inserviant,quatenus divinum officium non negligant, A siis sepelirentur, his verbis respondit (Epist. 55): et scholarios suos modeste distringant, caste nutriant, et sic litteris imbuant, ut mala conversatione non destruant; et puellas ad discendum cum scholariis suis in schola sua nequaquam recipiant; et ut turpi lucro et negotiationibus non inserviant.

B

XVII.Illud quoque admonendum censemus, ut ab usuris omnes se subtrahant: si enim, juxta præceptum Domini, amicos in Deo, et inimicos debemus diligere propter Deum, et eis nostra bona, quæ ipse nobis immeritis contulit, gratis largiri: qua ratione possumus ab eis qui nostri in Christo sunt fratres, ut idem ait: Unus est enim Pater vester, omnes autem vos fratres estis (Matth. xxIII), exigere quæ non accommodavimus, et repetere quæ non præstitimus? Unusquisque igitur quantum præstiterit tantum recipiat, et eamdem speciem et mensuram annonæ, aut vini, aut argenti, aut certe alicujus pretii convalentis, prout inter eos convenerit : ita tamen ut non multiplicetur neque superaugeatur. De iter agentibus similiter observandum decernimus,ut nulla eis alia mensura in venundando tribuatur nisi illa qua vobis vestra vel accipitis vel comparatis ; quia scriptum est: Neque circumvenias in negotio fratrem tuum (I Thess. Iv). Et Eadem mensura qua mensi fueritis, remetietur vobis (Luc. vi). Et : Non habebis diversa pondera, majus aut minus, sed sit tibi justus modius, æquusque sextarius (Deut. xxv).

XVIII. Mercationes vero, quæ divinis et humanis legibus prohibitæ sunt, et nunc denuo diebus Dominicis a quibusdam improbis exercentur, modis omnibus inhibemus, et vobis inhibendas omni studio canonica auctoritate decernimus. Ineptum namque est ut Christianus quilibet ea die, qua resurrectionis Dominicæ nostræque redemptionis memoria recensetur, lucra sæcularia vel mercationes exerceat, quam totam debet in divinis laudibus et officiis, et oblationibus, pro sua et cunctorum ad se pertinentium salute, atque totius Ecclesiæ stabilitate occu

pare.

<< Cum gravia peccata non deprimunt, hoc prodest
mortuis si in ecclesiis sepeliantur, quod eorum pro-
ximi, quoties ad eadem sacra loca conveniunt, suo-
rum quorum sepulcra aspiciunt recordantur, et pro
eis Domino preces fundunt. Nam quos peccata gra-
via deprimunt, non ad solutionem potius quam ad
majorem damnationis cumulum eorum corpora in
ecclesiis ponuntur. Quod melius,inquit,ostendemus,
si ea quæ diebus nostris gesta sunt breviter enarre-
mus. Vir namque vitæ venerabilis Felix, Portuensis
episcopus, in Sabiniensi provincia ortus atque enu-
tritus est,qui quamdam sanctimonialem feminam in
loco eodem fuisse testatur, quæ carnis quidem con-
tinentiam habuit, sed linguæ procacitatem atque
stultiloquium non declinavit. Hæc igitur defuncta,
atque in ecclesia sepulta est. Nocte autem eadem
ejusdem ecclesiæ custos per revelationem vidit quia
deducta ante sacrum altare per medium secabatur,
et pars una illius igne cremabatur,pars autem altera
intacta remanebat. Cumque hoc surgens mane fra-
tribus narraret, et locum vellet ostendere in qua
fuerat igne consumpta, ipsa flammæ combustio ita
ante altare marmoribus apparuit, ac si illic ea-
dem femina corpore fuisset igne concremata.Ex qua
re aperte datur intelligi, quia in quibus hic peccata
dimissa non fuerint, ad evadendum judicium sacris
locis post mortem non valent adjuvari. Joannes
quoque vir magnificus in hac urbe locum præfecto-
rum servans, cujus veritatis atque gravitatis sit no-
vimus; qui mihi testatus est Valerianum Patricium
in civitate, quæ Brixia dicitur, fuisse defunctum.
Cui ejusdem civitatis episcopus, accepto pretio, locum
in ecclesia præbuit, in quo sepeliri debuisset. Qui
videlicet Valerianus usque ad ætatem decrepitam
levis aclubricus exstitit, modumque suis pravitatibus
ponere contempsit. Eadem vero nocte qua sepultus
est, beatus Faustinus martyr, in cujus ecclesia cor-
illius fuerat humatum, custodi suo apparuit,
pus
dicens: Vade, et dic episcopo projiciat hinc has fe-
tentes carnes, quas hic posuit, quia si non fecerit,
die trigesimo ipse morietur. Quam visionem custos
episcopo timuit confiteri. Et rursus admonitus de-
clinavit. Die autem trigesimo ejusdem civitatis epi-
scopus cum vespertina hora sanus atque incolumis
ad lectum rediisset, subita et inopinata morte de-
functus est. Ex qua re, Petre, collige quia hi quos
peccata gravia deprimunt, si in sacro loco sepeliri
se faciant, restat ut etiam de sua præsumptione ju-
dicetur, quatenus eos sacra loca non liberent, sed
etiam culpa temeritatis accuset. » His auctoritatibus
roborati, ut a vobis quoque hujusmodi præsumptio
caveatur instanter judicavimus admonendum ; et ut
talia irrationabiliter postulantibus, rationabiliter,
his prolatis auctorifatibus, denegare curetis. >>

C

XIX. Sepulturas mortuorum ecclesiastica honestate et pietate unusquisque presbyter disponat, et ne pro sepeliendis mortuis xenia exquirat. Unde beatus Gregorius ita præsumentibus talia loquitur (Epist. ad Januar.): « Grave nimis, inquit, et procul est a sacerdotis officio, pretium de terra concessa putredini quærere, et de alieno velle facere luctu D compendium. Hoc autem vitium et nos, postquam, Deo auctore, ad episcopatus honorem Romanæ sedis accessimus, de Ecclesia nostra omnino exstirpare decrevimus,et pravam denuo consuetudinem nequaquam usurpari permittimus. Si autem a devotis pro suis mortis quiddam ecclesiæ vel presbyteris sponte offertur, a presbyteris accipi non prohibemus. » Quod autem infra ecclesiam neminem sepelire debetis, multis auctoritatibus perdocemus, et maxime beati Gregorii sanctæ Romanæ sedis antistitis. Interrogatus enim a Petro discipulo suo, utrum animabus aliquid prodesset si mortuorum corpora in eccle

XX. Rationi quoque proximum esse sanximus ut in unoquoque mense, statuta die, id est in Kalendis uniuscujusque mensis, per singulas decanias presbyteri simul conveniant, et convenientes non pastis

vel potationibus vacent, sed de suo ministerio et A religiosa conversatione, atque de his quæ in eorum parochiis accidunt sermonem habeant, et qualiter pro rege vel rectoribus ecclesiæ, atque pro familiaribus suis, tam vivis quam et defunctis, orare debeant, simul considerent.

XXI. Docete etiam parochianos vestros ut quando ad ecclesiam conveniunt, orare pro se proque aliis cum gemitibus et lacrymis studeant, et a verbis otiosis se subtrahant; quia Salvator noster, quando ingressus est templum, et vendentes in illo et ementes eliminavit, protinus dixit: Scriptum est, quia domus mea domus oralionis vocabitur (Matth. XXI). Et si ibidem aliqui sunt discordes, pia admonitione et sacerdotali exhortatione eos ad concor

diam revocate si vero semel et bis a vobis admo-
niti audire refugerint, secundum auctoritatem Aga-
thensis concilii ab Ecclesia excommuuicentur. Ita
enim in præfato concilio de his qui per odium ad
pacem non revertuntur capite trigesimo primo scri-
ptum continetur : Quod si inimicitias deponere
perniciosa intentione noluerint, de Ecclesiæ cœtu
justissima excommunicatione pellantur. » Item in
concilio Carthaginiensi, capite nonagesimo tertio :
« Oblationes dissidentium fratrum, neque in sa-
crario, neque in gazophylacio recipiantur. >>

XXII. Quando autem vobis a nostra parvitate vel a comministris nostris jejunium faciendum injungitur, plebes ad ecclesiam venire rogate, et facta litania, et missis celebratis. . .

ANNO DOMINI DCCCCII.

MANTIO

CATALAUNENSIS EPISCOPUS.

MANTIONIS EPISTOLA

AD FULCONEM RHEMENSEM EPISCOPUM.

(Province de Reims, tom. I.)

Domino Patri FOLCONI venerabili archiepiscopo, B alii. Quam actionem cum diu omnes pariter dolere-
et omnibus episcopis ejus suffraganeis, et cuncto
clero eorum, presbyteris, diaconibus, et cunctis
ordinus, tam canonicis quam et monachis, Man-
TIO humilis Catalaunensis episcopus, fide obse-
quium ct devotas orationes.

mus, contulimus super hoc nihil deliberare prius-
quam ad vestram paternitatem per eumdem pre-
sbyterum scriberemus, supplicantes instrui quid
nobis agendum foret, nec correptione ulcisci malam
præsumptionem, quam per vos quærimus insinuan-
dam. Omnes ergo nos sanctam paternitatem ve-
stram oramus ut eumdem fratrem has litteras fe-
rentem in Domino suscipiatis, et per eum litteris
desiderabilibus vestris insipientiam nostram instru-
atis, et qualiter hæc præsumptio ab Ecclesia pel-
latur sollicite perpendatis. Constitit itaque inter
nos a nostro seorsum esse collegio, quousque ve-
stro consolemur rescripto. Valete, pro nobis obse-
cramus orantes.

Notum sanctimoniæ vestræ precamur quia presbyter quidam, nomine Angelricus, de villa Wasnau de ecclesia sancti Lupi, venit ante præsentiam nostram coram synodo nostra Catalaunis Nonis Maii habita; et convictus proprio est ore confessus qualiter cum parochianis suis desponderit vel desponsaverit quamdam feminam, nomine Grimmam, consentientibus propinquis ejus (a). Quam cum ducere pergeret, respectu clementiæ Dei restiturunt nequissimo conatui ejus boni et pii fidelesque homines C

(a) Primus hic notatur qui, sacerdotium indutus, de incundo matrimonio cogitaverit.

Ineunte decimo sæculo florebat Martianæus monachus, cujus scripta quædam, hactenus ut puto ncognita, invenimus in codice Resbacensi, in quo

ANNO DOMINI DCCCCVI.

MARTINIANUS MONACHUS

NOTITIA HISTORICA,

(Apud. Mabill. Annalium tom. III, pag. 324.)

quatuor ejus Exercitationum libri, nempe duo ad
monachos sui temporis, unus ad clericos, unus item
ad laicos, habentur. Hic disciplinæ regularis cauaa

rit, vel in quocumque loco contra præcepta regulæ quippiam egerit, non potest expiari nisi per veniam el satisfactionem. Ob hanc causam inter monasterii officinas fabulatorium institutum ait, qui necessaria dici possint.

missus ad quoddam monasterium, inde jussus est A sancta, silentio perpetualiter dedicata, fabulis pollueab abbate et prioribus suis ut ad aliud monasterium transmigraret,quod fertur ab interioribus viris floruisse antiquitus opulentissime opibus scilicet et terra auroque et argento,seu omnibus ornamentis innumeris.Degebat autem illud monasterium sub regulari abbate,cui obediebant inibi fratres ducenti sexaginta. Ibi enim cum aliis fratribus, inquit ille,mihi subtilioribus et nobilioribus, ad restaurandum (sic vocem hanc fere detritam lego) missus advenissem, multa adversa ab invidis et fulsis fratribus pertuli. Quamobrem is loco cedere compulsus, in solitudinem secessit,ibique duos monasticarum Exercitationum seu exhortationum composuit libros,quos reverentissimo Patri domino J. nuncupavit,cujus in monasterio aliquandiu substiterat, forte abbati Resbacensis monasterii, in quo hic codex,quem unicum esse opinor,a nobis repertus est. In primo libro invehiturin monachos qui pretiosiora vestimenta amant,contra quam sanctus Benedictus præcipit vestem sanctam et humilem,quam sancti Patres ad insinuandam humilitatem instituerunt,tincturis et forcipibus dehonestantes. Deinde hos arguit,quod apud eos omnino negligatur oratio, et quod specie doctrinæ exeant e claustro, ambientes esse magistri antequam sint perfecti discipuli.Ad hæc,quod ambiant honores et dignitates. In secundo libro vitam cœnobiticam eremiticæ præferendam docet;tum cœnobitis varia dat monita. Postea inducit fratres quosdam ita de se conquereutes: Quare cogitur nobis hic observatio regulæ,plusquam in aliis locis: nam in alio monasterio sic vivitur. et in illo sic vivitur, et sunt sine murmuratione et dissensione,sicutpræcipit sanctus Benedictus. Hæc enim superstitiosa sunt, quæ iste impostor cogit nobis facere. Ad quos ille respondet, se nihil amplius exigere, quam quod in Evangelio, in apostolis et in regula legitur. Ad hæc silentium in ecclesia,dormitorio, refectorio ei in coquina servandum docet. Propterea si quis ex nobis, inquit, loca

B

Liber tertius Exercitationum contra transgressionem clericorum editus a Martiniano, inscriptus est in hunc modum Nobilissimis ac præclarissimis dominis meis, scilicet sancti Martini alumnis, frater Martinianus omnium monachorum extremus, in Redemptore pio de occultis hostibus nobilem triumphum. In primis arguit clericos,quod non clericalem habitum sed arma gestarent;quod cum feminis cohabitarent, ad venationes pergerent, essentque negotiatores. Dein eos ad officium mortis consideratione revocat. Denique tria in eis præcipua vitia notat, superbiam, avaritiam et luxuriam;quæ ipsamet vitia sunt quæ in sæculi sui hominibus Abbo monachus Pratensis,ut superius vidimus, reprehendit. Quartus Martiniani libellus ad laicos eo spectat,ut eos a delectamentis carnalibus,ab amore principatus, et a vana spe deterreat. Hujus porro auctoris ætas colligitur tum ex scriptura Resbacensis codicis scripti ante annos septingentos, tum ex raritate monasteriorum in quibus tunc disciplina monastica viguisse dicitur; tum ex more gestandi arma, quem in clericis arguit, ad finem sæculinoni consueto; tum denique ex eo quod Martiniani alumni, id est sancti Martini apud Turonos canonici,quibus librum secundum de clericis nuncupat, jam cucullum abjecerant. Unde verisimilimum est Martinianum sub initia sæculi decimi scripsisse, et quidem ante natam congregationem Cluniacensem, perquam regularis disciplina in multis monasteriis eo sæculo refloruit. Forte monosterium illud,ad quod restaurandum missus est, erat Majus-Monasterium olim percelebre,quod sæculo decimo fere in solitudinem et ad paucos clericos redactum erat.

MARTINIANI

PROLOGUS IN LIBROS MORALES.

(Apud Mabill. Annalium tom. III, Append.)

Reverentissimo Patri dom:no scilicet J... frater C pomi expulit de paradiso,immissionibus suis turpiter Martinianus omnium monachorum infimus in Christo Jesu, donum felicis perseverantiæ, ac bravium remunerationis æternæ.

Posteaquam a te, mi Pater, infelix et insipiens sensus meus me corpore separavit,quod mente non potuit,et in vestro monasterio perveni atque secundum propositum monachilis ordinis in eodem degere et militare disposuissem, modico intervallo facto tractatum est ab abbate et prioribus meis, ut ad aliud monasterium transmigrarem, quod fertur ab anterioribus viris floruisse antiquitus opulentissime opibus scilicet et terra, auroque et argento, seu omnibus ornamentis innumeris.Degebat autem illud monasterium sub regulari abbate, cui obediebant inibi fratres ducenti sexaginta. Ibi enim cum aliis fratribus mihi valde subtilioribus et nobilioribus advenissem multa adversa ab invidis et falsis fratribus pertuli.Nec immerito quidem.Nam callidus ille serpens, qui primum hominem per gustum vetiti

me ac miserabiliter illudebat, adeo ut plerumque quasi ebrius incedens, quæ sancta erant fastidire, atque lubrica cogitare diligerem. Tandem, Deo dante,cum ad me revertebar, exclamabam :Exsurgat Deus et dissipentur inimici ejus (Psal. LXVII), etc. Tunc ingemiscens dicebam: Nisi Dominus adjuvasset me, paulo minus habitasset in inferno anima mea (Psal. xc). Istud enim bellum nemo videbat, nisi Deus liberator meus. Quod si vidissent invidi, qui aliquid me æstimabant, et de me nihil facere contendebant, quid putatis adversum me agerent? Certe sufficeret eis hoc solum quod in me regnabat peccatum ad me tentandum et ad exturbandum. Sed non permisit pius Deus. Denique multoties cum largiente Deo tentatio illa evanescebat, mox sentiebam diabolum recedere et Deum meum accedere. Tunc invocato Christi auxilio, accipiebam tabulam et graphium, et tentabam si aliquid possem egenus scribere contra illam tentationem, ea videlicet

D

causa, ut frequentius visa et lecta auxilium mihi A
præberet ipsa scriptura, quamvis exigua et illucu-
brata. Sic itaque,mi Pater, inchoavi hoc opusculum
et perfeci.Hoc etenim a te desidero accipi,a te con-
cupisco legi,et flagito emendari, a te postulo corro-
borari; quatenus si aliquis mei similis post finem
meum invenerit, et legere atque exinde in melius
assurgere maluerit, illius profectus proficiat mihi,
meque mortuo, vel tantillum opus meum vivat atque,
me lacente, clamet pauperrima locutio mea in Condi-
toris servitio. De cætero autem peto quo non atten-
datur ad vilissimam formam arboris,sed ad melli-
fluum gustum pomi optimi generis, illius scilicet per
quod evacuatur vis mortis propinata per gustum
vetiti arboris.

ANNO DOMINI DCCCCV.

JOANNES PAPA IX.

O

Explicit prologus.

Quadam igitur die,dum ex capitulo nimis affectatus rixosis actumidis,sive sæcularibus locutionibus fratrum quondam exissem,occurrit animo ut,dimissis exercitationibus illis, causa quietudinis villas adirem quo facto, dum residerem tranquillius, acceptis tabulis et stylo, cœpi dictare isto modo.

Scio, et veraciter scio, quia verum est quod mihi objiciunt fratres mei, sed et deceptores sui quia verbum,quod in auribus illorum de divinis lectionibus refero,non dulce,non leniter,sed exasperanter profero et ego judico quia sic est, sed quare? quia in malivolam animam, id est in sæculari animo, non potest introire divinus sermo, etc., non de omnibus dico, etc.

NOTITIA

HISTORICA.

(Apud Mansi, Conciliorum generalium tomo XVIII.)

EPISTOLA PRIMA

Joannes IX, patria Tiburtinus, patre Rampoaldo B esse habendam. Hac occasione principes Italiæ a
natus, professione monachus, et ordine diaconus, post
obitum Theodori factus est pontifex anno Domini
901(a), sub Ludovico IV imperatore. Cum Berenga-
rius dux Forojuliensis captum imperatorem oculis
simul et imperio privasset,et cum armato exercitu
Romam profectus coronam imperii ab hoc pontifice
violenter extorsisset, nomenque imperatoris sibi ty-
rannice vindicasset: post obitum ejus Lambertum
Widonis filium, ante annos undecim a Formoso papa
imperatoria corona donatum, Romam vocavit, ibi-
que synodali judicio declarari mandavit Berengarii
et Arnulphi coronationes nullas esse et illegitimas,
utpote quæ viextorta penitus sint abrogandæ: Lam-
berti vero, in quem Formosi papæ et successorum
ejus libera vota conspirassent, legitimam et ratam

Berengario deficientes, Lambertum pro rege et im-
peratore agnoverunt. Cumque ex Romanis plurimi
Berengario faverent,eique contra Lambertum adhæ-
rerent,Joannes papa non satis tutum se judicans si
Romæ maneret,profectus est Ravennam,ibique acta
Stephani contra Formosum per synodum irrita red-
didit,hisque turbulentissimis temporibus velut alter
Jeremias a Deo missus, evulsit,dissipavit et destru-
xit ea omnia quæ a prædecessore Stephano male
plantata atque pessime ædificata fuerant. Sedit an-
nos tres, et dies quindecim [al., quinque]: obiit
anno Domini 905. Sepultus est apud Sanctum Pe-
trum præ foribus ante portam dictam Guidoneam.
In cujus sepulcro sculptum erat epitaphium, quod
recitat Baronius anno 905.

(a) Rectius 808. Vide Pagium ad hunc an.

JOANNIS PAPÆ IX EPISTOLÆ.

(Mansi ibid.)

AD HERIVEUM ARCHIEPISCOPUM RHEMENSEM.

Rescriptum domini Joannis papæ ad consulta Herivei Rhemorum archiepiscopi de Northmannis nuper ad fidem conversis, quorum alii baptizati fuerant, et rebaptizati, et post baptismum gentiliter vixerant : qualiter illis consulendum sit; ubi demum habetur absolutio sui suorumque.

JOANNES episcopus, servus servorum Dei,reverentissimo confratri nostro HERIVEO Rhemorum archiepiscopo.

Vestræ fraternitatis, vestræque reverendæ sanctitatis mellifluas litteras libentissime suscipicntes,ac diligentissime pertractantes : et tristes admodum, et vehementer exstitimus exsultantes. Moerentes itaque de tantis calamitatibus tantisque pressuris atque angustiis, non solum paganorum,verum etiam Christianorum in vestris partibus (ut vestrarum assertio litterarum edocet) accidentibus: gaudentes siquidem de ipsa gente Northmannorum,quæ ad fidem, divina inspirante clementia, conversa, olim

etiam tu approbasti. Volumus igitur ut etiam nunc secundum eamdem regulam decreta sanctissimorum pontificum prædecessorum nostrorum inconcussa mancant. Quapropter Ignatium, et Photium, et Stephanum, et Antonium, sicut sanctissimus papa Nicolaus, et Joannes, et sextus Stephanus, et universa Romana Ecclesia hucusque tenuit, etiam nos eodem ordine illos recipimus et tenemus, et illis [f. ut et illis. HARD.] qui supersunt ex eorum ordine, eodem pacto nobiscum manus præbeas hortamur : et pacis el communionis illis concedimus unitatem, dum ipsi eodem pacto regulas servaverint. Tum vero chirographum, quod nobis fecisti, quamyis multum quæsierimus, invenire tamen minime.potuimus.

B

humano sanguine grassata lætabatur; nunc vero ve- A etiam ucusque reprobasti, et quæ illa approbavit stris exhortationibus, Domino cooperante, ambrosio Christi sanguine se gaudet fore redemptam atque potatam. Unde multipliciter ei, a quo procedit omne quod bonum est, immensas gratiarum actiones rependimus, suppliciter obsecrantes ut eos soliditate veræ fidei confirmare et æternæ Trinitatis gloriam agnoscere faciat, atque ad suæ visionis inenarrabile gaudium introducat. Nam quod de his vestra nobis innotuit fraternitas, quid agendum sit quod fuerint baptizati et rebaptizati, et post baptismum gentiliter vixerint, atque paganorum more Christianos interfecerint sacerdotes trucidaverint, atque simulacris immolantes idolothyta comederint; equidem [al., et quidem. HARD.] si tirones ad fidem non forent, canonica experirentur judicia. Unde quia ad fidem rudes sunt, vestro utique libramini vestræque censuræ committimus experiendos, qui illam gentem vestris confiniis vicinam habentes, studiose advertere, et illius mores, actusque omnes pariter et conversationem agnoscere præ cæteris valeatis. Quod enim mitius agendum sit cum eis quam sacri censeant canones vestra satis cognoscit industria, ne forte insueta onera portantes, importabilia illis fore, quod absit, videantur, et ad prioris vitæ veterem quem exspoliaverunt hominem, antiquo insidiante adversario, relabantur. Et quidem si inter eos tales inventi fuerint, qui secundum canonica instituta se per pœnitentiam macerare, et tanta commissa scelera dignis lamentationibus expiare maluerint, eos canonicejudicare non respuatis: ita ut in omnibus erga eos pervigiles existatis, ut ante tribunal æterni judicis cum multiplici animarum fructu venientes gaudia æterna cum beato Remigio adipisci mereamini. Munus vero quod nobis vestra sanctitas dirigere dignata est, eo dilectionis amore suscepimus quo a vobis fuit destinatum. Divina majestas vos vobisque omnes subjectos ita concedat temporaliter vivere, ut intercedente beato Petro apostolorum principe, omnium peccatorum vestrorum vincula solvat, et ad cœlestis regni gloriam sine ulla offensione perducat. Optamus sanctitatem vestram bene valere, et apud piissimum Dominum pro nobis piis supplicationibus intercedere.

EPISTOLA III.

AP CLERUM ET POPULUM LINGONENSEM.

" 2

JC

Argrinum episcopum iis restituit.

Eas quas par est dilectioni tuæ gratias agimus, honorande frater, quod nunquam a matre tua sancta catholica et apostolica Ecclesia Romana declinare voluisti. Neque enim tormenta ulla, neque exsilia, neque fraudes adulterorum hominum a matre tua te divellere potuerunt. Spero tamen tuarum precum favorem duritiem cordis eorum, qui salvari debent, leniendam, et optatam pacem redituram: quod apertis argumentis futurum apparet, et schisma quadraginta fere annorum ad priorem sanitatem reversurum. Quæ enim tua mater reprobavit tu

C

JOANNES episcopus, servus servorum Dei, clero et populo sacræ Lingonensis Ecclesiæ, dilectis filiis. Tantum a Domino hujus sanctæ sedis et apostolicæ Ecclesiæ fundatore, et beato Petro apostolorum principe accepimus fiduciam, ut pro universali Christi sanguine redempta Ecclesia impigro laboremus affectu, et omnibus Domino famulantibus succurramus; et cunctis pie viventibus apostolica auctoritate opem feramus ; et quidquid nocivum est, auxiliante Domino,corrigere et emendare non differamus. Ad hoc enim divinæ dispensationis provisio gradus et diversos constituit ordines esse distinctos, ut dum reverentiam minores potioribus exhiberent, et potiores minaribus dilectionem et adjutorium impenderent, una concordiæ fieret ex diversitate connexio, et recte officiorum gereretur administratio singulorum. Litteras sane dilectionis vestræ, quas ad beati apostoli Petri sedem pro vestri causa negotii non solum semel sed et bis et ter misistis, libenter suscepimus, una cum dilecti filii nostri Berengarii regis apicibus; sed de vestris afflictionibus et incommoditatibus, quas vos tanto tempore perpessos lacrymabiliter conquesti estis, non modice contristati sumus, scilicet quod Ecclesia vestra multis attrita calamitatibus, omni pastorali sit destituta solatio, ex quo Argrinus venerabilis episcopus ab ipsa per subreptionem quorumdam recessit Ecclesia: quem om

EPISTOLA II.

AD STYLLIANUM EPISCOPUM NEOCÆSAREENSEM.

Negat illi veniam quam petiverat communicandi cum D nes concorditer vos elegisse: excepisse et acclamasse illis quos Photius ordinaverat.

testificamini; nullumque post ipsum alium sponte recepisse episcopum, sicut libello vestræ reclamationis plenius continetur. Jam enim olim per Anscharum comitem dilectum filium nostrum hoc ipsum cognoveramus, qui se in hoc facto graviter errasse humiliter confessus est. Nos ergo qui omnium Ecclesiarum Dei curam et sollicituninem gerimus, et omnibus Ecclesiis jus intemeratum, canonicamque auctoritatem irrefragabiliter observare volumus et debemus,nequaquam vos diutius talia pati permittimus; sed compatientes vestræ fraternitati, et vestram lacrymosam querimoniam veridicis assertio