LESŁAWA ŁUKASZEWICZA RYS DZIEJÓW PIŚMIENNICTWA POLSKIEGO. WYDANIE PRZEROBIONE I POWIĘKSZONE. Doprowadzone do r. 1857. KRAKÓW W DRUKARNI JÓZEFA CZECHA. 1858. TK WSTĘP. §. 1. Piśmiennictwo, zwykle literaturą zwane, jest obrazem stanu oświaty w narodzie i objawia się w płodach piśmiennych. §. 2. Znamiona główne narodu Polskiego jak cielesne tak i duchowe były i są po części takie same, jakie i całą rzeszę Sławiańską zdobią, a po części powstały ze stosunków spółecznych i obywatelskich. Do pierwszych da się policzyć gościnność i miłość do pieśni do drugich wojowniczość, tudzież pochop i lgnienie do cudzoziemczyzny téj warstwy spółeczeństwa, która wiedzę swą rozprzestrzeniła nauką i jakiėj takiej nabyła ogłady. §. 3. Polskie piśmiennictwo jako wypływ téj wiedzy i ogłady toż samo nosi na sobie znamię. Długie wieki było naśladowniczem, mianowicie Rzymian i Francuzów; dopiero w nowych czasach wszedł naród w siebie i zaczął kroczyć o własnych siłach, samodzielnie, i odtąd poczęło się rozwijać piśmiennictwo w ścisłém znaczeniu narodowe. §. 4. Język Polski, jako mowa Sławiańska posiada przymioty i innym Sławiańskim właściwe; do Czeskiego najwięcej zbliżony, jednak do śpiewności łączy męzkość, na której zbywa Czeskiemu. Wiele ucierpiał i jeszcze cierpi przez języki cudzoziemskie: dawniej dla uczoności w Łacinie kryjącej się, a w nowych czasach dla popisywania się znajomością Francuzkiego it.d. §. 5. Podział naszego piśmiennictwa w języku Polskim ze względu wewnętrznego ruchu na siedm okresów: I. okres Starosławiański. Od niepamiętnych czasów aż do ustalenia się stosunków z Rzymem przez zaprowadzenie biskupstw 1000 r. II. okres Piastowski. Od zaprowadzenia biskupstw aż do założenia akademii w Krakowie; czyli od 1000 do 1347-64 roku. III. okres Jagielloński. Od założenia akademii Krakowskiej aż do założenia pierwszej drukarni Polskiej; czyli od 1347-64 do 1521 r. IV. okres złotego wieku. Od założenia pierwszej drukarni Polskiej aż do kłótni akademii Krakowskiej z Jezuitami o założenie przez nich swojej uczelni w Krakowie; czyli od 1521 do 1621 r. V. okres jezuicki. Od kłótni akademii Krakowskiej z Jezuitami aż do Konarskiego i upadku Jezuitów; czyli od 1621 do 1750 (1773) r. VI. okres Konarskiego. Od wzniesienia się lepszego smaku aż do wystąpienia Mickiewicza; czyli od 1750 (1773) do 1822 r. VII. okres Mickiewicza dotąd trwający; czyli od 1822 do naszych czasów. OKRES I STAROSŁAWIAŃSKI. Od niepamiętnych czasów aż do ustalenia się stosunków z Rzymem przez zaprowadzenie biskupstw 1000 roku. §. 6. Znamię ogólne tego okresu. Sławianie, należący do rodziny indoeuropejską zwanej, jako odwieczni tubylcy, posiadali własną cywilizacyę, własną oświatę. Lecz jakie jej było oblicze? dopiéro domyślamy się i na drodze badań dochodzimy. Dotąd tyle pewnego wiemy, że mieli własne pojęcie o bóstwie, czczoném pod rozlicznemi postaciami, i wierzyli w nieśmiertelność duszy; że obok sądów przysięgłych i sejmów mieli władzę pospolitą z wyborów, a w domu rodzina ulegala głowie rodu; że rolnictwem jako na równiach siedzący głównie się zajmowali, lecz nadmorscy i kupiectwem się bawili, a nawet i górnictwo znano. Co zaś było u wszystkich Sławian, musiało być i u Polaków. § 7. Język. Od bardzo dawnych czasów są znane te wszystkie mowy Sławiańskie, które jeszcze dziś istnieją. Koniecznością więc jest przyjąć, że się te różnice językowe już w zapadłej staro |