CURSUS COMPLETUS,

SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORUM,

IN

SIVE LATINORUM, SIVE GRÆCORUM,
QUI AB ÆVO APOSTOLICO AD TEMPORA INNOCENTII III (ANNO 1216) PRO LATINIS
ET CONCILII FLORENTINI (ANN. 1439) PRO GRÆCIS FLORUERUNT :

RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUM QUÆ EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICÆ TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIMA

ECCLESIÆ SÆCULA,
JUXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS, INTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM DILIGEN-
TER CASTIGATA; DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS, VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA; OMNIBUS
OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QUÆ TRIBUS NOVISSIMIS SÆCULIS DEBENTUR ABSOLUTAS DETECTIS, AUCTA;
INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS SIVE AUCTORES ALICUJUS MOMENTI SUBSEQUENTI-
BUS, DONATA; CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS SINGULARUM PAGINA-
RUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNA-
TA; OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE

ORDINE
AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;
DUCENTIS ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABETICIS, CHRONOLOGICIS, STATI-
STICIS, SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTUM, DOGMATICUM, MORALE, LITUR-
GICUM, CANONICUM, DISCIPLINARE, HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONE; SED PRÆSERTIM
DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID
NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM OMISSO,
IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR; ALTERO SCRIPTURÆ
SACRÆ, EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES ET IN QUIBUS OPERUM
SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM S. SCRIPTURÆ VERSUS, PRIMO

GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINT:
EDITIO ACCURATISSIMA, CÆTERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUK CHARACTERUM NITIDITAS,
CHARTÆ QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS,
TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGIÆ DECURSU CONSTANTER
SIMILIS, PRETII EXIGUITAS, PRÆSERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA CHRONOLOGICA,
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC SPARSORUM, PRIMUM AUTEM
IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET MSS. AD OMNES ÆTATES, LOCOS, LINGUAS FORMASQUE

PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.

SERIES LATINA.
IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESIÆ LATINÆ

A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM III :

A

ET

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

Bibliothecæ Cleri universæ,
SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIÆ ECCLESIASTICÆ RAMOS

EDITORE.

PATROLOGIÆ LATINÆ TOMUS 1.

PARISIIS,
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES

IN VIA DICTA AVENUE-DU-MAINE, 189, OLIM CHAUSSÉE DU-MAINE, 127.

1878

CLICHY. - Ex TIPIS PAULI DUPONT, 12, VIA DICTA BAC-D'ASNIERES (1131, 878).

SÆCULUM III. ANNUS 200.

QUINTI SEPTIMII FLORENTIS

TERTULLIANI

PRESBYTERI CARTHAGINENSIS

OPERA OMNIA,

CUM

SELECTIS PRÆCEDENTIUM EDITIONUM, RHENANEÆ NEMPE, PAMELIANÆ,
RIGALTIANÆ, PARISIENSIUM, VENETÆ, ETC., LECTIONIBUS,

VARIORUMQUE COMMENTARIIS;

1

ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE.

BIBLIOTHECÆ CLERI UNIVERSE,

SIVE

CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIÆ ECCLESIASTICÆ RAMOS EDITORE.

TOMUS PRIOR.

PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,

IN VIA DICTA AVENUE-DU-MAINE, 189; OLIM CHAUSSÉE-DU-MAINE, 127.

1879

Col.

9

77

Editorum Patrologiæ Præfatio .

Vita Tertulliani, auctore Jacobo Pamelio, quæ ejus ætatis viginti quatuor annorum historiam

continet..

Dissertatio de vera ætate ac doctrina scriptorum quæ supersunt Q. Sept. Tertulliani, auctore

P. Godefrido Lumper, 0. S. B.

Paradoxa Tertulliani, cum antidoto Pamelii.

Proverbiales Formulæ in operibus Tertullianicis contentæ, brevibus Scholiis illustratæ,

auctoribus Beato Rhenano et Andr. Hoyo Brugensi.

125

225

257

.

.

TERTULLIANI OPERUM PARS I, IN QUA CONTINENTUR LIBRI ANTE SUSCEPTUM

MONTANISMUM SCRIPTI

SERIES PRIOR : LIBRI APOLOGETICI.

Apologeticus adversus gentes pro christianis, Præmittitur Sigeberti Havercampi præfatio. . 305

Joannis Laurentii Mesheimii de ætate Apologetici Tertulliani, initioque persecutionis Severi

Disquisitio .

605

Tertulliani ad Nationes libri duo.

629

De Testimonio animæ adversus gentes.

681

Liber ad Martyres.

691

De Spectaculis

701

De Idololatria.

737

Appendix ad libros Apologeticos. - Liber ad. Scapulam.

773

De Nicolai Le Nourry 0. S. B. Dissertatio in:TerjuHianiApologeticum, duos ad Nationes

libros et unum ad Scapulam.

783

TERTULLIANI OPERUM PARTIS PRIORIS SERIES POSTERIOR : LIBRI DOGMATICI ANTE SUSCEPTUM AB

.

.

AUCTORE MONTANISMUM SCRIPTI.

Liber de Oratione. In hac nova recensione accedunt Rev. Mart. Jos. Routh Adnotationes.

De Baptismo adversus Quintillam.

De Poenitentia.

De Patientia.

Ad Uxorem libri duo.

De Cultu feminarum libri duo.

M582 १

PRÆFATIO.

Onnes Latinæ linguæ Patres,scriptoresque eccle- A usu ac vera auctoritate præfari non supererit. Alii siasticos iterum, favente Deo, almaque Virgine Dei- enim alia quæ de eodem disserenda sunt pro virili para, in lucem emittendos aggressuri; cum tanto in istius operis decursu dicent. causæ Christianæ testium agmini, quis potissimum Præibit nempe PAMELIUS, Septimianos annales præiret antesignanus, perpensa temporum, rerum, per quatuor et viginti fastus consulares contexturus. operum ratione, quæreremus, adfuisset quidem in Subinde quæ cujuslibet libri occasio, ætas, aupromptu, e primis Ecclesiæ incunabulis, melioris ctoritas, quot sint et quandodam sive ante, sive notæ vir ac sanctioris ominis nomen ; præstantior post susceptum ab auctore Montanismum conscrivero pondere ingenii ao doctrinarum copia nemo, pti, diserte disputabunt Joh. Aug. Noesselt et præter hunc nostrum QUINTUM SEPTIMIUM FLOREN- D. Gothefredus LUMPER. TEM TERTULLIANUM.

Tum Tertulliani Paradoxa, cum eorum antidoto, Laudandum quidem ingenium, damnanda vero iterata ejusdem Pamelii opera recensebuntur. beresis, ac sane lugenda longioris tanti viri vitæ Una succedent B. RHENANUS simul et ANDREAS pars ultima, majorque, in fædos errores impensa. Hovus Brugensis, in explicandis quæ frequentiores At cum altera pars et melior in fidei certamina stre- usurpat Tertullianus Proverbiales formulas, unde nue fuerit erogata,huic igitur, attentis saltem tem

B

lux non minima in toto opere suffunditur. porum ratione ac ætatis jure,primas habere partes Deinde rara admodum ac pererudita in libros indulgeatur. Hunc merito suum Occidentalis Eccle. Apologeticos dissertatione D. NicoL. LE NOURRY arsia sibi vindicet primum assertorem. Hujusce pro- dua quæque Septimianæ doctrinæ momenta quam inde magni nominis umbra ac patrocinio defensa, uberius et plenius exponet. exoriatur et crescat nova hæc omnium, quibus ado- Interim subnectitur brevis et luculenta Laur. levit Catholica Traditio, testimoniorum series in- Moshemii de ætate Apologetici, initioque persecutegra, ex omnibus magnis, minimisve concinnanda tionis Severianæ disquisitio. scriptis, quæ ab Apostolorum ætate ad ultimos Interea decurrit integerrimus Tertulliani textus Patres in orbe Christiano, fidei tuendæ causa, pro- præcedentium editionum Rhenanæ, Pamelianæ, diere et supersunt: cuncta jam edita, iterum edi- Franckanæ, Rigaltianæ, Parisiensium, Venetæ, Haltura ; deficientibus de die in diem aut raro occur- lensis, Wirceburgensis variis lectionibus illustratus, rentibus veterum libris sufficienda ; diu a multis multorum præterea nempe JUNII, LatinII, WOUWEenixe desiderata ; jamdudum nuntiata, sero, quo RII, Salmasii, Ciacconii, Scaligeri, SEMLERI, RITTEprovidius, inchoata : ardua quippe res et tantæ RII, LEOPOLDI correctionibus castigatus, nec non et molis: indefesso tandem molimine, perpetuaque adornatus amplissimis RHENANI,Pamelii, PANCIROLII, opera, adsit modo bonus dexterque Deus, firem ad C LACERDE ALBASPINÆI, HAVERCAMPI, MURATORII, usque ultimum perducenda.

D. CORBINIANI THOMÆ et variorum commentariis. Nobis vero talia auspicantibus felix faustumquc His tot et talium virorum cura peractis ad cumusit, illud primis infixum vestigis relegere,illud a lum, ut ita dicam, accedet copiosissimus TertulTertulliano misere lapso ediscere. nullum pempe hagæ latinitatis index, præcipua Ch. GODOFRED. fidei serendæ aut servandæ unquam fuisse pecos- Schutzii opera digestus. sarium feracissimi ingenii subsidium, nec ut tir- Unde jam nemo non videt quam exigua novis edimum stet et inconcussum Ecclesia fundamentum, toribus provincia remaneat, et quam sit nihil prosuffulciendam esse ab hominum imbecilli manu et pemodum do suo penu addendum, nisi forle iis caduca hanc columnam ac firmamentum veritu- dicenda sint tum quæ supra suscipienda decrevitis (1). Fundamentum enim aliud nemo potest ponere, mus, de Tertulliani usu et auctoritate, nec etiam præler id quod positum est, quod est Christus Je- in iis sibimet omnino relictis, eximia nempe et SUS (-). Firmum fundamentum Dei stat, habens signa- breviori occurrente de eodem argumento disserculum hoc : Cognovit Dominus qui sunt ejus,et disce- tatiuncula D, Corbiniani Thomæ ; tum quænam fuedat ab iniquitate omnis qui nominat nomen Domini (3). rint ad usque tempora nostra præcipui in litterarum

Ea est interea hujusce qui primus occurrit testis p orbe in Tertullianum impensi labores, quos iterum varia ac dubia indoles, ut nonnulla de rocto illius a doctiss. Ceillerio, Lumper, Schram et Schønno

a

(3) II Tim. II, 19.

(1) I Tim. 111, 15.
(2) I Cor, 111, 11.

PATROL. I.

1:21:20

1