fas et nefas dominationem in politicis simul et religiosis rebus consequi voluerit. Denique auctores ipsi mediocribus et temperatis mentibus, qui in scribendo non cæco religionis furore permoti sunt, nec protestantium catholicorumve partes secuti, contagionem cupiditatum effugere, quæ æquales et circumstantes præstringebant, non valuere. Solus fere sapiens Cujacius, totus in investigandis juris Romani penetralibus, non se dedit commovendum acerrimis contentionibus quibus tota Gallia tunc cruentabatur idque tantum objecit increpantibus amicis: Quid hoc ad edictum prætoris? Sed alii omnes jurisconsulti non eamdem servaverunt modestiam; Carolus Molinæus præsertim, quanquam maximo regum amore flagrabat, nihilominus ad comprobandum tyrannicidium prolapsus est de jure canonico disputans. In Republica, qui non liber est ad conviciandum ex tempore scriptus, sed matura mentis cogitatione ortus et gravissima ornatus eruditione, Bodinus, absolutæ potestatis fautor, in regum cædem sane invehitur, sed tyrannicidio et ipse nonnunquam acquiescit, aditum nefariis controversiis et consiliis præparans si quis imbecillo animo vel obcæcata mente libidinibus pravis indulserit. Proinde catholicorum et protestantium decimo sexto seculo de tyrannicidio doctrinæ ex re et tempore aperte ortæ sunt : Reformati primum a regibus nihil non exspectare, illisque meram et absolutam potestatem deferre, dummodo ad propagandam suam fidem adhiberent; illis tantum succurrit vindicanda libertas, quum sibi infestos esse agnoverunt reges. Catholici contra, quum grandibus verbis causam potestatis regiæ extulissent et commoda, fusiusque se totos illi addictos esse dictitassent, in lacessendo reges et convi ciando adversarios antecessere ex quo manibus excidit sceptrum. Utrique professi sunt se libertati non gratuito amore inservire, sed tantum novas res affectare ut factionis suæ commodis indulgerent. Eruendum regum imperium utrique aggressi sunt, quod dominationem occupandam, non libertatem instituendam votis affectabant. Nec tantum scribendo vel rerum rationes scite explanando quod mens parturiebat exprompsere, sed in bella civilia, in cruentissimas cædes nefarius erupit furor, parique apud posteros et protestantes et catholici damnatione infamandi sunt, quod neutri ad excelsiores æqui et justi leges respexere. Quod si ad magna vitæ moralis principia erexerimus oculos et gravissimam juris publici quæstionem agitaverimus qua arte propugnandi, quibusve armis accingetur populus adversus principes vi summam potestatem adeptos vel improbe et violenter exercentes, parum novi luminis a decimo sexto seculo affulgebit. Namque inter doctrinam vel religiosissimam et usum experientiamque usque intruditur vis invicta humanarum libidinum, quæ nova semper ante pedes suggerunt, quibus offendit recti conscientia hæretque mens dubia et mœsto angore distenta. Ad hæc solvenda Secundatus ipse nil fere lucidius valentiusve obtendit quam Aristoteles plus viginti seculis antea. At verborum ipso tenore et clementiori habitu in hac difficili et quasi lubrica quæstione, quam æquo et placido animo fere non tractari possis, significat et testatur quantum a rudibus et feris humaniores in dies et liberaliores evaserint publici mores: hoc forsan apud recentiores rerum publicarum ratio a veterum institutis et moribus maxime discrepat. Et quod magis notatione dignum, instituta recenter ratic in Gallia regimenque populare ad emendandos et leniendos mores optime profecit, ut nullus sit hodie inter Gallos quin satis habeat abdicatione tantum pœnas debitas sumi ab improbo rerum arbitro. Doctrina vero quæ cædem publicam suadet a quovis vere libertatis fautore respuitur et quam severissime condemnatur. Abolitum anno 1848 capitale supplicium de politica causa nemo est qui posterius restituendum existimaverit. FINIS INDEX EDITORUM OPERUM, QUÆ TRACTAVIT ET QUIBUS USUS EST JOANNES SARESBERIENSIS. Polycraticus, sive de nugis curialium ac ves- -- Summa theologiæ. Lugduni, apud fratres Deville, 1738, in-fol. - Adagiorum chiliades quatuor, cum sesquicenturia. Oliva : Hoc opus Erasmi primum Lutetiæ impressum est anno 1500, in-4, sub - Opere varie. Firenze, per Bernardo di Giunta, LA BOETIE. La servitude volontaire ou le Contre-un. Boetiani - --- libellus anno 1549 scriptus primum in vulgus editus est in libro cui JACQUES GREVIN. Le Théâtre. Paris. Pour Vincent Sertenas et Guillaume - G. DE SALUSTE DU BARTAS. La Muse chrestienne. A Bourdeaus, par - Ses œuvres. Paris, chez Gubriel Buon, au clos Bruneau, 1579, in-4. FR. HOTOMANUS. Franco-Gallia, sive tractatus isagogicus de regimine Le Réveille-matin des François et de leurs voisins, composé par Eusèbe Mémoires de l'Estat de la France sous Charles neuviesme, contenant les J. BODIN. Les six livres de la République. Paris, 1576, in-fol. - - G. BUCHANANUS. De jure regni apud Scotos. Edimburgi, 1580, in-8. Libellus ille Huberti Langueti anno tantum 1581 in vulgus editus fuit, - De la puissance légitime du prince sur le peuple et du peuple sur le - - Essais publiés et annotés par Amaury-Duval. Paris, Chasseriau, 1820- Advertissement des catholiques anglois aux Françoi catholiques, du De justa Henrici tertii abdicatione e Francorum regno, libri quatuor. De justa reipublicæ christianæ in reges impios et hæreticos authoritate, Second Advertissement des catholiques anglois aux François catholiques Apologie pour Jehan Chastel, Parisien, exécuté à mort, et pour les Pères et escholliers de la Société de Jésus bannis du royaume de France, par De rege et regis institutione libri III. Toleti, apud Petrum J. MARIANA. FR. SUAREZ. Opera omnia. Editio nova a Carolo Berton. Parisiis, apud JAC. A. THUANUS. Historiarum sui temporis libri. Hujus operis prima Altera editio Londini excudi curavit Samuel Buckley, 1733, 7 vol. in-fol. TH. AGRIPPA D'AUBIGNÉ. Les Tragiques. Au Désert, 1616, in-4. Edi- CLAUDIUS SALMASIUS. S. l., 1649, in-fol. Defensio regia pro Carolo I. Sumptibus regiis. Apologie pour Charles Ier, roy d'Angleterre, par Messire Claude de JOANNES MILTONUS. Pro populo Anglicano Defensio contra Claudii JAC. CUJACIUS. Opera quæ de jure reliquit. Opera et studio Caroli - Omnia quæ exstant opera. Parisiis, sumptibus Dio- P. BAYLE. Dictionnaire historique et critique, troisième édition. Rot- - Recueil de pièces touchant l'histoire de la Compagnie de Jésus composées Annales de la Société des soi-disans jésuites. Paris, 1764, 4 vol. in-4. MICHELET. - Mémoires de Luther. Paris, Hachette, 1835, 2 vol. in-8. LABITTE. De la démocratie chez les prédicateurs de la Ligue. Paris, De jure politico quid senserit Mariana. Lutetiæ Parisiorum, 1841, in-8. R. DARESTE. H. CHEVREUL. - - Essai sur François Hotman. Paris, Durand, 1850, in-8. -- |