Sacrificio, aliisque similibus, quæ ad fidei manifestationem pertinent.

An et quomodo tenetur quis confiteri fidem, dum de fide, vel religione interrogatur ?

V. Ř. 1o. Si ille à personis privatis interrogetur, quamvis non liceat fidem negare coram illis, tamen fidem confiteri non tenetur (nisi aliunde Dei honor vel utilitas proximi id exigeret) sed interrogationem vel tacendo vel repellendo contemnere licet.

VI. 2o. Dum quis à potestate publica v. g. à Principe, Magistratu hæretico, etiam observato juris ordine, interrogatur de fide vel religione: an sit Catholicus, an talem vel talem articulum teneat, non est licitum tacere, vel verbis ambiguis uti, sed candidè et apertè oportet Fidem confiteri, quamvis ex confessione ista mors certa immineret: talis est constans Ecclesiæ sensus et unanimis SS. Martyrum praxis: unde meritò reprobata fnit ab Innocent. XI. hæc propositio 18. "Si à potestate publica quis interrogetur, "fidem confiteri, ut Deo et fidei gloriosum consulo, tacere "ut peccaminosum per se non damno."

Ratio conclusionis est, quòd in talibus circumstantiis honor Dei id maximè exigat; nam honor Dei in hac parte conjunctus est fidei, cujus ipse est author: jam autem honor fidei tunc maximè exigit confessionem, cùm tunc fidem confiteri sit maximum ei honorem deferre, utpotè pro cujus veritate non dubitat subire mortis periculum: tacere autem in talibus circumstantiis sit fidem erubescere; nunquam enim magis censeri quis potest erubescere fidem, quàm tacendo, dum de fide à potestate publica interrogatur; unde et tunc maximè verificantur verba Christi, Luc. c. 9. V. 26. “Qui 66 me erubuerit et meos sermones, hunc Filius hominis eru"bescet."

Obj. Si coram privatis non teneatur confiteri fidem :er go nec coram personis in publica potestate constitutis.

Probatur: quia illæ personæ publicæ et infideles non habent jus interrogandi de fide, sicut illud non habent personæ privatæ.

R. Neg. conseq. Et ad probationem dicendum, quòd licèt publicæ personæ non habeant jus præcipiendi confessionem fidei, interrogatio tamen eorum ponat nos in illis circumstantiis, in quibus obligat præceptum divinum fidem confitendi.

Nec obstat, quòd personæ publicæ in hoc negotio plus juris non habeant quàm privatæ ; quia privatæ nec veram, nec apparentem habent interrogandi potestatem, ubi autho

ritas publica, saltem ex communi existimatione, eam habere censetur: unde tacendo coram privatis, non ita infertur damnum Religioni, nec ita honor fidei periclitatur, sicut tacendo coram publicis.

Quid, si quis interrogetur: an sit Sacerdos, Religiosus, Episcopus, &c. an tenetur confiteri ?

VII. Responsio communis contra Pauwels est negativa, quia tales tituli sunt quædam accidentia religionis; adeoque illa tacendo non censetur aliquid essentiale fidei tacere. Propterea, qui se negaret v. g. sacerdotem, cùm talis sit, tantùm mendacium officiosum committeret.

VIII. Aliud foret, si se papistam negaret iis in locis, v. g. in Hollandia, ubi communi usu per papistam intelligunt Romano-Catholicum.

An videns ab infidelibus vel hæreticis conculcari Eucharistiam, sacras imagines, reliquias, &c. tenetur contradicere et fidem suam confiteri?

R. Affirm. quia aliàs subtraheretur honor Deo debitus ; si tamen oppositionem tuam non credas profuturam juxta Henricum à S. Ignatio, Billuart et Collet, tolerari posset quod impediri nequit.

Quid si Princeps vel Magistratus hæreticus, præciperet, ut, qui Catholici sunt, ferant vestes, quibus à cæteris distinguantur; an Catholici obedire tenentur?

Respondent Daelman et Billuart negativè; quia istud præceptum foret nimis vagum: neque præceptum divinum confitendi fidem obligare censetur, nisi dum quis personaliter interrogatur: aliàs enim non ita periclitatur honor fidei aut utilitas proximi.

N. 44. DE OBLIGATIONE PRÆCEPTI NEGATIVI.

I. Præceptum negativum prohibet tria. II. Fidem negare, falsam profiteri aut simulare.

QUÆNAM præcepto negativo quantùm ad actum externum fidei prohibentur ?

I. R. Hæc tria, fidem negare, falsam religionem profiteri, falsam religionem simulare: ita ut semper sit illicitum quodvis horum quocumque modo agere sive verbo, sive facto, quocumque etiam periculi vel necessitatis casu occur⇒

rente.

Conclusio fide certa est contra Gnosticos et Priscillianis tas, docentes, licitum esse negare exteriùs fidem, modò in

corde servetur: hinc teste S. Aug. commune erat Priscillianistarum dictum: "jura, perjura, secretum prodere noli."

Ratio conclusionis est, quod ista tria sint intrinsecè mala; quia vel talis exteriùs et interiùs veram fidem negat, adeoque est infidelis, quòd naturâ suâ malum est: vel tantum exteriùs negat et falsam fidem simulat, et eo casu mendacium committit veræ religioni maximè injuriosum. Adeoque ista tria independenter à scandalo, &c. semper graviter sunt illicita.

II. Itaque non tantùm graviter illicitum est veram fidem in aliquo negare, aut religioni falsæ adhærere, sed etiam falsam simulare ; ut si quis simulet se Calvinistam, vel se in aliquo religionis eorum puncto adhærere vel communicare, v. g. participando de eorum cœna, &c.

Hinc quando Petrus Christum negaverat, flevit amarè, quamvis fidem ejus retinuisset in corde; hinc etiam lib. 2. Machabæorum cap. 6. Eleazarus senex rogatus ab amicis, ut non manducaret, sed ut simularet manducasse de Sacrificii carnibus, juxta mandatum Antiochi Regis, præelegit mori, quàm uti simulatione.

Unde tanquam reos negatæ fidei Patres habuerunt Libellaticos, qui à Magistratu vel Judicibus pecuniâ sibi emebant libellos, quibus fides fieret, eos edictis Imperatorum sacrificando paruisse, etsi â parte rei non sacrificassent. Non tamen culpandi erant per se illi Libellatici, qui ne humanâ fragilitate deficerent, datâ Magistratui pecuniâ, ab eo libellos obtinebant, quibus absque ulla Sacrificii facti testificatione prohibebantur satellites, ne latorem libelli Christianæ Religionis causâ comprehenderent: illi enim ail illiciti committebant; cùm liceat pecuniâ injustam vexam redimere, sicuti licitum est per fugam ab ea se elongare.

Obj. I. 4. Reg. cap. 10. Jehu palam protestatus est, se velle colere Baal plus quàm Achab; atqui simulationem hanc falsi cultûs laudavit Deus: ergo, &c.

Resp. S. Thom. 2. 2. quæst. 111. art. 1. ad 2. "Simu"lationem Jehu non est necesse excusare à peccato vel "mendacio; quia malus fuit, utpote ab idolotaria Jeroboam 66 non recedens ; commendatur tamen et temporaliter re"muneratur â Deo, non pro simulatione, sed pro zelo, 66 quo destruxit cultum Baal."

Obj. II. Paulus simulavit Judaïsmum; nam Actor. cap. 21. purificavit se ritu Mosaïco; et 1. ad Cor. cap. 9. V. 20. "Factus sum," inquit, "Judæis tanquam Judæus;" et V. 22. "Omnibus omnia factus sum :" ergo, &c.

R. Negando antec. nam quando ritus Mosaïcos observavit, Lex vetus nondum erat mortifera, sicque licitè observari poterat : "Unde est omnibus omnia factus," ait "venerabilis Beda, non mentientis astu, sed miserantis "affectu, non simulatione fallaciæ, sed compassione mise"ricordiæ."

N. 45. AN LICEAT ALIQUANDO FIDEM OC

CULTARE.

I. Occultatio fidei aliquanda licita. II. Licet uti vestibus merè profanis infidelium. III. Non iis, quibus specialiter significatur falsa fidei professio.

I. QUOD aliquando liceat fidem occultare ex dictis compertum est: sic interrogatus à privatis, responsum potest declinare, ut dictum est N. 43.

Quandonam licitum est occultare fidem ?

R. Quando præceptum confessionis fidei affirmativum non obligat.

Quomodo occultare fidem est licitum ?

R. Prænotandum cum Wiggers, quòd signa sive actiones, quibus contingit fidem occultari, sint in triplici differentia.

1o. Quædam sunt talia, ut vel ex natura sua, vel ex hominum institutione nullum habeant usum humanum, nisi religiosum et cæremonialem; ut coram idolo genu flectere, thus adolere, item vestes sacræ tantùm ad sacrificandum aut alios actus religiosos destinatæ.

2°. Quædam sunt talia, ut habeant etiam alium usum et principalem, quamvis etiam ex hominum consuetudine ad declarandam Religionem videantur ordinata; ut sunt v. g. vestes Religiosorum.

3°. Quædam non sunt ullo modo instituta aut ordinata ad Religionem significandam, sed tantùm sunt propria infidelibus et hæreticis ad usum humanum. His præmissis,

II. R. 1°. Per se non est illicitum, præsertim periculi declinandi causâ, fidem occultare utendo talibus signis seu rebus, quæ sunt solummodo signum distinctivum nationis aut hujusmodi, v. g. in Turcia, utendo idiomate turcico, vel veste turcica. Hinc de vestibus dicit Steyaert: "Vix "ullum earum genus est, quo ad celandum in periculo "fidem suam cuilibet uti non liceat, etsi etiam talis sit, unde "communiter colligatur Religio: ratio est, quia vestis

46

per

se nihil habet Religioni veræ contrarium: et, licèt ad

"significandam falsam religionem ab aliis assumatur, ego "tamen assumere possum ad alium finem, nempe naturalem, "ad me tegendum, ornandum, &c."

III. 2o. Non licet in occultanda fide uti talibus signis, actionibus vel vestibus, quorum usu, sive ex natura rei, sive ex hominum institutione specialiter designatur professio falsæ religionis aut sectæ, vel distinctio religionis falsæ, aut cum ea communicatio: ratio est, quòd, cùm illa specialiter ordinentur ad professionem falsæ fidei, eorum usus meritò censeatur falsæ fidei professio.

COROLLARIA.

II. An edere

I. An liceat interesse concioni hæreticorum. carnes diebus vetitis. III. Fugere tempore persecutionis. IV. Aliquando præceptum. V. Aliquando prohibitum. VI. Et aliquando liberum.

UNDE illicitum est genu flectere, thus adolere idolo, de cœna Calvinistica participare, assistere eorum officiis cantando, organa pulsando, &c. vel cum eis in Sacris communicando: hinc, inquit Steyaertius, ne Græcorum quidem Schismaticorum Eucharistiam, etsi veram, sumere licet, etiam in necessitate, imô nec eam palam cum ipsis adorare. Idem est de Eucharistia Jansenistarum in Hollandia, ubi distinctam communitatem constituunt.

Hinc ulteriùs, ut ait Steyaert, in praxi circa vestes hoc planè servandum videtur; si ad distinguendum à cæteris infidelium Sacrificulum aut Ministrum institutæ sint aut usurpentur, indui eis nemo potest, ut videatur esse istius conditionis imò si vel solùm usurpentur ad significandam falsam Religionem, v. g. in Italia pileus supernè rubeus vel flavus ad indicandum Judaïsmum; quia earum vestium modus et gestatio est usûs determinati adinstar signi cultûs et publicæ professionis Religionis falsæ.

Obj. 4. Reg. cap. 5. Eliseus permisit Naaman Syro, ut adorante Domino suo Rege in Templo Remmon, et illo innitente super manum suam, etiam adoraret ipse; atqui nihil illiciti ipsi permisit: ergo, &c.

R. Eliseus ipsi non permisit exhibere cultum idolo, vel illud adorare, sed tantùm indulsit, ut Regi in Templo adoranti posset exhibere Ministerium civile, nimirum ut genu flecteret Regi suo (cujus manum sustinere solebat) adoranti et genu flectenti in templo Remmon.