Semper ad eventum festinat, et in medias res, 150 Semper ad finem tendit: et transfert auditorem in medias res velut cognitas: quæ vero non fore tractatu pulchra judicat, omittit. Porro sic fingit, sic intermiscet Heller.-149 Non secus ac notas Bamberg.-150 Desperat dictata Bamberg. NOTE 148 Semper ad eventum festinat] Egregium sane præceptum, ut leviter perstringantur nonnulla quidem dictu necessaria, graviter autem et potissimum tractentur quæ propositum maxime remque promoveant. Hoc vero, ut et præcedens etiam, perdite violavit Statius in Thebaide, ubi et res altius repetit, et permulta congerit vel parum conducibilia vel nibil, quæ quidem integro carmine rescindi queant. In medias res, &c.] Rerum primor dia supponi debent ut nota: auditoris autem animus in res medias statim rapiendus: quæ vero præcesserunt, occasione data subinde narrantur solerter et tempestive. Sic Homerus Iliadem ab Achillis ira, quæ Troja excidium paulo antecessit; et. Virgilius Æneidem a septimo errorum Æneæ anno exorsus est. Macrob. Saturnal. v. 2. Homerus,' inquit,' vitans in Poëmate historicorum similitudinem, quibus lex est incipere ab initio rerum, et continuam narrationem ad finem usque perducere; ipse poëtica disciplina a rerum medio cœpit, et ad initium post reversus est. Ergo Ulyssis errorem non incipit a Trojano littore describere: sed facit eum primo navigantem de insula Calypsonis; et ex persona sua perducit ad Phæacas. Illic in convivio Alcinoi regis narrat ipse quemadmodum de Troja ad Calypsonem pervenerit. Post Phæacas rursus Ulyssis navigationem usque ad Ithacam ex persona propria describit Poëta. Quem secutus Maro Eneam de Sicilia perducit ad Libyam. Illic in convivio Didonis narrat ipse Æneas navigatio. nem suam de Troja usque ad Siciliam,' &c. 149 Quæ Desperat tractata nitescere, &c.] Præceptum de seligendis præcipuis argumenti partibus et adjunctis, quæ tractata pulchritudinem poëmati conferant: deque ceteris relinquendis quæ nec oratione splendescere nec splendorem argumento et proposito facere possint. Sic pleraque minimum adjuvantia Homerus præter misit in Iliade et Odyssea: in hac, Palamedem Ulyssis fraude interfectum; in illa, raptum Helenæ, Achillis apud Lycomedem regem latebras, &c. Virgilius pari arte et solertia nihil dixit de Æneæ in Macedoniam appulsu; nihil de adventu in Laurentem agrum, deque comitum ejus Trojanorum certamine adversus Latinum regem et Aborigines ea loca tenentes. Liv. lib. 1. init. 151 Atque ita mentitur, &c.] Præceptum de affingendis plerisque, ita tamen ut omnia cohæreant, utque a veris falsa vix discerni queant. Est enim fictio velut anima poëseos. Aristot. Poët. Sic ficta a Virgilio complura, totumque Eneidos quartum librum esse confictum, nemo litera Primo ne medium, medio ne discrepet imum. 155 ficta veris, ut medium initio, finis medio non discordet. Accipe quid ego populusque mecum exoptet. Si vis retinere plausorem usque ad peristromata, expectantemque donec actor dical, Vos plaudite; cujusque ætatis mores a te exprimendi sunt, et naturis annisque mutantibus decor tribuendus est. Puer jam loqui sciens, et firmo pede gradiens, ludere amat cum æqualibus, irascitur facile et placatur, atque horis relinquet Vat. Palat. 3.-152 Vat. 4. medio nec. Vallicel. nec medium, medio nec.-153 Tu quod Heller. desiderat Schoenborn. 1.-154 Si fautoris conj. Bentl. adstipulantibus edd. Parm. Si plosoris Exc. Sax. Vat. Rom. 2. 3. 4. (5. a m. pr.) S. Vat. Ottobon. quatuor codd. Pulmanni, et unus Cruq. ita etiam legi, notat Acron; sed ipse præfert, plausoris. Alterum plosoris amavit ex anre sua Cuning.-157 Nobilibusque Vat. 8. Venett. 1481. 1483. 1486. et Florent. 1482. maturis dandus et annis Vat. 7. a m. pr. quod dederat ex con.. jectura Bentl. probatur nunc ex optime notæ ap. Feam; ita etiam legebat Acron. Adoptarunt anon. Traj. ad Rhen. Baxt. in ed. 2. Cuning. Sanad. NOTE tus ambigit. Certe doctis constat, Trojam ab Enea et Antenore proditam, Africam nunquam illum vidisse, nedum Diomedem; Didonem a Sichæi viri morte castissimam vixisse, &c. Huc pertinet quod præcipit Scaliger 111. 97. Argumentum sumendum est brevissimum; illudque maxime varium multiplexque faciendum.' 152 Primo ne medium, &c.] Quintil. IV. 2. 'Prima sit curarum, ut id quod fingimus fieri possit: deinde ut personæ et loco et tempori congruat; et credibilem rationem et ordinem habeat: si contingat etiam, ut veræ alicui rei cohæreat, aut argumento quod in causa sit confirmetur. Nam quæ tota extra rem petita sunt, mentiendi licentiam produnt. Curandum præcipue, ne qua inter se pugnent. Quædam enim partibus blandiuntur ; sed in summam non consentiunt. Præterea ne iis quæ vera esse constabit adversa sint,' &c. 154 Si plausoris eges, &c.] Si vis scribere Tragœdiam quæ ita populum delectet, ut ad usque finem in amphitheatro detineat, et donec amoveantur aulæa scenam exornantia. 155 Vos plaudite] Hoc dicebat histrio peractam fabulam indicans. Tullius in Catone: Sapienti non est usque ad plaudite' veniendum,' id est, usque ad vitæ finem, scilicet ut honeste vixisse intelligatur. 156 Etatis cujusque notandi sunt tibi mores] Præceptum hoc de moribus bene et luculenter exprimendis non semel inculcat Horatius, videlicet præcipuum. Colligit ac ponit temere, et mutatur in horas. 160 Imberbus juvenis, tandem custode remoto, Gaudet equis canibusque et aprici gramine campi; Multa senem circumveniunt incommoda ; vel quod 170 singulis mutatur. Juvenis sine barba, dimisso tandem pædagogo, delectatur equis et canibus et campo Martio; flexibilis ad vitium, reprehensionis impatiens, utilium contemtor, pecuniam profundens, superbus, ardenter cupiens, et cupita cito deserens. Etas et animus virilis habet alia jam studia: studet comparandis divitiis, dignitatibus, amicis; cavet facere id cujus mox pœniteat. Senex pluribus molestiis obnoxius est; seu quia opes accumulat, et quæsitis parcit infelix; seu quia pigre et frigide cuncta molitur; procrastinator, longinqua sperans, segnis, cupiens vivere Mervill. Phil. Valart. et Schelle.-160 Colligit et ponit Vallicel. 1. Heller. Venett. 1478. 1479. 1481. 1486. 1490. 1495. Britann. 1520. Concipit ac ponit Zarot. 1470. ac mutatur Schoenborn. 4. Inberbis Bamberg. Heller. et Schoenborn, 1. Harl. 1. 2. 3. 4. 6. 7. et omnes fere codd. Feæ, et edd. vett. Imberbus ex codd. Cruquius, inde Baxt. Bentl. anon. 1713. Cuning. Sanad. Mervill. Phil. Gesn. Sandby, Valart. Oberlin. Comb. Wakef. Zeun. et Schelle. -167 Vat. 9. et servit.-168 Vat. 3. a m. pr. Vatt. Rom. 4. 8. Angelic. 1. unus Pulm. unusque Achill. Statii quod permutare. Alii codd. ap. Jaeck, quod mox munire.—169 Heller. circumveniunt et incommoda.-172 Bentl. conj. spe 167 Amicitias] Quæ optima et qui annum vivere non speret. Cicero Difficilis, querulus, laudator temporis acti 175 180 diutius, morosus, queribundus, laudator ævi se puero transacti, juniores autem arguens crebro et objurgans. Anni accedentes plura bona secum afferunt, plurima abeuntes auferunt. Ne forte adolescenti committantur officia senis, aut puero quæ viri sunt, diligenter observabit ætatum differentias et proprietates. Vel res in theatro peragitur, vel facta narratur : audita minus animum movent quam quæ videntur, quæque spectator ipse sibi tradit. Attamen in theatro non exhibebis intus per lentus, iners, pavidusque futuri.-173 Post hunc versum, alter intrusus legitur in Vat. 19. Laudat præteritos, præsentes despicit actus.-174 Codd. ap. Valart. censor castigatorque; ita Aldus 1501. 1509. 1519. Junta 1503. inde vulgata fere apud omnes. Ceteri Mss. omnes, Acron, et priscæ editiones alium ordinem tuentur, quem revocavit in textum Talbot. Bentl. Cun. Sandby, Val. Schelle. -175 Barberin. 1. a m. pr. commoda vitæ ; ita notatum in ora Ald. 1519. in Biblioth. Angelic.-176 Venet. 1481. nec forte.-178 Bamberg. Vat. 4. a m. pr. Vatt. Rom. 4. 5. Vat. Rom. 3. a m. pr. Vat. Palat. 4. Chisian. 1. a m. pr. unus Achill. Statii, et Exc. Sax. morabitur.-179 Ul agitur Schoenborn. 4. aut apta refertur Vat. Rom. 9. Vat. Palat. 1.-180 Codex Achillis Statii, animum demissa. Schoenborn. 1. Vatt. 5. 14. Vat. Rom. 9. Vat. Palat. 1. Angelic. 3. a m. sec. Britann. 1520. animos dimissa. Harl. 6. Vat. 10. et Barberin. 1. per aures.-181 Quam quæ sint Schoenborn. 4.-184 Schoenborn. 4. ibidem. NOTÆ 173 Querulus] Nam senes plerumque contemni se putant, despici, et illudi.' Cic. de Senect. Laudator temporis acti] Senex res olim præteritas cum gaudio in memoriam revocat, aliisque narrat. Aristot. cit. 178 Evo aptis] Ut juveni levitas, adolescenti fervor, viro cura divitiarum, ambitio et cupiditas honoris ; seni maturitas et prudentia tribuator, &c. 179 Aut agitur res, &c.] Præceptum grave, ne res ulla vel atrocior, vel turpior in scenam proferatur; aut publice fiat; sed narretur duntaxat. Quod si contra fiat, spectator nou movetur suaviter, sed offensus indignatusque explodit. Agitur] Hinc dramatis et dramaticæ poëseos nomen. 180 Segnius irritant animos, &c.] Curet igitur poëta dramaticus ut agatur in scena quicquid magis afficere potest, ratione tamen et modo statim explicandis. 181 Oculis fidelibus] Plaut. Trucul, Pluris est oculatus testis unus, quam auriti decem.' Digna geri, promes in scenam; multaque tolles 185 agenda: et pleraque aspectui non objicies, sed oratione commemorabis velut mox acta. Nec Medea liberos occidat ob oculos spectatorum: vel nequam Atreus palam coquat humana membra. Nec Procne transformetur in volucrem, aut Cadmus in serpentem. Quicquid mihi sic exhibes, non credo, immo aversor. Nec brevior, nec quæ mox narrat.-185 Ne pueros septemdecim codd. ap. Feam, tres Bersm. unus Bentl. unus Oberlin. Harl. 1. 2. 3. 4. 6. Zarot. Venett. 1478. 1479. 1481. 1483. 1486. 1490. 1492. 1495. 1514. et Britan. 1520. restituit Bentl. inde anon. Traj. ad Rhen. 1713. Cuning. Sanad. Mervill. Phil. Wakef. Wetz. Schelle, et Kidd. Nec pueros Vat. I. a m. pr. Vat. 7. Barberin. 2. a m. sec. Vet. Comb. Aldd. 1. 2. 3. Junt. 1503. inde vulgg. trucidet Vat. Palat. 1.— 187 Procne Lamb. sed Progne omnes fere codd. et edd. vett. Cadmus vertatur Vat. Rom. 9. et Chisian. 1. et sic Cuning. ex ingenio.-189 Vat. Rom. 9. minor quinto, neu sit; et ita Aldd. 1. 2. 3. Junt. 1503. Glarean. Frib. 1536. NOTE 183 Scenam] Nomen a σкhn, umbra, quod olim sub arborum umbraculis prima dramata fuerint acta. Postea vero locus tabulatis et contignationibus constructus, aulæisque et picturis rem theatricam adjuvantibus decoratus est. 185 Nec pueros coram, &c.] Ut inepte apud Senecam Tragicum: Qui non immerito a paucis probatur.' Scalig. III. 97. Medea trucidet] De Medea in Epodis. Quod pertinet ad rem præsentem, notandum est præceptum hoc gravissimum a Tragicis Græcis religiose semper observatum : et eos hallucinari qui aliter putant. Apud Eschylum, Agamemnonis in suo palatio trucidati auditur clamor luctuosus; minime vero cædes spectatur. Apud Sophoclem, Clytemnestra ab Oreste cæsa intus vociferatur, anditurque; at nequaquam in scena occi ditur. Hæc et alia bene multa sagaciter, strenue, graviterque probat vir Dramaticæ rei peritissimus Hedelinus in Praxi Theatrica: ubi et Sophoclem defendit, quod Ajax gladio suo palam incumbat. Verum in proximo nemore id perpetrare Ajax intelligi potest. 186 Atreus] Supra, vs. 91. 187 Procne] Hæc Ityn filium Tereo marito comedendum apposuit, a quo tantum non ense transfixa in hirundinem versa est; Philomela ejus soror in avem sui nominis, Itys in phasianum, Terens ipse demum in upupam. Ovid. Met. vi. Cadmus in anguem] Agenoris ille filius a patre missus ad Europam sororem quærendam, varias orbis regiones pervagatus, senio tandem ingru. ente, in serpentem mutatus est. Ovid. Met. III. 189 Neve minor, &c.] Hæc certe |