In Hispania vicarius seu provicarius generalis castrensis exemptam iurisdictionem habet1.

b) Vicarii apostolici militum seu castrenses iurisdictionem episcopalem pro facultatibus sibi a S. Sede concessis in personas militiae addictas gerunt. Quare pro quibusdam Statibus in episcopos titulares consecrantur.

Ipsis sacerdotes curam in variis partibus exercitus agentes subsunt. In Austria superiores campestres et curati campestres deputantur2. In Borussia simili ratione curati et parochi militares sub iurisdictione praepositi castrensis pro cura militum instituuntur.

§ 64. 2. Regimen terrarum missionum.

276. Forma regiminis ecclesiastici ab ordinario differens in terris missionum habetur. Iam antea vidimus illis in regionibus vicarios et alios ab Apostolica Sede delegatos 3 rebus ecclesiasticis praeesse 1.

1. Primis saeculis missionarii ad gentes infideles non solum a Sede Apostolica, ad quam episcopales sedes occidentales fere omnes suam originem referre possunt, sed ab aliis quoque episcopis mittebantur. Quia regiones per conversionem incolarum Ecclesiae adiunctae institutionem provinciarum ecclesiasticarum non statim admittebant, initio praesules suos a finitimis episcopis accipiebant 5. Opus praedicandi evangelium non solum ab episcopis ac eorum presbyteris, sed etiam a religiosis suscipiebatur, atque a saeculo XIII Mendicantes auctoritate a Romanis Pontificibus accepta fidem christianam spargebant et novos coetus fidelium, quamdiu clerus indigena nondum aderat, per suos sacerdotes regebant.

Quamvis omnis potestas missionariorum a commissione pontificia derivaretur, tota administratio missionum ad certam unitatem nondum erat composita. Unitatem hanc negotiis ad missiones pertinentibus

VII 360. De capellanis militaribus Imperii Britannici S. Congr. de Prop. Fide 15 Maii 1906: Anal. eccl. XV (1907) 199.

Concordatum a. 1851 (Nussi, Conventiones, Mogunt. 1870, n. XXXVIII, art. 11). Mutationes huius regiminis postea factas cf. M. Aguilar, Instit. iur. can., S. Dom. Calc. 1904, 163 sq.

3 Cf. supra 1. II, cap. 3, art. 3.

2 Aichner, Compend. § 112. Zitelli, Apparatus iuris ecclesiastici in usum episcoporum et sacerdotum praesertim apostolico munere fungentium, Romae 1886. Phillips 1. c. VI 669 sqq. Mejer, Die Propaganda, Göttingen 1852 1853. Hinschius 1. c. II § 97 sq. Collectanea S. Sedis ad usum operariorum apostolicorum Societatis Missionum ad exteros, Parisiis 1880. Collectanea S. Congr. de Prop. Fide, Romae 1893 1907. Decreta Conciliorum particularium in terris S. Congr. de Prop. Fide celebratorum.

Cf. can. 2 Conc. Constantinop. a. 381 (Hefele, Konziliengeschichte 11 § 98).

Pontifices dederunt erigendo S. Congregationem de Propaganda Fide. Gregorius XV in bulla Inscrutabili divinae 22 Iunii 1622 huic Congregationi officium tribuit: „Missionibus omnibus ad praedicandum et docendum evangelium et catholicam doctrinam superintendant, ministros necessarios constituant et mutent. Nos enim iis tam praemissa quam omnia et singula alia desuper necessaria et opportuna, etiam si talia fuerint, quae specialem, specificam et expressam requirant mentionem, faciendi, gerendi, tractandi, agendi et exsequendi, plenam, liberam et amplam facultatem, auctoritatem et potestatem, apostolica auctoritate, earundem tenore praesentium, concedimus et impertimur." 1

Competentia S. Congregationis de Propaganda Fide ad eas partes orbis catholici extenditur, in quibus fides catholica vel nunc primum spargitur vel schismate aut haeresi afflicta redintegratur. Provinciae a S. Congregatione de Propaganda Fide dependentes distinguuntur a provinciis Sedis Apostolicae, in quibus Ecclesia ordinariam suam constitutionem, qua parte iure humano nititur, a prioribus saeculis acceptam etiamnum retinet. Pius X plures provincias ecclesiasticas, quae post institutam hierarchiam ordinariam iurisdictioni S. Congr. de Prop. Fide suberant, ad regimen ceterarum Congregationum transtulit 2.

277. 2. Brevi conspectu ea proponemus, quae in terris missionum a communi Ecclesiae disciplina diversa haberi solent. Cum Ecclesia in terris missionum ordinem hierarchicum stabilem institui cupiat, postquam numerus fidelium auctus ac res catholica firmata est, provisoria instituta removet et episcopatus erigit. Nihilominus dioeceses missionum quaedam a communi iure aliena sibi retinent.

a) Archiepiscopi et episcopi in terris missionum eandem iurisdictionem eaque iura habent, quae episcopi in provinciis Sedis Apostolicae. Sunt enim Ordinarii in titulum propriae dioecesis consecrati, cui inamovibiliter iunguntur. Iurisdictio vero ordinaria, qua utuntur, non obstat, quominus Summus Pontifex eorum causas per S. Congregationem de Propaganda Fide expedire pergat3. Ob ordinem ecclesiasticum nondum plane absolutum dioeceses ita erectae stabilem illam circumscriptionem nondum habent, quam provinciarum a multis saeculis catholicarum ecclesiae obtinent. Quare pro commodiore administratione novae sedes episcopales eriguntur.

Vicarius generalis, capitulum ac reliquae personae seu collegia episcopum adiuvant, quemadmodum alibi fieri consuevit, quamvis non

Ius pontif. de Prop. Fide I 2.

2 Pius X const. Sapienti consilio 29 Iunii 1908: Acta Apost. Sedis I (1909) 12.

3 Pius IX const. Universalis Ecclesiae 29 Sept. 1850.

omnia ad normam iuris communis exigantur. In non paucis dioecesibus terrarum missionum capitula desunt, episcopi vero in rebus maioris momenti consilio presbyterorum consultorum utuntur 1. Nondum enim condiciones earum dioecesium tales sunt, quae omnia instituta iuris communis admittant, cum res catholica in illis regionibus ad communem Ecclesiae disciplinam potentialiter revocata intellegatur 2.

278. b) Administrationis forma, quae praecedit constitutionem ordinariae hierarchiae, a vicariis apostolicis geritur. Vicarii enim apostolici ad titulum sui districtus non consecrantur, sed sunt sacerdotes aut episcopi titulares ex commissione et delegatione Sedis Apostolicae vicariatum dirigentes. Qua in delegatione omnis eorum potestas nititur, quae ob naturam muneris iis commissi negotia Ordinariorum et insuper speciales facultates complectitur 3.

a) Vicariis apostolicis nonnumquam episcopus coadiutor cum futura successione adiungitur; ipsis porro facultas est adhibendi vicarium generalem. Cum vicariatus apostolici capitulis careant, hic vicarius generalis aut, si non adest, presbyter alius ad id designatus post obitum vicarii apostolici usque ad novam provisionem facultates defuncti habet 5.

Vicarii apostolici in vicariatu residere debent, possunt vero intra eius fines locum ubi degant quem maluerint eligere. Ad ipsum iter Romanum licentia S. Congregationis de Propaganda Fide indigent. Hinc ad visitationem sacrorum liminum generatim non obligantur, ad relationem vero de statu vicariatus S. Congregationi de Propaganda Fide transmittendam vi officii tenentur, cui obligationi per procuratorem etiam in Urbe degentem satisfaciunt 6.

Ad Missam pro populo applicandam non obligantur. Cura scholarum ipsis apprime commendatur, utque clerum indigenam educent eniti debent. Bonorum administrationem habent, quare rationem oblationum et donationum, quae intuitu missionis intra vicariatum factae

1 Conc. plen. Baltimor. III (1884) decr. n. 17 sqq: De consultoribus dioecesanis. Conc. plen. Austral. II (1895) decr. n. 28 sqq.

2 Leo XIII Romanos Pontifices 8 Maii 1881 (Conc. plen. Baltimorr. III, append. p. 215).

3 Zitelli, Apparatus 127. Cf. supra n. 204.

S. C. de Prop. Fide 9 Decembris 1882: Collect. S. C. de Prop. Fide, 1907, n. 777.

Benedictus XIV Quam ex sublimi 27 Aug. 1755: Ius pontif. de Prop. Fide III n. CLXXI.

Collect. S. Congr. de Prop. Fide, 1907, n. 989: Cum iis nec S. Sede inconsulta liceat nec omnino expediat sibi creditas missiones, in iis praecipue quibus versantur adiunctis, relinquere" (Ad vicar. apost. Tunk. Occid. 23 Martii 1844). Cf. Conc. Baltimor. III decr. n. 13.

sunt, a missionariis exigunt et exsecutioni onerum adnexorum invigilant.

279.) Provicarii dicuntur sacerdotes munia vicarii generalis in vicariatu gerentes, praesertim ii, qui ex deputatione supra indicata post obitum vicarii apostolici districtum administrant. Hi iterum unum vel duos possunt nominare, qui idem officium habeant, si ipsi ante institutionem novi vicarii obierint. Quodsi forte nemo provicarius designatus vel ex designatis nemo superstes sit, ille qui senior est sacerdos in missione, qui videlicet prior ex Europa in provinciam ingressus est, censetur delegatus ab Apostolica Sede ad administrandum vicariatum 1.

Sicut provicarii in vicariatibus, ita administratores in iis dioecesibus deputantur, quae capitulis carent, solummodo in eo differentia habetur, quod omissam deputationem archiepiscopus vel senior suffraganeus supplet 2.

7) Modus quidam peculiaris administrationis in delegaturis adhibetur. Delegaturae in quibusdam territoriis institutae sunt, quae post exstinctum dioecesium ordinem neque proprium vicarium receperunt neque alicuius dioecesis finibus adscripta sunt, sed ab episcopo vicino residentiali ut delegato apostolico reguntur 3.

280. c) Antequam vicariatus apostolicus erigi potest, missionarii sub praefecto apostolico praedicationi verbi Dei incumbunt et fideles regunt. Praefecti apostolici ex ordine presbyterali eliguntur, potestatem vero pro utroque foro delegatam accipiunt, quam sub oboedientia et directione S. Congregationis de Propaganda Fide exercent.

Nonnumquam praefecti apostolici cum missionariis eas in regiones mittuntur, in quibus episcopi sive eiusdem sive diversi ritus aut vicarii apostolici sunt constituti. Praefecti huiusmodi tum literas patentes suae missionis Ordinario loci aut vicario apostolico ostendere debent

1 S. Congr. de Prop. Fide 19 Sept. 1787, 9 Dec. 1822: Collect. S. Congr. de Prop. Fide n. 591.

2 Conc. plen. Austral. II n. 22 a: „Episcopus iuxta facultatem a S. Sede acceptam non omittet, durante vita, scripto designare sacerdotem dioecesanum qui sede vacante eam administret. Si vero episcopus in hoc neglegens fuerit, archiepiscopi metroplitani erit pro suffraganeis sedibus administratorem deputare, senioris vero suffraganei pro archiepiscopali sede. Hic vero administrator eligatur ex consultoribus vel rectoribus parochialibus vacantis dioecesis." s Episcopi Paderbornensis et Wratislaviensis delegaturas huiusmodi gerunt. Episcopus Osnabrugensis titulum provicarii missionis septentrionalis habet. J. Freisen, Staat und Kirche in den deutschen Bundesstaaten Lippe und Waldeck-Pyrmont, Stuttgart 1906, 12 17 sqq. Scherer, Kirchenrecht 87. Hinschius, System des Kirchenrechts III § 98. §

3

tum facultatibus magis restrictis et in pluribus rebus episcopo subiectis utuntur. In munere parochiali missionarii subsunt visitationi et correctioni episcopi1.

d) Parochiae canonice erectae in compluribus missionibus non sunt. Quare missionarii sub episcopo, vicario apostolico vel praefecto apostolico in designatis sibi districtibus curam animarum agunt. Cum parochi non sint, a superiore ad nutum amoveri possunt et onus applicandae Missae pro populo non subeunt.

In aliquibus regionibus post institutam ordinariam hierarchiam, quamquam parochiae non habentur, ab ordinariis quaedam ecclesiae designantur, quibus rectores inamovibiles praeficiuntur. Horum officium vix non omnes obligationes et onera habet officii parochialis. Quia vero missiones eiusmodi ad instar parochiarum constituuntur, non sunt verae parochiae, quare onus applicandi Missam rectoribus inamovibilibus ex titulo iuris communis non incumbit 2.

CAPUT IV.

DE SYNODIS.

281. De hierarchia ecclesiastica egimus. Iurisdictio vero ecclesiastica non solum ab iis, qui stabile tenent officium, geritur, sed penes certos quosdam ecclesiasticorum coetus est statutis temporibus seu modo. extraordinario congregatos. De quibus conventibus hoc capite tractabimus.

ARTICULUS I.

CONCILIA UNIVERSALIA.

§ 65. Concilia universalia.

1. Nomen Synodi vel Concilii promiscue ad hos coetus significandos valet; attamen hodierno usu Synodi vox pro dioecesana praesertim adhibetur. Concilium stricto sensu est coetus legitime unitus ad deliberandum ac decernendum de rebus ecclesiasticis. Episcopi,

1 Zitelli, Apparatus 138 sqq.

Concilia de rectoribus inamovibilibus tractantia obligationem hanc non indicant. Conc. plen. Baltimor. III decr. n. 31 sqq; plen. Austral. II n. 34 sqq. Conc. prov. Westmonaster. I decr. 13.

3 Robertus Bellarminus, Disputationes de controversiis christianae fidei, Ingolstadii 1581: De Ecclesia militante tum in Conciliis congregata, tum sparsa toto orbe terrarum. Hefele, Konziliengeschichte, Freiburg i. Br. 1873 sqq. Bouix, Tractatus de Papa; ubi et de Concilio oecumenico, Parisiis 1869. Bouix, Tractatus de Concilio provinciali, Parisiis 1862. Phillips, Kirchenrecht II § 83 sqq. Scherer, Kirchenrecht § 95 sqq. Wernz, Ius Decretalium II n. 438 sqq. Hinschius, System des Kirchenrechts III § 168 sqq.