lica roborantes, district et rerum, utpote a beneficio publicæ defen

quis illi occasione prædi sumat.

iti, et populo Paduano. (a)

CAPUT VII.

uribus intimatum, primo, arum et humanarum e habita statuitis, ne quis ondeat coram judicibus a elegatis; ac demum, quia « mbi sedens iniquitas seg rius corruit, adjecistis. c. lerus civitatis vestræ.int , postquam is quem cortin ectorem assumi, regimen verit, se vestris oblig I tunc eis ipsa statuta norg Danna publica tueantur:id agere satagentes, ut s modi alligaverint, eccle3 expertes, publicis oner at laici; si vero se illis pateant periculo persona

ne, de privileg., quia tame a sa videntur. Raymundus bec ne omisit.

sionis exclusi. Certe vix possumus credere diabolicas adinventiones hujusmodi a vobis, quos de fidei puritate toties commendari audivimus, processisse. Non nos fallit opinio quod aliquis extraneus his temporibus regimen vestræ civitatis obtinuit, qui secum afferens fermentum hæreticæ pravitatis, illo vestræ sinceritatis azyma fermentavit. Monemus ergo universitatem vestram, rogamus, et obsecramus in Domino Jesu Christo, et per Apostolica scripta mandamus, quatenus hujusmodi morbo dum novus est, salubriter occurrentes, nec patientes maculam tam grandem, tamque saluti vestræ contrariam in gloria vestra poni, prænotatum statutum, quod divino et humano juri obviare cognoscitis, infra 15 dies post susceptionem præsentium de Capitularibus vestris penitus abradatis, illo, vel simili de cetero non usuri.

Archiepiscopo Mediolanensi (a).

CAPUT VIII.

Ex parte venerabilis f. n. (b) Suanensis Præpositi, et quorumdam aliorum Canonicorum tavini soliti fuere res Ecclesiasticas nihili pendere sic anno 1282. Senatus Patavinus (Ancianos vocat Clemens IV) uno tantum denario, quem Grossum vocant, ministros Eccelsiæ estimavit, cum sanxit, ut si quis clericum interficeret, unico grosso teneretur, ut scribit Jacobus Cavaccius lib. 3, Cœnobii sanctæ Justinæ.

(a) Archiepiscopo Mediolanensi. Henrico Settario Mediolanensi, 95 Archiepiscopo, ex Basilica Metropolitanæ Cymiliarcha, in maxima cleri dissensione ab Honorio nostro creato, ut referunt Acta D. Caroli Borromei.

(b) Saonensis præpositi. Sic in uno m. s. in alio, Episcopi. Lege, Suanensis: Suana apud Ptolemæum lib. III, cap. 1, hodie nomen retinet, et subest archiepisc. Senensi in Thuscia. Tempore Honorii III, erat in provincia Romana.

populo Paduano. Pleræque sso Imperii jugo, sibit date erant, quos podestà Įtality ver uas fuit Patavium. Inde freq ores illius seculi, ut apud ementem IV. Hanc vocem G opriam fecerunt. Gregoras, is, de offic. aulæ Constaube ποτεστάτος Γεννουίτων, Ρίζας stratus hic, qui alus Cons r, a Venetis d = idem Gregoras lib. 4, quod summa jurisdictio peas Sumitur et pro omni mas m Potestatem summam ella 5; Potestatem terrenam, câ . magnum 11; q. 1. Cognitore ex fratribus, ead. Sic quo zo nomine, curia, vulgo dice cerdotum, et passim, ead. tur in hoc cap. quod ad reg lam hæretice pravitatiss et illis injungit, ut statutum i contrarium e capitularibus n dies procurent : suspects us Patavinus Ecclesiæ Ro cia quibus se Friderico II abat. Namque illic impe erat, et constitutiones mu! diderat, ut episcopus Apa 1, cap. 1, annotavit: etiam onstat ex Epist. Petri de signe Gymnasium Boce lerat, eo quod Bononienses propensiores essent. Pa

SUS

Statutum erat Novariensis ecclesiæ suffraganeæ Mediolanensis (de Novare, en Lombardie) ut esset certus numerus canonicatuum, seu præbendarum sacerdotalium, juxta cap. in Ecclesia, de institut. Habet unaquæque ecclesia suas leges pro locorum et consuetudinum varietate, can. Catholica, d. II, in his scilicet de quibus nihil certi divina Scriptura statuit, can. in his, ead., præsertim si Apostolica auctoritate fuerint firmatæ.

(c) Certus numerus sacerdotum. Quibusdam præbendis annexum est sacerdotium. De his in cap. dilecto, de testib.; cap. constitutus de concess. præbend. Aliis diaconatus, aliis subdiaconatus Epist. 275, lib. I, Innocentii III. Aliis nullus ordo annexus est, cap. 27, de præbend, in 6; Innocentius epist. 177, lib. I, et, epist. 21, lib. 14, et illi cogendi sunt ad ordines, cap. cum in cunctis, § inferiora, de atat. et qualit., hi vero minime licet alias disputatum fuerit, an omnes canonici generaliter, ubi non ligantur statuto, ad ordines sacros promoveri debeant. Glossa in cap. quæris. de ætat.

Novariensium, fuit auribus nostris inti tum, quod cum in ipsorum ecclesia, per auctoritate nostra fuit statutum, ut si certus numerus sacerdotum, ita quod si cum sacerdotis vacare contingeret, non s titueretur alius quam sacerdos, vel ta qui (4) cito in sacerdotem promoveri va ret, et nos statutum hujusmodi postmod duximus confirmandum : nuper bonæ moriæ A. cantore Novar. qui sacerdos i rat viam universæ carnis ingresso, vellent ad præbendam ipsius, inhære statuto hujusmodi, eligere sacerdotem sic convenissent in Hugonem Missum, rum utique vitæ laudabilis, et conversa nis honestæ, qui cum sit diaconus cito po ad sacerdotium promoveri, venerabilis Novariensis episcopus Jo., nepotem su alias magnis redditibus abundantem, c titutum in minoribus ordinibus, occas cujusdam receptionis olim factæ de ip quibusdam concanonicis eorumdem, in tiens de nominata præbenda, eum fecit a toritate propria in ipsius possessionem duci; et ut eis volentibus sacerdotem gere viam præcluderet eligendi, eos et qualit. dubitat, et tandem concludit coge eos esse, quoties utilitas, vel necessitas e siæ exigit, non alias, can. 1, 2, et can. ut can. ult 74, d. Addit dictum cap. Quæris, quod est unicum, et juri contrarium; per ficiorum amissionem cos esse cogendos; his probatur verum esse, quod Tancredus a tavit ad finem Tertia Compilationis, hoc, et quædam capitula, quæ Raimundus suæ com tioni adtexuit, spuria esse, et nunquam ab 1 centio III edita; erat enim magnus Jurisco tus, idque ex ejus proprio ore se accepisse r Concilium Tridentinum can. 12, sess. 24, progreditur, et dimidiam canonicorum parte sacerdotium, alteram ad diaconatum, vel su conatum adstringit, sub poena amissionis fruc præbendarum, non vero beneficii, quod t usu receptum fuerat: imo Declaratio Cardina addit, quamvis ordo, sacer sit annexus canon bus et præbendis, eum qui promoveri negle. privari quidem voce Capituli, sed non distrit num quotidianarum perceptione.

(d) Cito. Honorius verbum Cito, interpre late sumptum, non in puncto temporis, in mor in articulo, ἐν ῥοπῆ vel, ut ait Pollux, ὡς τα quam celerrime, séd év máte pro latiore tem spatio, l. penult. de condict. triticaria. Nam riter, antequam aliquod damnum contingat, pretatur glossa in cap. presbyterorum, de Eccles. alien. et pro biennio sumitur in cap. p de locato. Ita etiam verbum, mox, cum tem mento accipitur, veluti ad triduum, L. cum s lis, C. de judiciis., L. si ubi., C., de error, A vel ad decem dies in L. promissor. de c pecun., vel infra triginta dies Accursio, in de mand. princip., § sed et suscipientes, vel primum facultas se obtulerit. L. 2, § item festim. ad Trebell. Quandoque usque ad

125

ali beneficio in eorum eccles nostras ad eos monitorias, ceptorias litteras impetrante ericus Tornacen. dioecesis, co consimili beneficio in ea onferendo ad (d) J. Archidian et ejus collegas, de prædit habita mentione, execut ras impetravit, qui, post ap nos interpositam, in eos s entias protulerunt; ac di t tione mandati nostri, pro e ticum sancti Quintini Novin ejus, obtinuit scripta nostr uspensionis et excommun ias in eosdem. Unde nolis carunt, ut quum in eadem m tantummodo sint præben ɔn sine magno gravamine ossent, utque faceremus

teri in eadem ecclesia de præbenda præsertim cum in utriusque litteris clausula illa contineretur inserta, nisi eadem ecclesia de mandato nostro foret in alterius receptione gravata. Quocirca disc. v. m. quatenus eo recepto in canonicum et in fratrem, assignatoque sibi beneficio præbendali, qui ad eos prius Apostolicum mandatum reportavit, præfatas sententias juxta formam Ecclesiæ, sublato appellationis obstaculo relaxetis, alteri super præbendali beneficio in eadem ecclesia silentium imponentes (1). interpretes exarsit, qui fere omnes hæc verba : qui ad eos prius mandatum apostolicum reportavit, interpretantur de eo qui primus judicibus delegatis præsentavit; eo quod verbum, reportare, pro, præsentare sumi videatur, ut colligitur ex cap. ex parte 2, hoc tit., apud Gregor., et ex cap. suggestum. eod., in I compilatione. Cum autem, inquit persenserint illos rediisse, et litteras nostras reportasse. Verumtamem pugnantiam cap. ex parte, cap. constitutus, et cap. cæterum. de offic. et potest. judic. deleg., et aliorum similium tollere non erit difficile, si reportare, sumatur pro, obtinere, ut sane existimandum est. Nam in L. etiamsi, Cod. mandati, hæc verba, contrariam sententiam reportaverunt, snmuntur pro habuerunt, et in L. ult., C., ad senatusc. Turpillian., reportare vindictam est, obtinere sententiam, juxta mentem senatusc. Turpiliani. Ita quoque Sipontinus grammaticus interpretatur, nec hanc vocem barbaram esse ullus bene sentire potest. Tullius pluribus in locis, Victoriam reportare, pro, referre, ait. De his me monuit charissimus frater meus præses Tolosanus. Cum vero denotatur præsentatio, non, reportare, sed apportare ad aliquem dicitur, ut in cap, 2, sup., in I. Compilat., vel potius asportare, ut est in meo MS Bernardi Papiensis. Et ita manebit jus certum in beneficiis obtinendis, ut qui prior sit tempore, potior sit jure, et data obtenti, non oblati rescripti inspiciatur, cap. eam te, de rescript. Hoc addo, Honorium in hoc cap. tempus præsentationis non inspicere, sed quia Rævardum prius mandatum obtinuisse ei constabat, in ejus gratiam concludit: et ita non tam de jure, quod certum erat, quam de facto respondit. Idque probat ex eo, quod Balduinus, non facia mentione litterarum Rævardi, executorias falsa suggestione obtinuerat, quas nullius facit momenti, cap. dilectus, de præbend., et dicto cap. ex parte, Favet et sensus horum verborum, qui prius mandatum reportavit, ut vox, prius, non sit adverbium, sed comparativum, id est, prius mandato Balduini, prius tempore.

1. Gallo-Flandriæ. Hunc archida existimant esse Jacobum Pantie de Patriarcha Hierosolymitana ontifex Max. Urbanus IV, nunc um magnam peperit contentions. =, et alias pro cathedra vaca itate Tolosana in argumentan onis per triduum, ut mos est, ujus ideo lubentius hypothesun nes fere in hac parte peccari tiquæ compilationis fidem pea lericus Noviomensis ecclesia, henda in ecclesia S. Crucis Ca monitorias ac præceptorias ad nicos Cameracenses impetrat clericus Tornacensis. pro e ras impetravit ad Jacobum art acensem, et ejus collegas, riptas, nulla facia mentione vardus obtinuerat. Nolentibus censibus parere hujusmodi m jus socius suspensionis sentent cet jam ipsi ab executoriis litters nde Rævardus prædicto facto, per litteras præceptorias et mo scholasticum sancti Quintici executorias ab Honorio impetr etiam sententiam suspensions onis in eosdem Cameracense - Unde hi ad summum Po epræsentant duodecim tante las in dicto capitulo ex statuts atis; et ita sine magno Ecclesi , Rævardum scilicet et Bald on posse obtinere. Rogan s excommunicationis et s ignaretur, eo quod in utrisque sset, ne ecclesia Cameracensis e damnum sentiret. Ideo Ho antum præbendam assignat mandatum reportavit, sublata municationis et suspensionis

e Honorii lis magna inte

(1) Ce chap., dit Cironius, fut naguère, à Toulouse, l'objet d'un grand débat, lorsqu'il s'agissait de la collation d'une chaire dans l'Université. Ce débat académique aurait d'autant plus lieu de surprendre que la Décrétale d'Honorius, en 1220, a été précédée de deux autres dans le même sens, l'une d'Alexandre III, en 1180, cap. Ex parte, 2, de Rescriptis, l'autre d'Innocent III, en 1214, cap. Pastoralis, de Privilegiis. Nous ajoutons sur même question la règle 18 de la Chancellerie Ro. maine S. Pontificis non est intentio quod per quamcumque signaturam, seu concessionem, aut gratiam vel litteras Apostolicas..., etiam proprio motu et ex certa scientia, ac etiam ante motam

R. de Porta (a), et Magistris I. de M Majoris ecclesiæ et R. Sanctæ Mar Magd. Canonicis Morinens. CAPUT II.

Referente dilecto F. Metensi (b) Sch tico, nos noveritis accepisse quod mag W. de Brimot, Lingon. canonicus, n super Scholastica Metensi, ad priorer Claromonte, et conjudices ejus, Tulle Lingon. diœces. commissionis a nobis ras (c) pro magistro G. de Burmet Met. litem, a Sanctitate sua emanaverint, vel d mandato faciendas, nulli jus sibi quæsitum modolibet tollatur. Unde in Rescriptis g hæc clausula subintelligenda: Salvo jure ali

(a) R. De Porta et Magistris J. de Mandire Joris ecclesiæ, et R. sanctæ Mariæ Magdalen nonicis Virdunensibus. Ita enim legendum, n in uno SM., canonicis Morinensibus. Civitas copalis Verodunum, vel Virdunum, vel Verd sium Scaligero, vel Vereduna Papyrio Mas ex Fortunato, ad Mosam, sub Trevirensi. ecclesiam cathedralem dicatam B. Mariæ, et B. Mariæ Magdalenæ, quam Haymo 38, copus Virdunensis construxit, et Leo IX tifex Max., rediens e concilio Remensi, ded VII Id. Octobr., an. 1050, sedente Theodori Virdunensi episcopo. Anselmus in Histor. diens. Præsul., cap. 56. Richardus tamen de semburgo archidiaconus Virdunensis, in A tat. Galliæ Belgica, refert fundationem dict clesiæ Collegiate B. Magdalenæ, factam fuis Ermenfrido archidiacono Virdunensi in cap Magdalenæ alias constructæ a sancto Magd in loco, Vetus Monasterium, vocato, sub Haymone, anno 1026.

(b) Scholastico. Scholasticus, sive Ma Scholarum quis sit notum est. In omnibus ec erat presbyter scholasticus, qui theologus d dictus fuit, ut constat ex concilio Meldensi Ca ad differentiam alterius scholastici, qui pue curam habebat, et humanioribus litteris incu bat, concil. Mogunt., Can. 45, et in Capitul Caroli M. lib. I, cap. 72. Quibus quidem præt erant assignatæ nec solum in episcopalibu: etiam in monasteriis, hoc tritum est. Unde queritur apud Alexandrum III, abbas sanc tri de Montibus, quod magister scholarum launensis ecclesiæ in terra sua, seu intra fin monasterii scholarum magisterium vindicar patet ex Epist. 44 Alexandri III, in edition mondi. Hunc scholasticum, sive magistrum larum eumdem cum primicerio esse, certo i hæc epistola, sed et nomine primicerii cant seu præcentorem sumi, fuse tractavi ad Tit Primicerio.

(c) Commissionis Litteras. Dicuntur vulgo 1 Commissionis et Commissoriæ, ut in cap. 3 e sup. in I Compilat., ex quo Raymundus eo supressit vocem, Commissorias. Aliquando unico dicuntur, Commissiones, cap. 15, sub., Compilat.; sicut Præceptoriæ dicuntur, Pra in cap. 3, sup. in 2. Præceptum, est mandat imperium, Can. quod præcipitur, 14, q. 2. S aliæ litteræ Confirmatoriæ, de quibus in c sup., hoc tit,, in III Compilat.