Obrazy na stronie
PDF
ePub

sacrilega persuasionis auctores noluerit custodire. Data octavo kalendas novembris, Nepotiano ct Secundo (1) viris clarissimis consulibus.

moneo, ut qua debetis et potestis sollicitudine vigi· A poterit excusare, quicumque plebem suam contra letis ad investigandos hæreticos, et inimicos sanctæ Dei Ecclesiæ, et a sanis mentibus, ne pestis hæc latius divulgetur, severitate qua potestis pro viribus extirpetis. Quoniam ut habebit a Deo digne remunerationis præmium, qui diligentius quod ad salutem commissæ sibi plebis proficiat fuerit executus, ita ante tribunal Domini de reatu negligentiæ se non

(1) Facundo anno 336. At jam obierat Mareus ipsis nonis octobris ejusdem anni. Octobris substituunt quidam et inter eos Sigonius lib. iv hist, occid. imp. ut fucum faciant.

[blocks in formation]

C

Julius. Vigesima sexta die Octobris, anno Domini 330, qui est Constantini imperatoris ultimus, Julius, civis Romanus, pontificatum Ecclesiæ adeptus est. Cujus initio Constantinus imperator catholica et orthodoxæ fidei confessor e vita discedens, tres filios hosce, Constantinum, Constantium ac Constantem imperii sul heredes reliquit; hoc iis mori.. turus pracipiens, ut Athanasium', quem non tam relegasset, quam sanguinolentorum hostium oculis ad tempus subtraxisset, tuto in pristinum locum ac dignitatem restituerent. Quam voluntatem patris Constantinus junior, Constantii permissu, executus fuit, ipsumque Athanasium cum reliquis exulantibus episcopis ac presbyteris sedibus suis et ecclesiis reslitnit. Quo facto, cum Ariani et Eusebiani hæresim suam succumbere viderent, non modo Athanasium novis calumniis onerarunt, verum etiam ipsam Nicanæ fidei formulam, omisso Consubstantialis nomine immutare, Ariique hæresim in ecclesiam introducere elaborarunt. Quod ut facilius expedirent, presbyteri alicujus Ariani, penes quem Constantinus magnus suasu sororis Constantiæ testamenti tabulas Constantio revertenti tradendas deposuerat, auxilio freti, principis ambitiosi gratiam et favorem impetrarunt, ac deinde catholicis episcopis, maxime vero Athanasio Alexandrinæ, Eustathio Antiochena, Paulo. Constantinopolitana eccelesiae episcopis bello atrocissimo indicto, cruenta tela et jacula in eos immittunt, calumnias novas comminiscuntur, babitis.que desuper malignantium conventiculis, innocentes episcopos condemnatos sedibus suis exturbarunt, ac D tandem vel exilio vel morte truculenta eosdem interemerunt, et, quod fœdissimum est, Nicænæ fidei symbolumn, Consubstantialis nomine expuncto, malitiose vitiarunt. Ad hanc injuriam a capite divini numinis et sponse illius Ecclesiæ propulsandam, Julius pontifex se talem exhibuit, ut omnis ejus ponficatus in fide Nicæna tuenda, et catholicis episcopis, maxime autem Athanasio, defendendis, consumptus

fuerit. Quod patebit infra ex notis ad epistolas et concilia sub Julio habita.

Sedit annos 15, menses 2, dies 18. Qui anno Christi 352, pridie Idus Aprilis ex hac vita ad Do- · minum migravit, reperitur sedisse annis 15, mensibus 5, diebus 17. Ita Baronius, Vatica..os indices secutus, bic num. 1.

Quod Hicronymi chronic. Liberii ingressum referat in hunc annum, confirmat ea quæ paulo ante de Julii obitu diximus.

Hic post multas tribulationes in exilio fuit mensibus decem. Julium pontificem pro cxulibus episcopis, Athanasio, Marcello, aliisque pluribus restituendis, multos labores impendisse infra multis in locis patebit; ipsum vero aliquo tempore exilium sustinuisse, præter Platinam, errorem libri pontificalis sequentem, nemo, quod sciam hactenus, asseruit. Quod ait post obitum Constantii ab exilio liberatum fuisse, nequaquam sustineri potest: omnes enim, quotquoi sunt scriptores Christiani, sicut ex et gentilibus Ammianus, aperte scribunt, vivente adhuc et imperante Constantio, Liberium Romance Ecclesix curam egisse, ac post multas exagitationes ab eodem in exilium relegatum fuisse. Quod si verum est, imprudens compilator advertat quomodo se ex hoc laqueo exerat. Ad annum Christi 350, magnus Ecclesiæ catholicæ et sanctorum præsulum patronus, terribilis Arianorum hostis, princeps integerrimæ fidei, exulantium ex Oriente episcoporum vindex, Constans imperator Occidentis imperium tenebat, non video qua ratione, hoc defcusore adhuc superstite, Julius pontifex relegari potuerit. Post occisum Constantem imperatorem, Magnentius tyrannus cum Urbe toto occidentali imperio potiebatur; vel igitur auctore Magnentio Julium relegatum fuisse oportuit, quod nemo hactenus scripsisse legitur; vel concedendum est eumdem Constantii imperio nequaquam ab Urbe extractum, in regiones exteras amandatum fuisse. Vide Baron., anno 352, num. 2 et 3.

morat litteras scribentibus Eusebio, Mario, Theodoro, Theognito, Ursacio et Valente, quibus apud Theodoretum lib. 11, cap. 8, Menophantus et Stephanus adjiciuntur.

Scriptæ erant illæ lit

causam quamlibet in publico ageret, nisi in ecclesia, A u, n. 2, Julio Romano pontifici olim missas esse meet at notitia quæ omnibus fidem facit, per notarios colligeretur, et ut omnium monimentorum in ecclesia confectio per primicerium notariorum celebraretur, sive quod cautiones, vel instrumenta, vel donatio. nes, vel commutationes, vel traditiones, aut testamenta, vel colligationes, aut manumissiones cleri corum in ecclesia per scrinium (scrutinium) sanctum celebrentur. Hic fecit ordinationes tres in urbe Roma per mensem decembrem, presbyteros octodecim, diaconos tres, episcopos per diversa loca novem, Qui etiam sepultus est via Aurelia in cœmeterio Calepodii, pridie Idus Aprilis (Augusti). Et cessavit episcopatus dies viginti quinque.

[blocks in formation]

2. Quid iis contineretur. teræ, uti Sardicensis synodus apud Hilarium frag. 11, n. 2, testatur, adversus Athanasium et Marcellum, necnon secundum ejusdem synodi epistolam, qualis ab Athanasio apolog. coat. Ar. num. 49, ac Theodoreto, lib 1, c. 8, exhibetur, adversus Asclepam Gaz episcopum. Iisdem litteris, uti Athanasius loco mox citato n. 49, habet, rogabant Eusebiani, ut synodus cogeretur, et ipse Julius, si vellet, judex foret. Quod quidem Sozomenus, lib. m, c. 7, ita enuntiat: EuseB bius scripsit ad Julium, ut ipse judex esset eorum quæ contra Athanasium decreta erant Tyri. Ubi certe in exprimendis Athanasii verbis desideratur scriptoris bujus fides. Si tamen Julii verbis epist. 1, n. 2, bæreamus, non Eusebius, non Eusebiani ipsi, sed corum legati Martyrius et Hesychius synodum a Julio cogi peticrunt. Hoc igitur illi non per seipsos, sed tantum per legatos suos postularunt. Sane mox laudatus Julii locus exigere videbatur, ut istud, si litteris suis rogassent ipsi, ab hoc pontifice non taceretur. At facilius largiemur Eusebianos prædictis litteris in id maxime incubuisse, ut Pisto a se recens ordinato communicatorias a Julio litteras obtinerent.

In veteri codice Corbeiensi sedisse dicitur an-
nos 25, menses 2, dies 8, in libro autem pontificali,
annos 25, menses 2, dics 6. Ex quo libro corrigen-
dum videtur quod in Bucheriano catalogo legimus,
Julius annos 25, mensemi, dies 11, maxime cum
hanc correctionem postulent ista quæ in eodem cata-
logo subsequuntur: Fuit a temporibus Constantini
(qui quarto post ordinationem illius mense obiit),
a consulatu Feliciani et Tiliani ex die 8 idus februarii
in diem pridie idus aprilis Constantio V, et Constantio
Cæsare consulibus. Quippe a die 8 idus februarii in
diem pridie idus aprilis, non unus mensis ac dies 11,
sed menses 2, ac dies 6 interjiciuntur. Unde con-
ficitur Julium anno 337, februarii die sexta, quæ C
Dominica erat, fuisse ordinatum, atque anno 352,
die duodecima Aprilis, qua et colitur, ad superos
migrasse.
§ III.

-DE EPISTOLIS, QUÆ AD JULIUM PAPAM ATTINENT.
(Ex D. Coustant.)
I.

1. Eusebianorum litteræ ad Julium. Anno 339 contigissc jam observavimus, ut Eusebiani Pistum Alexandriæ episcopum constituerent. Quo facto, Macarium presbyterum, necnon Martyrium et llesychium diaconos, cum litteris ad Julium papam destinare non distulerunt. Eusebio uni, qui se Beryto Nicomediam, et inde Constantinopolim contra legem ac regulam, ut loquitur Alexandrina synodus, transtulerat, litteras illas Athanasius apolog. cont. Arian. D n. 1, adscribit Evosбiov ypáfavtos. Qua in re cum eo consentiunt Socrates, lib. 1, cap. 1, ac Sozomienus, lib. I, c. 7. Ipsi etiam suffragari videtur Julius epist. 1, n. 4, ubi Macarium cum Martyrio ab Eusebio (napà Elabiov) missuin scribit. Idem tamen Julius, ibid., n. 8, immo ctiam Athanasius tum apolog. cont. Arian. 20, tum epist. ad Solit. num. 9, necnon Theodoretus, lib. 11, cap. 4, de illis sic loquuntur, ut quæ non ab Eusebio uno, sed etiam a sociis ipsius conscripta fuerint. Idco igitur Eusebio, quia partium dux el antesiguanus erat, interdum sociis non memoratis, tribuuntur, licet eas ille non sine factionis suæ sociis miserit. Sardicensis synodus apud Hilarium fragm.

n.

[ocr errors][merged small][merged small]

4. Ægyptiorum ad Julium litteræ. Anno 340, non longe postquam Eusebianorum legati Romam advenissent, eodem accesserunt et Athanasii presbyteri. Nec ullus dubitaverit, quin et ipsi secum in præsulis sui gratiam litteras attulerint. Saltem Alexandrina syuodi ex Ægypto, Thebaide, Libya et Pentapoli novissime congregata epistolam, quæ Athanasio teste apolog. cont. Arian. num. 20, ad omnes episcopos et ad Julium episcopum Romanum inscripta erat, Julio per hos presbyteros redditam esse prope est indubitatum. Et hanc quidem epistolam notare videtur Julius, epist. 1, n. 9 et 11, ubi a se acceptas esse memorat omnium episcoporum Ægypti et aliarum provinciarum pro Athanasio litteras. Ncque de litteris aliis Ililarium fragm. 4, n. 2, loqui existimamus ubi ait: Quales litteræ ex Ægypto omni atque Alexandria ad Julium pridem de reddenda exsulanti Athanasio communione, tales nunc ad Liberium... datæ sunt de tuenda. Ipse Liberius epist. 4, n. 2, octoginta episcoporum Egyptiorum litteras in Athanasii gratiam sibi scriptas memorat, Unde sequitur, ut si eis similes omuino fuerint quæ ad Julium antea missæ fuerant, hæ pariter ab octoginta episcopis conscriptæ sint. Certe non a pauciori

episcoporum numero scriptæ intelliguntur, quas ab A gorii in Alexandrinam sedem intrusi adventum atque omnibus Ægypti episcopis sibi missas Julius narrat. Ut ut est, certum est Ægypti aliarumque provincia ruin episcopos ad Julium pro Athanasio scripsisse, ac Julio epistolam eorum ante fuisse traditam, quam Eusebianos aliosve Orientales ad synodum vocaret. Sed cum valde probabile sit, epistolam illam non aliam esse ac epistola Alexandrinæ synodi, quain Athanasius Apologiæ suæ contra Arianos initio totam inseruit, nihil est cur aliam quaeramus. Quamvis autem, Athanasio teste, nominatim Julio inscripta sit; quia tamen nihil, quod huic pontifici peculiare sit, habet, eam hic referre supersedemus.

[ocr errors]

impia facinora enarrat. Ac demum, vum. 11, narrationem sic prosequitur: «Athanasius porro, his nondum actis, ad primum rei auditum Romam navigavit, quod hæreticorum furorem probe perspectum haberet ut etiam, prout statutum fueral, synodus ibi celebraretur. Julius autem presbyteros Elpidium et I hiloxenum cum litteris misit, tempusque illis præstituit, ut intra illud Romam se conferrent, aut scirent sc in omnibus suspectos haberi. › Unde manifestum est Elpidii et Philoxeni ad Orientales legationem Athanasii in urbem adventu esse posteriorem ; adeoque litteras, quas legati illi sccum deferebant, ab iis distinguendas esse, quibus antea cum Athanasius, tum Eusebiani simui ad synodum fuerant vocati.

5. Julii ad Athanasium atque Eusebianos litteræ. Martyrins et Hesychius ab Eu chio et sociis ad Ju- B Inde quoque colligere est, Julium prioribus litteris

Jium missi, cum Athanasii presbyteris obsistere nGa nec tempus, nec locum, quo synodus haberetur, valuissent, a Julio postularunt, ut indiceretur sync- præstituisse, sed quo convenire ipsis placeret, liberum dus, ac litteræ ad Athanasium Alexandii.m, necisi permisisse; utramque vero posterioribus ab co fuisse ad Eusebianos mitterentur, ut justum coram omni- definitum. Nisi forte dicamus, quod minus veri vide. bus judicium posset proferri. His legatorum post- tur simile, Julium postquam Eusebianorum legati ad latis annuens Julius, ad Athanasium simul et ad Eu- Athanasium simul et ad Orientales scribi petiissent, sebianos circa anni 540 exitum litteras misit, quibus, primum Athanasio scripsisse soli, locum quo congreat loquitur Athanasius epist. ad Solitar. num. 9, in- gari synodum vellet, ipsius arbitrio permisissc, et dicavit quo vellemus loco cogendam esse synodum, ut postquam ille Romam advenisset, cum eo synodi loaccusationes illi suas veras comprobarent, sibi vero illa- cum ac tempus præfiniisse, idque missa in Orientem lus cum fiducia depellerent. Ipse Julius quas tunc ad legatione, iis qui sibi prius adversus Athanasium Athanasium litteras scripsit, epist. 1, num. 13, notat scripserant, litteris significasse. Istud certum, Elpihis verbis: Non enim (Athanasius) suo motu, sed dium ac Philoxenum circa mensem juníum anni 341, accersitus ac litteris nostris acceptis huc accessit, in Orientem profectos, Julii secum detulisse litteras, quemadmodum et vobis litteris nostris indicavimus. » C quibus is præsul Athanasium scriptis ipsius acceptis Cum autem Athanasius auno 341, paulo post festum Paschæ, quod in 19 Aprilis diem incidebat, Alexandria Romam contendere cœperit, indo sequitur ut he Julii litteræ saltem ejusdem anni mensi Aprili redditæ illi fuerint. Neque ambigendum, quin eodem tempore similes acceperint et Eusebiani. Immo Theodoretus, lib. 11 hist. eccl., cap. 4, istud diserte docet, ubi ait: Julius ecclesiasticam legem secutus, et ipsos Eusebianos Romam venire jussit, et Atbanasium ad causam dicendam evocavit. Et Athanasius quidem citationi obtemperans statim iter arripuit. > A quibusuam perlato sint illæ litteræ, nemo indicavit: conjectura tamen est, Julii ad Eusebium ac socios litteras Martyrio et Hesychio eorum legatis in Orientem redeuntibus, necnon eas quæ ad Athana- D sium aliosve Catholicos attinebant, ipsius Athanasii presbyteris fuisse traditas.

IV.

6. Alia Julii ad eosdem Eusebianos litteræ ei legatio. - Cum igitur Athanasius Romam evocatus advenisset, nec Eusebii nomine quisquam compareret, novas eidem Eusebio ac sociis litteras Julius per Elpidium ac Philoxenum presbyteros suos misit. llæ quidem cum prioribus confundi vulgo solent : sed utrasque Athanasius, si non failimur, in epistola ad Solitarios aperte distinguit. Nam, num. 9, habet: Romanus episcopus Julius litteris suis indicavit, quo vellemus loco synodum cogendam esse. › Tum, num. 10, Gre

Romam venisse indicabat; cosque præstituto die ad synodum ibi habendam vocans, buic si decssent, in omnibus, de quibus accusarant Athanasium, suspectos fore denuntiabat.

V.

7. Orientalium ad Julium litteræ querelarum ac minarum plenæ. -- Eusebius ac socii, cum Julii presbyteros Elpidium et Philoxenum ultra condictum diem, quo Roma synodus habenda erat, hoc est usque ad mensem januarium anni 342 detinuissent, Antiochia, ubi in annum cum aliis nonnullis convenerant, vicis sim ad Julium stripserunt epistolam, eamque prædictis ipsius presbyteris perferendam tradiderunt. Hanc Sozomenus in Sabini episcopi Macedoniani collectione vidisse merito videatur. Quare licet prævio in primam Julii epistolam Monito non pauca ab ipsomet Julio memorata jam ex ea legerinius, etiam hic quæ de cadem prædictus scriptor, lib. m, c. 8, summatim expressit, exhibere non abs re fuerit. Primo quidem notat epistolam illam exquisita verborum elegantia et oratorio more fuisse compositam, plenam tamen cavillationis, nee expertem gravissimarum minarum. Tum de illa hæc subdit. ‹ Fatebantur Romanorum quidem Ecclesiam apud omnes magnificam csse, quippe quæ jam inde ab initio Apostolorum sedes (ppovtiotápiov) et pictatis magistra ac metropolis exstiterit, licet fidei doctores ad eam ex Oriente advenissent. Non tamen æquum censebant idcirco se

VII.

9. Julii ad Sardicensem synodum epistola. - Anno 347, Sardicam mittens Julius legatos, ad episcopos ibi congregatos epistolam scripsit, qua sc corpore licet disjunctum, concordi tamen cum iis mente ac voluntate adesse testificabatur: simulque absentiam inde excusabat suam, quod status ecclesiæ suæ, cui ab hæreticis, schismaticis ac blasphemis seu infidelibus periculum imminebat, longius recedere non patiebatur. Hanc epistolam ipsa Sardicensis synodus laudat.

inferiore loco haberi, quod magnitudine Ecclesiæ et A mu'titudine superarentur : quippe qui virtute et animi proposito superiores essent. Deinde criminis loco objicientes Julio, quod cum Athanasio communicasset, indignabantur perinde ac si ipsorum synodus (Tyri scil. habita) contumelia affecta esset et sententia abrogata: idque facinus velut injustum et ecclesiasticis legibus absonum reprehendebant. His de rebus ita conquesti, pacem quidem et communionem Julio polliciti sunt, si dispositionem eorum qui ab ipsis fuerant expulsi, et ordinationem illorum qui priorum in locum substituti fuerant, admittere voluisset : sin autem decretis ipsorum resisteret, contraria denuntiabant. Nam et episcopos Orientis neutiquam contradixisse affirmabant tum, cum Novatianus Ecclesia Romana ejectus est. » Quibus addit Sozomenus: De B iis autem quæ gesserant contra decreta synodi Nicrnæ, nihil ei rescripserunt, multas quidem se habere causas significantes, casque necessarias, quibus factum suum defenderent in præsentiarum vero superfluum arbitrantes earum rerum defensiouem instituere, cum generaliter in omnibus injuste se gessisse arguerentur. › Hanc autem epistolam anno 342 ineunte scriptam esse, ex verbis Julii, epist. 1, n. 6, conficitur.

VI.

8. An Julius in gratiam episcoporum ab Eusebianis ejectorum litteras scripserit, quæ non exstent. —Si Șo crati, lib. 1, c. 15, et Sozomeno, lib. u, c. 8, habenda fides, Athanasius, Marcellus, Paulus, Asclepas C et Lucius episcopi, cum Julio causam exposuissent suam, obtinuerum ab co litteras, quarum auctoritate freti ecclesias suas occuparunt. Verum Athanasius nullam memorat epistolam in gratiam sui aut prædictorum episcoporum tunc a Julio scriptam, nisi quam pontifex iste iis, qui Antiochiæ convenerant, rescripsit. Si etiam propius inspiciatur atque expendatur tota Socratis et Sozomeni narratio, ei quideın nonnulla intermiscuisse deprehendentur a rerum gestarum veritate aliena, sed eos non aliam a mox dicta Julii epistola ejusdem quarta præ oculis habuisse non latebit. Certe Athanasius non post Romanam synodum, anno 342 habitam, sed post Sardicensem, anno 317 celebratam, ad ecclesiam suam rediit. Idem et de aliis episcopis superius memoratis Sardicensis D concilii gesta nos docent. Tunc vero Julius ad Alexandrinos epistolam, quam etiamnum habemus, in Athanasii gratiam scripsit. Sed idem ab ipso in aliorum episcoporum gratiam præstitum essc, nullo monimento compertum habemus. Neque vero par ci pro ipsis scribendi causa et occasio fuit. Socrates igitur ac Sozomenus tempora, quibus epistolæ Julii prima et quarta scriptæ sunt, non satis distinguentes, et ex eo quod idem pontifex in gratiam Athanasii ad ecclesiam illius scripsit, idipsum et in aliorum episcoporum gratiam simul præstitum esse arbitrati, narrationem contexnerunt, quam prorsus admittere veritas non permittit.

VIII.

10. Scripta Julio supposita ab Apollinaristis. — Apollinarista plura Julii nomine confinxerunt scripta, ex quibus epistolam unam ad Dionysium, alteram ad Docium seu Prosdocium, necnon fragmentum sermonis de homousio tomi hujus appendix græce et latine repræsentat.

IX

11. Ab Isidoro Mercatore. -Isidorum quoque merces suas Julii nomine vendere non puduit. Ex ejus nempe officina prodierunt Romanæ synodi sub Julio gesta, hujus papæ ad Orientales epistola, Orientalium ad cumdem litteræ, Julii demum ad ipsos Orientales rescriptum, in quo quatuor ac viginti canones Nicæni, præter viginti vulgatos, laudantur. Sed alii tomo ista

servamus.

§ IV. DE DECRETIS JULIO ATTRIBUTIS. (Ex D. Coustant.)

I. 1. Quid turpe lucrum. In editionibus conciliorum ex Gratiani et Ivonis compilationibus collecta sunt et alia decreta, quæ eidem papæ attribuuntur. Horum primum, quo quidem definitur eum turpe lucrum sectari, qui minus emit, ut plus vendat, etsi a Gratiano xiv, quæst. 1v, c. 9, Julio adscribatur, et ab Ivone, p. 6, cap. 201, post Burchardum, lib. 1, c. 127, velut ex decretis Julii papæ usurariis missis, cap. 131, citetur: ab ipso tamen Ivone, p. 13, cap. 2!, secundum Reginonem, lib. 1, cap. 125, laudatur ut ex libro 1 Capitularium, c. 125, ubi reipsa exstat exscriptum ex Capitulari Noviomagensi, anno 806 habito, cap. 18.

II.-2. Ne pœnitentia morientibus denegetur.—Alterum nomine Julii a Gratiano xxvi, quæst. vi, c. 12, ut et ab Ivone, p. 15 c. 43, et Buchardo, lib. xvɩn, c. 21, ita refertur: ‹ Si presbyter pœnitentiam morientibus abnegaverit, reus erit animarum : quia Dominus dicit: Quacumque die conversus fuerit peccator, vila vivet, et non morietur. Vera enim confessio (seu con versio) in ultimo esse potest; quia Dominus uon solum temporis, sed etiam cordis inspector; sicut latro unius momenti pœnitentia meruit esse in paradiso in hora ultimæ confessionis. ›

3. Verum obscurum non est, rudem hæc haberi et inelegantem quandam summaṁ eorum, que concinniori stylo Cœlestinus papa, epist. 4, n. 3, scripsit in hunc modum: Salutem ergo homini adimit, quis more

libertate donaverit, et in matrimonio sibi sociaverit, dubitabatur apud quosdam, utrum hujusmodi nup. tiæ legitimæ esse videantur, an non. Nos itaque vetustam ambiguitatem decidentes, talia connubia legitima esse censemus. Si enim ex affectu fiunt omnes nuptiæ, et nibil impium et legibus contrarium in tali copulatione fieri potest, quare prædictas nuptias inhibendas existimaverimus ? ›

tis prætereat tempore pœnitentiam denegare et de- A cretis Julii, c. 4, exhibetur: ‹ Si quis ancillam suam speravit de clementia Dei, qui eum ad subveniendum morienti sufficere vel momento posse non credidit. Perdidisset latro præmium in cruce ad dexteram Christi pendens; si illum unius horæ pœnitentia non juvisset. Cum csset in pœna, pœnituit, et per unius sermonis professionem habitaculum paradisi Deo promittente promeruit. Vera ergo ad Deum conversio in ultimis positorum mente potius est æstimanda, non tempore, Propheta hoc taliter asserente: versus ingemueris, tum salvus eris. Cum ergo sit Dominus cordis inspector, quovis tempore non est deneganda pœnitentia postulanti. ›

Cum con

Omnibus nobis unus est pater in cœlis, et unusquisque dives et pauper, liber et servus æqualiter pro se et pro animabus eorum rationem daturi sunt. Quapropter omnes, cujuscumque conditionis sint, unam legem, quantum ad Deum, habere non dubitamus. lis apud Gratianum additur: « Si autem omВ nes unam legem habent, ergo sicut ingenuus dimitti non potest, sic nec servus simul conjugio copulatus ulterius dimitti potest.

III.—4. Ne frater defuncti fratris desponsatam uxorem ducat. Tertium a Gratiano 27, quæst. 1, cap. 15, laudatur hoc pacto Julius papa. Si quis desponsave rit uxorem, vel subarrhaverit, et sive præveniente die mortis, sive irruentibus aliis causis, minime cam cognoverit, neque ejus superstes frater, neque ullus de consanguinitate ejus eamdem sibi tollat in uxorem ullo unquam temporc. › Cui omnino simile est istud alterum, quod idem Gratianus proxime huic sub Gregorii nomine præmittit. Si quis uxorem desponsaverit, vel eam subarrhaverit, quamquam postmodum præveniente die mortis ejus nequiverit eam ducere in uxorem, tamen nulli de consanguinitate ejus licet accipere eam in conjugio. Quod si inventum fuerit factum, separetur omnino. Tertio idem decretum ita ibid. c. 11 citatur: Item in Canonibus invenitur: Si quis desponsaverit sibi aliquam, et præveniente mortis articulo eam cognoscere non potuerit, frater C ejus non potest eam ducere in uxorem. › Ipsa autem verba superiora, quæ Gratianus Julio adscribit, novissimi ejus editores notant apud Polycarpum ut ex concilio Triburiensi a Julio confirmato proferri: ubi mendum esse recte observant. Nam Julio longe recentiora sunt Triburiensia concilia. Huc spectat quod in Anselmi Lucensis compilatione, lib. 11, cap. 92, legere est: Capitula B. Gregorii doctoris de linca consanguinitatis, edita Mauritio imperatore ob delatum quemdam Comitem, qui nepotis sui mortui desponsatam virginem duxit uxorem. Qui desponsatam proximi sui acceperit in conjugium, anathema sit. › Quamvis autem hæc cum iis adjunctis sint enuntiata, quibus credibilia videantur, ætatem tamen Gregorii II, potius quam primi redolent. Quæstionem ac decisio- D nem banc de desponsata fratris defuncti haud immerito posteriorem censeamus decreto, cujusmodi legimus in concilio Aurelianensi 1, can. 18. Ne superstes frater torum defuncti fratris ascendat, neve se quisquam amissæ uxoris sorori audeat sociare. Quod si fecerint, ecclesiastica districtione feriantur. › Nam postquam hoc de uxore definitum est, inde de desponsata quæstio facile oborta est.

IV.-5. Legitimum esse conjugium viri, qui ancillam libertate donatam uxorem duxerit. Quartum, quod Gratianus 29, quæst. n, c. 1 et 3, in duo dividit, ac præpostere refert, apud Ivonem p. 8, c. 156, et Burchardum, lib. 1x, c. 18, ita copulatum velut ex de

Decreti hujus prima ac potior pars a verbis, si quis ancillam, ad hæc, omnibus vobis unus est paler, ex Cod. Justiniani lib. v, tit. 4, de nuptiis, lege 26, descripta est adeoque et quæ subjiciuntur additamenta, Julii ævo longe sunt posteriora.

V.-6. Ne quis ex propinquitate sanguinis sui vel uxoris ad septimum gradum ducal uxorem.- Quintum ex Gratiano xxxv, quæst. 11, c. 7, sic profertur. Nul lum in utroque sexu permittimus ex propinquitate sui sanguinis vel uxoris usque in septimum generis gradum uxorem ducere, vel incesti macula copulari.

Præterea quoque illud adjecimus, quoniam sicut non licet cuiquam Christiano de sua consanguinitate, sic etiam nec licet de consanguinitate uxoris suæ conjugem ducere propter carnis unita

tem. >

7. Cujus decreti item duplex pars distinguenda. Et primam quidem ea ratione, qua illam proxime a postrema separavimus, Burchardus, lib. vii, cap. 14, et Ivo, p. 9, c. 49, concilio Aurelianensi, cap. 10, adscribunt. Sed licet concilii Aurelianensis 1, canon 10, adversus incestas copulationes sanciatur; ibi tamen exstat longe aliis verbis. Posterior vero ejusdem decreti pars ab ipso Gratiano xxvi, quæst. II, c. 12, § 2, Gregorio attribuitur, suffragante Anselmo Lucensi, lib. x1, c. 92.

8. Totum autem decretum explicatiorem quamdam esse liquet interpretationem hujus, quod rursum Burchardus, lib. vu, c. 7, et Ivo, p. 9, c. 43, ut ex decretis Julii papæ laudant. ‹ Æqualiter vir non conjungitur in matrimonio consanguineis suis et consanguineis uxoris suæ : hoc est, sicut viro non licet copulari consanguineis suis, ita nec consangui. neis uxoris suæ. Atqui hoc decretum sic pressius relatum est Theodori Cantuariensis in Pœnitentiali, cap. 11, apud Petitum, t. I, pag. 12. Neque igitur fere dubium est, quin fusior ejus explicatio post ipsius tempora adjecta sit.

9. Conjugia inter filios et filias fratrum ad exitum IV sæculi licita. Certe ut fusius illud decretum

« PoprzedniaDalej »