dem tempore jussit (Lib. 1x, ep. 23) ut Vitalis in Sar- A et presbyteri, sed ita negligenter, ut etiam die Dodinia defensor Barbaricina mancipia compararet; an ut ea in fide erudienda curarel, iisdemque postea uleretur ad eorum populares Christiana fide imbuendos? Eodem sane consilio legimus pueros Anglos ab annis decem et septem, vel decem et octo, ejus cura et munificentia emptos, ac in monasteriis, ut in Christiana religione instituerentur, positos (Lib. vi, ep. 7); quorum postea ministerio usus est, ad totius Anglorum gentis conversionem, de qua infra.¦ 5. Ideo Gregorius Felici et Cyriaco partes imposuit annuntiandi in Sardinia Evangelii barbaris et rusticis, quia insulæ hujus episcopi parum de eorum salute solliciti videbantur. His verbis increpat Januarii Calaritani episcopi, et lotius insulæ metropolitani socordiam et segnitiem: Accidit, inquit, aliud valde lugendum: quia ipsos rusticos, quos habet Ecclesia tua, nuncusque in infidelitate remanere negligentia fraternitatis vestræ permisit. Et quid vos admoneo ut extraneos ad Deum adducatis, qui vestros ab infidelitate corrigere negligitis? Unde necesse est vos per omnia in eorum conversionem vigilare. Nam si cujuslibet episcopi in Sardinia insula paganum rusticum invenire potuero, in eumdem episcopum fortiter vindicabo (Lib. iv, ep. 26). 6. Januarium despiciebant ejus ministri et clerici, quod nimiæ esset simplicitatis; unde oriebatur ecclesiasticæ disciplinæ neglectus et remissio. Hinc fortasse data presbyteris occasio præsumendi, sacro chrismate parvulos in fronte signare, quod ne ultra fieret prohibuit Gregorius (Lib. IV, ep. 9). Quia tamen accepit postea quosdam ob hanc prohibitionem valde offensos, aliud promulgavit decretum in hæc verba: Pervenit quoque ad nos quosdam scandalizatos fuisse quod presbyteros chrismate tangere eos qui baptizandi sunt, prohibuimus. Et nos quidem secundum usum veterem Ecclesiæ nostræ fecimus; sed si omnino hac de re aliqui contristantur, ubi episcopi desunt, ut presbyteri etiam in frontibus baptizandos chrismate tangere debeant, concedimus (Ibid., ep. 26). De hujus decreti sensu digladiantur theologi, aliis permissum presbyteris ut sacramentum confirmationis administrent contendentibus, aliis negantibus. Menlem nostram circa quæstionem et controversiam hanc satis aperuimus in notis ab laudatas epistolas, quas diligentem lectorem consulere non pigeat. 7. Ut res monasticas, quæ Gregorio semper cordi fuerunt, nunc attingamus, ad quartum ejus pontificatus annum pertinere videtur quod de ipsius erga monasterium Sublacense olim a S. Benedicto conditum, et Honoratum abbatem, munificentia legitur: nimirum eum cum sua matre Silvia huic cænobio Castrum Apollonium et alia multa bona contulisse (Mabillon. Annal. Bened. lib. vIII, num. 44, pag. 231). Neque prætereunda quæ hoc anno contigit, admissio monachorum in ecclesiam S. Pancratii, quæ Romæ via Aurelia etiam nunc exstat. In ea prius ministraverant et rem sacram curaverant clerici sæculares minico nullus adesset presbyter qui missarum solemnia celebraret. Murmurantibus hac de re populis, qui istuc devotionis gratia confluebant, Gregorius matura deliberatione judicavit socordes illos clericos inde amovendos, et in monasterio huic ecclesiæ cohærente instituendam esse monachorum congregationem, cui abbatem præfecit Maurum (Lib. iv, ep. 18). Legenda est ea de re epistola ad eumdem Maurum qua ei terrarum, redituum, oblationum illius ecclesiæ summam administrationem tribuit sive ad monachorum victum, sive ad sarta tecta. Observat hoc loco Mabillonius ad fidelium ædificationem aliquando conducere, ut monachi in locis frequentibus instituantur. (Cf. Mabill. loco laud., ad an. 594.) 8. Aliunde tamen sollicite cavebat vigilantissimus pater (a) ne ex mulierum consortio regularis apud monachos disciplina labefactaretur. Unde Valentinum abbatem increpat quod mulieres in monasterium suum ascendere sineret, ac fieri monachorum commatres; idque ne ulterius contingat, eum severissimæ ultionis comminatione prohibet (Lib. iv, ep. 42). Utrum arcendas mulieres ad ecclesiarum ubi monachi observabant et sacras laudes persolvebant introitu, censuerit Gregorius, hocque ad Valentinum præcepto sanxerit, exploratum non est. Sane in epistola 41 libri secundi frequentiorem tantum feminarum accessum ad monasteriorum ecclesias videtur interdicere. Præterea basilicam S. Pancratii martyris frequentabat promiscuus sexus, in cujus gratiam singulis Dominicis ibidem missarum solemnia celebranda decrevit ; in qua tamen monachos maluit militare quam clericos. 247 9. Erga moniales, ob sexum fragiliorem, majorem sollicitudinem et severiorem custodiam adhibendam ratus, hæc ad Januarium Caralitanum, hoc fere ineunte anno scripsit: Pervenit ad nos minus le monasteriis ancillarum Dei in Sardinia sitis tuitionis impendere: et cum dispositum a tuis prudenter fuisset decessoribus, ut quidam de clero probati viri curam gerentes, earum se necessitatibus adhiberent : nunc ita funditas esse neglectum, ut per publicas personas pro tributis aliisque muniis ipse per se principaliter Deo dicatæ feminæ compellantur ire, necessitatemque haheant pro supplendis fiscalibus per villas prædiaque discurrere, atque virilibus incompetenter se miscere negotiis. D Quod malum fraternitas tua facili correctione removeal, ut unum probatum virum vita moribusque, cujus etas atque locus nihil de se prave suspicionis objiciat, sollicite deputet, qui sic monasteriis ipsis cum Dei timore possit assistere: quatenus ulterius eis pro quibuslibet causis privatis vel publicis extra venerabilia loca contra regulam vagari non liceat, sed quidquid pro his agendum est, per eum quem deputaveris, rationabililer peragalur. Ipsæ vero referentes Deo laudes atque coercentes semetipsas in monasteriis suis, nullam occasionem ullerius fidelium mentibus pravæ suspicionis injiciant (Lib. iv, ep. 9). (a) Vide lib. x1, ep. 25, olim 20 libri ix. 10. Ad eamdem sanctissimi papæ sollicitudinem A 50 statuunt, ut episcopi clericis monachorum proerga moniales spectat quoque quod constituit ad Maximianum, Syracusanum episcopum, scribens: Juvenculas abbatissas fieri vehementissime prohibemus (Lib. Iv, ep. 11). Addit nullas (a) velandas et benedicendas ab episcopis in abbatissas nisi sexagenarias virgines, quarum ætas hoc atque mores exegerint. Mirum fortasse videbitur Gregorium tantam in abbatissis ætatis maturitatem requisiisse. Verum alibi docet eos qui impugnantium vitiorum certamina adhuc tolerant, quod in juventute et in virili ætate sæpe fit, aliorum curam suscipere non debere. Statim autem ac domita sunt vitia, etiam juvenes, inculpate possunt morum magistri judicio episcoporum et prælatorum constitui, aliisque regendis præfici, Unde S. Gregorius minime improbavit beatum Benedictum in juvenili ætate, post superatam carnis tentationem, exstinctumque spinarum aculeis omnem voluptatis sensum, in virtutum magisterio multis præfuisse discipulis. (Vide Moral. lib. xx111, num. 21, el lib. n, Dial. c. 2.) 11. In eadem epistola ubi de abbatissis hæc edixit Gregorius, quædam de abbatibus præscribit observatione digna: Presbyteros, inquit, diaconos cæterosque cujuslibet ordinis clericos, qui ecclesiis militant, abbates per monasteria esse non permitlas, sed aut omissa clericatus militia, monachicis provehantur ordinibus, aut si in abbatis loco permanere decreverint, clericatus nullatenus permittantur habere militiam. Satis enim incongruum est, si cum unum ex his pro sui magnitudine diligenter quis non possit explere, ad utrumque judicetur idoneus: sicque invicem et ecclesiasticus ordo vitæ monachicæ et ecclesiasticis utilitatibus regula monachatus impediat. B positum appetentibus, quia meliorem vitam sequi cupiunt, liberos in monasteriis largiantur ingressus. Cavet igitur sapientissimus papa laudata epistola, ut presbyteri, diaconi, aut alii clerici, abbates in monasteriis non fiant et ordinentur, nisi post legitimam probationem, et diutinam in monastica vita exercitationem, omissaque prius clericatus militia (Lib. 1, ep. 42), hoc est relicto illo Ecclesiæ titulo, cui per suam ordinationem erunt alligati, et ut aliquando loquitar Gregorius, incardinati. Eadem ratione alibi velat eos qui clericalem militiam cum monastica mutaverint, pro arbitrio ad suam reverti denuo Ecclesiam. Ubi obiter notandum dari a sancto papa clericis copiam amplectendæ vite monasticæ his verbis: Si quos autem qualibet occasione a clericatu in monachicam conversionem venire contigeril, etc. Perperam quoque nonnulli prohibitum monachis et abbatibus putant Gregorianis verbis superius allatis (Ex. ep. 11 lib. IV), ne presbyteri ordinentur, aut cleri. cali adscribantur militiæ; quia videlicet ordo Ecclesiasticus vitæ monasticæ obest, et vicissim Regula monastica Ecclesiasticis utilitatibus. Sed ne ita interpretemur Gregorium ipse intercedit, cum sæpius monachos presbyteratu insigniendos censuerit et jusserit. Vide epistolam 42 libri sexti, in qua Victorem, Panormitanum episcopum, hortatur, ut unum e monachis S. Hermæ presbyterum ordinet absque mora, postulante Urbico abbate, quem sacerdotio quoque insignitum legimus. Ea de re sane nullus remanebit scrupulus legenti notam e ad epistolam ex qua ita cavillandi C sumpta occasio. (Cf. Mabill. ad. an. 594, p. 233.) Ex hoc loco quidam probare nituntur. S. Gregorium clericos ab amplectenda professione monastica deterrere ac prohibere voluisse; sed contra ipsius mentein, cum alibi Desiderium episcopum hortetur, ut Pancratio, Ecclesiæ suæ diacono, gratiam monasticæ conversationis appetenti, minime impedimento sit; sed eum potius pastorali admonitione succendat, ne hujus desiderii fervor in eo tepescat (Lib. x11, ep. 39). Præterea sanctissimus doctor beati Benedicti regulam impense laudat commendatque, cujus cap. 60 sacerdotes in monasterio suscipi rogantes, ea lege admitti jubentur, ut omnem regulæ disciplinam observaturos se spondeant. Hinc concilii Toletani IV patres (b) can. D Scopus ergo vigilantissimi pastoris eo loci est repellere a monasticis prælaturis clericos, ut nunc audiunt, sæculares, aliarum jam ecclesiarum titulis addictos, pro illorum temporum more; tum quod clericalis et monastica militia in diversis ecclesiis ita sociari non possint, tum potissimum quod per clericorum illorum qui monasticis inhiabant dignitatibus ambitionem et remissiorem vitain (ne quid pejus dicamus) monasteria destruenda, quod etiam postea contigit, prævideret: Dumque hi, inquit vir sanctus, quasi vaticinans, fingunt se religiose vivere, monasteriis præponi appetunt, et per eorum vitam monasteria destruuntur (Lib. v, ep. 1); quibus quoque verbis id se jam experimento didicisse significat. (b) Juxta Loaisam, aut 49. LIBER TERTIUS. Complectens historiam pontificatus S. Gregorii ab annis 594 et 595 ad annos 598 et 599 248 CAPUT PRIMUM. ARGUM.1. OEcumenici titulus a CP. patriarcha assumptus. 2. Quæ concilia œcumenica dicta. - 3. Oblatum hunc titulum papa respuit. - 4. Hujus vocis significatus. 5. S. Gregorii studium in explodendo hoc titulo pro -- pugnatur. 6. Quibus gradibus ascenderit patriarcha- 12. Et ab Anastasio Antioch. 13. De interpolatis A menica, nimirum accedente postea orthodoxorum S. Ignatii epistolis. 14. Summa epistolæ ad Joannem omnium consensu. CP. scriptæ. 15. Irriti S. papa conatus in Joan. et in ejus successorem. 16. Hujus controversia finis. 17. Refelluntur hæretici S. Gregorii modestiam ejus successoribus objicientes. (An. 594 et 595.) 1. Exordium hujus libri sumimus a controversia quæ Gregorium inter et Joannem CP. patriarcham exarsit, ob superbum œcumenici patriarchæ titulum a Joanne assumptum, et favente huic injustæ usurpationi Mauricio, dissimulantibusque illatam sibi invidiosa hac appellatione injuriam cæteris patriarchis, assertum et conservatum. Quamvis vocis hujus insolentia turbas et gravissimam offensionem diu ante Gregorii pontificatum excitasset, de illa tamen e medio tollenda serio non cogitavit ante hunc annum pontifex prudentissimus, qui nihil nisi maturo cum consilio aggredi solebat. 2. Quod spectat ad ipsum ecumenici titulum, constat eum concilia generalia sibi longe antea tribuisse. Ante synodum tamen Chalcedonensem nullam aliam hoc titulo donatam fuisse tradit P. Gussanvillæus (In notis ad ep. 32 lib. 1v), et legatos S. Leonis papæ hujus esse nominis auctores. At hæc ipsi incauto aliudque agenti excidisse fatebitur, quisquis Ephesinum concilium attente legerit: etenim part. 11, actione 3, occurrit: Exemplum Epistolæ, etc., sancta el magna et æcumenica synodus. Act. 4 in epistola Cyrilli et Memnonis ad synodum: Contra hujus œcumenicæ synodi præsides. In relatione synodi: Piissimis Christianissimisque Theodosio, etc., sacra œcumenica synodus. In relatione de subscriptione: Piissimis, etc., sancta et œcumenica synodus. Tam graviter aberrantem Gussan villæum nihilominus secutus est Ludovicus Membourg histor. Pontif. S. Gregorii Magni lib. 11. B Si ex hoc significatu quid sit oecumenicus episcopus aut patriarcha constituamus, statim quale in religione Christiana monstrum foret hujusmodi episcopus manifestum fiel. Nullus enim universalis episcopus fieri proprie potest, nisi exclusis cæteris aliis episcopis, etenim si totius orbis Christiani unus quispiam foret episcopus, cui alteri locus relinqueretur? Id vero sacræ Scripturæ diserte adversatur, quæ non obscure nos docet Spiritum sanctum posuisse non unum, sed plures episcopos regere Ecclesiam Dei (Act. xx). Unus quidem est grex Christi, sed plures gregis hujus pastores sunt, qui singuli unam hujus gregis portionem pascendam et regendam susceperunt. 5. Non inficior aliquo sensu nec a fidei regula exorbitante, Romanos pontifices œcumenicos dici potuisse, propter singularem quam obtinent in tota Ecclesia jurisdictionem; cui singuli subjiciuntur etiam episcopi. At cum ab illo titulo modeste abstinere voluissent, qua fronte Constantinopolitani 249 episcopi eumdem sibi vindicare non verebantur? Quasi vero extra sui patriarchatus fines aliquam episcopalem auctoritatem exercere possent, aut patriarchatus Constantinopolitanus pro toto orbe christiano non insulse intelligeretur et sumeretur? Satis ergo mirari non possum quosdam scriptores, licet orthodoxam fidem profitentes, Gregorii Magni studium in oppugnando hoc superbo titulo vellicasse, vel etiam aperte damnasse : quasi de nomine tantum et non de re gravis momenti acrius quam par erat C decertaverit. Ipsis equidem ultro concessurus sum, huic voci et nomenclaturæ nonnullos affingi et accommodari potuisse sensus innocuos. At cum longe pluribus noxiis et a fide alienis subjacent, iisque obviis, dum e contrario qui sani sunt, aliunde accersiti videntur, quis nisi temere improbare audeat tantum pontificem de novo insolentique vocabulo et a mo. destia episcopali prorsus alieno profligando sollicitum ? 3. Oblatum Romano pontifici, nimirum S. Leoni Magno, pro beati Petri apostolorum principis honore œcumenici titulum per venerandam Chalcedonensem synodum testatur S. Gregorius ; sed nullus, inquit, eorum unquam hoc singularitatis nomen assumpsit, nec uti consensit (Lib. v, ep. 20.) In Chalcedonensi sane concilio lecti sunt nonnulli libelli supplices papæ oblati, in quibus hoc honorifico vocabulo insignitur. Et in Act. sexta Paschasinus episcopus unus ex S. Leonis legatis, habita coram sancta synodo oratione, summum pontificem ecumenicum appellavit; quibus cum non intercesserint synodi Patres, ea probare et D a particularibus,quorum minor est auctoritas, discerrata habere visi sunt: maxime cum hæc acta in synodi tabulas relata fuerint. 4. Quod spectat ad vocis hujus significationem, idem est œcumenicum ac universale; et concilium œcumenicum dicitur, quod ex omnibus mundi partibus habitabilibus ad quas religionem Christianam credimus pervenisse convocatur et congregatur. Et quamvis has ad synodos ex omni orbe Christiano episcopi aut eorum legati fortasse non convenerint, aliquando quæ in convocatione et congregatione non erat synodus universalis, facta est generalis et ccu Aiunt Aristarchi nostri eamdem esse ecumenici significationem ac generalis, cujus titulus tot præfectis, sive militaribus, sive civilibus et politicis, sive etiam ecclesiasticis ac monasticis, tribuitur. At longe latius patet œcumenici significatus. Illi autem ministri aut præfecti in exemplum adducti, generales dicuntur, ut nantur. Verum hoc sensu patriarchæ Constantinopolitani nequaquam generales dici poterant. Peto enim qui fuerint illi patriarchæ particulares a quibus hoc vocabulo secerni debuerint ? Præterea cum in ancipiti foret, quo sensu œcumenicos esse se jactarent, metuendum erat ne ipsorum ambitio satis nota, illum qui latius pateret, hoc est pessimum et hæreticum assumeret: quis modo sanus vituperet sanctum virum, quod cum ipse in præstantissima summaque Ecclesiæ dignitate humilitatem adeo coleret, superbientes episcopos ad eam virtutem quam Christus a se nos discere potissimum voluit, A gnomento Jejunatoris. Additur eum Liturgiam quæ provocare et revocare conaretur? 6. Hic operæ pretium est observare quibus gradibus Constantinopolitanus episcopus ad tantæ dignitatis fastigium pervenisset, ut nulli alii quam Romano pontifici haberetur inferior. Primum itaque episcopo Heracleensi subditus, postea jus metropoliticum et exarchicum in Heracleensem aliosque plurimos episcopos exercuit. Deinde antiquis patriarchis annumeratus est; ac non multo post fultus imperatorum potestate, consentireque coactis episcopis et ipsis etiam patriarchis, qui ejus opera et gratia apud Augustos, in variis ecclesiarum suarum negotiis iudigebant, id consecutus est in concilio Constantinopolitano secundo generali, et in Chalcedonensi, ut secundo post Romanum pontificem loco sederet ; repugnante licet S. Leone, qui canonem Chalcedonensem ea de re promulgatum, tanquam supposititium, et absoluto jam concilio per fraudem adjectum reprobavit. Neque hoc in gradu stare et quiescere potuit ambitus hujus præsulis de cathedra sua in regia urbe quæ nova Roma dicebatur, constituta, ultra modum sibi blandientis et superbientis: nam œcumenici titulum aut sponte assumpserunt, aut ab adulatoribus oblatum ambabus manibus acceperunt retinueruntque Joannes III, Epiphanius, Mennas, ecumenicus patriarcha sæpe a synodo Constantinop. sub ipso habita vocatus, aliique deinceps ejusdem urbis episcopi, universalem præfecturam forsitan in totum orbem Christianum et in ipsam Romanam Ecclesiam sibi vindicaturi, nisi eorum superbiæ quæ semper ascendebat Romani pontifices obstitissent. 7. Ex omnibus autem Constantinopolitanis episcopis nullus tanta cupiditate aucupari visus est cecumenici nomenclationem, quanta Joannes cognomento Jejunator, qui ea de causa, licet aliam simularetur, synodum totius Orientis habuit Constantinopoli, ut docent nos scriptores non pauci, præsertimque S. Gregorius. Quod mox, inquit, idem decessor meus (Pelagius) ut agnovit, directis litteris ex auctoritate S. Petri apostoli ejusdem synodi (a) acta cassavit. Quarum videlicet epistolarum sanctitati vestræ exemplaria studui destinare. Diaconum vero qui juxta morem pro responsis Ecclesiæ faciendis piissimorum dominorum vestigiis adhærebat, cum præfato consacerdote nostro missarum solemnia celebrare prohibuit (Lib. v, ep. 43) Hæc Gregorius, qui cum Pelagio successor datus fuisset, Joannem per Sabinianum legatum suum rogavit ut ab hoc titulo abstineret. At nihil his precibus lucratus, alia tentavit remedia. 8. Antequam de epistolis in hanc rem a sancto pontifice scriptis loquamur, quisnam fuerit Joannes Jejunator, explorandum est. Vulgaris est opinio eum fuisse monachum, nititurque tum Joannis Diaconi testimonio (Lib. 11, c. 51),tum inscriptione cujusdam sermonis de pœnitentia, qui ipsi tribuitur, et in titulo præfert nomen Joannis monachi patriarchæ CP. co (a) Exceptis tamen his quæ in causa Gregorii Antiocheni hac in synodo absoluti et restituti gesta uerant, ut patet ex ep. 68 lib. IX. B Chrysostomi creditur meliori ordine disposuisse, atque in ea se nomine sacri monachi aut sacerdotis monachi lepojovátovτoc designasse. At illa oratio in qua vocabulum hoc legitur, abest a Liturgia S. Chrysostomi quam exhibet doctissimus Jacobus Goar. Neque constat Liturgiam hanc Joannis Jejunatoris opera fuisse ordinatam. Fuerunt autem plurimi episcopi CP. qui cum prius vitam monasticam essent amplexi, lepoμováčovtos aut sacri monachi dici potuerunt. Ex Græcorum Menæis Joannes Jejunator Constantinopoli ortus (b) erat, ubi primum statuariam (melius apáxτns sculptoriam) artem exercuit. At ob præstantes virtutes a patriarcha hujus urbis in clerum fuit cooptatus et diaconus factus. Mortuo tandem Eutychio, ad suscipiendam patriarchalem dignitatem invitus cogitur, quam mira abstinentia, largis eleemosynis, aliisque piis operibus decoravit. Ejus vitæ sanctitas sive sincera fuerit, ut Græci contendunt, sive fucata, ut plerisque Latinis placet, quod humilitas virtutum omnium fundamentum ei defuisse videatur; hæc, inquam, sanctitas aut sanctitalis species, non parum contulit ad conciliandum ei Mauricium imperatorem, quem in tota illa de acumenici titulo controversia infensissimum expertus est S. Gregorius. 9. In prima quam de hoc argumento scripsit epistola, apud Mauricium Augustum conquestus est de Joannis superbia, qua pax inter episcopos turbata et labefactata fuerat, quave dicit barbarorum gladios in rempublicam exacui. Eum vero his verbis mire C depingit: Ossa jejuniis atleruntur, et mente turgemus. Corpus despectis vestibus tegitur, et elatione cordis purpuram superamus. Jacemus in cinere, et 250 excelsa despicimus. Doctores humilium, duces superbiæ, ovina facie lupinos dentes abscondimus. Et multo manifestius de eodem loquens infra : Ille ergo, inquit, magis est piissimorum dominorum præceptione flectendus, qui præceptis canonicis obedientiam præbere contemnit. Ille coercendus est, qui sanctæ universali Ecclesiæ injuriam facit, qui corde tumet, qui gaudere de nomine singularitatis appetit, qui honori quoque imperii vestri se per privatum vocabulum superponit (Lib. v, ep. 20). Objicit Joannis fastui apostolorum principis modestiam, qui etsi totius Ecclesiæ curam a Christo accepisset, numquam tamen universalis apostolus vocari voluit; cujus exemplo adhæserunt ejus dignitatis hæredes Romani pontifices; postea exclamat: 0 tempora, o mores! Ecce cuncta in Buropæ partibus Barbarorum juri sunt tradita, destructæ urbes, eversa castra, depopulatæ provinciæ, nullus terram cultor inhabitat; sæviunt et dominantur quotidie in necem fidelium cultores idolorum; et tamen sacerdotes, qui in pavimento et cinere flentes jacere debuerunt, vanilatis sibi nomina expetunt, et novis ac profanis vocabulis gloriantur. D Tandem hunc titulum arietat multis rationum mo. (6) S. Isidorus lib. de Viris Illust. c. 26 docet tamen eum fuisse Cappadocem. mentis, præsertim ex pravo sensu cui subest, deductis. A Papam hortatus fuerat imperator ut cum Joanne pacifice ageret; ad quod respondit: Ad vitam rectam revertatur auctor scandali, et omnia sacerdotum jurgia cessabunt. Ego enim cunctorum sacerdotum servus B sum, inquantum ipsi sacerdotaliter vivunt: nam qui contra omnipotentem Dominum per inanis gloriæ tumorem, atque contra statuta Patrum suam cervicem erigit, in omnipotenti Domino confido, quia meam sibi nec cum gladiis flectit. Idem fere est argumentum epistolæ ad Constantinam Augustam scriptæ (Ibid., ep. 21). Vehementius tamen insurgit in Joannem, cujus immensam superbiam ait prænuntiare propinqua Antichristi tempora; illum quippe imitatur, qui spretis in sociali gaudio angelorum legionibus, ad culmen conatus est singularitatis erumpere, dicens: Super astra cæli exaltabo solium meum (Isa. xiv, 13). C 11. Responsum Eulogii diu exspectavit Gregorius, qui de tanta mora cum eo expostulavit amice alia in epistola ubi commemorat beatum evangelistam Marcum a sancta Petro apostolo magistro suo Alexandriam fuisse transmissum (Lib. vi, ep. 60), unde infert Ecclesiam Alexandrinam arctius Romanæ esse adstrictam. Postea tamen Eulogius papæ respondit: se ut jussus fuerat, scribendo ad Joannem abstinuisse a superbis vocabulis, quæ ex vanitatis radice prodierant, eaque se amplius non usurpaturum. At læserunt summam Gregorii modestiam verba hæc, sicut jussistis: Quod verbum jussionis, inquit, peto a meo auditu removete; quia scio qui sum, qui estis. Loco enim mihi fratres estis, moribus patres (Lib. vii, ep. 30). Magis ægre tulit se ab illo universalem papam in epistola inscriptione appellatum. Recedant, inquit, verba quæ vanitatem inflant, et charitatem vulnerant. (Ibid.) 12. Quod spectat ad Anastasium, non probavit vir pius tantam pro cecumenici titulo motam controversiam, ut patet ex alia ad ipsum scripta epistola. Mira autem eluxit Gregorii modestia et humilitas in excipienda libera hac amici admonitione, pene dixerim increpatione; his enim verbis charitatem spirantibus orditur epistolam qua Anastasio monenti respondet Desideratam suavissimæ vestræ sanctitatis epistolam communi filio Sabiniano diacono deferente suscepi, in qua non linguæ, sed animæ verba profluebant. Et non mirum si bene loquitur qui perfecte vivit (Lib. VII, ep. 27). Et quamvis ab insectando ecumenici vocabulo nunquam cessaverit, quod illud profanum, et episcopis omnibus injuriosum putaret; nihilominus a communione patriarchæ CP. non recessit: et mortuo Joanne, Cyriaci ejus successoris epistolam synodicam, in qua œcumenicum se patriarcham præfatus fuerat, suscepit, ne unitatem Ecclesiæ scinderet. Qua vero de causa patienter ferendum hoc vocabulum senserit Anastasius, haud difficile est subodorari. Nuper enim, e vivis sublato Gregorio Antiocheno patriarcha, ab exsilio revocatus fuerat Anastasius, et pristine sedi restitutus; qua de re gratulatus ei fuerat noster Gregorius (Lib. v, ep. 39). Cum igitur post longa bella, pace tandem frueretur, atque imperatoris beneficio, annitente quoque forsan Joanne CP. patriarcha, quem Augustus de negotiis eccle 10. Cum episcoporum omnium, maxime vero patriarcharum, honor hac usurpatione pulsaretur, sanctus Gregorius ad Euloginm Alexandrinum, et ad Anastasium Antiochenum patriarcham, communem scripsit epistolam (Ibid., ep. 43), cui adjunxit omnia litis hujus instrumenta, et exemplaria litterarum tum a Pelagio II, tum a se ad Joannem scriptarum; ut intelligerent de summa episcopatus, adeoque totius Ecclesiæ, agi hac in controversia. Tum eos hortatur ut neminem unquam suis in epistolis universalem nominent episcopum, ne sibi debitum detrahant, cum alteri honorem offerunt indebitum. Quia vero pacis et unitatis amor intercedere poterat quominus Joanni resisterent, docet qua ratione fovenda sit pax, ex Apostolo dicente: Si fieri potest, quod ex vobis est, cum omnibus hominibus pacem habentes (Rom. XII, 18): Vidit enim, inquit, pacem bonos cum malis habere non posse; et idcirco, sicut noslis, præmisit, si fieri D siasticis consulere solebat, suam sedem recuperasset, potest.... Quam videlicet pacem tunc veraciter tenemus cum superborum culpas charitate simul et justitia insistente prosequimur, cum eos diligimus et eorum vitia odio habemus. Hoc animo ait bellum superbiæ Joannis indicendum esse, et pro tuendo suarum Ecclesiarum honore, per hanc superbiam pessumdato illis esse decertandum : State, inquit, fortes, stale securi. Scripta cum universalis nominis falsitate, nec dare umquam, nec recipere præsumatis.... Si qua autem adversa subsequantur, unanimiter persistentes, etiam moriendo debemus ostendere quia in damnando generalitatis nomine, nostrum specialiter aliquid non ama mus. iterum adire pericula metuena, e re magis esse judicavit benigne œcumenici titulum interpretari, quam pro illo usurpato tumultuari et contendere. 251 13. Hac in epistola observatione dignum videtur, hæc verba Amen gratia, laudari tanquam sancti martyris Ignatii Antiocheni episcopi priusque usurpala etiam ab Anastasio fuisse velut ab Ignatio suis inserta epistolis: ea tamen in germanis et sinceris ejusdem martyris epistolis minime reperiri, sed duntaxat in corruptis; unde constat eas jam tunc fuisse depravatas. 14. In discutiendis cæteris Gregorii eam ob rem scriptis epistolis non immoramur; at silentio præ |