dextra parte a tempore nativitatis manca, nomine A Tethileis, Domino auxiliante, ibidem est sanata.

De Wigmodis autem, ex villa Medemahem, femina quædam, Ida vocabulo, novem annis cæcitatem passa, ibidem Domini gratia oculorum donata est lucidua claritate.

Cæterum de Riustri ex villa Smalonflet, quædam femina, Dissith nominata, per undecim menses uno oculo cæcata, ille adveniens, beati viri meritis amborum se gavisa est potitam lumine.

Femina quædam ex villa Thadingen, Egilmate vocata fuerat, quæ longo tempore morbo paralytico horrendum in modum afflicta, tandem miseratione divina ad sanctum perveniens locum, ibidemque instanter Deum deprecans, paralysi iiberata, repa- B ratis viribus Deo gratias egit, et cum gaudio domum rediit (b).

Similiter quoque ex loco Citirothe nuncupato, femina quædam luminis officio diu destituta, cum primum ad eumdem locum pervenit, ibique orationi dedita, solo prostrata incubuit, subito divini muneris dono lumen recepit amissum.

Rursus de Liastmona, nomine Rotgardis femina qædam clauda, cum illic auxilium beati viri serio imploraret, divina miserante gratia sanata, propriis gressibus cum summa animi voluptate ambulabat intrepida (a).

(a) Variant editi in verbis.

CAPUT VIII

Conclusio miruculorum S. Willehadi. Fuerunt præterea multi causa recuperandæ salutis ad eumdem locum properantes, meritis beatissimi pontificis in via sanati, quorum aliorum relationi innotuit sanitas, quia nequaquam ipsi, uti cœperant, locum sanctum expetere curaverunt : verum magis sanitate donati, ex itinere redeuntes ad propria festini cum gaudio sunt reversi, Dominum et beatum Willehadum magnificis laudibus prædicantes.

Verum nos, ne prolixior narratio onerosa fiat legentibus, hæc et alia multa intermisimus, quæ tamen plurimorum ore vulgata in populis habentur. Corpus autem ipsius sancti, quod jam tunc a loco requietionis suæ in alteram translatum fuerat basilicam, nos cum maxima fidelium turma ac cleri innumerabilis conventu exinde sublatum feretroque impositum, magis populorum vocibus in laudem Dei ac beati viri concrepantibus,die depositionis illius in nova quam tunc dedicavimus, collocavimus basilica: ubi honorifice compositum, magnifice postmodum atque innumeris claruit virtutum indiciis, et de die in diem meritis beati viri multiplicia inibi crescunt miraculorum signa. Agitur autem dies depositionis ejus simul et translationis corporis vi Idus Novembris, ad laudem et gloriam nominis Domini Jesu Christi, qui cum Patre et Spiritu sancto unus et verus Deus vivit et dominatur per immortalia sæcula sæculorum. Amen.

C (b) Hic desinit codex Corbeiensis.

ANSCHARII EPISTOLA

In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis Ansgarius, gratia Dei archiepiscopus, omnibus sanctæ Dei Ecclesiæ præsulibus in regno duntaxat Ludovici regis commanentibus.

Nosse vos cupio, quia in hoc libello continentur qualiter Ebo Rhemensis archiepiscopus, divino afflatus Spiritu, temporibus domini Ludovici imperatoris, cum consensu ipsius ac pene totius regni ejus synodi congregatæ, Romam adiit, ibique a venerabili papa Paschali publicam evangelizandi licentiam in partibus Aquilonis accepit: et qualiter postea Ludovicus imperator hoc opus sublimavit, seque in omnibus largum præbuit et benivolum; et cætera quæ

D

huic legationi contigerunt. Quapropter suppliciter deprecor ut apud Deum intercedatis, quatenus hæc legatio crescere et fructificare mereatur in Domino. Jam enim Christo propitio et apud Danos et apud Sueones Christi fundata est Ecclesia, et sacerdotes absque prohibitione proprio funguntur officio. Precor etiam ut has litteras in bibliotheca vestra ad perpetuam memoriam reponi faciatis; et prout locus dictaverit, tam vos quam successores vestri, ubi ulilitatem perspexeritis, notum omnibus istud faciatis. Omnipotens Deus faciat vos omnes hujus operis pia benevolentia participes, et in cœlesti gloria Christi cohæredes.

APPENDIX

LUDOVICI PII PRÆCEPTUM

De missione S. ANSCHARII ejusque ordinatione.

In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu A gentium, vel quia locus ille lucrandis adhuc gentibus Christi, LUDOVICUS, divina propitiante clementia, imperator Augustus.

B

Si specialibus cujusque fidelium nostrorum necessitatibus perspectis, subveniendum esse imperialis auctoritas monstrat, quanto magis ad debitam generalitatis providentiam æquum dignumque pertinet, ut et Ecclesiæ catholicæ atque apostolicæ, quam Christus suo pretioso sanguine redemit, eamque nobis tuendam regendamque commisit, piam ac sollicitam in cunctis oporteat gerere curam; et ut in ejus provectu vel exaltatione congruam adhibeamus diligentiam, novis ad ejus necessitatem utilitatem atque dignitatem pertinentibus rebus, nova, imo necessaria et utilia provideamus constituta. Idcirco sanctæ Dei Ecclesiæ filiis, præsentibus scilicet et futuris, certum esse volumus qualiter, divina ordinante gratia nostris in diebus. Aquilonalibus in partibus, in gente videlicet Danorum sive Sueonum, magnum cœlestis gratia prædicationis sive acquisitionis patefecit ostium: ita ut multitudo hinc inde ad fidem Christi conversa mysteria cœlestia ecclesiasticaque subsidia desiderabiliter expeteret. Unde Domino Deo nostro laudes immensas persolventes extollimus, qui nostris temporibus et studiis sanctam Ecclesiam, sponsam videlicet suam, locis in ignotis sinit dilatari atque proficere. Quamobrem una cum sacerdotibus cæterisque imperii nostri fidelibus, hanc Deo dignam cernentes causam valde necessariam atque futuræ Ecclesiæ dignitati proficuam, dignum duximus ut locum aptum nostris in finibus evidentius eligeremus,ubi sedem episcopalem per hoc nostræ auctoritatis præceptum statueremus: unde omnes illæ barbaræ nationes æternæ vitæ pabulum facilius uberiusque capere valerent, et sitientes salutis gratia præ manibus vel oculis haberent incessanter, insuper et magnorum progenitorum sacra lucrandi studia nostris in diebus nunquam deficerent. Genitor etenim noster gloriosæ memoriæ Carolus omnem Saxoniam ecclesiasticæ religioni subdidit,jugumqueChristi adusque ad terminos Danorum atque Slavorum, corda ferocia ferro perdomans, docuit. Ubi inier has utrasque gentes, Danorum videlicet sive Wandalorum, ultimam Saxoniæ partem sitam, et diversis periculis, temporalibusvidelicet et spiritualibus,interjacentem prospiciens, pontificalem ibidem sedem fieri decrevit trans Albiam. Unde postquam terra Nordalbingorum laxata captivitate, quam ob multam perfidiam in ipsis Christianitatis initiis patratam per septennium passi sunt, ne locus ille a barbaris învaderetur, Ecberto comiti restituere præceperat, non jam vicinis episcopis locum illum committere voluit. Sed nequisquam eorum hanc sibi deinceps parochiam vindicaret, ex remotis Galliæ partibus quemdam episcopum, Amalarium nomine, direxit, qui primitivam ecclesiam ibidem consecraret. Sed et eidem ecclesiæ sacras reliquias ac plura ecclesiastica munera pia largitate specialiter destinare curavit. Postmodum vero captivis optatam ad patriam undique confluentibus, cam- D dem parochiam cuidam presbytero, Heridac nomine, specialiter commendavit, quem universæ Nordalbingorum Ecclesiæ, videlicet ne ad ritum relaberentur PATROL. CXVIII,

C

videbatur aptissimus, disposuerat consecrari episcopum, ut ipsa occasione vel auctoritate summa in ipsis terminis gentium, sedulitate prædicandi sancta multiplicaretur Ecclesia, dum vicinorum ipsius novitatis episcoporum multa latitudinis cura non sufficiebat, discurrere per omnia. Delegavit etiam eidem presbytero quamdam cellam,Hrodnace vocatam, quatenus eidem loco periculis undique circumdato fieret supplementum. Sed quia consecrationem jam dicti víri velox ex hac luce transitus pii genitoris nostri in diebus ejus fieri prohibuit: ego autem, quem divina clementia in sedem regni ejus asciverat, cum in multis regni disponendis negotiis insisterem, hoc quoque prædicti patris mei studium regni in finibus peractum minuscaute attenderem,suadentibusquibusdamjam dictam cellam ad Indam monasterium contuli, vicinam vero parochiam vicinis episcopis interim commendavi. Nunc autem tam propter supra scripta ecclesiastica lucra in gentibus demonstrata, quam et propter votum pii genitoris nostri, ne quid ejus studii imperfectum remaneat, statuimus una cum consensu ecclesiastico, præfata ultima in regioneSaxonicatrans Albiam in loco nuncupato Hammaburg cum universa Nordalbingorum provincia Ecclesiæ proprii vigoris constituere sedem. Cui et primum præesse atque solemniter consecrari per manus Drogonis Metensis et summæ sanctæ palatinæ dignitatis præsulis, Angarium fecimus archiepiscopum, astantibus archiepiscopisEboneRhemensi, Hetti Treverensi,etOtgarioMogontiacensi,cum plurimis aliis generali in conventu totiusimperii nostripræsulibus congregatis, assistentibus quoque specialiter et consentientibusatque consecrantibusHelingaudo sive Willerico episcopis, aqui bus jam dictæ parochiæ partes a nobis sibi olim commendatas recepimus.Cui,videlicetAugario, quia præfatis in gentibus hæc nostris in diebus dignissima in convocatione gentilium vel redemptione captivorum monstrata sunt lucra, tam nostra quam sanctæ Romanæ Ecclesiæ sedis auctoritate hanc Deo dignam in gentibus commisimus legationem, ac proprii vigoris ascribere decrevimus dignitatem. Et ut hæc nova constructio periculosis in locis cœpta subsistere valeret, nec prævalente barbarorum sævitia deperiret, quamdam cellam Turholt nuncupatam tam huic novæ constructioni perenniter servituram, quam suæ successorumque suorum in gentibus legationi ad nostram nostræque sobolis perpetuam mercedem divinæ obtulimus majestati. Homines quoque qui ejusdem cellæ beneficia habere videntur ab omni expeditione vel militia sive qualibet occupatione absolvimus ut idem venerabilis episcopus ad hanc Deo dignam peragendam in provisis temporibus legationem nulfum in hoc patiatur impedimentum : dona vero quæ ex eadem cella nostris partibus dare solebant, et nobis quoque successoribusque nostris similiter dari volumus. His exceptis majus minusve in convocatione paganorum, vel redemptione captivorum, sive ejusdem sedis supplemento multimodis periculis circumdato, vel ibidem Deo militantium solatio, ob amorem Dei ac beati Sixti confessoris ejus perpetuo delegamus. Res quoque præfatæ sedis et præscripti

33

monasterii sub plenissima defensione ct immunitatis A constituto, quiete in Dei servitio degere, et pro nobis tuitione volumus ut consistant ac tucantur: ita ut nullus judex publicus, aut alia quælibet potestate publica prædita persona, de eorum rebus freda, tributa, mansionaticos, vel qaratas, aut teloneum, vel fidejussores tollere, aut homines ipsorum tam litos quam et ingenuos, super terram eorum manentes distringere; nec ullas publicas functiones,aut redhibitiones, vel illicitas occasiones requirere vel exigere præsumat. Sed liceat prædicto venerabili episcopo suisque successoribus, ac omni clero sub eorum regimine

EXEMPLAR

DECRETI VENERANDE MEMORIE GREGORII PAPE IV DE EADEM RE.

536