281 90 Et social myrrhæ pasena grata nimis. Tunc inter varios animam commendat odores; 95 Interea corpus genitali morte peremptum Estuat, et flammam parturit ipse calor; Æthereoque procul de lumine concipit ignem : Flagrat, et ambustum solvitur in cinerem. Quos velut in massam cineres in morte coac[tos] 100 Conflat, et effectum seminis instar habet. Hinc animal primum sine membris fertur A Hos legit; his alitur mediis in odoribus ales, 115 Ast ubi primava cœpit florere juventa, 120 125 [ oriri :] B Evolat ad patrias jam reditura domos. Ante tamen, proprio quicquid de corpore res[tal,] Ossaque, vel cineres, exuviasque suas; Unguine balsameo, myrrhaque, et thure so[luto] Condit, et in formam conglobat ore pio. Tantus ibi decor est, tantus abundat honor. 130 Ac velut agrestes, cum filo ad saxa tenentur, Mutari tineæ papilione solent. Non illi cibus est nostro concessus in orbe; Nec cuiquam implumem pascere cura subest. Ambrosios libat cœlesti nectare rores, Stellifero tenues qui cecidere polo. Vers. 88. Et sociat myrrhæ. Ms. Sangerm.: Et sociam myrrhæ vim Banachea tuam. alii: Panathea thure. ANNOTATIONES. Vers. 89. Mutabile. Ms. Sangerm., motabile. Vers. 90. In talique thoro. Sic ms. Sangerman. Editi habent: Vitalique thoro membra quieta locat. Vers. 95. Genitali morte. Antithesis. Vers. 96. Estuat. Verum non est corpus mortuum ita æstuare, ut flammam generet; melius itaque Claudianus, qui flammam ad solis radios refert. Fervet odoratus telis (id est radiis) cœlestibus agger, Vers. 97. Æther eoque. Sic ms. Sangerm.; editi vero habent Aerioque. Vers. 99. Quos. Ita ms. Sangerman.; editi Hos. Vers. 100. Conflat. In ms. Sangerman., constat. Vers. 102. Vermi. Sic ms. Sangerm.; editi Vermis. De Vermi loquitur Plinius, non vero Claudianus. Vers. 103. Crevit. Forte crescit. Vers. 104. Ovi. Nil de ovo Claudianus. Vers. 107. Ac velut agrestes, cum filo ad saxa lenentur, Mutari tineæ papilione solent. Ádmonuit Thomasium vir doctiss. Didacus Covarruvias, episcopus Segobiensis, ut in secundo versu loco pennæ, scriberetur tineæ, quod valde probandum esi. Nam tine:e sunt vermes illi ex quibus serici papiliones nascuntur. lioc vero in loco videtur poeta imitari voluisse Ovidium, libro ultimo Metamorph., qui de hac eadem mutatione sic ait: Quæque solent canis frondes intexere filis C Ac sane non dubito quin pro illo nomine, pennæ legendum sit, tineæ, sed in priori versu, illa : filo ad saxa tenentur, videntur mihi non satis cum re ipsa convenire, cum fila illa potius ad frondes, vel ad ramos ducantur, quam ad saxa; propterea puto potius legendum taxa, quam saxa. Hæc ait THOMASIUS. D Vers. 109. Non illi cibus. De cibo Phoenicis vide Claudianum in Epigram. de Phoenice, versu 13, etc. Vers 111. Ambrosios. Apud poetas Ambrosia cibus, nectar potus deorum est: sic Martialis: Jupiter Ambrosia satur est, et nectare vivit. Vers. 112. Tenues. Id est, rores tenues. Ita ms. a Galleo landatus. Editi habent teneri, quod refertur ad rores, et sensum elegantem facit. Polo, id est, cœlo. Vers 113. Alitur mediis. Sic ms. Sangerman. et editi 1472 et 1478. Vulgati legunt mediis alitur, sed male. Vers. 114. Perferat. Ita codex Sangermanensis et alii. In editis vero proferat, sed minus bene. Vers 116. Patrias domos. Sic ms. Sangerman., alii primas domos. Vers 117. Ante tamen, etc. Hac de re vide Claudianum in Epigram. de Phoenice, vers. 72, qui concordat cum iis quæ hic dicuntur. Vers 125. Sub cortice lævi, Mitia quem croceum. Ita Heumannus ex emendatione Nicol. Heins. Editi vero habent qualis sub sydere cœli. Vers. 128. Cum pandit vestes Flora rubente polo. Sic emendavimus partim ex ms. Sangerman., partim ex editis. Ms. habet: Cum pandit vestes flore rubente polo. at editi legunt: Cum pendens vestit sole rubente polus. Vers. 136. Et puro cornu, eic. Rostrum cornu quidem esse dicit, sed ita lucidum, ut gemma esse videatur. Vers. 157. Ingentes oculos credas, ete. Sie lege ex ms. Vossiano. Vers 139. Corona Phœbei verticis, Id est, radii Solares. Vers. 142. Roseus. Ms. Sangerm., Rosco. Vers. 144. Phasidis avem. Id est, Phasianam, a Phaside fluvio Colchidis nominatam, ad nos per Argonautas advectam. Martialis Epigram. lib. xiu, 72. C Vers. 145. Magniciêm. Quæ sit hoe avis ignoratur, vel forte pro magnitudinem. Vers. 151. Huc venit. Ita Sangerm ms.; editi vero, convenit. Vers. 155. Exsculpunt. Sie ms. Sangerm. et alii ; editi vero legunt, Inscalpunt. Vers. 155. Genus omne volantum. Qua de re vide Claudianum, vers. 76, etc. Vers. 157. Alituum. Pro alitum; sic Virgil. Æneid. 8: Alituum pecudumque genus sopor altus habebat. Vers. 158. Munere læta pio. Id est, pietatis et reverentiæ officio erga tantæ dignitatis avem. Munere, Heinsius emendat male, murmure. Vers. 160. Mox redit ista suis: conditur ille locis. Sic legimus in ms. Sangerman. alioque veteri a Gallæo memorato; in editis legitur, Mox redit illa; suis conditur inde locis, nec male. Vers. 161. At fortunate sortis filique volucrem. llæc At fortunatæ sortis, felixque volucrum. O fortunatæ sortis, fatique volucrem ; Hæc fortunatæ sortis, fatique volucris. Vers. 163. Fœmina sit, vel mas, seu neutrum, scu sit utrumque. Ita emendavimus ex ms. Saugerman. et editione Heumanni. Vulgati habent: Fœmina vel mas hæc, vel neutrum sit mage felix. Vers. 169. Quæ est ipsa. Ita ms. Sangerm. Editi habent, quia et ipsa. INCERTI AUCTORIS CARMEN DE PASSIONE DOMINI. Quisquis ades, mediique subis in limina templi, D Ingressus, sum factus homo, atque horrentia passus Pauperiem extremam, et rerum inferiora secutus, A Flebilis; innocuo terramque cruore madentem Ore petens humili, lacrymis suffunde subortis, Semper agens monitis humana salubribus almæ 10 V. 22. Semper agens, etc. Al. Egens. V. 35. Fige. Al. Finge. V. 52. Suffunde. At. Perfunde. 55. Ipsaque supplicia inspiciens, mortemque severam, LECTIONES VARIANTES. V. 55. Et me nonnunquam. Al. Et me nunquam non. V. 58 et 64. Hæc monimenta. Al. Hæc monumentu, V. 72. Moribus extollent sacris. Al. Moribus expolient sacris. V. 77. Gratia magna tibi. Al, Gratia magna Dei. VENANTII HONORII CLEMENTIANI FORTUNATI, PRESBYTERI ITALICI, AD FELICEM. EPISCOPUM, DE PASCHA. Tempora florigero rutilant distincta sereno; 5 Armatus radiis elementa liquentia lustrans, Cum bene vernarit; reddit et annus opes. D Mollia purpureum pingunt violaria campum : 20 Spondeus agricolae vincere posse famem. Caudice deserto, lacrymat sua gaudia palmes: Unde merum tribuat, dat modo vitis aquam. Cortice de matris tenera lanugine surgens Præparat ad partum turgida gemma sinum; ANNOTATIONES. Venantii... ad felicem episcopum. In carminibus Resurrectionis, quia aperte invenitur cujus illa essent, mutata est tota inscriptio, et ea adscripta est, quæ est in illis opusculis, Venantii Honorii, etc., quæ sunt in bibliotheca Vaticana, ex quibus multa in libris impressis emendantur; multa tamen relicta sunt, quia melior visa est lectio vulgaris, quam ifta codicis Vaticani, Est enim ille codex valde corruptus; tamen is est, qui eum juvare possit, qui eo cum judicio utatur. Et sane sic faciendum est eis, qui hanc curam emendandi veterum auctorum libros suscipiunt, ut sæpe ex pluribus malis codicibus unicum optimum efficiant. THOMASIUS. Subque hyemis tempus foliorum crine refuso, A Tristia cessarunt infernæ vincula legis; [nux,] Plaudit quæque suis arbor amona comis. 25 Constructura favos apis hinc alvearia linquens, Floribus instrepitans poplite mella rapit. 30 Ad cantus revocatur avis, quæ, carmine clauso, Omnia cum domino dona redisse suo. Horarum splendor, stridula cuncta favent. Hinc tibi sylva comis, hinc plaudit campus aristis; Hinc grates tacito palmite vitis agit. 45 Hinc tibi nunc avium resonant virgulta susurro; Has inter nimio passer amore canit. Expavitque chaos luminis ore premi. Depereunt tenebræ Christi fulgore fugatæ : Æternæ noctis pallia crassa cadunt. 65 Sollicitam sed redde fidem, precor, alma potestas. Tertia lux rediit: surge, sepulte meus. Non decet ut vili tumulo tua membra tegantur; Non pretium mundi vilia saxa premant. Indignum est, cujus clauduntur cuncta pugillo, 70 Ut tegat inclusum rupe vetante lapis. Lintea tolle, precor; sudaria linque sepulcro : Tu satis es nobis ; et sine te nihil est. Solve catenatas inferni carceris umbras, Et revoca sursum quicquid ad ima ruit. 75 Redde tuam faciem, videant ut sæcula lumen; Redde diem, qui nos, te moriente, fugit. Sed plane implesti remeans, pie victor, olympum : Tartara pressa jacent, nec sua jura tenent. Inferus insaturabiliter cava guttura pandens, 80 Qui raperet semper, sit tua præda, Deus. Eripis innumerum populum de carcere mortis; Et sequitur liber, quo suus auctor abis. Evomit absorptam pavide fera bellua plebem; Et de fauce lupi subtrahit agnus oves. 85 Hinc tumulum repetens post tartara, carne re[sumpta,] Belliger ad coelos ampla trophæa refers. Christe salus rerum, bone conditor atque redemptor, Quos habuit pœnale chaos, jam reddidit iste; Unica progenies ex deitate patris, Irrecitabiliter manans de corde parentis, 50 Verbum subsistens, et patris ore potens, Equalis, concors, socius, cum patre coævus, Quo sumpsit mundus principe principium; Æthera suspendis, sola congeris, æquora fundis; Queque locis habitant, quæ moderata vigent. 55 Qui genus humanum cernens mersum esse pro[fundo,] Ut hominem eriperes, es quoque factus homo. Nec nostro tantum voluisti e corpore nasci, Sed caro, quæ nasci pertulit, atque mori. Funeris exequias patris novus auctor, et orbis, 60 Intra mortis iter dando salutis opem. V. 23. Acer nux. Alii legunt, acernus. V. 46. Has inter, etc. Aliter: Has inter minimus passer amore cano. V. 50. Patris ore. Al. Penetrare. V. 59. Funeris, etc. Aliter: Et quos mors peteret, hos nova vita tenet. Quos prius Eva nocens infecerat, hos modo reddit LECTIONES VARIANTES. Funeris exequias pateris vitæ auctor et orbis. V. 60. Intra. Al. Intras. V. 61. Tristia cessarunt. Al. Tristia cesserunt. Vers. 39. Salve festa dies, toto venerabilis ævo, Qua Deus infernum vicit et astra tenet. Auctoritate codicis Vaticani mutatus est versus, ut esset post viginti disticha, quo sane in loco esse debet. Nam ante nihil de Passione vel Resurrectione Christi dicitur: sed ver ipsum ex multis propriis naturæ suæ bonis commendatur. Postquam vero facta est mentio Resurrectionis, recte illud additur: Salve festa dies, etc., cui disticho recte etiam illud continenter adjungitur Nobilitas anni, mensum, lux alma dierum, Horarum splendor, stridula puncta favent. Nobilitas enim legendum est ex codice Vaticano, ut laus aliqua illi diei, quem laudare vult, attribuatur; cum ex mobilitate, ut erat ante, nulla laus ad diem aliquem accedere possit, quia hoc est omnibus Sic tu, Sexte, doces, sic te deliro magistro. 5 Post epulas lætas, post pocula dulcia mensæ Deliras inter vetulas puerosque loquaces, Cum streperet late madidæ facundia linguæ: Tum verbosa cohors studio sermonis inepti Nescio quas passim magno de nomine nugas 10 Est meditata diu, sed frivola multa locuta. Nec mediocre fuit magni certaminis instar, 15 Hos versus feci subito de carmine vocis. De summo planus, sed non ego planus in imo, Littora semper amo, ripis vicina profundis, C D 5. Annulus cum gemma. Virtutes magnas de viribus affero parvis. Nexa ligor ferro, multos habitura ligatos. VARIORUM Calii Symphosii.Primus, quod sciam, Christophorus Heumannus hos versus Lactantio tribuit, quorum quidem meminit S. Hieronymus. Hi prius editi fuerant sub nomine Cœlii Firmiani Symposii Poeta a Nicolao Caussino e Societ. Jesu, atque adjecti Hieroglyphicis Hori Apollinis. Jam ab anno 1533, publici juris fecerat hæc enigmata sub nomine Symphosii poeta Joachimus Perionius. Alii vēro non Symphosium, sed Symposium vocarunt. Ansam vero arripuit haud dubie Ileumannus Lactantio tribuendi hæc ænigmata, quod Terra mihi corpus, vires mihi præstitit ignis : Sunt mihi, sunt lacrymæ, sed non est causa doloris. Nox ego sum facie, sed non sum nigra colore; Ex alto venio, longa delapsa ruina. De cœlo cecidi medias transmissa per auras : in quibusdam editionibus Cælii Firmiani titulum præferant; et nomen Poetæ qui Symposius dicebatur putavit Symposium, id est, convivium inscribendum esse. Sic etiam recentiores quidam ediderunt Sermones convivales. Attamen eruditi omnes, ac præsertim Joan. Albert. Fabricius, non descenderunt in lleumanni sententiam. Dulcia mensa. Hinc patet hos versus nihil aliud essc, quam sermones convivales; proindeque Symposium nomen esse operis, non poęta. |