Huic parco, paucis contento; quinque diebus
Nil erat in loculis. noctes vigilabat ad ipfum
Mane; diem totum ftertebat. nil fuit unquam
Sic impar fibi. nunc aliquis dicat mihi, Quid tu?
Nullane habes vitia? Imo alia, haud fortaffe minora. 20
Maenius abfentem Novium cum carperet: Heus tu, (Quidam ait) ignoras te? an ut ignotum dare nobis Verba putas? Egomet mi ignofco, Maenius inquit. Stultus et improbus hic amor eft, dignufque notari. Cum tua praevideas oculis mala lippus inunctis; 25 Cur in amicorum vitiis tam cernis acutum,
Quam aut aquila, aut ferpens Epidaurius? at tibi contra
Evenit, inquirant vitia ut tua rurfus et illi.
Iracundior eft paulo, minus aptus acutis
Naribus horum hominum: rideri poffit, eo quod 30
Rufticius tonfo toga defluit, et male laxus
In pede calceus haeret. at eft bonus, ut melior vir
Non alius quifquam; at tibi amicus; at ingenium ingens
Inculto latet hoc fub corpore. denique teipfùm
Concute, num qua tibi vitiorum infeverit olim
Natura, aut etiam confuetudo mala: namque
Neglectis urenda filix innafcitur agris.
Illuc praevertamur, amatorem quod amicae Turpia decipiunt caecum vitia, aut etiam ipfa haec Delectant; veluti Balbinum polypus Agnae. Vellem in amicitia fic erraremus, et isti
Errori nomen virtus pofuiffet honeftum.
At, pater ut gnati, fic nos debemus amici,
Si quod fit vitium, non faftidire. ftrabonem
Appellat paetum pater; et pullum, male parvus
Si cui filius eft; ut abortivus fuit olim
Sifyphus hunc varum, diftortis cruribus; illum
Balbutit fcaurum, pravis fultum male talis.
Parcius hic vivit ? frugi dicatur: ineptus
Et jactantior hic paulo eft? concinnus amicis
Poftulat ut videatur: at eft truculentior atque
Plus aequo liber fimplex fortifque habeatur:
Caldior eft? acres inter numeretur. opinor,
Haec res et jungit, junctos et fervat amicos.
At nos virtutes ipfas invertimus, atque
Sincerum cupimus vas incruftare. probus quis
Nobifcum vivit? multum demiffus homo: illi
Tardo, cognomen pingui damus: hic fugit omnes
Infidias, nullique malo latus obdit apertum ?
(Cum genus hoc inter vitae verfetur, ubi acris 60
Invidia, atque vigent ubi crimina) pro bene fano
Ac non incauto, fictum aftutumque vocamus.
Simplicior quis et eft; (qualem me faepe libenter
Obtulerim tibi, Maecenas) ut forte legentem
Aut tacitum impellat, quovis fermone moleftus? 65
Communi fenfu plane caret, inquimus. eheu
Quam temere in nofmet legem fancimus iniquam!
Nam vitiis nemo fine nafcitur: optimus ille eft,
Qui minimis urgetur. amicus dulcis, ut aequum eft,
Cum mea compenfet vitiis bona; pluribus hifce 70
(Si modo plura mihi bona funt) inclinet, amari
Si volet: hac lege, in trutina ponetur eadem.
Qui,ne tuberibus propriis offendat amicum,
Poftulat; ignofcat verrucis illius. aequum eft
Peccatis veniam pofcentem, reddere rurfus.
Denique, quatinus excidi penitus vitium irae,
Caetera item nequeunt ftultis haerentia; cur non
Ponderibus modulifque fuis ratio utitur? ac, res
Vt quaeque eft, ita fuppliciis delicta coercet?
Si quis eum fervum, patinam qui tollere juffus,
Semefos pifces tepidumque ligurrierit jus,
In cruce fuffigat; Labeone infanior inter
Sanos dicatur: quanto hoc furiofius atque
Majus peccatum eft? paulum deliquit amicus;
Quod nifi concedas, habeare infuavis, acerbus:
Odifti, et fugis, ut Drusonem debitor aeris;
Qui, nifi cum triftes mifero venere Calendae,
Mercedem, aut nummos unde unde extricat, amaras,
Porrecto jugulo, hiftorias, captivus ut, audit.
Comminxit lectum potus, menfave catillum
Evandri manibus tritum dejecit: ob hanc rem,
Aut pofitum ante mea quia pullum in parte catini
Suftulit efuriens, minus hoc jucundus amicus
Sit mihi? quid faciam, fi furtum fecerit; aut fi
Prodiderit commiffa fide, fponfumve negarit?
Queis paria effe fere placuit peccata, laborant,
Cum ventum ad verum eft: fenfus morefque repugnant,
Atque ipfa utilitas, jufti prope mater et aequi.
Cum prorepferunt primis animalia terris,
Mutum et turpe pecus, glandem atque cubilia propter
Vnguibus et pugnis, dein fuftibus, atque ita
Pugnabant armis, quae poft fabricaverat ufus;
Donec verba, quibus voces fenfufque notarent,
Nominaque invenere: dehinc abfiftere bello,
Oppida coeperunt munire, et ponere leges;
Ne quis fur effet, neu latro, neu quis adulter.
Nam fuit ante Helenam cunnus teterrima belli
Caufa; fed ignotis perierunt mortibus illi,
Quos, venerem incertam rapientes, more ferarum,
Viribus editior caedebat, ut in grege taurus.
Jura inventa metu injufti fateare neceffe eft,
Tempora fi faftofque velis evolvere mundi.
Nec natura poteft jufto fecernere iniquum,
Dividit ut bona diverfis, fugienda petendis :
Nec vincet ratio hoc, tantundem ut peccet, idemque,
Qui teneros caules alieni fregerit horti,
Et qui nocturnus Divum facra legerit. adfit
Regula, peccatis quae poenas irroget aequas;
Ne fcutica dignum horribili fectere flagello.
Nam ut ferula caedas meritum majora fubire
Verbera, non vereor; cum dicas effe pares res
Furta latrociniis, et magnis parva mineris
Falce recifurum fimili te, fi tibi regnum
Permittant homines. fi dives, qui fapiens eft,
Et futor bonus, et folus formofus, et eft rex; 125
Cur optas quod habes? Non nofti quid pater (inquit)
Chryfippus dicat: Sapiens crepidas fibi nunquam,
Nec foleas fecit: futor tamen eft fapiens. Quo?
Vt, quamvis tacet Hermogenes, cantor tamen atque
Optimus eft modulator: ut Alfenus vafer, omni 130
Abjecto inftrumento artis, claufaque taberna,
Sutor erat fapiens operis fic optimus omnis
Eft opifex, fic rex folus. Vellunt tibi barbam
Lafcivi pueri; quos tu nifi fufte coerces,
Vrgeris turba circum te ftante, miferque
Rumperis, et latras, magnorum maxime regum.
Ne longum faciam: dum tu quadrante lavatum
Rex ibis, neque te quifquam ftipator, ineptum
Praeter Crifpinum, fectabitur; et mihi dulces
Ignofcent, fi quid peccavero ftultus, amici,
Inque vicem illorum patiar delicta libenter;
Privatufque magis vivam te rege beatus.
|