dicuntur 1. Hoc vero in casu, si interdictus denuntiatus abigi non posset, sacra interrumpenda essent 2.

6) Interdictum speciale locale non habet favores supra indicatos, quare eo manente tantum semel in hebdomada sub condicionibus supra censitis Missa celebratur conficiendi corporis Domini causa, quod decedentibus in poenitentia non negatur 3.

524. c) Ecclesiastica sepultura prohibita. a) Ecclesiastica sepultura intellegitur depositio defuncti sive in loco sacro et cum ritu ecclesiastico, sive in loco sacro, i. e. benedicto et ad sepulturam destinato, sed absque ritu ecclesiastico, sive in profano, sed cum ritu ecclesiastico. B) Sepultura itaque ecclesiastica ita prohibetur, ut in generali interdicto locali omnes laici, etiam infantes et amentes, ab ea excludantur. Possunt vero, qui speciali interdicto non subsunt, tum extra territorium tum diebus sollemnibus indicatis etiam intra territorium ecclesiasticae sepulturae mandari. Clerici porro, modo ipsi interdictum servaverint, in loco sacro sine sollemnitatibus tumulantur 5; immo etiam in loco speciali interdicto affecto clerici defuncti licite sepeliuntur. 7) Interdictum personale sive generale sive speciale a sepultura ecclesiastica non excludit, nisi defunctus nominatim interdictus fuit.

525. 4. Interdictum ab ingressu in ecclesiam prohibet ab exercitio functionis sacrae in ecclesia, ab assistentia sacrorum officiorum in ecclesia, a sepultura ecclesiastica. Quae sepulturae privatio sententiam nominatim denuntiatam supponit. Hoc tamen interdictum non obstat, quominus interdictus extra ecclesiam in oratorio privato vel sepulcrali divina exerceat aut ipsis assistat vel quominus ipsam ecclesiam extra tempus divinorum officiorum ingrediatur ibique preces fundat vel sacramenta privatim recipiat 9.

5. Laesio interdicti praeter peccati reatum sub certis adiunctis poenas speciales contrahit 10. Clerici, qui interdictum laedunt, ab

1 c. 24 in VIto V, 11.

2 Suarez, De cens. disp. 34, sect. 2, n. 9. 3 c. 57 X. V, 39 (Gregorius IX a. 1227-1234).

Suarez 1. c. disp. 35, sect. 1, n. 2. Hollweck, Die kirchlichen Strafgesetze § 53, nota 8.

c. 11 X. V, 38 (Innocentius III a. 1198-1216).

Suarez 1. c. disp. 35, sect. 2, n. 4 et 5.

7 Clem. 1 III, 7. Suarez 1. c. disp. 35, sect. 3, n. 1 2. Hollweck

1. c. § 55, nota 9.

8

c. 20 in VIt V, 11 (Bonifatius VIII) statuerat: Talis quoque, si hoc interdicto durante decedat, non debet in ecclesia vel coemeterio ecclesiastico, nisi poenituerit, sepeliri." Cf. Schmalzgrueber in lib. 5 X tit. 39, n. 377. 9 Schmalzgrueber 1. c. n. 380 sqq 387. Suarez 1. c. disp. 35, sect. 4. 10 Const. Apostolicae Sedis n. 34 44 47; cf. infra § 121 sq.

ingressu ecclesiae arcentur1; et insuper, si per actum ordinis interdictum violant, irregulares sunt 2.

6. Propter aequalitatem effectus cum interdicto intime cohaeret cessatio a divinis, quae tamen neque poena est neque censura, sed manifestatio luctus ecclesiastici ob atrox crimen commissum. Cessatio a divinis in eo consistit, ut ministri ecclesiae ab auctoritate competente prohibeantur a publica divinorum officiorum celebratione et sacramentorum administratione 3.

ARTICULUS III.

DE POENIS VINDICATIVIS.

§ 116. a) Poenae vindicativae in genere; b) poenae clericis et laicis

communes.

526. Poenae vindicativae ita vocantur, quia primario non tam emendationem delinquentis quam iustam ac publicam vindictam criminis ad restituendum et protegendum ordinem societatis ecclesiasticae intendunt 1.

a) Poenae vindicativae sunt a) vel temporales vel spirituales, ordinariae vel extraordinariae, latae vel ferendae sententiae. In poenis vindicativis latae sententiae effectus generatim neque pro interno neque pro externo foro habetur nisi post sententiam criminis declaratoriam. Facta autem declaratione effectus a tempore commissi criminis efficax censetur.

Poena latae sententiae non obligat ad propriam diffamationem ; si prohibet a iure acquirendo, obligatio conscientiae nonnumquam adest deponendi possessionem contra prohibitionem captam et restituendi fructus illegitime acceptos; si vero poena in privatione iuris iam acquisiti consistit, sententia saltem declaratoria criminis necessaria est, nisi lex severiorem poenam clare manifestat 5.

1 c. 8 20 cit. in VIto V, 11. Const. Apostolicae Sedis n. 47. Schmalzgrueber 1. c. n. 394. Hollweck 1. c. § 260.

2 C. 18 20 in VIto V, 11.

3 c. 13 X. I, 31 (Lateran. IV a. 1215). c. 2 in VIto (Conc. Lugdun. II a. 1274). c. 8 ibid. (Bonifatius VIII) I, 16. Clem. 1 V, 10 (Clemens V). Cf. Suarez, De cens. disp. 39.

* Lib. 5 X tit. 37 de poenis. Commentatores in hunc titulum. Hollweck 1. c. § 68 sqq. Carol. Ant. Thesaurus, De poenis ecclesiasticis, cum notis Ubaldi Giraldi, Romae 1831. R. Köstler, Huldentzug als Strafe, Stuttgart 1910.

5 Suarez, De leg. 1. 5, c. 8, n. 3: Quoties lex fert privationem rei propriae et iam obtentae, quae sine actione hominis non potest plene mandari exsecutioni, tunc talis lex, licet aliquem effectum poenalem per se faciat, non tamen inducit statim absolutam privationem, nec obligat in conscientia ad illam exsequendam, quae ex actione rei pendet, ante sententiam declara

527. ) Poenae vindicativae, si ad certum tempus vel in perpetuum inflictae sunt, ante terminum completum non absolutione sed dispensatione auferuntur. Absolutio scilicet in poenis medicinalibus post depositam contumaciam impertienda est, cum dispensatio etiam post emendationem non debeatur, sed ex gratia et misericordia et quadam aequitate concedatur 1.

Poena a iudice per sententiam imposita ab ordinario iudice auferri potest, excipienda vero est depositio et degradatio. Poenae ipso iure contractae generatim a legislatore solo vel eius superiore dispensatione tolluntur. Episcopus nihilominus in poenis iure communi interdum licite dispensat, ita, quando lex spem futurae dispensationis facit nec reservationem eius addit utendo formula: nisi cum illo fuerit misericorditer dispensatum"; si crimen non fuit maius adulterio et poena a reo emendato absque exsecutione iudiciali subeunda erat; si causa urgens dispensationem expostulat nec tempus ad recurrendum vacat. Sub dictis condicionibus ex causa proportionata et iusta per comparationem ad obligationem poenalem et motivum legis poenalis valet Ordinarius dispensationem indulgere 2.

528. 7) Diversis Ecclesiae aetatibus aliae et aliae poenae in usu fuerunt. Poena capitis et mutilationis ab iudicio mere ecclesiastico non adhibebatur ac multis auctoribus doctrina praeferenda videtur, Ecclesiam, quamvis poenas temporales et corporales sancire valeat, ad poenam capitalem procedere non posse 3. Poenae antiquitus etiam

toriam criminis, nisi ex aliis verbis legis vel ex materia aut consuetudine aliquid amplius colligatur." Immo si lex statuit amissionem rei possessae incurri ipso facto ante omnem sententiam declaratoriam, id intellegitur, non requiri declaratoriam iuris, requiri vero declaratoriam facti; poena scilicet contracta non est declaranda, factum vero criminis commissi declarandum est. Cf. Hollweck, Die kirchlichen Strafgesetze § 68.

1

Hilarius a Sexten, De censuris 37.

2 Hollweck (1. c. § 69) ad causas indicatas aliam addit, de qua vero non adeo constat. Posse scilicet episcopum ad analogiam Trid. sess. 24, c. 6 de ref., in casibus occultis etiam ab inhabilitate ad beneficia et officia vel a poena, qua ius in beneficia ipso facto amissum fuit, dispensare. Cf. Thesaurus, De poenis P. 1, c. 23.

Fel. Cavagnis, Institutiones iuris publici ecclesiastici I, Romae 1882, a. 303 sqq 305: „Cum non adsit expressa doctrina Ecclesiae vel facta positiva eius mentem declarantia, ex remotioribus principiis et factis arguenda est potestas Ecclesiae collata ab eius divino fundatore." n. 312: Facta (allata de non-usu potestatis gladii) illud saltem ostendunt, si neque retroactis saeculis Ecclesia putavit exercere posse utiliter ius gladii, si illo praedita esset, multo minus verisimile est id verificari posse aut nostris aut proxime futuris temporibus, ideoque esset ius theoreticum, quod hactenus numquam factum esset actuabile nec facile fieret in futurum" (ed. 4, 1906, I, n. 307 sqq 311 317).

in ecclesiastico foro sancitae, virgarum verbera, exsilium, incarceratio, multa pecuniaria, partim omnino in desuetudinem abierunt, partim, ut duae posteriore loco nominatae, sub certis condicionibus adhuc in usu sunt. Quare, ad disciplinam vigentem tantummodo attendentes, poenas vindicativas describemus eas, quae laicis et clericis sunt communes, ac dein eas, quae in solos clericos infliguntur. De irregularitate, quatenus impedimentum canonicum ex crimine ortum constituit, alio loco disputatum est1.

529. b) Poenae clericis ac laicis communes. a) Multa pecuniaria contra quoscunque, etiam laicos statui potest, quamquam hodierno usu fere contra clericos tantum per modum privationis fructuum beneficii definitur. Multae exactae locis piis assignandae sunt 2.

B) Reprehensio et monitio canonica rationem poenae habent 3. 7) Infamia est diminutio existimationis ob publicam sinistramque de persona opinionem ortam ex vitio. Distinguitur infamia facti, infamia ipso iure, infamia sententia iudicis illata. Omnis vero infamia publicitatem criminis supponit, quia ex occulto crimine existimatio nequit diminui *. Infamia tollitur, si fuit facti, per notoriam emendationem; si ipso iure vel per declaratoriam sententiam contracta fuit, dispensatione tollitur; si iudicis sententia illata fuit, per iudicem vel eius superiorem fama restituitur 5. Praeter irregularitatem et inhabilitatem ad officia ac beneficia ecclesiastica infamia ab agendo vel accusando, a testimonio ferendo in iudicio, ab actibus legitimis iudicis, notarii ecclesiastici, a munere patrini excludit 7.

6

d) Quaedam inhabilitates et privationes ut poenae statuuntur 8. e) Privatio sepulturae ecclesiasticae non solum ut effectus aliquarum censurarum, sed ut poena specialis pro quibusdam delictis lata est9.

§ 117. c) Poenae clericis propriae.

530. Poenae aliquae in solos clericos admittuntur, eo quod ob hodiernas condiciones in delinquentes laicos a iudice ecclesiastico non infliguntur vel quod iura clericis propria afficiunt.

1 Cf. supra § 27, n. 74 sqq. 2 Trid. sess. 25, c. 3 de ref.

3 Cf. supra § 108.

5 Hollweck 1. c. § 81.

Schmalzgrueber in 1. 5 X tit. 37, n. 166.

Cf. supra § 26, n. 71 sqq.

Hollweck 1. c. § 79. Schmalzgrueber 1. c. n. 171 sqq.

Cf. Trid. sess. 22, c. 11 de ref. de amissione iuris patronatus; sess. 25,

c. 2 de regul. de privatione activae ac passivae electionis.

Cf. supra § 113 115 de censuris; infra § 170.

a) Clericis criminosis, maxime si scandalo sunt, detrusio in monasterium aut detentio in domo demeritorum infligitur 1.

B) Privatio fructuum ecclesiasticorum ob varia delicta in iure sancitur. Exsecutio huius poenae, nisi aliter in lege exprimitur, post sententiam declaratoriam saltem criminis fit, atque sustentatio debita relinquenda est 2.

7) Ob culpam iudicialiter probatam clericus ad translationem in minus beneficium cogitur, quae translatio ob culpam inflicta a remotione administrativa distinguitur. Haec enim quatenus non ob culpam clerici inducta est, translationem in beneficium aequale supponit, si id per adiuncta permittitur 3.

6) Privatio beneficii. Haec privatio non impedit, quominus delinquens, postquam resipuit, aliud beneficium recipiat. Ut iudex ad privationis poenam possit procedere, gradatio a iure praescripta poenarum prius tentanda est. Interdum vero ipso iure crimen consequitur, quo in casu sententia declaratoria exsecutioni praemittitur, nisi haec etiam expresse ut non necessaria declaratur.

531. e) Depositio est poena spiritualis vindicativa, qua clericus ordine, officio, beneficio privatur, ad officium, beneficium obtinendum perpetuo inhabilis efficitur, privilegia vero fori et canonis ipsi remanent 5. Obligationes quoque divini officii et caelibatus in clericis maiorum ordinum manent.

Haec poena gravissima in crimina tantum a iure notata ferri potest, et quamvis ipso iure contracta dicatur, sententiam tamen declaratoriam et exsecutionem postulat ".

) Poena gravior quam depositio, immo gravissima quae clerico infertur, est degradatio. Verbalis degradatio ab actuali distinguitur.

aa) Degradatio verbalis est sententia iudicii ecclesiastici statuens depositionem in reum et insuper declarans reum a statu clericali eiciendum esse 7.

Sententia degradationis in clericos minorum ordinum ab episcopo solo fertur, in subdiaconum et diaconum ab episcopo adhibitis tribus

1 Const. Pii VII De salute animarum 16 Iulii 1821 § 66 mentionem facit domorum ad coërcendos ecclesiasticos discolos" conservandarum ac stabiliendarum.

2 Hollweck, Die kirchlichen Strafgesetze § 87.

Cf. supra § 83 104. Hollweck 1. c. § 88 89.

Trid. sess. 21, c. 6 de ref.; sess. 24, c. 18 de ref. Cf. supra n. 526. Kober, Die Deposition und Degradation nach den Grundsätzen des kirchlichen Rechts historisch-dogmatisch dargestellt, Tübingen 1867. Suarez, De cens. disp. 30.

Hollweck 1. c. § 91.

Cf. Pontificale Romanum P. 3, Degradationis forma. Suarez 1. c. disp. 30, sect. 2, n. 7 8.