Ιερώνυμος μνημονεύει αὐτοῦ ἀποθανόντος φυσικὸν θάνατον, καὶ οὐχὶ ὑπὸ τὰ μαρτύρια (α)· καὶ ὁ Εἰρηναῖος, ἀριθμῶν τοὺς ἐπισκόπους τῆς Ρώμης τοὺς μέχρι τοῦ ἐλευθέρου ἢ ἐλευθερίου, πλὴν τοῦ Τελεσφό

ρου

οὐδένα ἄλλον ἱστορεῖ μαρτυρήσαντα (6). Αλλὰ παρὰ τῷ ἐκκλη σιαστικῷ ἱστοριογράφῳ Νικηφόρῳ τῷ Καλλίστῳ ἀναγινώσκομεν, ὅτι ὁ Κλήμης ἐξωρίσθη ὑπὸ τοῦ Τραϊανοῦ εἰς τὴν Ταυρικὴν χερσόνησον πέραν τοῦ Εὐξείνου Πόντου, ὅπου, ἀφ ̓ οὗ ἔπαθε πολλὰ δεινὰ, τελευταῖον ἐῤῥίφθη εἰς τὴν θάλασσαν, ἔχων ἐξηρτημένην ἀπὸ τοῦ τραχή λου σιδηρᾶν ἄγκυραν προςέτι δὲ, ὅτι ἡ θάλασσα ἀπεσύρετο ἔπειτα κατ ̓ ἔτος, τὴν ἡμέραν τῆς μνήμης τοῦ ἁγίου, εἰς ἀπόστασιν τριῶν μιλίων, μέχρι τοῦ τόπου, ὅπου ἐῤῥίφθη τὸ σῶμα αὐτοῦ, καὶ οἱ χριστιανοὶ, ἀπερχόμενοι εἰς τὰ ἐκεῖ δι ̓ ἑπτὰ ἡμερῶν, προςεκύνουν αὐτὸ ἐν ναῷ, τὸν ὁποῖον ἐκεῖ ἀνήγειραν (γ). Καὶ ταῦτα μὲν περὶ τοῦ μαρτ τυρικοῦ θανάτου τοῦ Κλήμεντος, τὰ ὁποῖα ὅμως οὐδεὶς τῶν ἀρχαίων ἱστόρησεν (δ)· ἐκ δὲ τῶν ἐκκλησιαστικῶν συγγραφέων μάρτυρα όνο

(α) De scriptorib. ecclesiast. c. 15. « Obiit tertio Trajani anno. »

(6) ἔνθα άνωτ. « Τὸν δὲ Κλήμεντα τοῦτον διαδέχεται Εὐάρεστος, καὶ τὸν Εὐάρεστον » Αλέξανδρος· εἶθ ̓ οὕτως ἔκτος ἀπὸ τῶν Αποστόλων καθίσταται Ξύστος. Μετὰ δὲ τοῦτον » Τελεσφόρος, ὃς καὶ ἐνδόξως ἐμαρτύρησεν· ἔπειτα ὑγῖνος, εἶτα Πῖος. Μεθ ̓ ὃν Ανίκη » τος. Διαδεξαμένου τὸν Ανίκητον Σωτῆρος, νῦν δωδεκάτῳ τόπῳ τὸν τῆς ἐπισκοπῆς » ἀπὸ τῶν Ἀποστόλων κατέχει κλῆρον Ελεύθερος ». (γ) Νικηφ. Κάλλιστ. ἐκκλ. ἱστορ. βιβλ. γ'. κεφ. 18. «Απειθῶν [ ὁ Κλήμης 1 » δ ̓ οὖν τοῖς ἐντελλομένοις Τραϊανῷ, ὑπερόριος ἐκ Ρώμης εἴς τινα πόλιν τῇ Χερ » σῶνι παρακειμένην, ἔρημον πάντη καὶ αὐχμηράν, γίνεται· πολλοῖς δὲ δεινοῖς διὰ » τὴν εἰς Χριστὸν ὁμολογίαν ὁμιληκώς, ὕστερον ἀγκύρα σιδηρᾷ τοῦ τραχήλου ἐξαρτ » τηθείσῃ, τῷ τῆς θαλάσσης βυθῷ ἀποῤῥίπτεται· παράδοξον δέ τι, τῆς μνήμης ἐνι » σταμένης, αὐτῷ ἐπιγίνεται· ἐπὶ γὰρ τρία μίλια τῆς θαλάττης διαιρουμένης, ἐφ ̓ ἡμέ » ρας ἑπτὰ, προςίασιν οἱ ἐπιφοιτῶντες, καὶ τὸ σκῆνος τοῦ μάρτυρος κατασπάζονται, » νεὼ ἐκεῖσε θείᾳ δυνάμει ἀνεγερθέντος· καί ποτε δὲ τῆς θαλάσσης, οἷα ἔθος, διαιρε» θείσης, καὶ τοῦ λαοῦ τὰ εἰωθότα τελέσαντος, καὶ αὖθις ὑποχωρήσαντος, παιδίον κατὰ » λήθην τῶν τεκόντων ἐκεῖσε δὴ ἐναπολειφθῆναι ἐγένετο· ἐς ταὐτὸ δὲ τῆς θαλάσσης » ἐλθούσης, τὸν παῖδα, νήπιον ὄντα, καλυφθῆναι τοῖς κύμασιν· εἰςέπειτα δ ̓ ἐςαὖθις ἀνακεχωρηκότος τοῦ κύματος, τοὺς γονεῖς προςελθόντας, εὑρεῖν ὑγιὲς τὸ παιδίον καὶ » εὐτραφὲς τῇ τοῦ ἁγίου παρακαθήμενον λάρνακι· οὗ δὴ πεπυσμένοι ἐμάνθανον, ἐκ τῆς » τοῦ παρακειμένου διατρέφεσθαι χάριτος, καὶ τῆς τῶν ἐναλίων θηρίων διατηρεῖσθαι » λύμης ἀνώτερον· οἳ καὶ τῷ ἀποστόλῳ τὸ εἰκὸς ἀφοσιωσάμενοι, μετὰ τοῦ σφετέρου » παιδὸς πρὸς τὰ οἰκεῖα ἐπανήεσαν ἤθη ».

(δ) Παρβλ. Εὐγέν. Εκατοντρδ. §. 279. «Τὰ δὲ περὶ τοῦ ἱεροῦ Κλήμεντος μνημο

μάζουσιν αὐτὸν ὁ Ρουφῖνος (ἀκμάσας περὶ τὰ μέσα τῆς δ' ἑκατον ταετηρίδος) (α), καὶ ὁ ἐπίσκοπος τῆς Ρώμης Ζώσιμος (κατὰ τὴν ἐ ἑκατονταετηρίδα) (β), ἴσως ἐπειδὴ ἔζησεν ἐπὶ τοῦ διωγμοῦ τοῦ Δου μιτιανοῦ· διότι καθόλου μάρτυρες ἐλέγοντο οὐχὶ μόνον οἱ ἀποθανόντες ὑπὸ τὰ βασανιστήρια, ἀλλ ̓ ἁπλῶς καὶ οἱ παθόντες τι ὑπὲρ τῆς πίστεως τοῦ Χριστοῦ.

Τὴν μνήμην δὲ τοῦ ἁγίου Κλήμεντος ἡ μὲν ὀρθόδοξος Ανατολική ἐκκλησία ἑορτάζει κατὰ τὴν κδ' τοῦ νοεμβρίου· ἡ δὲ Δυτική, κατὰ τὴν κγ' τοῦ αὐτοῦ μηνός.

§. 2. Συγγράμματα.

Α) Η πρώτη πρὸς Κορινθίους ἐπιστολή. Εκ τῶν πολλῶν συγγραμμάτων, τῶν ἀποδιδομένων εἰς τὸν ἀποστολικὸν τοῦτον Πατέρα καὶ ἀρχαιότατον ἐπίσκοπον, τὸ πρῶτον εἶναι ἡ ἐξ ὀνόματος τῆς ῥωμαϊ κῆς ἐκκλησίας ὑπ ̓ αὐτοῦ γραφεῖσα πρὸς Κορινθίους ἐπιστολή. Ταύτην μνημονεύουσι καὶ συνιστῶσιν οἱ ἑξῆς τῆς ἐκκλησίας Πατέρες καὶ συγ γραφεῖς· ὁ Εἰρηναῖος (γ), Διονύσιος, ὁ κατὰ τὴν θ' ἑκατονταετηρίδα ἐπισκοπήτας τῶν Κορινθίων (δ), ὁ Εὐσέβιος (ε), ὁ ̓Επιφάνιος (5),

» νευθέντα, τά τε ἄλλα, καὶ τὰ περὶ τῆς ἐπὶ Τραϊανοῦ ὕστερον ἐξορίας αὐτοῦ εἰς τὴν » Ταυρικὴν χερσόνησον, καὶ τῆς διὰ μαρτυρίου ἀθλήσεως· ταῦτα οὐδεὶς πρὸ τοῦ ὁ αἰῶ » νος φαίνεται ἱστορῶν περὶ τούτων σιγῶσι καὶ Εἰρηναῖος, καὶ Τερτυλλιανὸς, καὶ ὁ » Αλεξανδρεὺς Κλήμης· καὶ οὐδὲ λόγον ὅλως ποιεῖται οὐδ ̓ αὐτὸς ὁ τοῦ Παμφίλου Εὐ» σέβιος. »

(3) Rufin. de Origin. Tom. I. pag. 778.

(6) Tom. 1V. Concil. Mansi. Column. 350.

(γ) Ενθα ἀνωτέρω· « ἐπὶ τούτου οὖν τοῦ Κλήμεντος στάσεως· οὐκ ὀλίγης τοῖς ἐν » Κορίνθῳ γενομένης ἀδελφοῖς, ἐπέστειλεν ἡ ἐν Ρώμη ἐκκλησία ἱκανωτάτην γραφὴν τοῖς » Κορινθίοις. »

(δ) Παρ ̓ Εὐσεβ. ἐκκλ. ἱστορ, βιβλ. δ'. κεφ. 23. « Τὴν σήμερον οὖν κυριακὴν ἁγίαν » ἡμέραν διηγάγομεν, ἐν ᾧ ἀνεγνώκαμεν ὑμῶν τὴν ἐπιστολήν· ἣν ἕξομεν ἀείποτε ἀνα» γινώσκοντες, νουθετεῖσθαι, ὡς καὶ τὴν προτέραν ἡμῖν διὰ Κλήμεντος γραφεῖσαν. » (ε) Εκκλ. ἱστορ. βιβλ. γ'. κεφ. 16. « Τούτου δ ̓ οὖν τοῦ Κλήμεντος ὁμολογουμένη » μία ἐπιστολὴ φέρεται, μεγάλη τε καὶ θαυμασία, ἣν ὡς ἀπὸ τῆς ̔Ρωμαίων ἐκκλησίας » τῇ Κορινθίων διετυπώσατο, στάσεως τηνικάδε κατὰ τὴν Κόρινθον γενομένης· ταύτην ν δὲ καὶ ἐν πλείσταις ἐκκλησίαις ἐπὶ τοῦ κοινοῦ δεδημοσιευμένην πάλαι τε καὶ καθ ̓ ἡ» μᾶς αὐτοὺς ἔγνωμεν. » κεφ. 33. « Ως περ οὖν ἀμέλει τοῦ Ἰγνατίου ἐν αἷς κατε» λέξαμεν ἐπιστολαῖς, καὶ τοῦ Κλήμεντος ἐν τῇ ἀνωμολογημένη παρὰ πᾶσιν, ἣν ἐκ » προσώπου τῆς Ῥωμαίων ἐκκλησίας τῇ Κορινθίων διετυπώσατο. »

(5) Αἱρέσ. λ'. κεφ. 15. « Αὐτὸς Κλήμης αὐτοὺς [Εβιωναίους] κατὰ πάντα ἐλέγχει

Κλήμης ο Αλεξανδρεὺς (α), ὁ Ωριγένης (β), ὁ Ιερώνυμος (γ), ὁ Φώ ó τιος (δ), καὶ ἄλλοι πολλοὶ, ἐν οἷς ἐκ τῶν καθ ̓ ἡμᾶς νεωτέρων καὶ Εὐγένιος ὁ Βούλγαρις (ε).

ἔλαβε δὲ ἀφορμὴν ἡ συγγραφὴ τῆς πρώτης ταύτης ἐπιστολῆς ἀπὸ τοῦ σχίσματος, τοῦ διαταράξαντος κατ ̓ ἐκείνους τοὺς χρόνους τὴν ἐκκλησίαν τῶν Κορινθίων. Τοῦτο δὲ τὸ σχίσμα ἀνεφύη ἐκ φθόνου καὶ ζηλοτυπίας τινῶν κατὰ τῶν ἐχόντων ἀξιώματα καὶ τιμὰς, καὶ ἔδωκεν οὕτως εἰς τοὺς ἐκεῖ ἀπίστους καὶ ἐθνικοὺς αἰτίαν νὰ βλασφημήσωσι τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ τὴν θείαν διδασκαλίαν. Τότε αἰσχυν θέντες οἱ Κορίνθιοι αὐτοὶ διὰ τὴν ἐν αὐτοῖς προκύψασαν διχόνοιαν, ἔγραψαν πρὸς τὴν ῥωμαϊκὴν ἐκκλησίαν, ζητοῦντες παρ' αὐτῆς τὴν θεραπείαν τοῦ κακοῦ. ὁ ἅγιος Κλήμης, εἰ καὶ ἐλυπήθη πολὺ διὰ τὴν γενομένην στάσιν, καὶ ἐπεθύμει νὰ προκαταλάβῃ τὸ κακὸν, δὲν ἐδυνήθη ὅμως τότε εὐθὺς νὰ βοηθήσῃ αὐτοὺς, βασανιζομένων τῶν Ρωμαίων ὑπὸ ἄλλων δεινῶν· ἀλλὰ μετὰ ταῦτα, ἀφ ̓ οὗ τὰ ῥωμαϊκά πράγματα ἔλαβον όπωςοῦν ἡσυχωτέραν φοράν, τυχὼν ὁ Κλήμης εὐ καιρίας ἐπιτηδειοτέρας, ἔγραψε πρὸς τοὺς Κορινθίους τὴν, περὶ ἧς δ' λόγος, ἐπιστολήν.

» ἀφ ̓ ὧν ἔγραψεν ἐπιστολῶν ἐγκυκλίων, τῶν ἐν ταῖς ἁγίαις ἐκκλησίαις ἀναγινωσκομένων. » (α) Στρωματ. ά. κεφ. 7. §. 38. « Αὐτίκα ὁ Κλήμης ἐν τῇ πρὸς Κορινθίους ἐπιστο » λῇ κατὰ λέξιν φησί. » δ'. 17. §. 107. « Ναὶ μὴν ἐν τῇ πρὸς » Κορινθίους ἐπιστολῇ ὁ ἀπόστολος Κλήμης καὶ αὐτὸς ἡμῖν τύπον τινὰ τοῦ γνωστικοῦ » ὑπογράφων, λέγει. »

στρωματ.

κεφ.

(β) Περὶ ἀρχῶν βιβλ. β'. κεφ. 3. « Meminit sane Clemens Apostolorum disci» pulus etiam eorum, quos αὐτόχθονας Graeci nominarunt ..

... cum ait; Ocea >> nus intransmeabilis est hominibus, et hi qui trans ipsum sunt mundi, qui » his cisdem dominatoris Dei dispositionibus gubernantur. — Εκλογ. εἰς τὸν » Ιεζεκ. κεφ. ή. « Φησὶ δὲ καὶ ὁ Κλήμης· ὁ Ὠκεανὸς ἀπέρατος ἀνθρώποις καὶ οἱ μετ ̓ » αὐτὸν κόσμοι τοσαύταις διαταγαῖς τοῦ δεσπότου διοικοῦνται. »

(γ) De scriptt. eccl. c. 15. « Scripsit ex persona Romanae ecclesiae ad ec» clesiam Corinthiorum valde utilem epistolam, quae et in nonnullis locis pu>>blice legitur. »>

(δ) Μυριόβιβλ. 113. « Οὗτος καὶ ἐπιστολὴν ἀξιόλογον πρὸς Κορινθίους γράφει, ἥτις » παρὰ πολλοῖς ἀποδοχῆς ἠξιώθη, ὡς καὶ δημοσίᾳ ἀναγινώσκεσθαι. »

(ε) Εκατοντρδ. §. 279. « Σώζεται δὲ καὶ ἡ ἐπιστολὴ, ἡ ὑπὸ τοῦ αὐτοῦ Κλήμεντος » γραφεῖσά τε καὶ πεμφθεῖσα, ἥτις πολλῶν τε καὶ μεγάλων παρὰ τοῖς πατράσιν ἐπαί» νων ἀξιωθεῖσα, δευτέρας πως μετὰ τὰς κανονικὰς τῶν Αποστόλων ἐπιστολὰς ἔλαχε » τάξεως. »

ά

ἀλλὰ τίς εἶναι ἀκριβῶς ὁ χρόνος, καθ ̓ ὃν ἐγράφη ἡ ἐπιστολή ; Τοῦτο δὲν εἶναι παντάπασιν εὔκολον νὰ προςδιορισθῇ· διότι διὰ τὴν ἔλλειψιν ἱστορικῶν διδομένων, καὶ διὰ τὴν διάφορον τῶν ἐν αὐτῇ ἀναγινωσκομένων ὁρισμῶν ἑρμηνείαν δὲν συμφωνοῦσι πρὸς ἀλλήλας αἱ γνῶμαι τῶν κριτικῶν. Ἐν τῷ ὁ κεφαλ. ἀποδίδει ὁ Κλήμης τὴν βραδύτητα τῆς γενομένης πρὸς τοὺς Κορινθίους ἀπαντήσεως εἰς ἀλλεπαλλήλους συμφορὰς καὶ περιπετείας, ἀπὸ τῶν ὁποίων, λέγει, μόν λις τότε ἀπηλλάγη ἡ ῥωμαϊκὴ ἐκκλησία (α). Τὰς συμφορὰς δὲ ταύτας ἐννοοῦσι πολλοί διωγμόν τινα κατὰ τῆς ἐκκλησίας, ἢ τὸν ἐπὶ Νέρωνος, ἢ τὸν ἐπὶ Δομιτιανοῦ· ὅτι δὲ πρέπει νὰ παραδεχθῶμεν μᾶλ λον τὸν δεύτερον, τὸν ἐπὶ Δομιτιανοῦ, συμμαχεῖ ὑπὲρ ταύτης τῆς γνώμης καὶ ὅτι ὁ Κλήμης ἐπὶ τῆς διαδοχικῆς σειρᾶς τῶν ῥωμαίων ἐπισκόπων, κατὰ τὴν δόξαν τῶν πλειοτέρων ἱστορικῶν, κατέχει τὴν τρίτην χώραν, ἀναβὰς εἰς τὸν ἐπισκοπικὸν θρόνον ἐπὶ τοῦ αὐτοκρά τορος Δομιτιανοῦ· προςέτι δὲ καὶ κατὰ τὸν Ηγήσιππον, τὸν ὁποῖον ὁ Εὐσέβιος ἀναφέρει περὶ τούτου ἀξιόχρεων μάρτυρα, κατ ̓ αὐτὸν τοῦ τον τὸν χρόνον ἐξεῤῥάγη ἐν Κορίνθῳ ἡ στάσις ἐκείνη (β). Αλλ ̓ ἅπαν τες οἱ λόγοι οὗτοι ἀντιταλαντεύονται πάλιν πρὸς ἄλλον, τὸν ὁποῖον προτείνοντες ἕτεροι, ἀποδεικνύουσιν ἀρχαιότερον συγγραφεῖσαν τὴν ἐπιστολήν. ἐν τῷ μά κεφαλ. ὁ συγγραφεὺς παριστῇ ὑπάρχοντα ἔτι τότε τὸν ἐν Ἱεροσολύμοις ναὸν, καὶ τελουμένην εἰςέτι ἐν αὐτῷ τὴν ἰουδαϊκὴν λατρείαν, ὅταν, θέλων νὰ ὑποτάξῃ τοὺς Κορινθίους εἰς τὴν κατὰ τὴν Καινὴν Διαθήκην ιεραρχικὴν τάξιν, ἀναμιμνήσκη αὐτοὺς τὸν ἐν τῇ Παλαιᾷ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ ὡρισμένον τῆς λειτουργίας κανόνα (γ). Εντεῦθεν δὲ συνάγεται, ὅτι ἡ ἐπιστολὴ ἐγράφη μετὰ τὸν θά

(α) « Διὰ τὰς αἰφνιδίους καὶ ἐπαλλήλους γενομένας ἡμῖν συμφορὰς καὶ περιπτώσεις, ἀδελφοὶ, βράδιον νομίζομεν ἐπιστροφὴν πεποιηκέναι περὶ τῶν ἐπιζητουμένων παρ ̓ ὑ» μῖν πραγμάτων ».

(β) Εκκλ. ἱστορ. βιβλ. γ'. κεφ. 16. « Καὶ ὅτι κατὰ τὸν δηλούμενον (χρόνον) τὰ » τῆς Κορινθίων κεκίνητο στάσεως, ἀξιόχρεως μάρτυς ὁ Ηγήσιππος ».

(γ) « Οὐ πανταχοῦ, ἀδελφοί, προςφέρονται θυσίαι ἐνδελεχισμοῦ, ἢ εὐχῶν, ἢ περὶ ἁμαρτίας καὶ πλημμελείας, ἀλλ ̓ ἢ ἐν Ιερουσαλὴμ μόνη· κἀκεῖ δὲ οὐκ ἐν παντὶ τό» που προσφέρονται, ἀλλ ̓ ἔμπροσθεν τοῦ ναοῦ πρὸς τὸ θυσιαστήριον, μωμοσκοπηθὲν τὸ » προσφερόμενον διὰ τοῦ ἀρχιερέως καὶ τῶν προειρημένων λειτουργῶν. Οἱ οὖν παρὰ τὸ » καθῆκον τῆς βουλήσεως αὐτοῦ ποιοῦντές τι, θάνατον τὸ πρόςτιμον ἔχουσιν. ὁρᾶτε, ἀ» δελφοί, ὅσῳ πλείονος κατηξιώθημεν γνώσεως, τοσούτῳ μᾶλλον ὑποκείμεθα κινδύνῳ ».

νατον τῶν ἀποστόλων Πέτρου καὶ Παύλου, ἀλλὰ πρὸ τῆς καταστροφῆς τῆς Ἱερουσαλήμ· ἄρα περὶ τὸ σωτήριον ἔτος 6. Επειδὴ ὅμως ὅσα ἐν τῷ εἰρημένῳ κεφαλαίῳ ὁ Κλήμης λέγει περὶ τοῦ ἐν Ἱεροσολύμοις ναοῦ, ἑρμηνεύονται καὶ κατ ̓ ἀναχρονισμόν, ὅτι δηλαδὴ ὁ συγγρα φεὺς ἐπὶ τῆς συγκρίσεως τῶν δύο ἱεραρχικῶν τάξεων μετεχειρίσθη τὸν ἐνεστῶτα χρόνον χάριν ζωηροτέρας τοῦ πράγματος παραστάσεως, οἱ δὲ ἀνωτέρω ἐκτεθέντες λόγοι, συνάμα λαμβανόμενοι, φαίνονται πειστικώτεροι πιθανωτέρα κρίνεται ἡ γνώμη τῶν παραδεχομένων μεταγενέστερον τὸν χρόνον, καθ ̓ ὃν συνεγράφη ἡ ἐπιστολὴ, ἴσως τὸ ἔτος 45'.

Τὴν πρώτην ταύτην τοῦ Κλήμεντος ἐπιστολὴν πρὸ τῆς ιζ' ἑκα τονταετηρίδος πάντες οἱ θεολόγοι ὡς ἀπολεσθεῖσαν ἐθρήνουν· ἀλλ ̓ ἀνευρέθη κατὰ πρῶτον μετὰ τεμαχίου ἄλλου τοῦ αὐτοῦ συγγραφέως βιβλίου, φέροντος τὴν ἐπιγραφὴν, ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ Β', τὸ ἔτος 1632, ἀναγινωσκομένη ἐν ἀρχαιοτάτῳ τῆς Π. καὶ Κ. Διαθήκης χειρογράφῳ, τὸ ὁποῖον ὁ πατριάρχης τῆς Κωνσταντινουπόλεως Κύ ριλλος ὁ Λούκαρις ἀπέστειλε δῶρον πρὸς τὸν βασιλέα τῶν ἄγγλων Κάρολον τὸν 4. Αμφοτέρας δὲ τὰς ἐπιστολὰς ταύτας ἀπὸ τοῦ ἀρχαίου ἐκείνου χειρογράφου πρῶτος πάντων εἰς τύπους ἐξέδωκεν ἐν ὀξωνίῳ, τὸ 1633, ὁ Πατρίκιος Ιούνιος (Junius), ὁ τοῦ βασιλέως τῆς Αγγλίας βιβλιοθηκάριος, ἀναπληρώσας πολλὰς τῶν ὑπὸ τοῦ χρόνου ἀφανισθεισῶν λέξεων, καὶ πολλὰ τῶν ἀποσβεσθέντων γραμμάτων ἐπισημειώσας. Ἀλλ ̓ ὅμως καὶ οὕτως ἡ ἔκδοσις αὐτοῦ, καὶ πᾶσαι αἱ κατ' αὐτὴν μετέπειτα γενόμεναι, ἔγεμον ἀπείρων σφαλμάτων, ἕως οὗ Εῤῥικος ὁ Βόττονος (Henricus Wottonus), ἀναθεωρήσας ἐπιμε λέστατα τὸ χειρόγραφον, καὶ ὀγδοηκοντάκις διορθώσας τοῦ Ιουνίου τὸ κείμενον, ἐξέδωκε τὸ ἔτος 1718 ἐν Κανταβριγίᾳ τὴν ἐπιστολὴν, τυπώσας τὰ ἐν τῷ χειρογράφῳ ἐλλείποντα διὰ μικροτέρων χαρα κτήρων.

Ὑπόθεσις τῆς ἐπιστολῆς, ὁ ἅγιος Κλήμης μετὰ τὴν αὐτὴν σχετ δὸν πρὸς τοὺς Κορινθίους προςφώνησιν, τὴν ὁποίαν ὁ ἀπόστολος Παῦ λος προτάσσει συνήθως τῶν ἐπιστολῶν αὐτοῦ, ἀπολογεῖται πρὸς αὐτοὺς διὰ τὴν βραδείαν ἀπάντησιν εἰς τὰς προβαλλομένας ὑπ ̓ αὐτῶν ἀπορίας· ἔπειτα ἐπαινεῖ τὰς ἀρετὰς αὐτῶν, τὸ σταθερὸν δηλονότι τῆς