motivum formale charitatis ex gratia actuali, exercitus, ut dictum est Num. superiori.

2o. Ex parte objecti in charitatem Dei et proximi. 3o. In charitatem viæ et Patriæ.

4o. A S. Thom. quæst. 24. art. 9. distinguitur secundùm triplicem gradum, et dicitur "incipiens, proficiens, et "perfecta," quæ distinctio est penes diversa officia charitatis: et ita "incipiens," est, dum mens charitatem habentis maximè occupatur, ut vitiis et tentationibus, quibus adhuc infestatur, resistat.

"Proficiens" principaliter incumbit profectui virtutis: "perfecta," dum homo, jam quietem à tentationibus ac facilitatem quamdam in operibus bonis consecutus, totus intendit contemplationi ac amori divino.

Potest et alio modo distinctio hæc accipi cum S. Aug. ut "incipiens" dicatur, quæ in justificatione infunditur, antequam operari incipiat; "proficiens" ab eo tempore quo incipit operari usque ad finem vitæ ; et "perfecta," quæ est in patria.

N. 113. AN CHARITAS SIT AMICITIA HOMINIS CUM DEO?

S. Thom. 2. 2. quæst. 23. art. 1.

I. Charitas est amicitia hominis cum Deo. II. Quæ bona homo vult Deo. III. Charitas detestatur peccata.

I. RESP. cum S. Thom. quòd charitas Num. præc. definita sit vera inter Deum et hominem amicitia, juxta illud Joannis cap. 15. V. 14. “ Vos amici mei estis.”

Ratio est, quòd charitas hominis ad Deum includat quamdam benevolentiam mutuam cum quadam communicatione spirituali, cæterisque conditionibus ad amicitiam requisitis, de quibus optimè Wiggers.

Quænam bona vult homo Deo amore benevolentiæ seu charitatis?

II. R. Bona tum intrinseca, qualia sant perfectiones Dei infinitæ, ut sapientia, potentia, &c. tum extrinseca, qualia sunt perfectionum ejus manifestatio, quòd Deus colatur, ametur à creaturis, &c.

Quomodo homo vult hæc bona Deo?

R. Bona intrinseca vult homo, complacendo sibi, quòd Deus hæc bona habeat : bona extrinseca, seu externam Dei Gloriam, honorem, cultum, &c. optando, exhibendo, et provirili procurando, ac de exhibitis gaudendo.

III. Cæterum, sicut charitas bona hæc Deo vult, et de exhibitis gaudet, ita etiam odio habet et detestatur peccatum tanquam bono divino contrarium; ideoque charitas secum habere debet affectum voluntatis servandi omnia præcepta, ac vitandi omne peccatum saltem mortale, et desiderium efficax, ut idem à proximo præstetur.

N. 114. AN CHARITAS SIT ALIQUID CREA-
TUM?

S. Thom. 2. 2. quæst. 23. art. 2.

I. Charitas est quid creatum. II. Quomodo Deus sit charitas. III. Quomodo habens charitatem sit in Deo.

QUÆSTIO non est de charitate actuali; certum enim est, hanc esse aliquid creatum in anima, cùm sit actus, qui à voluntate nostra elicitur; sed agitur de charitate habituali, quam Petrus Lombardus, dictus magister sententiarum, docuit, non esse aliquid creatum in anima; sed ipsum esse Spiritum Sanctum animam inhabitantem, et voluntatem moventem ad actum charitatis sinè aliquo habitu mediante.

I. S. Thom. è contra, cujus sententiam Theologi unanimiter ut certam sequuntur, docet, charitatem habitualem esse aliquid creatum in anima.

Probatur ex Epist. ad Rom. cap. 5. V. 5. "Charitas "Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum Sanctum, "qui datus est nobis:" ubi apertè Apostolus charitatem distinguit à Spiritu Sancto, velut effectum à causa. Idem constat ex Trid. Sess. 6. cap. 7.

Obj. Dicitur 1. Joan. cap. 4. V. 16. "Deus Charitas "est:" ergo charitas non est aliquid creatum.

R. Neg. cons. Non enim in loco objecto sermo est de charitate, quâ nos formaliter dicimur Dei dilectores, vel justi, sed de charitate increata, quæ Deus est.

Dicitur autem Deus charitas,

II. 1°. Essentialiter in seipso, sicuti dicitur sapientia, bonitas, &c. per essentiam.

2o. Causaliter et efficienter: quia charitatem nobis infundit.

3o. Objectivè: quia est objectum nostræ charitatis.

Uno ex his modis solvenda sunt plura SS. Patrum præsertim S. Augustini loca.

Instabis: videtur S. Joannes agere de charitate, prout in nobis est: quia statim subjungit: "qui manet in charitate "in Deo manet et Deus in eo;" atqui hæc verba intelligun tur de charitate, quæ in nobis est: ergo, &c.

III. R. Verum est, quòd verba illa intelligi videantur de charitate creata, quâ diligimus proximum, sed inde non sequitur, ita sumi debere verba præcedentia: sensus itaque est, quòd is, qui habet charitatem proximi, in Deo maneat et Deus in eo, sicuti dicitur manere in sole, qui manet in lumine à sole diffuso, et sol dicitur manere in loco, ubi est illud lumen.

Dicitur insuper manens in charitate in Deo manere : quia charitas est excellentissimum Dei donum, ratione cujus maximè Deo similes efficimur et divinæ consortes naturæ.

Item quia redditur amicus Deo cum quadam unione affectûs ratione cujus affectûs communiter dicitur: "Amicus, "alter ego" Addi possunt alia quædam, quæ charitas, tanquam amicitia inter Deum et hominem, importat.

Quid est istud creatum in anima, quod dicitur charitas habitualis ?

R. Est qualitas quædam permanens sive dispositio, quæ etiam in baptizatis ante usum rationis et in justis dormientibns invenitur, ut connaturaliter, per gratiam tamen, Deus dili. gatur, et cæterà propter Deum.

An et quomodo charitas habitualis et gratia sanctificans distinguantur, dictum est Num. 3." de Gratia."›

N. 115. AN CHARITAS SIT VIRTUS SPECIALIS, UNA ET EXCELLENTISSIMA?

S. Thom. 2. 2. quæst. 23. art. 4. 5. et 6.

1. Charitas est virtus specialis, II. Et una,

excellentissima.

III. Ac

I. RESPONDETUR: charitas est virtus specialis: quia habet speciale objectum formale; scilicet bonitatem Dei in

se.

Quomodo igitur à Patribus quandoque vocatur generalis? R. Quia objectum charitatis est finis omnium virtutum, unde fit, quòd charitas per se actus aliarum virtutum possit imperare.

Quo sensu dicitur de charitate 1. ad Cor. c. 13. V. 7. "Omnia credit, omnia sperat," &c.?

R. Non quia illi actus à charitate eliciuntur, sed quia ab illa imperantur.

An charitas est virtus una, cùm eâ diligatur Deus et proximus ?

II. R. Affirmativè: quia una tantùm est principalis ratio diligendi Deum et proximum, unusque charitatis finis, scilicet divina bonitas ac una communicatio æternæ beatitu❤ dinis, super quam fundatur amicitia charitatis.

An charitas est excellentissima virtutum ?

III. R. Affirmativè, ut dicit Apost. 1. ad Cor. c. 13. V. 13. "Nunc manent fides, spes, charitas, tria hæc: major autem horum est charitas."

66

Ratio est, quòd charitas Deum perfectissimo modo attingat, scilicet ut in se bonum: fides autem et spes, quatenùs ab ipso nobis provenit vel cognitio veri, vel adeptio boni, et utraque imperfectionem quamdam habet, scilicet fides obscuritatem, spes absentiam boni ardui: unde feliciter evacuantur in Patria, non charitas, quæ ibidem ratione objecti præsentis et intuitivè visi perficitur.

N. 116. AN SINE CHARITATE POSSIT ESSE VERA ALIQUA VIRTUS?

S. Thom. 2. 2. quæst. 23. art. 7.

I. Sine charitate non datur virtus perfecta. II. Attamen imperfecta. III. Modi exponendi S. August. textum.

I. RESP. Sine charitate habituali non potest esse simpliciter vera virtus, ut eam vocat S. Th. seu virtus perfecta : nam vera et perfecta virtus dicitur, quæ nos ordinat ad finem nostrum ultimum.

II. Sinè charitate tamen datur vera virtus, sed imperfecta, quæ quidem nos rectè ordinat ad fidem aliquem proximum seu particularem honestum, licèt nos non conjungat fini nostro ultimo.

Assigna aliquas virtutes, quæ possunt esse sine charitate. R. Tales sunt virtutes fidei et spei, item virtutes naturales, seu philosophicæ, vel acquisita: hinc patet, quare damnata sit hæc propositio 25. inter Bajanas: "Omnia 66 opera infidelium sunt peccata, et philosophorum virtutes "sunt vitia."

Obj. S. Aug. frequenter docet, in infidelibus nullas reperiri veras virtutes, sed potius vitia, ut lib. 19. "de Civitate "Dei," cap. 25. et lib. 4. contra Julianum cap. 3. dicit: "Absit, ut sit in aliquo vera virtus, nisi fuerit justus :" ergo sine charitate non datur vera virtus.

III. R. Neg. conseq. nam. S. Aug. per veras virtutes intelligit virtutes supernaturales et perfectas, quæ ad vitam

æternam conducunt: patet ex eodem cap. 3. contra Julianum: "Si ergo," inquit, "ad consequendam veram bea❝titudinem, quam vera fides nobis promittit, nihil prosint "homini virtutes, nullo modo possunt esse veræ virtutes." 2o. Virtutes illæ vitia sunt, seu peccata, dum, prout ab infidelibus fieri solet, exercentur ex fine pravo, et ex perversa intentione v. g. superbiæ, infidelitatis, &c.

Vide S. Thom. hic in "Corp." et ad 1.

3o. Vitia vocari possunt actus etiam moraliter boni, dum in Deum non referuntur: quia tamen peccatum tunc se non tenet ex parte objecti seu officii, sed tantùm ex parte agentis, ille loquendi modus non est promiscue usurpandus.

Obj. II. S. Aug. lib. 15. “de Civit. Dei," c. 22. dicit, quòd definitio brevis et vera virtutis sit: "est ordo amoris :" ergo nulla potest esse virtus sinè charitate.

R. cum S. Thom. 1. 2. quæst. 62. a. 2. ad 3. quòd quælibet virtus dicatur "ordo amoris" inquantum ad quamlibet virtutem requiritur amor aliquis latè dictus seu ordinata quædam affectio: quod si intelligatur de amore charitatis, sensus est, non quòd quælibet alia virtus essentialiter sit charitas, sed quòd omnes aliæ virtutes aliqualiter à charitate dependeant, inquantùm nimirum charitas facit esse perfectas, earum actus imperat et dirigit, eisque vim merendi de condigno impertit.

No. 117. AN CHARITAS SIT FORMA ALIARUM VIRTUTUM?

S. Thom. 2. 2. quæst. 23. art. 8.

I. Charitas est forma virtutum accidentalis II. Quadru, plici ratione. III. Quomodo sit plenitudo.

I. RESP. Charitas est forma virtutum non intrinseca et essentialis, cùm aliæ virtutes esse possint sinè charitate, sed extrinseca et accidentalis.

Quâ ratione charitas dicitur formą aliarum virtutum ?

II. R. 1°. Quia charitas ordinat actus aliarum virtutum ad finem ultimum, nempe Deum: finis autem in moralibus forma actuum habetur.

2°. Quia charitas omnibus virtutibus imperat, et virtutes per charitatem operantur.

3°. Quia charitas omnibus virtutibus tribuit statum meritorium.