lentia sic tripertita distin =et circum adjacentibus Thuscis et Lombardis è: norum, sed et his qui noscuntur, trium millia tremissio peccatorum. nstitutio remissionis fartam prima et sacrosancta bas n Coena Domini, quandoad, consecratur sacrum chris retici contumaces, et extoll hanc sanctam catholica: Ecclesiam, publicæ exco aledictione apostolica se Satanæ in interitum cara ante Deo resipiscentibus i eis spiritus eorum salves - C.

Hicis appellationibus istis rosanctæ basilicæ.

n, ecclesia a sanctis Patri
= scriptis invenitur, pluri
cabulis insignita. Hæc ete
-ocatur Basilica : quia qu
Ivatori Jesu Christo sit dep
terra summus rex est et s
batur esse commissam. Voc
īca aurea, vel basilica Con
Constantino, ut dicitur, t
epicta. Dicitur etiam ter-
liæ: quia, ut usque hot
multos aditus habuerit, null
udebatur, nisi tapetibus,
sylum semper pateret
quatenus amplius non p
bus sæcularibus. Legitar
ca Ecclesia, Apostoloru
is instructa: Sedes Ap
r Apostolicum nullus alies
Sedes prima, quia secunda
ertia Alexandrina: Sedes
Vicarium suum ipsemet

et ab urbe Romana E-
teranensis ecclesia, La-
a, Lateranense episco-
patriarchium. Dicitur
lesia, quía ejus episcopus
udicandi potestatem, de
propter hoc appellatur
Mater ecclesiarum, et
n, quia omnes ab illa
et magisterium. Om-

nibus providet, pro omnibus invigilat, pro cujus utique fide ut aliquando non deficiat, sed fratres suos confirmet, ipse Salvator exorat. lis atque aliis nominibus hæc aula Dei nobiliter in divinis paginis decoratur, et honoratur.

II. Quod omnia quæ in templo post destructionem reperta sunt,

Helena mater portavit ad filium.

Hanc itaque sacrosanctam basilicam, omni mundo reverendam, beatissima Helena Constantini mater post perceptum sacri baptismatis sacramentum, incomparabilis sanctuarii thesauro ditavit, quod videlicet de Hierosolymitanis partibus rogatu ipsius Augusti filii transportavit, quod ab antiquis ante incarnationem Domini fuerat reconditum, et post destructionem, quæ a Tito et Vespasiano Romanis principibus facta legitur, inibi habebatur residuum. Totidem Deus omnipotens viscera misericordiæ suæ Romanæ huic ecclesiæ dignata est aperire, quum jam dicta regina sanctuarium, quod Dei nutu de civitate sancta Hierusalem secum attulerit ad filium, in hujus sacrosanctæ basilicæ, quæ sacerdotalis est et regia, transtulit habitaculum. Quod quia nondum proprio designatur ex nomine, licet indignus sim nomen ejus depromere, tamen in honore suæ laudis non differam cum reverentia nominare.

Item anno Dominicæ Incarnationis MCCLX, Alexander Papa quartus in die dedicationis hujus ecclesiæ sacrosanctæ corroboravit et confirmavit omnes quascunque indulgentias, a quibuscunque summis Pontificibus, quocunque tempore concessas : sed et illas principaliter, quas beatus Silvester abunde statuit et donavit, inclinatus justis precibus humilis et christianissimi Constantini, et de speciali misericordia et gratia prorogavit eas usque ad diem dedicationis Apostolorum Petri et Pauli.

III. De arca et Sanctis sanctorum, quæ sunt in basilica Salvatoris.

In hac itaque sacrosancta Lateranensi basilica Salvatori Jesu Christo Deo dicata, quæ caput est mundi, quæ patriarchalis est et imperialis, sedes est apostolicæ cathedræ pontificalis, et in ejusdem ecclesiæ ara principali est arca fœderis Domini, vel, ut aiunt,

arca est inferius, et altare ad mensu longitudinis, latitudinis et altitudinis conditum est superius, inter quatuor col nas de rubeo porphyrio sub quodam pul ciborio. In quo quidem, ut afferunt, mu est sanctuarium, sed quale sit non ag cunt, nam nomen ejus nesciunt.

In altari vero, quod superius est lign de argento coopertum, atque sub eo infe est tale sanctuarium : septem candela quæ fuerunt in priori tabernaculo. U Paulus dicit apostolus: Tabernaculum tum est primum, in quo erant candela et mensa, et propositio panum, quæ dic sancta, et aureum turribulum, et aurea habens manna, quod habuit se dum tabernaculum, quod dicitur Sa sanctorum. Et ibi virga Aaron, quæ fi duerat. Et tabulæ testamenti, et virga M qua percussit bis silicem, et fluxerunt a Item sunt ibi reliquiæ de cunabulis Don De quinque panibus ordeaciis, et du piscibus. Item mensa Domini. Linteum extersit pedes discipulorum suorum. Tu inconsutilis, quam fecit virgo Maria Fili Domino nostro Jesu Christo, quæ in m ipsius a militibus sortita est, non scis quam dum Salvator inibi reservaverit, resis vel scissura fidei diu non erit i Purpureum vestimentum ejusdem Salva et Redemptoris. De sanguine et aqua la Domini ampullæ duæ. Circumcisio D ni. Sudarium quod fuit super caput quod est unum de quinque linteamini quibus sanctissimum corpus ejusdem mini nostri fuit involutum. Est ibi de Ascensionis Christi in cœlum. De sang sancti Joannis Baptistæ. De pulvere e nere combusti corporis ejusdem Præcu ris Christi. Cilicium ejus de pilis cam rum. De manna sepulturæ sancti Joa Evangelista ampulla plena. Tunica ejus Apostoli et Evangelistæ, qua supposita poribus trium juvenum, surrexerunt, tui enim fuerant propter venenum quo berant.

IV. Ratio circa eos, qui opponunt de consione tabernaculi, et arcæ, vel al incensi.

Verum quam plurimi sacrorum vol num et historiarum profunda mysteria nus prudenter investigantes, nec intelli

tes neque quæ loquuntur, neque de quibus affirmant, propter hoc quod in secundo libro Machabæorum de absconsione tabernaculi et arcæ, seu etiam altaris incensi reperitur, superflua opinione existimant, ipsum tabernaculum, et arcam vel altare, hactenus occultata usque ad tempus futuri judicii latere, et ignorari, etc.

V. Quod tempore Titi et Vespasiani, quæ in templo fuerant, Romæ translata fuerunt.

Quo autem tempore, vel a quibus vasa templi, et utensilia, seu universa donaria Romæ delata fuerunt, vel ubi reposita, præfatus doctor Hieronymus, cui proprium fuit semper nova quærere, et absconsa dilucidare, in expositione Joelis prophetæ testatur, quod Titus et Vespasianus, Romani principes, post ascensionem Domini destructa civitate Hierosolyma et templo, ob victoriam et monimentum populi Romani, omnia illa quæ in templo præcipua en speciosa Judæi habuerant, secum asportaverunt, immo ab ipsis Judæis asportari jusserunt et ædificato Romæ templo Pacis, ibi ea in delubrum mirifice condiderunt, quæ Græca et Romana narrat historia. Nec dubium unde tantus vir docuit habendum, quod Græca et Romana historia voluit esse confirmatum. Hoc idem usque hodie liquido perpenditur in triumphali arcu, qui appellatur Septem lucernarum, qui constructus fuisse probatur ad memoriam prædictorum principum totiusque populi Romani juxta ecclesiam Sanctæ Mariæ Novæ, in quo candelabra, quæ fuerunt in priori tabernaculo,

et arca cum vectibus suis, quæ fuit in secundo intra velum, manifeste ac mirifico opere sculpta fuisse cernuntur.

Hoc etiam manifestioribus documentis eloquentissime doctor Leo Papa in sermonibus Dominicæ Passionis, quum de velo scisso in templo sub ipso tempore passionis Christi contra perfidiam Judæorum contestando inveheret, declarare videtur, dum ipsorum cæcitatem Judæorum omnia mundi elementa evidentius arguisse protestaretur in sermone, qui sic incipit: Quum multis modis Judaica impietas laboraret, scripsit ita: « Quod si ad arguendos vos, nec cœlestia, << nec inferna sufficiunt, et crucem Christi << magis potuerunt petræ atque monumen<< ta, quam vestra corda sentire, saltem << quod in templo actum est, scienter adver<< tite. Velum, cujus objectu intercludeban<< tur Sancta sanctorum, a summo usque ad << ima diruptum est, et sacrum illud mysticum<< que secretum, quo solus summus Pontifex << jussus fuerat intrare, reseratum est, » etc.

Sub altari isto sacrosancto, de quo in præsenti loquimur, est quædam imago tota aurea Domino Jesu Christo dedicata, et beatæ Mariæ Virginis; et sancti Joannis Baptistæ, sanctorumque Apostolorum Petri et Pauli, sancti Joannis Evangelista imagines de electro aureæ et argenteæ, necnon aliorum Apostolorum penitus argenteæ, quas Constantinus imperator Dei servus, qui easdem ad honorem Salvatoris Jesu Christi suorumque discipulorum imaginari studit, sic in quodam geneceo molitus est recondere, quod nulli artifici per quodcunque ingenium licet accedere.

sepe (1): ubi quidquid offertur, quandiu dominus Papa missam celebraverit, sive ad manus, sive ad pedes ipsius domini, vel super altare, capellanorum est, excepto pane, qui est acolythorum, si recipere voluerint (2). Hoc idem sciendum de missa, quam celebrat apud Sanctam Anastasiam. In aurora vadit ad Sanctam Anastasiam, et celebrat ibi secundam missam; qua finita, revertitur ad basilicam Sanctæ Mariæ Majoris, et intrat sacrarium cum episcopis, cardinalibus, diaconibus, subdiaconibus, et reliquis ordinibus, et dicunt Tertiam; qua dicta, induunt se, et processionaliter vadunt ad altare, sicut est moris. Notandum quod septem faculæ debent esse in missa super altari, et curia debet dare. Deinde dominus Papa incipit missam (3), et post primam orationem diaconi cardinales, et subdiaconi, et alii ordines cum scrinariis (a) faciunt laudes domino Papæ taliter ordinati: archidiaconus cum aliis diaconibus et subdiaconibus ordinati stant juxta altare in duobus filis, scrinariis (4) vero stantibus deorsum in choro cum pluvialibus. Tunc archidiaconus cum diaconibus et aliis sic incipit laudem alta voce, Exaudi Christe: scrinarii quoque respondent, Domino nostro Papæ vita. Iterum archidiaconus dicat, Exaudi Christe: scrinarii quoque respondent similiter. Tertio archidiaconus dicit, Exaudi Christe : scrinarii respondent sicut prius. Iterum archidiaconus dicit, Salvator mundi, tribus vicibus; scrinariis totidem vicibus ei respondentibus, Tu illum adjuva. Et archidiaconus dicit, Sancta Maria, duabus vicibus: et scrinarii respondent duabus vicibus, Tu illum adjuva. Deinde archidiaconus dicit, Sancte Michael, duabus vicibus scrinarii respondent duabus vicibus, Tu illum adjuva. Eodem modo dicitur, Sancte Gabriel, sancte Raphael, sancte

:

(1) La messe de minuit continue d'être indiquée comme devant être célébrée par le Pape à SainteMarie Majeure, malgré l'interruption en fait de cet usage depuis certain nombre d'années.

(2) Aucune offrande n'est mentionnée présentement pour la messe pontificale de ce jour; mais au Santo-Bambino, il y a offrande tous les deux ans d'un calice et quatre torches.

(3) La messe du jour est maintenant chantée par le Pape à la basilique Vaticane.

(a) Ita constanter hic scrinarii, non scriniarii. (5) Scriniarius, qui in scriniis (archives, bureaux) operam suam locat et scriptoris vices agit: copiste, greffier, archiviste, generatim, employé aux écritures.

1

Joannes, sancte Petre, sancte Paule, Andrea, sancte Stephane, sancte La sancte Vincenti, sancte Silvester, Leo, sancte Gregori, sancte Bene sancte Basili, sancte Saba, sancta sancta Cæcilia, sancta Lucia. His 1 archidiaconus dicit, Kyrie eleison. narii similiter respondent, Kyrie e Iterum archidiaconus dicit, Kyrie ele scrinarii respondent, Kyrie eleison. vero archidiaconus cum diaconibus diaconibus et scrinariis una voce d Kyrie eleison. Finitis laudibus, I prius latina epistola, et postmodum g Expleta vero missa, dominus Papa natur ad portam ipsius ecclesiæ ab diacano, cum uno diacono, reditque processione ad palatium. Tunc judi advocati veniunt ei obviam sub gradil porticu; ibique prior cardinalis Sanct rentii foris murum, cum judicibus et catis, faciunt et laudes : et ibi dominus descendit, et deposito regno accipit mi Deinde judices ducunt eum usque ad illum, ubi datur presbyterium. Tund exuunt eum planeta, et apposito man per scapulas sedet in fonstatorio (al. storio) seu cathedra, et largitur pre rium cunctis ordinibus propria man ter.

3. Et in eadem die Adventus, idem do Papa pergit ad stationem Sanctæ Majoris. In secunda vero dominica A tus Papa vadit ad stationem Sanctæ C In sabbato de Gaudete pergit ad ves ad Sanctum Petrum, ubi dominus Paj dem primicerio adnuntiando antipho Juste et pie vivamus, dat unum mar num (6) vice ipsius projiciens. Ubi a dominus Papa debet facere, et vigiliis resse, et omnia alia ibi facit et recipit camerario et cancellario, sicut inferi

(6) Marabotinus vel marbotinus, mara Alphonse le Sage, disent les historiens, fut mier prince chrétien qui frappa en Espagn monnaie d'or. Cette monnaie, appelée mara est une véritable pièce arabe, dans laquelle mules chrétiennes ont remplacé la légend sulmane; mais la langue arabe y domine imitation pénétra jusqu'en France, à Toulo Montpellier saint Louis et le Pape se viren gés de reprocher, l'un à son frère Alpho l'autre à un évêque de Maguelonne, de laiss sister le nom de Mahomet sur des pièces fr par des chrétiens.