SÆCULUM V. ANNUS 420. SANCTI EUSEBII HIERONYMI STRIDONENSIS PRESBYTERI OPERA OMNIA, POST MONACHORUM ORDINIS S. BENEDICTI E CONGREGATIONE S. MAURI, RECENSIONEM DENUO AD MANUSCRIPTOS ROMANOS, AMBROSIANOS, VERONENSES ET MULTOS ALIOS, NEC NON AD OMNES EDITIONES GALLICAS ET EXTERAS CASTIGATA, PLURIMIS ANTEA OMNINO INEDITIS MONUMENTIS ALIISQUE S, DOCTORIS LUCUBRATIONIBUS SEORSIM TANTUM VULGATIS AUCTA, STUDIO ET LABORE VALLARSII ET MAFFÆII VERONÆ PRESBYTERORUM, EDITIO PARISIORUM NOVISSIMA, JUSTA SECUNDAM AB IPSIS VERONENSIBUS ITERATIS CURIS RECENSITAM TYPIS REPETITA, ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE, BIBLIOTHECA CLERI UNIVERSÆ, SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTICE RAMOS EDITORE. TOMUS SEPTIMUS. PARISIIS APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES, 1884 SECULUM V. ANNUS 420. ELENCHUS AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO XXVI CONTINENTUR. PRÆFATIO. Ad eam jam devenimus editionis nostræ partem, qua Hieronymianarum Scriptionum absolvitur genus illud, quod est quidem pro divinarum, quas tractat, Litterarum summa dignitate cæteris præstantius omnibus: pro auctoris autem incredibili eruditione ita excellit, ut si post hoc ferme biennium, ex quo ejus me totum devovi studio, palam profiteri quod sentio licet, aut me suscepti in his exornandis Commentariis negotii amor fallit, aut nemo unquam post homines natos, nec sacrarum arcana rerum altius investigavit, nec luculentius, ex tota antiquitatis memoria, atque omni disciplinarum genere exposuit. Quod si Veteris Instrumenti, quæ hactenus superioribus tomis recensuimus interpretamenta, tantam ejus provinciae gloriam sustinuerunt: quæ Novi nunc exhibemus, nullis non meris absoluta, præter eam laudem, id ferme etiam.peculiare habent, quod paucis unumquodque opus, non jam dico mensibus, sed diebus fuerit absolutum, hicque integer tomus, si rationem una ineas, vix quatuor, aut quinque mensium labore constiterit. Tantum ille doctrinarum scalebat animus, et ψυχή υπερφρονέουσα λόγων. Qua quidem in re miraculi mihi instar est, quando ipse de se fatetur in Prologo alterius libri in Epistolam ad Ephesios, interdum per singulos dies usque ad numerum mille versuum pervenire: cum tanta dictandi alacritate, cui vix pares scribendo fuerint amanuenses, tantam et elocutionis castitatem et sententiarum copiam æque atque delectum jungere potuisse. Quæ hic itaque tomus complectitur sancti Patris opera, etsi non omnes, nobilissimas tamen Novi Testamenti partes edisserunt: Matthæi scilicet Evangelium; tum selecta quædam Lucæ capita, triginta novem Homiliis ex Origenis Græco Latine redditis; quatuor denique Pauli Epistolas, ad Galatas et Ephesios, Titum et Philemonem. Atque ut de singulis, quæ prædocere lectorem decet, exponam, et præcipue scriptionis tempus: Commentariorum in Matthæum, qui ex Scripturarum ordine primi occurrunt, quatuor libros S. Pater, cum subito ex Oriente Romam navigaturus Cremonensis Eusebius hanc sibi quasi sitarciam dari petiisset, vix quindecim dierum spatio, imminente jam Pascha, profudit, cum a trium mensium ægrotatione vixdum convalescere inciperet. Ex his facti circumstantiis, quas ipsemet in prioris prologo libri Auctor notat, manifesto licet colligere, ad quem annum, sive anni perexiguam partem elucubratio ista pertineat. Ea quippe trium mensium ægrotatio, quæ sub Quadragesimæ diebus illum utcunque respirare permisit, plane eadem est atque illa, quam in epistola in nostra recensione 71, ad Lucinium notat: Ego longo tentus incommodo, vix in diebus Quadragesimæ respirare cœpi: et multo luculentius in 73, ad Evangelum Post longam ægrotationem, vix in Quadragesima diebus febri carere potuit, et alteri me operi præpararem, paucos dies, qui supererant, in Matthæi Expositione consumpsi. Certis autem argumentis ex Hieronymianarum maxime rerum serie ostendimus in Chronologicis Notis ad eas epistolas, tres illos menses ab anni trecentesimi nonagesimi octavi primis, ut ita dicam, Kalendis, nisi si mavis a superioris Decembri, esse supputandos ; ut sit adeo ejus anni Martio mensi ascribenda temporis epocha, cum et recreatus paulisper est S. Pater ab ægra valetudine, et omissa studia hisce dictandis in Matthæum Commentariis nimia aviditate repetivit. Pascha, quod jam imminere sibi dixi, eo anno Aprilis decima octava die contigit. Id porro ipsum ex Eusebii in Italiam adventu constituas; quem Romæ fuisse hoc ipso anno post medium, testatur Hieronymus epistola in nostra recensione 74, ad Rufinum, non illum Aquileiensem, sed qui Romanus presbyter vulgo audit: ubi, Gaudeo, inquit, super testimonio erga me sanctitatis tuæ, et amore sancti presbyteri Eusebii: nec dubito quin me publice prædicetis. Sed et liquido constabitex ipsiusmet Aquileiencis profectu Romam: libro enim tertio Apologia contra eumdem num. 24, post annum ex quo Rufinus isthuc pervenerat, advenisse Eusebius asseritur: Paulinianus et Eusebius post annum vestræ navigationis profecti sunt. Sed et liquido constabit ex ipsiusmet Aquileinsis profectu Romam: libro enim tertio Apologiæ contra eumdem num. 24, post annum ex quo Rufinus isthuc pervenerat, advenisse Eusebius asseritur: Paulinianus Eusebius post annum vestræ navigationis profecti sunt. Rufinum vero jam a superiore anno 397 post reditum e Palæstina, sub Siricio moratum Romæ esse, nihil est dubium, totaque gestorum ejus historia persuadet, Non est adeo cur aliquem moveat locus ille in caput Matthæi, ubi 1 JEC 718 translatum se ait S. Pater Oseam prophetam ex Hebræo nuper edidisse, cum ante ferme sex annos opus illud absolutum jam constet ratione hac nostra, quam ex ipsiusmet testimonio in Catalogo inimus. Vox enim est illa, nuper, tam apud Hieronymum, aliosque ejus ætatis Scriptores, indefiniti, vagique temporis, ut certum aliquod ex ea spatium, respectumque illum, quem Auctori in scribendo habuit, decernere omnino non liceat. Ambiguæ ejus significationis exemplum ex hiscemet in Matthæum Commentariis, lectoris sane dignum observatione proponam. Ad capitis XII versisulum decimum tertium, se ait S. Doctor, Evangelium Nazarenorum. Nuper in Græcum de Hebræo sermone transtulisse. Ut minimum hic putes, sextum ab hoc annum designari necesse, sit: siquidem eam ipsam interpretationem ex Hebræo memorat in Virorum Illustrium Catalogo c, 2, quem anno nonagesimo secundo supra trecentesimum, nemine diffitente adornavit. Verum quid, cum etiam illo Catalogi capite hoc Nuper adverbio utatur ad suæ tempus translationis significandum? Evangelium, inquit, quod appellatur secundum Hebræos, a me nuper in Græcum Latinumque sermonem est. Quemadmodum supra, hic quoque si annos denotari velis, jam non sex annos, sed duodecim priori loco supputabis; atque adeo quocunque te modo torqueas, nunquam eo devenies, ut certam ab eo nota temporis inire rationem possis. His igitur prætermissis, quæ plane immerito cl. Tillemontium movere: nunc obiter præstat, auctorem Dissertationis de fundamentis Christianæ religionis refellere, qui Hieronymum arbitratus est in ea fuisse sententia, ut doceret, ex apocrypho Jeremiæ libro, quem illi Nazarenæ sectæ Hebræus obtulit, Matthæi cap. XXVII versum nonum de triginta argenteis, quod pretium fuit appretiati, laudari. Neque enim ea mens Hieronymi fuit, qui se tradit vidisse quidem eum librum Jeremiæ falso ascriptum, in quo verba quæ Matthæus laudat, ad litteram inveniebantur; sed ad ejus sententiam quod attinet, tantum abest, ut ab illo putarit Apocrypho accepta, ut magis a propheta Zacharia desumi contendat. Legi, inquit, nuper in quodam Hebraico volumine, quod Nazarenæ sectæ mihi Hebræus obtulit, Jeremiæ APOCRYPHUM, in quo hæc (Et acceperunt triginta argenteos, pretium appretiati, quem appretiaverunt a filiis Israel, ad verbum scripta reperi. Sed tamen mihi videtur magis de Zacharia sumptum testimonium Evangelistarum et Apostolorum more vulgato, qui verborum ordine prætermisso, sensus tantum de Veteri Testamento proferunt in exemplum. Ita plane et Origenes sensit: nec ferme dubito, quin ab illo, ut pleraque alia hujus Commentarii, S. Pater delibarit. Equidem cum illum recognosceremus, non minus multam in emendando ornandoque Hieronymi textu, quam in Origenianis laciniis, quas ille in sua transtulit, internoscendis exhibendisque industriam posuimus. etc.) Subjungimus ad Scripturarum scriem Homilias triginta novem in Lucam, quas de Græco dudum laudati Origenis in Latinum Hieronymus explicavit, nosque ejus operum absolutissimæ Collectioni nunc primum junximus, ex Genebrardi editione huc ascitas, et plurium sane locorum instauratione illustriores. Ad Græcum earum exemplar quod attinet, jamdiu olim injuria temporum intercidisse, creditum est, cum recens illud repertum magna saltem ex parte a nupero Origenianorum Operum editore inaudimus. Homiliæ autem illæ, quæ et diebus Dominicis dictæ prænolantur, et lusus juvenilis ætatis a nostro habentur Interprete, tametsi unius Adamantii, non unius tamen sunt ejusdemque feturæ. Posteriores nempe sex, quæ cœptam Lucæ expositionem non continuant, nec prioribus triginta tribus, quæ rectum ordinem tenent, recta succedunt, ex alia Homiliarum strue videntur excerptæ. Cl. quoque Huetius multo ampliorem harum exstitisse congeriem ex eo probat, quod tomo XIII, in Joannem auctor declarat, τὰ περὶ τῶν ἑκατόν προδάτων ἔχειν εἰς τὰς κατὰ Λευκἂν ὁμι las quæ ad centum ovium parabolam spectant, se in Homiliis in Lucam edisseruisse. Rum enim in triginta novem his, quae supersunt unice, nihil tale invenias, par omnino est credere alias, quæ ætatem non tulerint, et in quibus locus ille evangelicus explicaretur, fuisse olim ab Auctore conscriptas. Quod porro ad porro ad earum interpretem Latinum spectat, ejus interpretationis rationem, haud scio num calumniose Rufinus an vere S. Doctoris fidem in iis vertendis requirat, objiciatque multa ab eo vel addita fuisse pro lubitu, vel subtracta. Ejus hæc verba sunt Invectivarum libro secundo n. 26: Secutus sum quod te videram in Homiliis secundum Lucæ Evangelium fecisse, ut ubi de Filio Dei in Græco non recte inveneras, præterieris, in illo loco ubi dicit: Magnificat anima mea Dominum et exsultavit spiritus meus in Deo salutari meo. Nosti quia de animo, sicubi illa, quæ solent dici, non præterieris sed ea adhuc, etiam ex te additis, quibusdam assertionibus, lucidius scripseris, ut in illo loco: con 14 Ecce ut facta est vox salutationis tuæ in auribus meis, exsultabit infans in utero meo: ubi dicis, quod non erat hoc principium substantiæ ejus, de tuo addidisti, atque naturæ. Et paulo post: De fide autem, id est, de Trinitate cum in aliquantis locis aliter invenisses, quæ tibi visa sunt, prætermisisti. Equidem nobis, quod Græcus desit archetypus, haud est expeditum rem penitius agnoscere recteque, et ordine judicare: maxime vero cum nihil, quod peculiarem hanc objectionem spectat, sanctus ipse Pater æmulo obtrectanti reposuerit. Nihilo secius quod ait, supposuisse Hieronymum nonnulla, ubi de Joannis in matris utero exsilientis anima sermo fuit, quod non erat hoc principium substantiæ ejus, et de suo addidisse atque naturæ, aut hæc hominis plusquam Vatiniana exercentis odia, calumnia est, aut quod suspicari malim, ab Hieronymiano exemplari sublata sunt posmodum verba illa, seu potius tota pericopa nulla enim est ejus rei vola aut vestigium in totis quinque homiliis a septima ad duodecimam, in quibus aut ex proposito Evangelii textu poterat, aut pro re nata ejusmodi sermo incidisse. Et tamen ita sibi universa orationis series cohæret, ut ipse Origenes, nedum ejus interpres ab ea se disputatione cohibuisse videatur. Sed neque in cæteris, ubi peregrinis in locis Præcursoris ille saltus laudatur, invenire est eam sententiam ut tandem subdubitarit Tillemontius, num hæ ipse sint, quas Hieronymus vertit, Rufinus suggilat. Homiliæ Origenis in Lucam. Verum nulla ejus dubitationis est ratio, consentientibus in ejus interpretationis germanitatem reliquis omnibus cum facti adjunctis, tum veterum monumentis ac testimoniis. Jam vero tempus, quo versionem hanc suam adornavit S. Pater, in annum octogesimum nonum supra trecentesimum, verius quam ut vulgo obtinet, in superiorem, conjecerim. Hunc nempe videtur ipse indicare in Catalogo, ubi statim a Didymi libro de Spiritu sancto, quem pariter Latine reddidisse hoc anno, constituimus, versionem hanc Homiliarum memorat. Id ipsum innuit et prædecentium proxime operum series, et præcipue de Locis et de Hebraicis Nominibus libri, quod ad superiorem 388 diximus pertinere. Demum quod ipsemet in prologo hujusce interpretationis testatur, Prætermisisse paululum Hebraicarum Quæstionum libros, ut ad arbitrium Paulæ et Eustochii lucativis operis hæc, qualiacunque sunt, non sua, sed aliena dictaret. Quo quidem in loco fallitur Tillemontius splendide, cum hac ipsa de causa intelligentiæ in suis recensendis ad ætatis prærogativam scriptis, Hieronymum accusat, quod pluribus interjectis post Quæstiones Hebraicas in Genesin libris, hasce demum Homilias non suo loco supputet. At cum ait Hieronymus, Quæstiones Hebraicas se paululum intermisisse, ut hisce interpretandis ex Adamantio vacaret: jam non, ut falso Tillemontius putat, Quæstiones Hebraicas in Genesi dixit, quas pridem vulgaverat, sed ánh, Quæstionum Hebraicarum libros, puta in reliquam Scripturam, quod opus diu præ manibus habuit, et longæ moræ tædio fortasse etiam respuit. Hoc vero anidmadvertisse Tillemontium necesse erat, ne quod facere amat, diligentissimum scriptorem mmerito redargueret incuriæ. Gradum hinc facimus ad Commentarios in quatuor Pauli Epistolas, in quas scripsit unice S. Pater, recognoscendas. Aberrabant scilicet a vero longissime, qui totum fuisse abs Hieronymo Apostolum Commentariis illustratum, jam inde a Cassiodori ætate arbitrati sunt: unde hic diu multumque in reliquis perquirendis frustra desudavit. Imposuit, opinor, studiosis viris locus ille prologi alterius libri in Epist. ad Ephesios, ubi absolute ait S. Doctor, Pauli Epistolas conamur exponere: ac de universis dictum acceperunt, quod ille de his modo quas habebat præ manibus, dixit. Accesserit ad fraudem faciendam falso in antiquis libris Hieronymo ascriptus Commentarius in omnes Pauli Epistolas, illa quæ est ad Hebræos excepta: quod tamen Opus tantum abest ut Hieronymi, quinimo sit infensissimi ejus hostis Pelagi; nefarii hæresiarchæ, cujus ad declinandam invidiam nominis, Hieronymianum substituerunt librarii, quorum et vendibiliorem esse mercem intererat. Sed jamdudum fraude detecta, in postremum totum inter supposititia amandatum est, nosque ibi suo recensebimus loco. His igitur quatuor duntaxat explicandis industriam suam probavit Hieronymus. Ab ea autem quæ ultimo loco erat ad Philemonem, initium scribendi fecit, ut morem Paulæ et Eustochio gereret: quæ ut ipse tradit primis Commentarii verbis, recusantem se obnixe in Pauli Epistolas scribere, saltem parvam, et quæ ut numero versuum, ita sensu quoque et ordine videbatur extrema, ut dissereret coegerunt. Brevem libellum una, ut par est credere, lucubratiuncula absolvit statimque ad eam transiit exponendam, quæ Galatis inscripta est: Pauci ad. modum, ait ipse in prologo, dies sunt, ex quo Epistolam Pauli ad Philemonem interpretatus, ad Galatas transcenderam. Tribus opus istud libris comprehendit, in quibus ut sint sane om |