Obrazy na stronie
PDF
ePub

Si Deus nostras videt æquus aras,
Regiam stirpem, pietate fultam,
Sospitet semper, bona det renascens
Sæcula Phoenix.

Det probos mores docili iuventæ,
Det senectuti placidæ quietem,
Regis exemplo et pietate mentes
Impleat omnes,

Augeat prolem numero carentem
Per vias urbis bona Pax beatæ,
Læta ceu campis riguis per imbrem
Gramina surgunt.

Sic Fides verax et Honos Pudorque
Omnibus lætos aperire vultus
Audeat, ditetque beata pleno
Copia cornu.

Rex, velut pupillam oculi tenellam, `
Te Deus seruet, fremitus minaces
Hostium frangat, faciatque ab omni
Parte beatum.

Serus in cœlum redeas, diuque
Saxonum rebus moderator adsis,
Hic ames dici Pater atque Princeps
Alterum in æuum.

II. EPODOS.

E PSALMO CXXIX.

Iure dicat grex bonorum: mille me molestiis Liberauit numen æquum, mille me beans bonis.Qui Sionis non amico spectat arces lumine, Vota semper vana volvat, spes inanes nutriat!

E PSALM. CXLVIII.

Laudate Dominum cœlitum

Chori beati, qui procul

Contagio mortalium

Templa ætheris tuemini,

Laudate Dominum, quos sibi

Adesse iussit angelos,

Laudate Dominum exercitus

Parere promti iussibus.

Reges et orbis præsides
Et nationes liberæ,

Et qui sedetis iudices.

Laudate Dominum cantibus.

Et vos, iuventa florea,
Læti puelli et virgines,
Senesque vitæ in ultimo
Jamiam exituri limine,

Laudate Dominum! numini

Sit eius uni gloria,

Regumque regem et principem
Extollant nostra iubila.

NOTÆ ET CURÆ SEQUENTES IN ARATI DIOSEMEA,

a TH. FORSTer, f.l.s.

No. IV. [Continued from No. XXXIV. p. 26.]
Καὶ διὰ νύκτα μέλαιναν ὅτ' ἀστέρες ἀΐσσωσι

194. De prognosticis ventorum ex stellis discurrentibus agit.-Item quum crebro stellæ præcipites ruunt atram per noctem, a tergo vero tractus subalbescant; accipito per illas ventum eadem via venientem. Sin autem aliæ contrario ruunt ex aliis partibus in alias, tunc omnivarios ventos expecta: qui maxime confusi (tractus) sunt, confusa item observando hominibus spirant. Prognosticum hoc ex Theophrasto sumtum est, 80ev av ἀστέρες διάττωσι πολλοὶ ἄνεμον ἐντεῦθεν ἐὰν δὲ πανταχόθεν, ὁμοίως πολλὰ πνεύματα anualvovoi. [Theoph. Sign. vent.] Ptolemæus Tetrabib. ex paraph. Procl. ut Buhle memorat: Of de Spóμor Tv ἀστέρων, καὶ δὲ ἀκοντισμοί, εἰ μὲν ἀπὸ ἑνὸς ἐγένοντο μέρους ἐξ ἐκείνου τοῦ μέρους κίνησιν ἀνέμου δηλοῦσιν· εἰ δὲ ἐξ ἀνιαντίων μερῶν παντοίους χειμῶνας ἔσεσθαι, προδηλοῦσιν καὶ

μέχρι βροντῶν, καὶ ἀστραπῶν, καὶ τῶν

To obrov. [Ptol. Tetrabibil. ex paraph. Procl. ii. 14. Et Geopon. e Dionysio. Αστέρες διαπίπτοντες όπου τρέπονται ἐκεῖ

xpñ тd пνεûμа πрoadéxerbal. [Geop. e Dionys. i. 11. citat Buble, edit. Arat. 1793.]

Quod Virgilius elegantissimis versibus ornavit in Geor. libro primo, "Sæpe etiam stellas vento impendente videbis

Præcipites cœlo labi noctisque per umbram

Flammarum longos a tergo albescere tractus."

[Virg. Geor. i. 367.] Lucanus in Pharsalia quum agit de commoto in mari vento non modo sidera cadere, sed etiam fixas polo stellas moveri incipiente flamine dicit, veterum more astronomica cum meteorologicis confundens. « Hæc fatus solvensque ratem dat carbasa ventis,

Ad quorum motus non solum lapsa

per altum

Aera dispersos traxere cadentia sulcos Sidera; sed summis etiam quæ fixa

tenentur

Ταρφέα, τοὶ δ ̓ ἔπιθεν ῥυμοὶ ὑπολευκαίνωνται,

Astra polis sunt visa quati: niger

inficit horror

Terga maris: longo per multa volumina tractu

Estuat unda minax; flatusque incerta futuri.

Turbida testantur conceptos æquora ventos."

[Lucan. Phars. v. 560.]

Apud Plinium ita scriptum est: "Si volitare plures stellæ videbuntur, quo ferantur albescentes ventos ex his partibus nunciabunt." [Plin. Hist. Nat. xviii. 35.]

Et in secundo libro:

"Fleri videntur et discursus stellarum numquam temere ut non ex ea parte truces venti oriantur. Existunt stellæ in mari terraque." [Plin. Hist. Nat. ii. 37.]

Politianus teste Cerda scribit. "Annotat et cœli faciem; num stella

sereno

Æthere lapsa cadat, rapidi prænuncia Cauri."

[Politian. in Rust. cit. Cerda, Virg. p. 161.]

Seneca, in Hippolyto,

"Ocyor cursum rapiente flamma Stella cum ventis agitata longos Porrigit ignes." [Senec. Hippol.]

Quæ supra scripta sunt, ad prognostica e stellis cadentibus respiciunt; si plura loca de his meteoris conferre velis, vide quæ sequuntur. Omni ævo ab hominibus notata invenies.

Homerus in Iliade quarto Minervæ e cœlo descensum sideris lapsui assimulat.

'As einov wτpuve πápos μeμaviav’Athyny, Βῆ δὲ κατ ̓ Οὐλύμποιο καρήνων ἀΐξασα, Οἷον δ' ἀστέρα ἧκε Κρόνου παῖς ἀγκυλομήτεω,

Η ναύτῃσι τέρας, με στρατῷ εὐρέϊ λαῶν, Λαμπρόν· τοῦ δέ τε πολλοὶ ἀπὸ σπινθῆρες ἵενται

Τῷ εἰκυῖ ̓ ἤιξεν ἐπὶ χθόνα Πάλλας Αθήνη,
Κάδδ ̓ ἔθορ ̓ ἐς μέσσον. Θάμβος δ' ἔχει
εἰσορόωντας
Τρωάς θ ̓ ἱπποδάμους, καὶ ἐϋκνήμιδας Αχαί.

ous.

[Homer. Il. A. 80.]

195

[blocks in formation]

[Lucret. Rer. Nat. ii. 208.] Faces cœli majora meteora fortasse intelligendæ sunt; quæ rarius occurrunt. Nonnulli hanc interpretationem amplexi ad minora, quæ stellæ discurrentes dicuntur, hunc subjunctum versum referunt.

"Non cadere in terram stellas et sidera cernis?"

[Lucret. Rer. Nat. ii. 209.] Quem explicant e Virgilii Æneidos libro secundo:

"Et jam nox humida cœlo Præcipitat, suadentque cadentia sidera somnos."

[Virg. Æneid. ii. 9.]

Sed ambo plane ad constellationum seu siderum vesperi oriuntium matutinos occasus respiciunt.

In libro Rer. Nat. quinto, faces cœli cum flammis volantibus confert : "Luna dies et nox, et noctis signa

severa

Noctivagæque faces cœli, flammæque volantes

Nubila, ros, imbres, nix, venti, fulmina, grando,

Et rapidi fremitus, et murmura magna minarum."

[Lucret. Rer. Nat, v. 1193.] De hisce meteoris diversissime veteres opinati sunt. Artemidorus ait: καταπίπτοντες ἐπὶ τὴν γῆν οἱ ἀστέρες. [Artemid. ii. 38 citat Cerda Virg. p. 262.] Vetat Aristoteles qui meteorum hujus generis caussas declarat esse exhalationes e terra surgentes et alto

Δειδέχθαι κείνοις αὐτὴν ὁδὸν ἐρχομένοιο
Πνεύματος· εἰ δέ κεν ἄλλοι ἐναντίον ἀΐσσωσιν,
*Αλλοις ἐξ ἄλλων μερέων, τότε δὴ πεφύλαξα
Παντοίων ἀνέμων, οἵτ ̓ ἄκριτοί εἰσι μάλιστα,
"Ακριτα δὲ πνείουσιν, ἐπ ̓ ἀνδράσι τεκμήρασθαι.
Αὐτὰρ ὅτ ̓ ἐξ εὔροιο καὶ ἐκ νότου ἀστράπτῃσιν,

æthere ignitas, dvтwv de ToÚTwv altiov
is μèv vλn ǹ àvalvularis: [Arist. Meteor.
i. 4.] ea infra Lunam (nostra atmo-
sphera) existere asserat. Пávra dè dтw
deλhuns ToÛTα Yluntai, &c. [Ibid.] Pli-
nius confusè ex stellis ipsis nimio
alimento repletis effectum ducit. "Illa
nimio alimento tracti humeris igneam
vim abundantia reddunt, cum decidere
redduntur, ut apud nos quoque id,
luminibus accensis liquore olei nota.
mus accidere." [Plin. Hist. Nat. i. 8.]
Sed ex iis qui de coelo scripserunt
Aristoteles fastidiosissima ambage
hæc meteora circumgressus est, cf.
Excurs. ad h. 1.

Ovidius inter metamorphosea, cum
Phatonta e solis curru labentem ca-
denti stellæ comparat; tum stellas re
vera non cadere dicit; sed loca sua in
cœlo rapido cursu transmutare,
"At Phaethon rutilos flamma popu-
lante capillos

Volvitur in præceps, longoque per

aëra tractu

[blocks in formation]

200

cum ex

pelago hinc certe timuerit, velim ne
ipsum partim tenet pelagus, partim e
Jove pluvia-Sensus est:
diversis cœli partibus fulgurat, tum
densissimus imber cadere solet. Hoc
ipse numquam observavi, neque, si
verum sit, caussa videatur nisi hæc;
quod scilicet in tempestatibus cuni
fulgurat pluribus e partibus, cœlum
plurimis nubibus fulgurantibus neces-
se circumsessum sit; quæ denuo in
unum magnum nimbum congestæ
largos imbres effundunt; ut expressit
Lucretius, qui Electricitatis inscius
hanc nubium congestionem ventis
adscribit,

"Consimili ratione ex omnibus amni-
bus humor

Tollitur in nubes, quo cum bene semi

[blocks in formation]
[blocks in formation]

effluere imbreis."

[Ovid. Metamorph. ii. 322.] [Lucret. de Rer. Nat. vi. 511.] Diversis doctorum opinionibus ob- Sed, quæcunque caussa sit, non servationem addam; ex his meteoris, sine auctoritate scribit. Theophrastus quæ frequentius occurrunt, tres spe- loquitur, 'Aσrpawal dè éáv ye navtaxÓBEV cies notavi. Una, et ea est frequen- γένωνται ὕδατος ἂν ἢ ἀνέμοιο σημεῖον. tissima, stellæ simillima est, rapido et [Theoph. Sign. Pluv.] Paullo infra rectilineo motu cadere videtur, nec fastidiose scribit, Καὶ ζέφυρος ἀστραullum post se tractum facit; secunda τῶν πρὸς βορείου, ἢ χειμῶνα ἡ ὕδωρ σημαίνει. majore luce nitet, sæpe curvilineo [loid.] Virgilius poëticis ingeniis cursu eat, et videtur frequentius in sensum exornavit, æstate. Tertia species albescentem tractum in cœlo post se facit, hæc post pluviam sæpe occurrit, et venti certissimum signum est, est Excursum de his.

201-205. At quum ex curo et ex austro fulgurat; tum etiam e zephyro et interdum a borea, omnis nauta in

"At Boreæ de parte trucis, quum ful-
gurat et quum
Eurique Zephyrique tonat domus,
omnia plenis

Rura natant fossis, atque omnis na-
vita ponto
Humida vela legit."

[Virg. Geor. i. 373.]

*Αλλοτε δ ̓ ἐκ ζεφύροιο, καὶ ἄλλοτε πὰρ βορέαο,
Δὴ τότε τὶς πελάγει ἔνι δείδιο ναυτίλος ἀνὴρ,
Μή μιν τῇ μὲν ἔχῃ πέλαγος, τῇ δ ̓ ἐκ Διὸς ὕδωρ
Υδατι γὰρ τοσσαί δε περὶ στεροπαί φορέονται.
Πολλάκι δ' ἐρχομένων ὑετῶν, νέφεα προπάροιθεν

205

spargentur multæ ab oriente, aquam in triduum præsagient." [Plin. Hist. Nat. xviii. 35.]

Lucretius nubeculas hujus generis notat quasi humorem e mari colligen

"Concipiunt etiam multum, quoque sæpe marinum

Humorem veluti pendentia vellera lanæ

Cum supera magnum venti mare nubila portant."

[Lucret. Rer, Nat. vi. 504.]

Quem anili, ut solet, narratione sequitur Plinius. "Cum æstate vehementius tonuit quam fulsit, ventos ex ea parte denunciat, contra si minus tonuit, imbrem. Cum sereno cœlo fulget, pluviæ erunt et tonitrua et hye- tes. mabit. Atrocissimæ autem quum ex omnibus quatuor partibus cœli fulgurabit. Cum ab Aquilone tantum, in posterum diem aquam portendit. Cum a Septemtrione ventum eum. Cum ab Austro vel Coro vel Favonio nocte serena fulguravit ventum et imbrem ex iisdem regionibus demon- Prof. Heyne in nota ad Virgilii strabit." [Plin. Hist. Nat. xviii. $5.] locum supra citatum scribit, "NuDe Arati prognostico observandum beculas lanis similes nostris homiest, quod in describenda fulguratione nibus oviculas dictas, serenitatis nune quatuor cœli partibus, solis cursum tias accipiebam, ut alii; male vero, sequutus est; incipit scilicet ex orien- nam ex poetæ sententia esse debet te, tunc per Austrum ad Zephyrum, prognosticum instantis tempestatis et ultimo in Boream fulgura inducit. pluviosa; quod nunc abesse ait." Sed minime intelligendum est singu- Male vero ille, ut opinor, nubeculas las fulgurationes hoc ordine accidere, a Germanis oviculas dictas confundit sed simpliciter ex his quatuor partibus cum Virgilii velleribus lanæ. Ovicuvicissim fulgura et tonitrua venire. las censeo esse cirrocumulos sæpe -206-207. Prognosticum pluviæ serenitatis nuncias. Sed quæ ab ex nubium figuris Sæpe iteni venientibus pluviis nubes prius ut plurimum velleribus similes adparent. Пókos vox a тd Teike derivata proprie lanam comatam significat; vulgo redditur vellus; male tamen congruere censeas vellus e "vellere." Nubes cum lanæ velleribus, seu πόκοις ἐρίων similes apparent, pluviam indicare docet etiam Theophrastus, Καὶ ὅταν νεφέλαι πόκοις ἐρίων ὅμοιαί εἰσιν, ὕδωρ σηMalvet. [Theoph. Sign. Pluv.] Et Ptolemæus, Ἔτι δὲ καὶ τὰ νέφη ὡς ἐρίων πόκοι φαινόμενα χειμῶνας ἐνιότε δηλοῦσιν. [Ptol. Tetrabil. paraph. Procl. ii. 14.] Virgilius, ubi serenitatis indicia ducit ex absentia eorum quæ pluviam præsagiunt, observat,

"Tenuia nec lanæ per cœlum vellera ferri."

[Virg. Geor. i. 397.]

Arato, Tókos éolKora, Virgilio vero lanæ velleribus persimiles vocatæ sunt, certe vel cirri vel cirrostrati accipiendæ sunt. De cirrocumulis vulgo oviculis in Germania dictis noster Bloomfield habet locum.

"Far yet above these wafted clouds are seen,

[ocr errors]

In a remoter sky still more serene,
Others detached in ranges through

the air,

Spotless as snow and countless as they're fair;

Scattered immensely wide from east

to west,

The beauteous semblance of a flock at rest."

[Bloomfield Farm. Boy, Winter.]

Hæ longe differunt cirrostratis; quæ semper pluvias significant, sunt

Plinius, "Si nubes ut vellera lanæ que nubes striatæ, vel undulatæ

« PoprzedniaDalej »