a. 1612; quod oscitanter scripsit NIEMEYERUS; uti et in aliis scriptis, ab eo memoratis 1): quibus addo tum ed. Belgicam, a Classe Delphensi a. 1725, procuratam, tum ed. Gallicam, Lugduni Bat. 1769 in lucem missam, utramque antea a me laudatam, atque una cum Confessione fidei et Catechesi Heidelb., Canones Dordracenos complectentem. Quod si quaeris, quare hi Canones non, aeque ac Catechesis Heidelb. et Confessio fidei librorum s. editionibus adiecti fuerint, respondendum cum ENSIO videtar, huius rei causam in eo esse quaerendam, quod non pro nova Consensus formula, sed pro interpretatione nonnullorum locorum, in acceptis consensus formulis iam exhibitorum, ét habendi sint ét habiti fuerint 2). Addo, rectissime iudicatum esse, subtiliorem nonnullorum placitorum expositionem, quam Canones tradunt, cum universo populo Christiano non oportere communicari.

Quod attinet denique ad auctoritatem et pretium, hisce Canonibus statuto et statuendo, primum quidem a cunctis fere Ecclesiis Reformatis accepti fuerunt. Quod minime mirandum; nam qui ab illis ad Synodum fuerant delegati, Canones, una cum caeteris Synodi sociis ét ipsi condiderant, ét iis subscripserant. Postea vero tum in aliis regionibus, tum vero etiam in nostra patria illorum auctoritas nonnihil imminuta est. Patriam nostram dicens, Frisiam intelligo, ubi, quod antea iam monui, initio quidem, at non perpetuo accepti fuerunt 3). Sed in aliis quoque regionibus, ac primum quidem in Anglia, deinde in Germania, Helvetia, Gallia, alibi haud parum auctoritatis amiserunt. >>Cujus >>rei primam fortassis ansam," monente CLARISSIO 4), »praebuerunt >>>Epistolae Theologorum Anglorum, qui Synodo adfuerant, IOANNIS »HALES et GEORGII BALCANQUAL" 5). Neque est, quod moneamus, Canones Dordracenos, utpote opus humanum, ad normam doctria IESU CHRISTO eiusque Apostolis propositae, examinandos esse

nae,

1) 1. 1. p. LXXXI.

2) Vid. ENS 1. 1. p. 132. Cf. etiam BORSIUS Overzigt caett. in Archief, IX. p. 309 et ann. 33, 361 sq. 3) Vid. huius Praef. p. IX sq. 4) Encyclop. 1. § 90. a. 9. p. 492. 5) Vid. has Epp. a me laudd.

P.

P.

XCI.

diiudicandosque. Imo vero ipsi non ad ulla scripta humana, ne ad ipsam quidem fidei Confessionem Belgicam, aut Catechesin Heidelbergensem, sed ad solum Codicem sacrum, maxime ad Novi Testamenti libros provocant, adductisque ex iis locis ét veram fidei doctrinam exponere, ét errores refutare conantur. Quid? quod Patres Dordraceni, recognoscendis Confessione et Catechesi, formale q. d. Protestantismi principium coram toto orbe Christiano egregie servarunt et vindicarunt. Nec minus materiale, quo Protestantes innitimur principium, in condendis Canonibus, tueri studuerunt; namque omnem nostram salutem e Dei benevolentia derivandam Eiusque gratiae attribuendam esse quam disertissime contendunt: quod principium quum servari non posse existimarent, admissâ Remonstrantium sententiâ, quippe quae PELAGII errores renovare iis videretur, summo animi ardore ea placita vindicare studuerunt, quae in Canonibus exponuntur et defenduntur. Deinde magnà iis inest moderatio; etenim sicuti Remonstrantium errores reiecerunt, ita et Supra-lapsariorum q. d. sententiam minime sequendam esse existimarunt 1). Porro licet omnem nostram salutem Dei gratiae tribuendam esse dictitent, iidem tamen contendunt, causam te dлorias atque interitus nonnullorum hominum neque in Deo, neque in CHRISTO, neque in Evangelio, sed in illis ipsis esse quaerendam. Tum diserte monent, »divinam regenerationis »gratiam non agere in hominibus tanquam truncis et stipitibus," atque adeo »>non excludere, sed requirere usum mediorum, per »quac Deus virtutem istam suam exercere voluit" 2). Denique ita suam sententiam exponunt, ut singulorum placitorum vis atque efficacitas in consolandis emendandisque nostris animis perspiciatur. Quae cum ita sint, ab una quidem parte concedimus, improbandos esse in eo Canones Dordracenos, quod inquirant in res, in quas inquirere nos non oportet, atque explicare studeant, quae plene explicare non possumus, ab altera vero parte non dubitamus contendere, haud uno nomine eos esse laudandos.

1) Vid. YPEY et DERMOUT 1. 1. II. p. 229–231, in pr. ann. 269. 2) Vid. Cap. III et IV. Art. XVI sq.