nibus inflammati cœlestem patriam desideranter in- A Gregorius, comitante secum dextrorsum reverendæ quirunt.

B

100. Ecce, studiose pontificum, jussionis tuæ virtute coactus, dum quædam gestorum beati Gregorii prædecessoris tui, Saxonum videlicet gentis apostoli, deflorare desidero, virum descripsi rhetoricum scriptor ignarus. Sed deprecor ut ea curiositate qua me dudum hæc decerpere jusseras, ad omnium, sicut cœpisti, facias pervenire notitiam: ut in eo quod sacro sancto vestro judicio placuisse me gaudeo, nulli penitus dijudicandus addicar, quin potius judicaturus inveniar. Siquidem nuperrime quando hunc quartum librum, cooperante Domino, claudere gestiebam, nocte qua Dominica Resurrectionis dies venerabilis illucescebat, in somnis describens, quidam sub effigie cujusdam veteris insidiatoris palam videndum se præbuit, et candidissima tunica simulque tenuissima, cujus nimirum raritate nigredo subterioris tunica translucebat, sacerdotaliter insignitue mox proprius adstitit, et inflatis buccis risum continere non potuit. Cui dum curulem præparare cogitarem, hunc supra modum cachinnantem conspiciens, compellare videbar quamobrem nocturno silentio tam petulanter vir officii gravioris perstreperet. At ille, quia, inquit, tu scribis de mortuis quos viventes aliquando nunquam vidisti. Cumque ego tanto me viracius scribere, quanto incognitum facie, non autem incognitum lectione, sine ullo (u) livoris vel adulationis vitio retulissem, respondit: Tu, sicut video, quod voluisti fecisti; at ego quæ facere potuero non cessabo. Hæc dicens, lucernæ flammas cujus lumine forte fruebar prorsus exstinxit; et lychnum totum quidem exstin- C guere non potuit; me tamen in tenebris constitutum ita perterruit, ut putarem me gladiis ab eo protinus jugulari. Cum post paululum desperanti mihi beatus (a) Utic., favoris.

memoriæ papa 187 Nicolao, sinistrorsum vero, sicut mihi videbatur, Petro suo diacono, multo lumine clarificatus apparuit, dicens: Modicæ fidei, quare dubitasti? Cui dum ego priori pavore perculsus respondere non possem, benevolus mihi pater Nicolaus latentem adversarium post cortinam, quæ tunc meum lectulum circumdabat, digito manifestans: quia, inquit, hic invidus lucernæ ipsius flammas quantum in se fuit exstinxit. Mox Gregorius manum diaconi, qua magnam facem tenere videbatur, arripiens, ejusque flammis os faciemque petulantis exurens, ad instar Ethiopis denigravit. Qua exustione ab ore petulantis parvissima scintilla descendens, candentem tunicam dicto citius conflagravit; sicque nigerrimus totus apparuit. Cumque diaconus diceret satis adversarium denigratum, beatus Gregorius: Nos, ait, illum non denigravimus, sed nigrum fuisse monstravimus. 188 Deinde infortunium meum diversis consolationibus exhortatus, abcessit. Et facem quidem secum detulit, sed tanto lumine locum in quo dormiebam revera fulgentem dimisit, ut expergefactus, pueros ante me dormientes crebrius inclamarem; nec ante quidquam sub gravi sopore quoquomodo responderent, aut surgere potuissent, quam relictæ lucis copia paulatim se subtrahens, penitus effluxisset. At de his Deus viderit: ego tamen divinæ spei fiducia roboratus, quia Gaudericus, episcopus Veliternus, expostulat, ad clementem Romanæ sedis antistitem, suffragante Domino, stilum convertam: quatenus qui continuis infortuniis tenuatus, amicis meis, a quibus utcumque sustentor, meritum rependere nequeo, saltem verba quæ valeo minime denegasse cognoscar.

SANCTI

GREGORII PAPEI
РАРÆІ

VITA,

EX EJUS POTISSIMUM SCRIPTIS RECENS ADORNATA.

LIBER PRIMUS,

Ejus historium ab ortuad summum pontificatum complectens.

CAPUT PRIMUM.

ter. 2. Mater sancta Silvia.·

ARGUMENTUM. 1. S. Gregorii genus. Gordianus ejus pa3. Majores, inter quos 4. Amitæ,inter quas sanctæ Thar-5. Fratrem habuit. 6. Quo anno

sanctus Felix papa. silla et Emiliana.

sit ortus.

- 7. Ejus nomen quid significet.

pueri institutio.

9. Et studia. (Au. 549.)

8. Sancti

199 1. Gregorius cognomento Magnus Romæ in

D lucem editus est, parentibus non minus splendore (a) generis, quam morum integritate ac sanctitate illustribus. Gordianus ejus pater senatorii ordinis vir nobilissimus ac ditissimus, regionarius fuit; hoc est, ut ex Joannis Diaconi 1. iv, c. 83, narratione conjicit eminentissimus Annalium Ecclesiasticorum parens,

(a) Aniciorum videlicet, ut communis fert opinio; nec abnuit noster Mabillonius in Annalib. Bened. lib.

VI, pap. 163.

ab antiquis senatus Romati proceribus, illis nimirum vigente republica rerum dominis, genus duxisse, aut ejus patres inter primarios sui temporis senatores locum obtinuisse. Felicem papam atavum suum fuisse testatur ipse lib. 1v Dialogorum, c. 16, et homil. 38 in Evangelia.

ad annum 664, unus ex septem diaconis cardinalibus, A plex hic sensus aptari potest, scilicet, aut Gregorium qui dicti sunt regionarii, quod certis Urbis regionibus præficerentur. At vero non ex solis diaconis regionarii constituebantur, sed etiam ex subdiaconis et ex notariis, posteaque, Gregorio Magno concedente, ex defensoribus. (Regist. l. vin, ep. 14.) Verba Joan. Diaconi referam, ut quid ex illis intelligendum sit prudens lector statuat: In cujus venerabilis monasterii (S Andrea) atrio, jussu Gregorii, juxta nymphium duæ iconiæ velerrimæ artificialiter depictæ, usque hactenus videntur; in quarum altera B. Petrus apostolus sedens conspicitur stantem Gordianum regionarium, videlicet Patrem Gregorii, manu dextera per dexteram suscepisse. Cujus Gordiani habitus, castanei coloris planeta est, sub planeta dalmatica, in pedibus caligas habens. Quæ sane vestimenta arguere videntur diaconum. Sed Ferrarius lib. 1 de Re Vestiaria, c. 38, censet promiscuum tunc fuisse planetæ ac dalmaticæ usum; idque luculenter probatur ex ipso Joanne Diac., dum inter vestimenta S. Silvie Matris B. Gregorii, planetam recenset, ut infra dicemus. Qua de re legendus doctissimus Joannes Mabillonius in Præfat. ad Tom. I Act. SS., § cvil. Regionarium tamen fuisse Gordianum, el inter ministros basilice S. Petri, aut Ecclesiæ Rom. cooptatum, demonstrant tum Joan. Diaconi verba, tum B. Petri effigies, Gordianum dextra manu suscipientis. Ex eadem veteri pictura Joan. Diacon. (Cf. Paul. Diac.; Joan. Diac. lib. 1, n. 1; Beda l. 11, Hist. c. 1; S. Greg. Turon. lib. x, Hist. c. 1) tribuit Gordiano staturam longam, faciem diductam, virides oculos, barbam modicam, vultum gravem.

C

2. Silvia mater Gregorii mundo valedicens (utrum viro demortuo, an adhuc superstite, incertum) juxta portam basilicæ S. Pauli apostoli, secessum sibi delegit; quo in loco vulgo dicto Cella nova conditum oratorium ejus nomini dicatum, adhuc sua ætate stetisse testatur Joan. Diaconus. Silvia enim in Sanctorum album est relata, ejusque nomen Martyrologio Romano inscriptum legitur ad diem tertiam Novembris. S. Silviam in S. Andrea asceterio depictam jussu S. Gregorii refert laudatus scriptor: Sedens, inquit, depicta est Silvia, candido velamine a dextro humero taliter contra sinistram revoluto 200 contecta, ut sub eo manus tanquam de planeta subducat. Reliqua ad vestimentum et ornatum ejus pertinentia lege apud Joannem Diaconum lib. iv, c. 83. Ad formam D ejus quod attinet: Statura ei plena, inquit ibidem, facies rotunda quidem et candida, sed senio jam rugosa, quam ipsa quoque senectus pulcherrimam fuisse significat, oculis glaucis et grandibus, superciliis modicis, labellis venustis, vultu hilari, ferens in capite matronatem (a) mitram. (Cf. Joan. Diac. l. 1, n. 9.)

3. De Gregorii majoribus nihil certi nobis traditum, nisi quod de senatoribus primis, ut docet Gregorius, Turonensis episcopus (Lib. x Hist. c. 1), Coævus scriptor, fuerit oriundus. Quibus verbis du

(a) De mitra lege notam ad locum Joan. Diaconi laudatum. Mitre proprie coronæ sunt ex faciis et ora

Quis autem fuerit ille Felix, tertius an quartus, ambigitur. Joannes Diaconus quartum fuisse asserit, quem virum magnæ in Christi Ecclesia reverentiæ appellat; aitque basilicam sanctorum Cosma et Damiani martyrum via sacra juxla templum Romuli venustissime fabricasse. Neque vero facile in animum inducere possumus Joannem Diaconum temere Felicem IV pro III pronuntiasse. Vitam S. Gregorii, hortatu Joannis papa VIII, scribendam suscepit hic Rom. Ecclesiæ diaconus, quam postea ejusdem summi pontificis auctoritate comprobatam publicavit. Omnia vetera monumenta inspexerat, summorum pontificum catalogos, acta, diaria evolverat. Stantem adhuc, qualem Felix papa eam construxerat, sanctorum Cosmæ et Damiani basilicam, sollicitis oculis lustraverat, et ex nonnullis proculdubio vel inscriptionibus vel aliis certis argumentis deprehenderat, Felicem pontificem Gregorii atavum fuisse quartum nomine, non tertium. Et sane ante Baronii emendationem in Martyrologio Rom. legebatur Felix iV, aliundeque constat basilicam sanctorum martyrum de qua loquitur noster diaconus, non a Felice tertio, sed a quarto hujus nominis pontifice, fuisse ædificatam.

Hanc Joannis sententiam eminent. card. Baronius impugnat, tum in Annotat. ad Martyrolog. Rom. die 25 Februarii, tum in Annalibus Eccl. ad an. 581, hac præsertim ratione, quod Felicem IV Samnitem fuisse constet, majoresque Gregorii Magni, Romanos. At quid velat Felicem, etsi genere Romanum, in Samnitibus tamen ortum esse? Quanquam ipse Gregorius, aliquos e suis consanguineis Samnites fuisse satis innuere videatur, cum ait, lib. I Dialog. c. 26: Nuper in Samnii provincia quidam venerabilis vir, Mennas nomine, solitariam vitam ducebat, qui nostrorum mullis cognitus, ante hoc fere decennium est defunclus. Cæteroquin magnalum assignare patriam non ita quandoque expeditum est, quia parentes ipsorum sive ob diversas quas pro utilitate reipublicæ obeunt provincias, sive propter varia multis in regionibus prædia quæ possident, nulla fere in civitate

fixam habent sedem. Sane extra Romanum agrum Gregorii proavos villas plurimas opimasque obtinuisse, inde liquet quod eorum heres Gordianus, amplissimum filio patrimonium in Sicilia reliquerit, ex quo postea sex monasteria in eadem insula, non solum construxerit, ut infra dicetur, sed etiam munificentissime dotaverit. Ruit etiam tota hujus argumenti moles, si dicatur Gregorium ex genere paterno Romanum quidem fuisse; aliquem tamen ex ejus majoribus in Samnio habitasse, ubi Felicem susceperit.

riis compactæ. (Auctor vet. Etymolog. Græci.) Vide notam 947 ad lib. Sacramentorum.

Unicus duntaxat nodus hic superest solvendus. Ni- A pi tibi, ul argentum illius transmisisse debuisses. Lib. mirum Felicis IV, qui auspicatus est pontificatum an. 526 et an. 529 ad cœluin migravit, ætas vix sinit eum Gregorii atavum suspicari; quinque enim generationum gradus inter utrumque numerari deberent, etsi a Felicis obitu ad Gregorii ortum undecim tantummodo anni effluxerint et Gordianum abnepotem septennem saltem Felix vidisset.

gno Cassiodoro, qui in Italia jacentes litteras excitaverat, et celeberrimam iu suo monasterio academiam instituerat, ut toto fere libro tertio ejus Vitæ descripsimus. Notanda præ cæteris sunt hæc Pauli Diaconi (Nun. 1) verba: Inerat ei (Gregorio) 202 in parva adhuc ælate maturum jam studium, (a) adhærere scilicet dictis majorum, et si quid dignum potuisset auditu percipere, non segniter oblivioni tradere, sed tenaci potius memoriæ commendare. Hauriebatque jam tunc sitibundo doctrinæ fluenta pectore, quæ post congruenti tempore, mellito gutture eructaret.

7. Gregorii nomen, quod vigilantem sonat, Non A litterarum studia, nimirum, annitente præsertim masine magno quodam præsagio consecutus est, inquit Paulus Diaconus (num. 1) Re etenim vera vigilarit sibi, dum divinis inhærendo præceptis laudabiliter vixit ; vigilavit fidelibus populis, dum doctrinæ afffuentis ingenio eis quo tramite cœlestia scanderent patefecit. Quanti fecerit vigilantiam sollicitudinemque Gregorius noster non obscure multis in locis aperit, maxi.... me vero lib. xx Moral. num. 8: Electi quique, quandiu in hac vita sunt, securitatis sibi confidentiam non promillunt. Horis enim omnibus contra tentamenta suspecti, occulli hostis insidias metuunt, qui etiam tentatione cessante, vel sola graviter suspicione turbanlur. Nam sæpe multis grave periculum incauta securitas fuit: ut callidi hostis incidias non tentati, sed jam prostrati cognoscerent. Vigilandum quippe semper est, ut mens continue sollicita nunquam relaxetur intentione superna, ne laboriosa deserens, in cogitationibus fluxis, quasi in quibusdam mollibus stramentis jacens, venienti corruptori diabolo mens se resoluta prostituat. Cætera omitto etsi ad Christianam vigilantiam suadendam exquisitissima.

B

Paulo concinit Joannes Diaconus, additque Grægorium fuisse arte philosophum (Lib. 1, n. 1). Quam vero philosophorum sectam sit amplexus, non aperit. Ethicen ab eo maxime cultam fuisse nullus ignorare potest, nisi in operum ejus lectione fuerit peregrinus. Certe Christianorum Senecam eum libenter appellarem, nisi de illo satius videretur dicere, quod de Abraham Ambrosius: Magnus plane vir el muliarum virtutum clarus insignibus, quem votis suis philosophia non potuit æquare. Denique minus est quod illa finxit quam quod iste gessit (Lib. 1 de Abrah. c. 2).

Astrologiam divinantem aliasque curiosas et periculosas artes nunquam sectatus est. Contra mathematicos futura prædicere præsumentes insurgit hom. 10 in Evangelia num. 4 et 5. Quod autem ait Joannes Sarisburiensis lib. 11 de Nugis Curialium c. 26 et lib. vIII, c. 19, eum non solum mathesin ab auta recedere jussisse, sed etiam Bibliothecæ Palatinæ in cujus archivis recondebantur omnium disciplinaC rum libri,zelo intempestivo ignem admovisse, ut major esset sacræ Scripturæ auctoritas, et in ea legenda flagrantius studium; id plane inter nugas et aniles fabulas rejici debet. His virtutibus ornatus, his excultus studiis Gregorius, mox ad præcipuas Urbis, senatus, reipublicæ dignitates viam sibi aperuit. Quia vero pars magna fuit eorum quæ aut in imperii aut in Ecclesiæ administratione gesta sunt dum viveret, qualis tunc fuerit utriusque status, maxime in Italia paucis exponendum.

8. De educatione et institutione Gregorii in puerili ætate nihil nobis compertum est; verum neque summa parentum pietas, neque filii sanctitas eximia, qui etiam in sæculo militans, mores suos ad exactissimam Christianæ perfectionis normam componere satagebat, dubitare sinunt quin a teneris fuerit omnibus legis Evangelicæ præceptis innutritus, in omnium virtutum palæstra quantum ferebat ætas, imo supra ætatem, exercitatus et edoctus. Cumque parvulorum educatio matrum potissimum sit provincia, juxta Paulum (I Tim. v, 10), non immerito conjicimus S. Silviam hoc strenue officio erga suum Gregarium defunctam esse, omnesque Christianæ matris partes in ipso instituendo diligenter implesse. Qua vero arte ac industria excoli ad pietatem informari que debeant pueri nobiles maximeque regiæ stirpis, Gregorius docet pulchre ad Theoctistam scribens lib. vit, ep. 26, cui ut charissimæ sorori Mauricius Augustus dulcissima pignora sua crediderat, filios videlicet tradiderat educandos. Inter cætera eximia quæ hac in epistola leguntur, hæc maxime ponderanda et memoriæ inculpenda: Verba, inquit, nutrientium, aut lac erunt si bona sunt, aut venenum si mala. 9. Quibus magistris ac doctoribus usus fuerit sanctus puer, ut ad tantum scientiæ ac sapientiæ cul- D men perveniret, penitus nos fugit. Litteris grammaticis, inquit Gregorius Turon. loco tam laudato, dialecticisque ac rhetoricis ita erat institutus, ut nulli in Urbe ipsa putaretur esse secundus. Linguam tamen Græcam minime calluisse, raro inter doctos humili. tatis exemplo, profitetur ep. 32 libri vi. Juris eum fuisse peritissimum et consultissimum plurimæ probant ejus epistolæ, maxime libri decimi tertii 45. Eadem cum Gregorio Turon. tradit Paulus Diaconus, additque Romæ hoc tempore potissimum floruisse

CAPUT II.

ARGUMENTUM.-1. Ecclesiæ status. 2. Et imperii. I.angobardi Italiam invadunt. 3. Gregorius fit prætor Urbis. Ejus præturæ tempus.-4. Quomodo in prætura se gesserit. 5. Frequentia de rebus piis colloquia ad monasticæ vitæ propositum eum accendunt. Quod diu differt.-6. Septem ædificat monasteria.-7. Fit monachus. Quo in loco et tempore. - 8. Quibus magistris. (An. 574.)

1. Dejecto S. Silverio papa, Vigilius ab anno 537 usque ad an. 554 vel 555 sedem Romanam occupavit, a Justiniano Aug., quo auctore ipsam invaserat, multa postea perpessus. Cum condemnationi trium capitulorum, ut imperatori obsequeretur, tandem consensisset, ab ejus communione secesserunt plurimi in Occidente, maxime Illyrici et Africa episcopi quod indigne ferrent tres episcopos Theodorum Mopsuestenum, Ibam Edessenum, et Theodoretum

(a) Id ipsum de seipso testatur. Ut mihi, inquit, senum collocutio esse semper amabilis solet. Dialog., lib. t, c. 9.

Cyri, quos concilium Chalcedonense pro orthodoxis A et septem annos ducimus, quod in hac urbe inter Lanhabuerat, condemnatos et reprobatos ab Orientalibus

fuisse in synodo Constantinopolitana, quæ quinta œcumenica vulgo appellatur.

Demortuo in Sicilia Vigilio Pelagius I successit. Quo tempore Istria, Liguria, Venetiarumque episcopi, habita synodo, cui præfuit Paulinus, Aquileiensis episcopus, pro causa trium capitulorum in apertum schisma eruperunt; Narsem que comitem tumultuantes coercere conantem, imbelli inanis excommunicationis fulmine percusserunt. Tot tantisque Italiæ malis conflictatum Pelagium mors ad quietem æternam vocavit an. 559. Illi tamen undecim anni pontificatus et menses decem, in appendice ad Marcellini comitis Chronicon tribuuntur.

Ejus successor Joannes III per annos 14 Ecclesiam B rexit. Sedente hoc pontifice, Gregorius præturam Urbis sapienter gessit, ut infra dicemus; verum quo anno cœperit, utrumve Justiniano, qui usque ad an. 565 pervenit, adhuc imperante, non liquet.

2. Reportatas de barbaris victorias, recuperatas plures imperii provincias, aliaque sub Justiniano præclare gesta, in Vita Cassiodori magna ex parte attigimus. Immortales sane laudes consecutus fuisset Justinianus, si in rebus ecclesiasticis et theologicis sapere ad sobrietatem didicisset. At præire volens episcopis, factus est erroris dux et magister, quos sequendo factus fuisset discipulus veritatis.

Ut Gothos ex Italia penitus expelleret imperator, Langobardos e Pannonia evocavit, belloque confecto, priores sedes, additis in mercedem præstitæ operæ quibusdam urbibus, repetere jussit. At Italiæ deliciis inescati, data postea redeundi occasione, statim advolarunt. Cum vero de ipsis deinceps frequentissime simus locuturi, eorum historia a prima origine breviter est deducenda.

E Scandinavia orti, quam utpote feracissimam belligerantium populorum, Jornandes officinam gentium, vaginam nationum, optime appellat de Rebus Geticis c. 4, in eam Germaniæ partem quæ Pomerania nunc dicitur prius commigrarunt, deinde in Pannoniam, licet ab Hunnis magna jam ex parte occupatam.

Langobardi, teste Paulo Diacono (De Gestis Langob. lib. 1, c. 1 et 2), a longa barba dicti sunt. Nam eorum lingua lang longam significat, et baert barbam. Quarum vocum uti (a) et aliarum plurimarum apud Paulum Diaconum passim occurrentium affinitas cum Gothicis ac Germanicis vocabulis, Langobardorum originem non obscure demonstrat. Ducibus primum, dein regibus paruerunt. Ab Agelmundo, qui primus fuit, duodecim numerantur, usque ad Alboinum ; quo imperante Italiam a Narse invitati invaserunt, anno 203 scilicet 568, ut ex duabus Gregorii epistolis colligitur. In priori enim scripta indictione tertia decima an. 595, quæ est libri v, 21, ait : Viginti jam

(a) Ut sunt Wodan seu Godan, quæ significat Deum, Feld, patentes campos; Lama, aquam; Scala, pateram, Schilpor, armigerum; Marpahis, vel Marhais, equisonem, unde forte Gallica vox Maréchal; Fara, familiam. Omnia fere vocabula hæc Germanica sunt :

C

D

gobardorum gladios vivimus. In posteriori vero, scripta an. 603, indict. sexta, quæ est 38 libri xu: Qualiter, inquit, quotidianis gladiis..... ecce jam per triginta quinque annorum longitudinem premimur, quæ chronologiam nostram mire adstruunt.

Quantis autem rapinis, incendiis, cædibus Italiam fere totam devastaverint, idem Gregorius nos docet lib. m Dialog. c. 38: Mox effera, inquit, Langobardorum gens de vagina suæ habitationis educta, in nostram cervicem grassata est, atque humanum genus, quod in hac terra præ nimia multitudine quasi spissæ segelis more surrexerat, succisum aruit. Nam depopulatæ urbes, eversa castra, concrematæ ecclesiæ, destrucla sunt monasteria virorum ac feminarum desolata ab hominibus prædia, atque ab omni cultore destituta, in solitudine vacat terra; nullus hanc possessor inhabitat; occupaverunt bestiæ loca quæ prius multitudo hominum tenebat. Easdem clades deflet hom. 17 in Evangelia, et alibi. Nou dissimilia narrat Gregorius alter Turon. testis coævus lib. Iv Hist. c. 38, ubi præsertim observat spoliatas a barbaris ecclesias, occisos presbyteros et episcopos, ut sane decebat Arianorum impietatibus corruptam. Victoribus tota gentem aut idolorum cultui adhuc addictam aut cessit Italia, si Romam, Ravennam, finitimaque ac maritima loca excipias. Ravennæ totiusque Italiæ tunc primus exarchi nomen assumpsit. præfectus erat Longinus Narsi successor datus, qui

Langobardorum furorem fugiens Paulinus, Aquileiensis episcopus seu patriarcha (sic enim eum appellat Paulus Diaconus (Lib. 11, c. 10 et 25), quasi novum huce titulum pro præmio conflati a se schismatis fuisset consecutus), Gradum insulam et urbem Forojulii, hostibus, quod navibus carerent, inaccessam se recepit; ubi expleto 12 episcopatus anno mortuus Probinum habuit successorem.

Alboinus, scelerum et singularis immanitatis qua uxorem coegerat cranio patris, quem ipse occiderat, uti pro poculo, pœnas dedit ipsius uxoris artibus interemptus. Clebo postea quem sibi regem elegerant, elapsis decem et octo mensibus etiam occiso, Langobardi a multis simul ducibus per decennium regi maluerunt.

3. Inter tot armorum strepitus et bellorum calamitates Gregorius aliquandiu prætoris Urbani officio defunctus est; verum quo tempore magistratum bunc auspicatus sit aut deposuerit, non in promptu est statuere. Ipse testatur (Lib. iv, ep. 2), se, dum præturam Urbanam gereret, subscripsisse cum aliis nobilissimis viris cautioni seu promissioni, quam Laurentius Mediolanensis episcopus de tribus famosis capitulis ad sedem apostolicam miserat. Id contigisse an. 581, quo Laurentius creatus est episcopus fidemque suam contestatus est, asserit Baronius, ex Me

explicantur autem ab Hugone Grotio Hist. Goth. Wandal. et Langob. pag. 574 et seq., quem consule, necnon Mabill. Analect. tom. II, pag. 422 et seq.