Obrazy na stronie
PDF
ePub

duxerunt: ex quibus colligitur illuc maximam fuisse populi multitudinem. Hæc advertens Cicero misit secretiùs litteras ad Cæsarem; sed ab Analdis nuntius capitur et occiditur, et litteræ perleguntur. Quibus auditis, omnes passus sollicitiùs excudie noctuque babantur. Die verò sequenti, turribus ad perfectum deductis, Nervii cum Analdis, velut leonum catuli, ad prædam rugientes fortalitium Ciceronis crudelissimè pervaserunt; sed Romani sicut exercitati cum prudentiâ et fortitudine congressum sustinentes, non solùm illâ die, sed septem diebus integris, sine diurnali pausatione, pugnaverunt, in noctibus quidquid dissipatum videbatur de die reparantes, et sic sine quiete illis septem diebus permanserunt. Undè Cicero proindè gravem, nec mirandum, incurrit infirmitatem; infirmi verò aut vulnerati tunc nullum recipiebant medicamentum. Tandem Cicero Vertigonem (1) appellavit, hactenùs ducem Nerviæ, qui priùs perpendens rebellionem futuram Nerviorum, cum Romanis seipsum tanquàm fidelissimum in præmissis incluserat cum totâ ejus familiâ, petivit consilium qualiter signare posset Cæsari statum eorum. Qui Vertigo disposuit quemdam servum suum Francionem Treverensem, et huic dederunt litteras. Qui de noctu inter bellantium catervas quia Treverensis serè passus pertransiit. In crastinum senatores

signis præmissis vocaverunt Cicero

[graphic]
[ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][graphic][subsumed][ocr errors][ocr errors][ocr errors][subsumed][subsumed][ocr errors][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][ocr errors]

eis. Tunc Ambiorius et principalis orator, cunctis audientibus, sibi retulerunt omnia quæ aliàs dictus Ambiorius dixerat Quinto Titurio, sicut superiùs declaratum est, videlicet qualiter ipse tenebatur Cæsari, et qualiter Saxones Rhenum transierant, et qualiter tota Francia conjuncta Saxonibus cum Analdis contrà Romanos conspiraverant ; et finaliter dixerunt qualiter Analdi, Treverenses, Eburiones et Saxones legionem totam Quinti Titurii et cohortes Lucii Cotta penitùs interfecerant ; undè et intulerunt Nervii : « Quia, ô Cicero, diligimus Cæsarem, et te vidimus >> rationabiliter nobiscum conversari, tibi et tuis con>> sulimus ut terram istam pacificè deseras, et indè >> exeas : non est enim consuetudinis nostræ ut ab ex>>traneis permittamus territoria nostra devastari; >> eligibiliùs est nobis in bello mori quàm servituti >> alienorum diutiùs subjici. » Quibus respondit Cicero: «Non est consuetudinis Romanorum consiliis >> adversariorum consentire, neque exhortationibus » eorum credere. Si verum est vos diligere Cæsarem » et nos, arma dimittite, et legatos ad ipsum trans» mittite, et ero vester curiosus mediator: quid» quid verò rationis postulaveritis libens impetrabo. Nervii considerantes constantiam Ciceronis, recedentes à dicto consilio et ad propria redeuntes, Romanos quos captivos tenebant coegerunt, ut consilium eis præberent qualiter Ciceronem et ejus legionem et fortalitium corum obtinere et expugnare valerent. Qui, metu mortis, dixerunt sic et sic aliàs in casu simili vidimus Cæsarem operari; « et, ut verbis pro

[ocr errors]

»sar, et en considération de la sagesse avec laquelle tu >> as bien voulu accepter cette conférence, nous te con»seillons, ainsi qu'à tes soldats, d'abandonner tran

D

D

D

D

quillement ce pays et d'en sortir aussitôt. Car nous ne » sommes pas accoutumés à laisser les étrangers ravager » notre territoire; et nous aimons mieux périr les armes › à la main, que de languir plus long-tems sous le joug » d'autrui. » Cicéron leur répondit : « Les Romains » n'ont pas coutume de se conduire d'après les conseils de leurs ennemis, ni d'écouter leurs exhortations. » S'il est vrai que vous aimiez César ainsi que nous, » mettez bas les armes, et envoyez - lui des députés ; » vous trouverez en moi un médiateur plein de zèle, qui se flatte d'obtenir toutes les demandes raisonna»bles que vous pourrez former. » Les Nerviens, frappés de la fermeté de Cicéron, se retirèrent. De retour chez eux, ils forcèrent les Romains qu'ils tenaient prisonniers de leur donner conseil sur les moyens d'attaquer et de détruire Cicéron, sa légion et son camp. Ces malheureux, par la crainte de la mort, leur dirent comment ils avaient vu César opérer dans un cas semblable. En moins de trois heures, pour me servir des propres expressions d'Hélinand, les Nerviens achevérent un retranchement de dix piés de haut, et un fossé de quinze piés de profondeur, sur une étendue de quinze milles, autour du camp de Cicéron. De plus ils construisirent cent vingt tours d'une hauteur prodigieuse, qu'ils firent avancer peu-à-peu contre l'enceinte du même camp. Ils combattaient déjà depuis sept jours et sept nuits consécutifs avec les Romains, qui ne pouvaient prendre aucun repos, lorsqu'il s'éleva tout-à-coup un vent violent. Alors ils lancent avec leurs frondes des briques ardentes, et décochent des traits

priis utar Helinandi, vix, inquit, trium horarum spatio Nervii vallum pedum decem et fossam pedum quindecim per millia pedum quindecim (1) in circuitu Ciceronis perfecerunt. Prætereà centum et viginti turres miræ altitudinis quas exstruxerant, ad fortalitium Romanorum paulativè deduxerunt. Et cùm jam septem dies noctesque succidui hostium cunei pugnarent, ac ventus subitò plurimus exortus esset, testas ferventes intorsere fundis, flammataque focis tela, ac, mox concepto igne, rutilantia intrà castra jecerunt. Quo facto per culmina ventus raptim insistens sparsum animavit incendium. Sed nec sic quidem Romani, cùm undiquè obruerentur vulneribus, laboribus, vigiliis, incendiis, non cesserunt. Tunc Cicero litteras jaculo alligatas ad Cæsarem mittit, quibus denuntiavit unam deletam esse legionem, alteramque jam penè confectam. »

CAPITULUM LII.

Quòd Cæsar Nervios rebellantes sibi crudeliter edomuit (2).

CESARE certificato de litteris, statim misit Belvaci ad Marcum Crassum, ut, visis litteris, sine morâ cum

(1) César dit dix mille. Comment., V, 7 et 8.

(2) Voyez Comment., V, 8.

« PoprzedniaDalej »