Obrazy na stronie
PDF
ePub

ANICII MANLII SEVERINI BOETII

COMMENTARIORVM IN LIBRVM ARISTOTELIS ΠΕΡΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ

PRIMAE EDITIONIS

LIBER PRIMVS.

ed. Bas.

Magna quidem libri huius apud Peripateticam p. 215 sectam probatur auctoritas; hic namque Aristoteles simplicium propositionum naturam diligenter examinat; sed eius series scruposa inpeditur semita et subtilibus pressa sententiis aditum intellegentiae facilem non 5 relinquit. quocirca nos libri huius enodationem duplici commentatione supplevimus et quantum simplices quidem intellectus sententiarum oratio brevis obscura

INCIPIT LIBER

INCIPIT COMMENTARIV EDITIONUM (?) BOETII IMPERIERMENIAS ARI-
STOTELIS A SE TRANSLATVS LIBER PRIMVS F
PRIMVS EXPOSITIONIS COMMENTARIORVM BOETII VIRI ILLVSTRIS IN
PERIERMENIAS ARISTOTELIS GS
A M S B. PRIMA EDITIO IN
LIBRVM PERIHERMENIAS INCIPIT T

quidem om. M

HVIVS LIBRI E

om. titulum ME 1 Magna

vl

4 scrupos F scrupulosa

ceteri semitta F 5 sentenciis pressa M sententiis pssa T

(transponit T2)

que conplectitur, tantum hac huius operis tractatione digessimus: quod vero altius acumen considerationis exposcit, secundae series editionis expediet. nunc a me tantum lector exspectet, quantum pedetemptim mi5 nutatimque secundum orationis ordinem textumque sermonis id quod angustia brevitatis latet intellegat. et prius quae sit huius operis intentio breviter demonstrandum est. inscribitur etenim liber Graece ΠΕΡΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ, quod Latine de interpretatione 10 significat. quid ergo sit interpretatio paucis absolvam. interpretatio est vox significativa per se ipsam aliquid significans. sive enim nomen sit, quod per se significat, ut est homo, sive verbum, ut est curro, sive quod grammatici participium vocant, sive pronomen 15 est, sive ex his iuncta oratio, ut est homo currit, sive quolibet alio modo vel nomen vel verbum vel ex his oratio iuncta per se aliquid significet, interpretatio nominatur. quare cum sint quaedam in orationis partibus, quae per se nihil significant, aliis tamen 20 iuncta designant, ut sunt coniunctiones vel praepositiones, haec interpretationes esse non dicimus. interpretatio enim sive simplex est, ut nomen et verbum, sive conposita, ut ex his iuncta copulataque oratio, vel per se ipsam significare debet, si simplex est, vel 25 ex his quae per se significant iuncta esse, si conposita est. quare interpretatio est vox aliquid per se ipsam significans. sed quoniam verba nominaque interpreta

3, 4 Nunc expectet F in marg. 5 orationis M2E: ordinationis ceteri 6 in angustia M2E intellegit F corr. (i ex a) 7 quidem post prius supra lin. T huius om. E operis om. G addit G2 breut (sic) F breuiter post est MT

8 et om. G

8. 9 ΠΕΡΙ ΕΡMNENIAC F ΠΕΡΙΕΡΜΗΝΙΑΣ & ΠΕΡΙ

EPMENIAC MST perýermenias E 15 est om. b siue supra lin. T 20 iuncta ego: iunctae codices uerbaq; M

12 per se singillatim E 16 quodlibet F (d eras.) 27 nomina

designent FE

tiones sunt, oratio quoque omnis quae ex significantibus per se praedicamentis iungitur interpretatio nuncupatur, et sunt plurimae interpretationes, inter quas illa quoque est oratio, in qua verum falsumve inveniri potest, id est enuntiativa, de qua hoc libro 5 tractandum est: idcirco igitur Aristoteles de communi nomine et continenti libro titulum scripsit. interpretatio namque est nomen et verbum, interpretatio etiam est huiusmodi oratio: omnis homo animal est. sed in hac verum falsumque auditor intellegit. haec enim 10 oratio quae dicit omnis homo animal est vera vel falsa est. interpretatio quoque est etiam huiusmodi oratio: da mihi codicem, in qua verum falsumque nullus inveniat. etenim da mihi codicem neque. verum esse poterit neque falsum. quocirca quoniam 15 de his solis orationibus in quibus verum falsumque reperitur, quas enuntiationes vel propositiones vocamus, quae interpretationes sunt, disputaturus est quoniamque de nominibus illi verbisque dicendum est, quid sint quamque vim in signifieatione retineant, 20 recte librum de interpretatione signavit. nec hoc nos turbet, quod sunt quaedam interpretationes, de quibus in hoc libro non tractet. tamquam enim si quis de homine disputans titulum operis de animali posuisset, quamquam non de omni animali, tamen quoniam de 25 aliquo disputaturus esset, recte de animali libro nomen inponeret: ita nunc licet non de omni interpretatione pertractet, tamen quoniam de una quae est enuntiatio et de nominibus et verbis, quae interpretationes 7 inscripsit F2

4 falsumq; MTE

5 inuenire T 8 alt. est om. MT 10 falsumue F2 ueniet MT codicem da mihi E uel orationibus suprascr. F1?

13 in quo F 14 in

16 ordinationibus F in quib; solis T del. solis

T2? 17 repp. sic semper codices 17. 18 uocamus uel

.

prop. MT

MT

de T

19 illis MT

22 conturbet T2

25 enim post quamquam supra lin. T2

23 in om.

29 et

[merged small][ocr errors]

simplices sunt, dicendum erat, a communi et generali p. 216 vocabulum libri de interpretatione | conposuit. est autem intentio de simplici enuntiativa oratione disserere. simplex autem enuntiativa oratio est, in qua cum 5 verum falsumve sit, illud tamen est, ut sine coniunctione totus orationis ordo proponatur, ut est: homo est, homo animal est, homo currit, homo pavidus currit. hae enim propositiones sine coniunctione propositae sunt et hae dicuntur praedicativae, illae 10 vero, quae sunt huiusmodi: si sol super terram est, dies est, duplices atque hypotheticae nec non etiam conditionales vocantur. ponitur enim si hoc sit, hoc esse, id est si sol est, esse diem. quare hae simplices non sunt; sol est enim et dies est duae pro15 positiones sunt, quas una coniunctio quae est si copulat atque conponit. sed de his nullus hoc libro tractatus habebitur. quare quoniam de simplicibus enuntiativis orationibus tractaturus est, id est de simplici adfirmatione et simplici negatione, quoniamque adfir20 mationes et negationes verbis ac nominibus coniunguntur, ut in ea quae est homo currit adfirmatione homo nomen est, currit verbum, et rursum homo non currit negatio eodem nomine verboque coniungitur: recte prius de simplici adfirmatione et de simplici 25 negatione omninoque de enuntiatione simplici disputaturus, quoniam omnis enuntiatio simplex verbis nominibusque coniungitur, primam disputationem de nominibus et verbis instituit. his enim prius ad scien

12 fit FT

1 sunt om. MT supra lin. T2 de MTE communali TM1 5 falsumq; MT 6 totius MT 8. 9 Hae enim M1T1? (M2 corr. prop. positae 12. 13 hoc M (corr. M2) si sol ee dies ē T 18 id est om. MT (addit T2) 20 pro ac: et E 22 currit 25 simplici enunciacione

sine coni. propositiones potes
sunt T2 corr. ut in textu est)
erit MT1 13 si solē ē diē
(corr. T2) 16 in hoc T2
(del. de T2?)

19 et de MT
uero T2

24 alt. de om. MT

M simpl. enunt. T 27. 28 uerbis et nominibus MT

tiam venientibus tota facillime natura orationis aperitur. de quibus autem ei in toto dicendum est libro, incohans ipse praeponit.

1. Primum oportet constituere quid nomen et quid verbum, postea quid est negatio et 5 adfirmatio et enuntiatio et oratio.

In principio, inquit, huius sermonis, qui de enuntiatione instituitur, constituere id est definire oportet, quid nomen sit, quid verbum. haec enim (ut dictum est) omnem coniungere orationem valent. quae oratio 10 aliarum genus est orationum. sunt autem principales quinque orationum differentiae. est autem prima oratio deprecativa ut Iuppiter omnipotens, precibus si flecteris ullis; secunda imperativa ut Suggere tela mihi; tertia interrogativa ut Quo 15 te, Moeri, pedes? quarta vocativa ut Huc ades, o Meliboee! quinta enuntiativa, in qua verum inesse falsumque perspicitur. huius autem duae sunt species, una adfirmatio, altera negatio. adfirmatio est ut homo animal est, negatio ut homo animal non 20 est. ergo orationem verba nominaque constituunt. enuntiationis autem oratio genus est, enuntiatio vero adfirmationis et negationis. quare elementa quaedam sunt quae coniungunt orationem verba et nomina et de his disputat primum, dehinc propositionis duas 25

13 Verg. Aen. II 689 15 Verg. Aen. X 333 Ecl. IX 1 16 Verg. Ecl. VII 9

h

3 incoans F proponit T2

[ocr errors]

12 Prima est

4 quid ego Ar. tí: quid sit codices 5 sit uerbum MT1D est om. MT1SA 9 sit nomen T 11 enim b 11. 12 v principales MT autem EG 13 ulcipotens F (corr. F1?) G altipotens MT 16 meri EM mere T (suprascr. i) ut om. FMT1 17 melibee FET2 melibeae MT1 18 inesse om. MT1 falsumve F2 sunt om. MT 20 alt. ut om. F 23 elimenta MT1 24 coniungant E 25 prim. disp. E propositiones T1

« PoprzedniaDalej »