PATROLOGIÆ CURSUS COMPLETUS SIVE BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA, OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE QUI AB ÆVO APOSTOLICO AD USQUE INNOCENTII III TEMPORA RECUSIO CHRONOLOGICA OMNIUM QUÆ EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICÆ TRADITIONIS PER DUODECIM JUXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS, INTER se cumque nonnullis codicibus manuscriptis collaTAS, PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA; DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS LectioNIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA; OMNIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QUÆ TRIBUS NOVISSIMIS SÆCULIS DEBENTUR ABSOLUTAS DETECTIS, AUCTA; INDICIBUS PArticularibus analyticis, SINGULOS SIVE TOMOS, SIVE auctores ALICUJUS MOMENTI SUBSEQUENTIBUS, DONATA; CAPITULIS INTRA IPSUM Textum rite dispositis, nECNON ET TITULIS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM OPERIBUS CUM DUBIIS TUM APOCRYPHIS, ALIQUA Vero auctoritate in ordine ad traditIONEM duobus indicibuS GENERALIBUS LOCUPLETATA : Altero scilicet RERUM, quo consulto, quidquid EDITIO ACCURATISSIMA, CÆTerisque omniBUS FACILE ANTEPONENDA, Si perpendanTUR: CHARACTERUM NITIDITAS, SERIES PRIMA, IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESIÆ LATINÆ ACCURANTE J.-P. MIGNE, Curstpm Completorutt IN SINGULOS SCIENTIE IN VIA DICTA D'AMBOISE, PRÈS LA BARRIÈRE D'ENFER, OU PETIT-MONTROUGE. 1845. PRAEFATIO. I. Hi libri Athanasio adscripti. Quantam Hilario A Trinit. cap. 10, sed a titulo indicando utrobique abslaudem pepererint. —- Temporis dispendium facere merito judicaretur, qui in his libris auctori suo vindicandis illud consumeret. Quamvis enim eos Athanasio adscriptos quondam viderint Philippus bone Spei Abbas et Joannes quidam ipsius æqualis et amicus, illos tamen ab Hilario profectos esse ex castigatioribus membranis postmodum agnoverunt. Qua etiam in re tanto consensu sibi concinit priscorum temporum omnis ætas, ut nihil certius, nihil exploratius a majoribus acceperimus. Propter hos præsertim libros eam Hilarius apud omnes cum Latinos tum Græcos promeruit scientia, fidei, et eloquentiæ laudem, ut, quod valde rarum, etiam ab adversariis ejus iidem libri summopere fuerint commendati. Sic enim ex vulgi fama testatum reliquit So- B tui queat. In vetustioribus si quidem desideratur zomenus lib. I, cap. 14: Hilarii autem libros de fide, etiam ab iis qui contrariam tuebantur catholicæ fidei opinionem, admodum commendatos esse prædi tinet. Eos quoque ab Ambrosio tritos fuisse persuademur vel ex primis ipsius de Fide libris, in quibus plura ad horum Hilarii librorum imitationem expressa identidem advertimus. Quamvis enim ea in proprium stylum converterit, adhuc tamen apparet unde delibata sint. At cum pro more ne eum quidem nominet, e cujus lucubrationibus profecit, nihil ab eo habemus, unde nobis constet quod quæritur. Nisi forte dicamus eum etiam suum de fide titulum ab Hilario assumpsisse. Quamquam hunc ipsi quodam modo præscripsisse videtur imperator Gratianus. • cant. I III. In hoc non magis consentiunt mss. Neque ex antiquis exemplaribus quidquam magis certi sta inscriptio, quæ in aliis de Fide, in aliis de Trinitate, in Vindocinensi de fide sanctæ Trinitatis adversus Arianos, quibus in Remigiano additur, vel cæteros hæreticos, in Telleriano autem de Trinitate contra omnes hæreses prænotatur. Sed insignis præ cæteris in Corbeiensi atque altero e Sorbonicis hæc habetur epigraphe: Hic insunt libri Hilarii episcopi numero XII, quos in exsilio conscripsit, missus (scil. in exsilium) ab hæreticis Arianis propter deitatis unitatem Domini Jesu Christi cum Patre. Beatissime presbyter Barbario in Christo Jesu Domino nostro utere felix cum om· nibus tuis. Fides, spes, charitas maneat in cordibus nostris. Eamdem, paucis mutatis, inscriptionem præ se fert Pratellensis codex, in eoque pro, felix cum omnibus tuis, legere est, felix curationibus tuis. Nonnullam in expendendo titulo operam ponimus, de inscriptione ipsa non tam solliciti, quam ut inde consilium auctoris exploratum habeatur. II. Non una ratione ab antiquis inscribuntur.— Non ita constans est veterum in iis inscribendis consensio. Hieronymus de Script. eccl. in Marcello et Hilario, vetus Codex canonum Ecclesiæ Romanæ c. 41, et Ado Viennensis in Chronico eos contra Arianos inscribunt. Eosdem de fide appellant alii longe plures numero, et auctoritate non inferiores. Quos inter præcipui sunt Rufinus lib. 1 hist. cap. 31; Cassianus lib. vn de Inc. c. 24; Leo Papa epist. alias 97, c. 3, Patres concilii Chalcedonensis Act. 2, p. 357; Theodoretus Dial. 1, p. 106; Leontius Byzant. C lib. 1 contra Nestorium et Eutych. ubi Hilarium ut ex Nicænæ synodi Patribus unum falso commendat. Neque alio eos titulo laudant Alcuinus contra Felicem lib. IV; Ratramnus Corb. Spicil. t. vn, p. 335, Joannes Diaconus commentario nondum vulgato in Pentateuchum, et Hincmarus de Prædestin. cap. 25. Quibus aperte suffragatur Oratio olin inter sacrosancta Miss sacrificia in Natali S. Ililarii legi solita, in qua habetur: Deus, qui infusus corde beati Hilarii antistitis, quasi de tuo templo, FIDEI responsa dedisti, etc. Quo etiam alludere videtur et benedictio in perantiquo Pontificali Ecclesiæ Ebroicensis ad kal. Nov. in Natali S. Hilarii prænotata: Sit apud te pro nobis exorator, qui tunc contra hæreticos pro te adstitit assertor: ut te retribuente populus crescat innumerus, quod sudavit IN FIDE sacerdos, etc. At apud Cassiodorum lib. 1 Instit. c. 16, de Trinitate inscriptos eos videre est, consentiente Fortunato lib. 1 Vitæ S. Hilarii, juxta quos a Philippo abbate de fide sanctissimæ Trinitatis appellantur. Libros eosdem laudat Augustinus epist. CLXXX, n. 3, et lib. vi de PATROL. X. 326 D IV. Illos de fide inscribere licet.- Etsi non apparet prima fronte cur hoc opus de Fide inscriptum sit; si tamen propius inspiciatur totius operis ratio, non displicebit titulus satis congruens cum iis libris, in quibus Filii et Patris consubstantialitas, præcipuum fidei nostræ caput ac fundamentum, ubique propugnatur; quique ad hoc maxime sunt suscepti, ut ea fides, in qua renati sumus, illæsa et integra teneretur. Neque sane probabile videtur, tot tamque diversos scriptores græcos ac latinos in eamdem inscriptionem conspirare potuisse, nisi ab ipsomet auctore instituta esset. Conjecturæ huic plurimum favet quod lib. 1, n. 16, Hilarius ipse testatur se ad hos libros scribendos animum appulisse, ut eos compesceret, qui evangelicæ fidei corrumpunt sacramentum. Imo num. 34, totius operis sui studium in insinuanda maxima et gravissima totius fidei intelligentia ponendum esse declarat. Unde lib. x, num. 5, totius fidei demons1 |