antequam Deus velit generare aliquid. Effectus namque Dei est omnis substantia (1). Non est igitur substantia, Deus. Per Deum enim substantia. Quomodo igitur, cum posterius sit substantia, Deum substantiam dicimus? Si enim Deun substantiam dicimus, cogit nos ratio confiteri substantiam esse priorem Deo. Etenim vere substantia subjectum quoddam est. Quod autem subjectum, non est simplex. Simul enim intellectus accipit aliquid aliud in subjecto esse, cum dici subjectum audierit. Sed enim simplum quoddam Deus est insubstantialis ergo Deus. Si ergo insubstantialis est Deus, consubstantiale uil Deo; etiamsi a Deo appareat nasci aut natum sit.

VII. Ex quibus apparet quoniam neque consub- A lis; magis autem cum necdum sit ipsa substantia, stantiale est quod generatur, neque sine conversione generatio a Deo. Si autem hoc incongruens Deo, nulla ergo generatio a Deo. Magis autem incongruum nobis apparet, si juxta motum generatio. Aut enim intus motus est, aut progrediens: si intus, nulla generatio: si progrediens, eadem, Immutatio ergo. Et si motus progrediens, non consubstantialis. Deinde si progrediens, in suam substantiam processit, aut in alicujus effectionem. Primum si passus est Deus, motus in motum; et hoc inversio est. Deinde si in suam substantiam processit, substantiam non habuit ; si in alterius substantiam, aliud fuit a Deo quod operatum fuit a Deo el magis effectum, quam generatio a Deo. Non consubstantiale igitur, et conversio prioris in id quod secundum est. Nulla igitur a Deo generatio. B Dicunt autem quidamı, quod juxta superfluum generatio a Deo, superplenum generatio a Deo. Superplenum autem dicunt, sicut fons superbulliens habet quod superabundet, effundens et semper plenus. Sic et a Deo, quemadmodum quod a fonte quod superest, quod effunditur (1). Et hae generatio a Deo. Sed in eadem rursus recurrit ratio. Si enim superplenum, et semper plenum semper crgo a Deo generatio : non enim deficit fons. Quod autem crescit, effunditur. An manet, quod augetur? Nec non igitur effunditur id quod superplenum est : quoniam inconveniens, non effundi quod supercst. Sed effundit, el semper effundit: semper enim superfluit. Ergo et novi angeli, et novi mundi. Inconveniens cuim, non effundi quod semper effluit. Sed si semel superplenum, C semetipsum (2), apparuit tantummodo aliud sine ali. immutatio ergo Dei et inversio Dei, duplex: sic el istud incongruum nulla ergo secundum hoc in Deo generatio. Si vero juxta superpienum, insuper nec consubstantiale quod effunditur ipsi Deo : Deus enim superabundans: qnod autem cffunditur, ipsum effusum est tantum, non autém semper abundans. Aliud igitur est quod post illud superabundat: ergo aliud post aliud, et aliud.

VIII. Dicunt quidam juxta voluntatém generationem, et juxta actionem. Est autem, ista duo idem accipere, voluntatem et actionem, magis in Deo. Simul enim agere et vello est in Deo. Attamen el est differentia, etsi in eo quid est velle, et actus Deo: etenim velle in hoc quod est velle, cst causa actionis. Actio enim, effectio voluntatis. Aliud ergo voluntas ab actione et verbi est, prius est et posterius. Impossibile, ambo idem. Deo igitur primum voluntas, posterius actio. Non juxta tempus dico, sed juxia ut sit causa alii essendi. Voluntas igitur in confesso est, quoniam substantia non est, nec actio. Deinde aliud quiddam est ab actione ct voluntate, ipsum opus. Opus enim, operantis opus non tamen ipse operator, opus. Opus ergo non consubstantiale operanti: crgo non generatio: neque quod effectum est, genitum est: et opus, non generatio neque filialitas, neque filius, neque unigenitus, neque consubstantia

(1) Quod effund. Relativum delendum videtur.

IX. Dicunt autem quidam generationem esse a Deo juxta nominatum typum. Deus enim spiritus est. Spiritus autem, cum in naturam suam intendit, in semetipsum residit. Istius modi motum, typum nominant. Quid deinde vero? Ab istius modi motione, filialitas quædam repente crumpit: et hæc generatio a Deo. Quomodo igitur? ut effluentum an ut emissio, aut ut refulgentia, aut aliud quid horum? Quid deinde? An ut pars a toto, an ut a toto totum? At quodcumque horum, aut imperfectum est, si partem effundit, et diminutio quædam fit patris, cum pars sit filius, aut vana generatio. Si vero totum a toto apparuit, nulla causa est, ab codem ipso id ipsum generari. Et si duplex generari necessitas fuit, utrumque ergo imperfectum et id quod est prius, et id quod est posterius in conversione. Sed enim insurgente in

qua effulgentia. Id est manifestum, quoniam quod secundum est, ex iis est quæ aliquando non fuerunt. Factum est ergo, non natuin, et idcirco non consubstantiale. A Deo igitur nulla est generatio.

X. Quid autem ex istis omnibus colligitur, mi dulcis Victorine? Quoniam Dominus Jesus Christus (Joan. 1, 1, 3), qui est λoyos apud Deum, per quem effecta sunt omnia, et sine quo nihil factum est: neque generatione a Deo, sed operatione a Deo, est primum opus et principale Dei: cui dedit nomen quod est super omne nomen (Philipp. 11, 9), filium eum appellans et unigenitum, quod solum opera sua fecit. Effecit autem ex iis que non sunt : quoniam (Rom., IV, 17) potentia Dei, quod non est, adducit ut sit. D Hoc autem et Jesus per quem facta sunt omnia : hoc est ex iis quæ non sunt, ea que sunt effecit. Sed isto distat quod Deus facit, ut sit perfectum omnimodis : Josus autem alia, non eodem modo, etsi perfecta cffecit. In quo igitur Jésus est effector corum quæ sunt, ex iis que non sunt, secundum, operationem? El in patre ipse est, et in ipso pater (Joan. xiv, 9,11): et ambo unum sunt (Joan., x, 30). In quo autem non idem potest, alter accipitur. Non enim aliud omnimodis perfectum operari potest. Sed neque propria operatione operatur, neque propria voluntate; sed

(1) Dei est omnis subst. Heic incipit Mabill. editio in Analect., pag. 21, fol.

(2) In semetipsum. Mabillon., in se spiritu,

1020

eadem vult quæ pater. Etipse etiam (1) habet volunta- A præpositum ad omnes vias (Prov. vin, 22). Hoc antem; dicit tamen : Non sicut ego volo, sed sicul tu (Matth. xxvi, 39). Et multa in voluntate patris (2) non scit: sicut judicii diem (Marc. x, 32). Et iste passibilis est, ille vero impassibilis: et ille est qui misit, iste vero qui missus est et alia istius modi, ut quia iste induit carnem (3), in eo quod mortuus es!, in eo quod resurrexit a mortuis : quæ omnia Filio contigerunt. Patri autem incongruum, operi autem ejus non incongruum : quod cum sit opus in substantia (4), quæ quidem receptrix est diversarum qualitatum et magis contrariorum.

XI. Quod autem Dens fecerit Jesum Christum, sacra lectio dicit in Actibus Apostolorum : Certissime autem scia! omnis domus Israel, quoniam fecit nobis Deus Dominum Jesum Christum, quem vos crucifixistis B (Act. n, 56). Item apud Salomonem: Fecisti mie

(1) Etiam. Mabillon., etiam si.

(2) In voluntate patris. Sic recte Mabillon. Decst vox patris in Orthodox. Jo. Heroldi, pag. 461, edit. Basil. 1555, qua utimur.

(3) Ut quia iste ind. Mabillon., in eo quod ind. (4) Quod cum sit op. Mabill., Sit opus. Legendum forte, quippe cum sil opus.

tem significat et in Evangelio secundum Joannem, cum dicit: Et quod est effectum, in ipso vita fuit (Joan. 1, 3, 4). Si in ipso ergo aliquid factuin, et ipsc factus est; inagis autem, si ipse vita est. Nulius igitur velut insuave accipiat, Jesum Christum esse opus Dei, omnimodis perfectum Dei virInte: Deum vero ingenitum, Spiritum ingenitum, super omnes spiritus: unigenitum vero, operatione, potentia, filium substantiam factum, non de substantia. Etenim omnis et prima substantia, Jesus: omnis actio, omnis dėyos, initiam et finis omnium quæ sunt, corporeorum, aut incorporeorum, intellectibilium ac intellectualium, intelligentium ac intellectorum, sensibilium ac sensuum : præprincipium, præcausa, præstatio, effector, capacitas, plenitudo: per quem effecta sunt omnia, et sine quo nihil : Salvator noster, universorum emendator (1): ut servus in nostram salutem, Dominus autem in peccatorum et impiorum punitionem: gloria vero et corona justorum atque sanctorum. Amen.

(1) Emendator. Mabill.,

VICTORINI

LIBER DE GENERATIONE DIVINI VERBI,
AD CANDIDUM ARIANUM.

1. Magnam tuam intelligentiam quis fascinavit, o C
generose Candide? De Deo dicere, supra hominem
audacia est. Sed quoniam inditus est animæ nostræ
vous cxòs, et spiritus desuper missus ad figurationes
intelligentiarum inscriptas ex æterno in anima nos-
tra: movet ineffabiles res ad investigabilia mysteria
Dei voluntatum atque operationum, quasi mentis ela-
tio animæ nostræ. Vult enim videre, et etiam nunc
in tali sita corpore, quod difficile est intelligere so-
lum, edicere autein impossibile. Dicit enim beatus
Paulus 0 altitudo divitiarum sapientiæ et cognos.
centiæ Dei, quomodo ininvestigabilia sunt judicia Dei,
el sine vestigiis ejus viæ (Rom. x1, 35)! Dicit etiam
Esaias: Quis cognovit mentem Domini, aut quis fuit
ejus consiliator (Isa. XL, 13)? Vides igitur quanti
constat cognitio de Deo. Sed quoniam de divina ge-
neratione scribis tam audenter : et nos tibi primo
quidem de scripturis ostendemus, filii Domini Jesu
Christi generationem æternam. An scripturas quas
legimus, vanas opinaris? Si ut nomine, sic et re Chris-
tianus est quispiam; necesse habet venerari scriptu-
ras, inclamnantes Dominum Jesum Christum. Si igi-
tur necesse tibi est scripturas recipere; est et neces-
sarium ea quæ in ipsis de Christo dicuntur, sic quem-
admodum dicuntur, accipias et credas. Dicunt au-
tein Jesum Christum Filium Dei esse unigenitum, ut
dicit David propheta : Filius meus es tu, ego hodie ge-

emendatio.

nui te (Psal. 11, 7). Et Panlus Apostolus: Quia ipse proprio suo filio non pepercit (Rom. viu, 32). Et rursus: Benedictus Deus et pater Domini nostri Jesu Christi (Ephes. 1, 3). Deinde et ipse Jesus Christus frcquenter dicit: Ego el pater unum sumus (Joan. x, 50). Et: Qui videt me, videt et patrem meum (Joan. xIV, 9). Et Ego in patre, et pater in me est (Ibid. 10, 11). Hæc dicens Deus fuit, si mentitus non est : si auten mentitus est, non opus Dei omnimodis perfectum. Sæpe et multi et millies dicunt ista: an tibi non apparet dici hæc ita ubique?

II. Audi de nobis aliud. Nos dicimus esse nobis p:trem Deum, et cum quam maxime. Quæ causa, el juxta quid? Quoniam, inquam, charitate prædestinavit nos in adoptionem per Christum (Ephes. 1, 5). NumD quid et Christum per adoptionem filium Deus habet? Nullus id ausus est dicere: fortasse nec tu. Videsne, qualis blasphemia ex hoc dicto nascatur? Dicimus esse nos hæredes Dco patri, et per Christum hæredes, per adoptionem existentes filii et Christum esse verum filium, per quem nobis efficitur esse filios et cohæredes essc in ipso Christo. Multa dixisti de Christo et vera, et ut se habent : quoniam potentia Dei est, et omnipotens, et universus koyos, et omnis operatio, et omnis vita et alia plurima. Assecutus ergo est hujusmodi bona, effectus ex iis quæ non sunt? Et beatum est, quod non est ex eo quod vere est? Qui sic VARIORUM NOTÆ.

1.—Noūs vltròs, et spir. Sic edit. Basil. At Mabillon. vous Tatρixòs, sensus paternus et spir.

Jesum Chr. Sic Mabilion. Sed Orthodox., Jesum Christum esse salvatorem omnium fidelium, Dei unige

concipit intellectus, sine Deo est, sacrilegus et plenus A ut hoc non est illud : juxta nondum esse, quod futu

blasphemiæ. Dominus ipse est super omnia quæ sunt,
omniaque que non sunt. Et ipse igitur cum, ut di-
cis, sit factus ex iis quæ non sunt, poterit ipse fa-
cere omnia quæ sunt ex iis quæ non sunt? Attamen
Deum, id quod sit et semper sit, non quod ali-
quando non fuerit, credimus esse. Præstat igitur
quod est, et præstat per ineffabilem generationem,
et præstat exsistentiam, voūv, vitam : non qui sit ista,
sed super ista et semper omnia. Si igitur Deus non
est quod non est, est autem supra id quod est, vere
v, potentia ipsius toû õvros, quæ operatione in gene-
rationem excitata, ineloquibili motu genuit ròv övra,
omnibus modis perfectum, a toto potentiæ totum.
Deus ergo est totum πρóov: Jesus autem ipsum hoc
totum ov, sed jam in existentia et vita et intelligen- B
tia, universale omnimodis telev ov. Hic est Anis,
hic principium, hic filius, hic mãs λóyos, hic qui apud
Deum et in Deo λéyos, hic Jesus Christus, ante omnia
quæ sunt, et quæ vere sunt; prima et omnis exis-
tentia, prima et omnis intelligentia, primum et omni-
modis téλcov öv, ipsum primumov, nomen ante omnia
nomina; ab ipso enim omnia nomiua, sicut declara-
bitur.

III. Volo autem audire, o mi dulcissime Candide,
quid esse æstimas, quod non est. Si enim Deus om-
nium causa est, et ejus cui est esse, et cjus cui non
est esse, causa est Deus. Sed si causa, non est id
quod non est. Causa enim ut öv est: quippe unde et
a qua sit id, cui futurum est ő». Et hoc ipso, causa
vere super őv. Quod igitur nondum öv, id est, quod C
non est; ad hoc, ôv causa est. Ideo πpóov dicitur : et
juxta istam rationein causa est Deus, et eorum quæ
sunt, et eorum quæ non sunt.

IV. Definiendum est ergo id quod non est: quod quidem intelligitur et vocatur quatuor modis : juxta negationem omnino omnimodis, ut privatio sit existentis : juxta alterius naturam ad alterius naturam,

VARIORUM

rum est et potest esse : juxta id quod super omnia que sunt, habet est; ut quia non est aliquid istorum, nec convenit cum aliquo eorum. Quid igitur dicimus Deum? Tò ov, tò nov? Sed utique ipsum appeliamus ov: quoniam corum quæ sunt, pater est. Sed pater eorum quæ sunt, non est tò öv, si nondum sunt ea quorum pater est. Hoc non licet dicere, hoc nefas est intefligere, eorum quæ sunt, μǹ v causam appellare. Causa enim prior est ab iis quorum causa est. Supremum öv igitur Deus est; et juxta quod supremum est, μǹ öv Deus dicitur : non per privationem universi ejus quod sit, sed ut aliud v ipsum, quod est μὴ ἄν : juxta ea quae futura sunt, τὸ μὴ ὂν : juxta quod causa est ad generationem corum quæ sunt, rò őv.

V. Verum est igitur dicere Deum patrem roű öv, juxta causam eorum quæ sunt, et eorum quæ non sunt. Voluntate igitur Dei in generationem veniunt et quæ sunt, et que non sunt. Et non æstimes que non sunt, quasi per privationem corum quæ sunt. Nihil enim istorum neque existit, neque intelligitur. Si enim mundus et omnia superna subsistunt, omnia et sunt. Nullum enim μå öv, juxta privationem : sed subintelligentia quædam est, ab iis quæ sunt, privationem eorum subintelligere, non subsistentis, ne ipsius quidem subintelligentiæ, nec sic existentis, ut eorum quæ sunt. Quædam vero quæ non sunt, quodammodo sunt, ut ipsa quae nunc quidem sunt: quæ post generationem et sunt et dicuntur, et ante generationem aut in potentia sua aut in idea fuerunt. Sed unde vel ex quo generata sunt? Secundum illos modos scilicet; juxta alterius naturam, et juxta id quod nonduin est, quod futurum est, et potest esse.

VI. Primo ergo Deus et super quæ sunt esi, et super quæ non sunt; quippe generator ipsorum et pater, juxta quod causa est. Deinde secundum generationem a Deo aut secundum effectionem, quæ sunt apNOTÆ.

Supremum, etc. Sic Mabili. quem sequi maluimus. Orthodox. vero ita: Super by igitur Deus est; et juxta ea super quæ omnia est μrov Deus dicitur : non per privationem ejus universi quod sit, sed ut aliud & ipsum quod est μὴ ἦν, juxta τοῦ μὴ ὄντος, τὰ μὴ ὄντα, καὶ μὴ ὄντα, καὶ μὴ ἀληθῶς μὴ ὄντα.

V.-Verum est igit. Heic in Orthodox. sub finem pag. 462, plura occurrun! perperam transposita, quæ spectare noscuntur ad § 9, ut ad eum locuin monebimus. Recte vero procedunt omnia in edit. Mabill. D ubi quæ hoc loci leguntur, extant pag. 22; in Orthodox. autem pag. 463, circa medium.

Tou v. Sic Orthodox. Forte ToŬ övros. Sed nibil muto. Cæterum Mabillon. ita: Verum est igitur dicere Deum patrem esse, et juxla causam esse et corum quæ sunt. Voluntate, etc.

Ei sunt et dicuntur, et ante gener. Hæc desunt apud Mabillon. pag. 23, exscriptoris vitio, ob repetit:m scilicet vocem generationem. Quæ item statim sequuntur ibidem, minus recte ropræseniantur.

VI. Generator, etc. Sic Mabillon. At Orthodox. generator est, el pater est, juxta id quod causa. Effectionem. lanc Mabili. lectionem alteri Orthodox. effectorem prætulimus.

paruerunt. Apparuerunt autem et μn övra. Ipsorum A sunt, non quæ vere sunt. Anima igitur comprehendit

autem quæ sunt, alia sunt vere quæ sunt, alia quæ sunt, alia quæ non vere non sunt, alia quæ non sunt. At illa quæ vere non sunt, non recipit in esse plenitudo Dei. Juxta enim id quod est esse, et id quod est aliquo modo esse, plenitudo Dei. Plenitudo enim est τῇ μόνῃ ἐμφάσει existente in intelligentia eorum quæ vere non sunt: quæ juxta subjectionem, ab his quæ non vere quidem sunt. Quodam tamen modo vous cuncta incipiens, imaginata est circa id quod vere

non cst.

quæ vere sunt: quoniam si ingreditur vous in ani-
mam intellectualem, comprehendit item et övta
¿noūs : intelligit enim anima quoniam anima est :
et sic ab iis & ἀληθῶς ὄντα εἰσὶ, intelligentia efficitur
eorum quæ sunt. At vero alia quæ non vere non
sunt, et quæ non sunt, ab istis intelligentiam sununt
per conversionem intelligentia Tou ovros. Etenim
non intelligitur tò ¡n ôv secundum quod non ens : sed
juxta rò óv intelligitur tò μn öv. Accipitur ergo tò μn ôv,
τὸ μὴ
quasi quædam exterminatio toŭ övtos. Exterminatio
autem infiguratum quoddam est, et non est ut öv.
Omine enim tò öv in existentia vel qualitate figuratum
et vultuatum est. Infiguratum autem, quoddamı
aliquid est : ideo to μn ov aliquid quodammodo est.
Sunt ergo tà μǹ övta : et ideo etiam sunt quæ vere
non sunt et potiora sunt ad id quod est esse, ea quæ
non vere non sunt, quam que μn övτa sunt. Propter
quod efhcitur τῶν ὄντων quidam naturalis ordo τοῦ
ὄντος, τὰ ὄντα.

IX. Diximus ergo quæ sunt, et etiam quæ vere sunt. Dicamus nunc quæ sint quæ vere non sunt, et quæ sint quæ non sunt.

VII. Audi quemadmodum dico. Sunt quædam ejusmodi, quæ sunt natura manifesta, sicut quæ sunt et omnia supercalestia : ut τὸ πνεῦμα, καὶ ὁ νοῦς, ἡ ψυχή, τὸ νόημα, ἡ παιδεία, ἡ ἀρετή, ὁ λόγος, opinio, perfectio, sententia, vita, intelligentia : et adbuc su- B perius, existentialitas, vitalitas, intelligentitas: et adhuc super omnia ista, ἂν μόνον : et istud ὅ ἐστι ἐν μόνον ὅν. In ista si ἡμῶν νοῦς recte ingreditur, comprehendit ista et ab his formatur : et stat intelligentia, jam non in confusione inquisitionis existens. Sed quoniam intelligentia talis de altero est, comprehensio et definitio quædam efficitur. Alia övre solum övta esse intelligimus : quoniam in eo quod quidquid tale est, alterius est et aliud, ut intellectuale ad intellectibile. Ergo intellectibilia sunt ea quæ vere sunt: alia quæ fantum sunt, intellectualia. Sunt autem ista omnia, animarum in natura intellectualium, nondum intellectum habentium; quæ sunt, sed ad intelligentiam accommodata. Excitatus enim in anima ó voūs, intellectualem potentiam animæ illustrat C et illuminat, et intellectual ac figurat: et innascitur animæ intelligentia atque perfectio. Idcirco et sul stantia dicitur anima, quoniam omnis substantia subjectum est. Subjectum autem alteri alicui subjacet: gignuntur et regignuntur, et alia hujusmodi quosubjacet autem anima τῷ νόει, εἰ πνεύματι ἁγίῳ ἡ Cпapķis τās Ļuxās. Substantia igitur anima. VIII. Omnia ergo quæ animæ, sunt, solum övta VARIORUM

Intelligibilis et intellectualis cum sit Dei essentia et potentia, juxta intelligentiam apparuerunt cuncia quæ sunt. Sed intelligentia dupliciter operatur : sua propria potentia intellectuali, et juxta limitaticnem intelligendi, etiam sensu. Rursus autem sensus, simulacrum cum sit intellecti et limitamentum intelligendi, si perfecte percipit operationem intelligentiæ quæ illum fortificat in operari atque agere, efficitur sensus propinquus atque vicinus puræ intelligentiæ. Et ista est que coelestia comprehendit, et ea que in æthere, et ea quæ in natura et ea quæ in üλn

rum est potentia in sensuali intelligentia : et est illud esse quodammodo esse et non esse. Cœlum etenim, et omnia in eo, et universus mundus ex vλņ consistens NOTÆ.

Omnia ergo non quæ vere sunt. Hæc est lectio Mabillon. At Orthodox., Omnia ergo quæ sunt el animæ, solum övra sunt, quæ non vere sunt. Statim vero Mabill. Anima igitur non causa apprehendit.

Alia VIII. non vere non sunt. Ita edit. Mabill. μr åλnquæ Os un övτa, ut infra ipsemet auctor. Orthodox. alia quæ non vere sunt. Mox Mabill. minus recte : Ad illa -non recepit esse.—Juxta enim quod est esse, et aliquo modo esse plenitudo.

Ty i juzuσ existente. Mabill., sola emphasi existentiæ.

Subjectionem. Orthodox., subjedio. An subjectum? VII. Quodam tam. Ileic plane cæculiit Mabillonianus exscriptor.

Sententia. Mabill. existentia. Atque hujusmodi lectio confirmari videtur ex iis quæ sequuntur, præcedentibus affinia, nimirum EXISTENTIALITAS, vitalitas, intelligentitas.

Esse. Ex Mabill. hanc vocem sumus mutuati : apud quem tamen deesset subsequens intelligimus. Enim Male in Orthodox. est.

Intellectual. Mabil!on., invultuat. Foriasse rectius: sic enim infra § 8, loqui amat auctor: figuralum el vulinatum est.

Alicui. Mabill., alicubi : quod non placet. Mox vero ibidem, v voz et spiritui dumtaxat, reliquis Græcis omissis.

Substantia igitur anima. Hæc Mabillon. quæ desunt in Orthodox.

D

Et vta. Mabill. et övra, hoc est, ipsa illa intellectualia. Paulo post Orthodox. At vero aliá el quæ non sunt, ab istis, etc. Mabillonium sequimur.

Etenim, etc. Mutilus et mendosus hic locus apud Mabill. ubi sic: Etenim non intelligit cò μå öv. Accipit ergo τὸ μὴ ὂν, veluti caterminatio τοῦ ὄντος est. Exterm.

Et non est ut v. Mabill., sed tamen est, non tamen sicul ov est. Mox ibidem, et in existentia et in quali

tale.

Infiguratum. Paulo aliter Mabill. apud quem mox, el idcirco sunt, quæ non vere non sunt.

Quidam natur. Mabill. iste naturalis orde övros, ὄντα ὄντα ; μὴ ὄντος, μὴ ὄντα, μὴ ὄντα.

IX. Diximus, etc. Ita continenter Mabill. At in Orthodox. perperam transposita occurrunt sub finem pag. 462, ut superius ad § 3, admonuimus.

Et potentia. Hæc desunt apud Mabill.

In natura, etc. Mabillon., in natura et in Cha. Et mox : et est illis esse Forte melius.

ct specie, in commixtione est : ergo non est sim- A dum accidens, ista anima est, sed quod istæ qualitates, pliciter. Hujus ergo mundi quæ partes sunt, participantes animæ intellectualis potentiæ et naturæ, sunt in natura eorum quæ non vere non sunt. Utuntur enim intelligentia, sed juxta sensum intelligentia, et sunt juxta sensum versibilia et mutabilia, juxta vero intelligentiam inversibilia et immutabilia. Quomodo autem sensus istud apprehendit? Sed non apprehendit nisi qualitates; substantiam autem, id est subjectum, nec percipit nec apprehendit : versibiles enim sunt qualitates; substantia vero inversibilis. Cum autem anima sit substantia, tamen est versibilis. Quomodo istud? Sic habeto.

substantia est anima. Sic etiam "λn ipsa qualitas, ipsa substantia λn. Differt autem anima ab ʊy. Dicunt enim quidam, quod anima űλn est; quod subjectum et qualitas eadem sit substantia, eademque sit substantia el anima et van. Sed differt, ut dixi : quoDiam anima intellectualis cum sit, intelligi semelipsam. At vero omnimodis intelligens cum sit, neque intelligentiam neque sensum in sensu ullum habet. Et idcirco anima ea est quæ sunt : cum ipsa sola et pura est, ex iis est quæ sunt : mixta vero tỷ vλņ, ex iis est quæ non vere non sunt. Sola autem omnium quæ non sunt nutrix est. Anima vero et ǹ 52n, omnium nutrix est, sed anima, propria virtute omuium nutrix est et vitæ generatrix : á űkn vero sine anima, effeta et densa facta, in æternum manet, animationem ab anima habens. Sunt igitur et dicuntur ista, μn övra. De iis ergo quæ non sunt, ita se habet.

X. Cum suscipit anima et intelligit quæ sunt in mundo, si illa intelligit quæ sunt animalia et animata; in eo quod est habere animam, sunt quæ non vere B non sunt. Quodam enim modo μǹ övto, juxta quod animam habent: quodam modo pnö justa id quod conversibilem "ny habent et qualitates versibiles et sunt hæc quæ diximus μå övres pr övra. Cum autem intelligimus sub anima (in anima dico nv, quidquid sine intellectuali anima est, circumlato sensu) ipsa comprehendit circa qualitates quasi μn övra quæ sunt : sunt enim versibiles qualitates; et juxta hoc, pn övra. Etenim ipsum subjectum quæ dicitur, indeterminatum est; et ideo sine qualitate dicitur. Si autem determinatur, qualitas dicitur, et non qualis n. Sed sunt primæ qualitates in corporibus primis, igne, aere, aqua, terra : quæ sunt, sed per se, sine commixtione vel alicujus unione. Si enim ista, qualitates; et ista, van: qualitates Cab iis quæ sunt secundum privationem adnascunigitur vn. Non enim ut accidens accidit tỷ vàņ; sed ipsa est qualitas : non potest enim esse qualitas, ipsa per semet, sed eo quod est; hoc ipso un est. Et semper quidem ¿¿ cum sit, nihil aliud quam

n est. Sicut et anima, juxta quod intellectualis est, anima est; et juxta quod semper movetur et a se movetur, non secundum duplicationem neque secun

XI. Habes igitur quatuor: qux vere sunt, quæ sunt, quæ non vere non sunt, quæ non sunt. Per conversionem autem et complexionem horum nominum, adhuc duo modi subaudiuntur : quæ non vere sunt, et vero quæ non sunt. Sedenim ca quæ non vere sunt, ea lantuni quæ sunt significant : solum enim sunt, quæ non vere sunt. At vero quæ vere non sunt, ad id ut sint, locum non habent. Deo enim plenis omnibus, nefas et impossibile, quæ vere non sint, et dici et esse : quæ intelligentia sola, sicut declaravimus, differunt, non ab iis quæ non sunt, sed

tur in anima, neque in sua substantia, neque in intelligenti positis quæ vere non sunt.

XII. Eamus igitur ad videndum, quid sit Deus, et in quibus est. Quæ vere prima et honcratiora sunt, numquid in ipsis Deus? Sed et his causa est, et ipsorum dator et pater. Nec est dicerc, ipsum esse hæc, quibus ipse dedit ut essent. Cum enim unus

VARIORUM NOTÆ.

Simpliciter. Mabillon. Simplex. Et statim: Hujus igitur mundi quæ partes sunt participantes animæ intellectualis, in potentia et in natura sunt eorum quæ vere non sunt. Minus recte, ut videtur, cum distinctione, tum in textu.

Cum autem anima, etc. Sic Mabill. At Orthodox. : Cum autem sit substantia, tamen est versibilis. Quomodo istud se habet? Cum suscipit anima et intelligit quæ sunt animata et animalia, etc.

X. -Conversibilem. Hanc vocem omittunt Orthodox. Må övtws μn övta. Ita rescripsimus, auctorem secuti, qui alibi disit μὴ ἀληθῶς μὴ ὄντα, quæ non vere non sunt. Perperani utraque editio. Mabillon. ením μn övrOS un övra: Orthodox. vero, μn övros dumtaxat. Et statim eadem Orthodoxograplia, pag. 463, circa medium, post verba μn övros, subdunt: ea quæ futura sunt, el quorum est causa. Ad generationem autem, etc. quæ leguntur superius sub finem § 4. At Mabillonianum exemplar quod sequimur, post μn övta subjicit : Cum autem intelligimus, etc.,quæ in Orthodox. leguntur 464, lin. ult. et seqq. Omnia scilicet perturbata sive male compactorum exemplarium vitio, sive librariorum inscitia.

Quæ. Forte quod scripsisset alius quam Victorinus. Paulo post Mabill. Et sunt primæ qualitates, ignis, aer, aqua, terra, ipsa sccundum se sine commixlione.

Unione. Sic ex Mabillon. pro unius Orthodox.
Non potest enim_esse qualitas. Ista quæ habet
Mabillon, desunt in Orthodox. fortasse ob repetitum
qualitas.

Eadem sit substantia el n. Mabillon. heic deserimus, apud quem sic: cadem ipsa sit substantia et animae et ύλη, fortasse ύλης.

Omnimodis intelligens. Malim omnimodis Nox intelligens. Mabillon., omnimodis omnino intelligens.

Cum ipsa sola, etc. Pessime heic Mabillon. cxemplar.

XI.-Complexionem horum nominum. Sic recte Mabillon. At Orthodox. pag. 465, circa med. post vocem complexionem habet, et solus natus filius, etc., que inferius habentur § 15. Illa autem horum nominum ct quæ sequuntur, extant ibid., pag. 464, sub initium. Omnia scilicet fæede inversa.

Differunt. Deest hoc verbum apud Mabillon. Secundum privat. Sic utraque editio: ubi tamen aliquid deesse videtur.