Fy mod ar fin ymadael Oh Gwawr gu! ebre 'r gwr gwyl, Oh gwae o'r modd! y gwr mâd, Arwydd llid, gofid heb gel, 860 Mwynhânt (ymguddiant o'r gwawl) Eu dyrys flys daearawl. Darfod wnaeth y meddwdod mall, Ebr Addaf wrth ei bruddwedd Mae c'wilydd tost i'm calon: Llanwyd hi â digllonedd, Ebr Adda, Ai dyna dál Syrthiodd, pan glywodd, yn glau, 920 Deled arnaf fi'r dialedd, Boed i tithau fwynbâu hedd. Wrth ganfod ei brïod brudd Yn gostwng dan flin gystudd, Adda eilwaith feddalawdd; Cymmodi wnai â bi ’n hawdd : Oh Dduw hael! fy ngwraig wael wedd, Direswm fu dy drosedd. Adolwg, elli dalu Yn llawn i'r cyfiawn Ior cu ? Oh ' enaid! Oh gwae finnau! Mi wn nad allwn ein dau. Rai dirym, yr ym i'r Ion, Ysywaeth, yn gaseion. Oh am lesol farwolaeth Duw agwrdd mawr bendigaid I'm rhoi 'n rhydd o'm c'wilydd caeth! Mewn tyrfau geiriau a gaid! Mewn naws dig, pa ham na's daw Y duwiau a wrandawant, A'm monwes i'w ddymunaw? I gyd, yn unfryd, a wnant. Oh na chawn hyn wy'n chwennych! Hudoliaeth y du Elyn A marw a wnawn rhag mawr nych! 940 | Yn hawdd a dwyllawdd y dyn. 1000 Yma, yn fy mron ammhur, O'i ddiammhur natturiaeth Gwae o'r pwys ! mae garwddwys gur. Gan iddo gwympo 'n gaeth, Chwi ddedwydd goedydd i gyd, Drwg wae geiff yn dragywydd, Udfawr a thrwm yw f' adfyd! Dan y farn y dyn a fydd. Oh cuddiwch, llocheswch chwi Os lawn yn gyflawn a gaf, 'Y nghwyn dan eich canghenni! Yn rhydd o'r farn y'i rhoddaf. Oes yn awr, drwy 'r Nef fawr fad, Crynu wnai'r Nef gu i gyd. Llu 'r fro gain, y rhai'n yn rhwydd Mewn ofnus gwynfannus fyd: Ystyrient mewn distawrwydd. Tristâodd, gwelodd ei gwr I'r anwyl nifer yno Mewn gerwin gofin gyflwr. Bu 'n brudd-der, bu 'n drymder dro. Dan oriain, d’wedai'n araf, | Nid oedd yn y Dedwyddyd, Fy ngwr mâd, cennad os caf, Drwy'r gain Nef gywrain i gyd, Dilladwn a dail liwdeg Neb a wnai Iawn cyflawn cu Noethedd ein deuwedd yn dêg, Dros Addaf am droseddu. Oh hael Addaf! i luddias Yr oedd mawr alar iddyn', Rhag lliw 'r dydd ein c'wilydd cas960 Lu glwys, am gwymp dwys y dyn. 1020 O'r ardd cymmerant wyrdd-ddail Egorai Duw'r trugaredd Eu dau 'n arffedogau dail. Ddirgelion haelion o hedd: Ond Oh! na's gallan' eu dau Yr ail Berson cyfion coeth, Guddio eu ffol wageddau! Wir-Dduw, attebai'n war-ddoeth; Y Goruchaf Naf yn awr Fi, o Dad, Ceidwad cadarn! A ganfu o'r Nef geinfawr: Fi, Fi, attebaf y farn. Tosturiodd, gwelodd eu gwall Er eu mallder a'u melldith Ni chafant mo'm plant i'w plith. O’u gw'radwydd mi'u gwaredaf. Dduw addwyn, gwnaeth ddiweddiad ; A folan' oll o'i flaen Ef. Bu 'n foddlon ei dirion. Dad. . Eu gwedd, o flaen gorsedd gu Yn awr drwy'r fawr Nef eirian Oleugerth y Nef loywgu, Gwelid gwawl disgleiriawl glân; A guddiant; gormod goddef Clywid gan gu lu hael Ion 11 Disgleirdeb anwyldeb Nef. Aml oslef a melyslon: Ni wedir, y rhai'n ydyn' Canent, hwy byngcient yn bêr, Fwy enwog, doniog, na dyn. Ogoniant a mawl Gwiw-Ner. A faidd ef godi'i feddwl, Ar ol i lân reolydd Sy 'n bod, gan bechod, yn bwl, 980 Disgleirwawr dirfawr y dydd 1040 I uchder doethder a dawn Droi 'i lon olwynion i lawr Hefelydd i'r nefoliawn. O ganol y nef geinwawr, Yr Ion sy 'n perffaith rannu Awel gu anadlu wnaeth Ei roddion yn gyfion gu; Drwy Eden yn dra odiaeth. I'w addysgu gwnai ddisgyn I'r oreudlos ardd radlawn At gaeth ddealldwriaeth dyn: Ior a ddaeth yn waraidd iawn. Adda, ai nid yma di? Trwy ei gwen-glaer gaer gywrain Tyred i'r golau tirion, Y mwynaidd wr llariaidd llon. A hwn cymmarwn y modd Hwy ddeuent yno 'n ddïoed Ceinwych, pan y discyonodd Eu dau o blith cangau'r coed : Duw 'r Hedd, mewn mawredd a mawl, Pechod, chwerwdod, swildod syn, Ar Sinai yn bersonawl. Ofn, c'wilydd, fu'n eu ca'lyn. "medi 21. 1914 Gwae fi’n brudd, mi ymguddiais, Pa fodd ? pwy dd'wedodd it', ddyn? A goeliaist air y Gelyn? 1060 Clwy' dudost caled ydoedd, Oes a ŵyr dan awyr nef. Duw Awdwr, d’wedai wed'yn, O'i braw býr atteb a rodd, Yn awr y Barnwr a wnaeth Gwae 'r Sarph ddichellgar ei si, Wrth y wraig areithiai ’r Ion Wrth Addaf, Duw Naf, da Nawdd, Ion didwyll, mal hyn d’wedawdd ; Gan goelio 'th wraig un galon, Uffernol iaith hudol hon, I fwytta mor ddi fatter, Heb barch i gyfiawn arch Nêr, 1120 O'r unig bren a rannwyd : Hwn, gwybydd, ni fydd yn fwyd ; Gorch’mynais, adroddais draw, Am hwn, na phrawf mo honaw. Gan itti dorri, y dyn, Arch ammod fy ngorcbymmyn, Am dy fâr, y ddaear ddig I gyd sydd felldigedig. Hi ddwg ddrain llwyrddrwg yn llawn; Ysgall mall yn lle meilliawn. Ar lysiau 'r ddaear laswych Cei di ymborthi tra b’ych. A thrwy chwys, dilys, y dyn, Dy wyneb, anfad annyn, Bwyttêi di, tra gweli'r gwaw), Dy fara ’n edifeiriawl. O'r pridd, sef o'r lleithbridd llwyd, Gwir yw, o hwn y’th grëwyd : Eilwaith yn ol dychweli; I garchar daear 'r ei di. 1140 Ac yn awr, wedi 'r fawr farn, Yr Ynad, Ceidwad cadarn, (Tâl eu gwaith diffaith eu dau Oedd ing a chwerwedd angau) Yn chwimmwth rhoes orchymmyn Am aberthau i'r ddau ddyn. Diniwaid ’nifeiliaid fu, Drwy ing, yn dirfawr drengu. Wrth weled greuloned loes Oedd yno ddiwedd einioes, Wylai 'r ddeuddyn o alaeth A thost g'wilydd, cerydd caeth. Gan eu gwylder, Nêr, o'i nawdd, Wedi llid, a'u dilladawdd. O'r crwyn y gwnai 'r Ior mwyn mâd Eu diwallu â dillad; Gwir arwydd o'r mawrlwydd maith Di nam, a dynnai ymaith, A guddiai yn drag'wyddol Eu diffaith ffieiddwaith ffol. 1160 A phan glybu, y gu gain Ar air Ion, yn union ânt, A Duw, wrth ganfod y dyn 1240 Yr enwog hawddgar Ynad Deugain bu 'r ddeuddyn degwedd 1200 Canfod, ar ol gormod gwall, Bu dagrau, griddfannau fil. At y glaer gaer ragorol Pedwar Cerub gwâr gwrawl, A gadwent y porth gwiwdeg, Nwyfus huan y nefoedd I Adda ac Efa gofid Y Gelyn, mewn dychryn dwys, Rhingyll gorerchyll o rym, Drwy y dew awyr dywell, Boed puredd, gwir hedd rhy'ddom, Fyrddiynau, o'r parthau pell, Llawenydd beunydd lle b’om. O fileinfyw ddieift anferth, Yn hyn Adda'n anhynaws Mal byllt, yn orwyllt eu nerth! A drodd, edrychodd yn draws: Oh! Efa, Efa! ofer, 1360 Gyhoeddodd, fostiodd ei fawl, Hael iawn, sôn am lawenydd, Ei lwyddiant gorfoleddawl. Ond amlhâu dagrau bob dydd. Uwch ben, cyn gorphen ei gerth Yn ofer na sôn, Efa, Rwth ynfyd araith anferth, Na sôn! breuddwydion yn dda! Y gau Lyn llawn gelyniaeth Oh 'th freuddwydion gweigion gynt! Yn dywyll erchyll a aeth. I'n dinystr hwy a'n denynt. Yn daer iawn, gan drueni. Yn eiddil, yn anaddas, Syrthiwn, pepliniwn i lawr Ddiawlig yn ei lwyr ddelwi. Ar yr îrlas wyrdd oerlawr. Ar hynt trawsffurfiwyd hwy rhawg Aed ein gweddi ni i Nef, Yn wynnias seirph ennynnawg. Cawn nawdd mewn cwyn anoddef. Sur a phoenfawr Sarph anferth, Mae ein Nêr yn dyner Dad, Dychrynodd, syrthiodd yn serth Ein Duw rydd in' wrandawiad. Ym mysg y terfysg, tarfodd Penlinio 'n union a wnant, Hwynt i ffoi, rhagddynt e ffodd. Ymadrodd gair ni's medrant. Dirmygus arswydus swn Dagrau 'n berlau di baid, A synnodd lïaws Annwn, 1320 A chyni, ymdrecb enaid, 1380 Am bob gwaith diffaith y daw Y fynwes yn riddfannawg, Gwrdd addas gerydd iddaw, A braw fu'n eu rhwymaw rhawg. A phoenwyd y Sarph anwar Mud gyffes y fynwes fu, Yn ol ei anferthol fär. Acoll oedd yn eu gallu. Rhagbrofiad yw'r taliad hwn E godawdd y ddau gwed'yn, o ddinystr torfoedd Annwn. Ac â'u gwallt modrwyawg gwyn Y bore daeth, yn burwyn, A chysur hwy sychasant Oleuaw.g wedd yr haul gwyn Eu dagrau oedd yn gwau 'n gànt. I'r dwyrain, ac adsain gwynt Eb Addaf, Mae 'n waith buddiawl Yn îs, yn llariaidd-naws-wynt. Yn daer weddïo 'n ddi dawl. O ryw anferth drafferthiawn Er bod ein hanwybodaeth Gofidus, trallodus llawn, Yn cau ein genau yn gaeth, Addaf yn drymglaf a drodd. Calon ddilon dan ddolur, Yn ddi hoen e ddihunodd. Mae dagrau 'n iachâu ei chur. E ddifyr welodd Efa Trwy wên ein Tad tirionhael Yn geinwiw ddyn â'i gwên dda; Y mae pur gysur i'w gael. Gwelodd yn ei bardd gulael Dïau gan Dduw gwrandewir Gymmodlonedd a hedd hael. Dagrau ac uch'neidiau 'n wir. Arwydd happusrwydd eirian, Hyder anwylber yn Naf, O gysur gloywbur a glân. 1340 Trwy weddi, etto roddaf. 1400 Addaf, mae Naf gyd â ni! Fe glyw 'n llais, gwel ein trais trwm, E rannodd gysur inni. Fe 'n cwyd, os mawr fu'n codwm. Glywaist ti'r côr goleuwych? Yr athrawiaeth helaeth hon, Nefolaidd fawl mewn gwawl gwych? Dda odiaeth addewidion, Addaf â grudd brudd a bron A gawsom inni 'n gysur, Gyfodawdd mewn gofidion. Yw'n sail ddilyth, byth yn bur. Mewn alaeth, ym min wylaw, Mae gobaith mâd, tarddiad têg, Yn fudan f' aeth, druan, draw. Yn hy' odiaeth yn hedeg Ei lân wraig a ddilynodd I ddinag ragfeddiannu Yn daer a mwyn:-Gwrando 'r modd, Y certh addewidion cu. War Addaf, gwnaeth Duw roddi Gwel fryn gyferbyn, go fawr, Cysuron mawrion i mi. A glwyswych goedydd glaswawr. Awyddus ydwyf, Adda, Yn unawl ni awn yno Heddyw'n dwyn newyddion da. I weled maint braint ein bro. |