stwego, lecz trudami wojennemi i zgryzotą zwątlony, w czasie samych przygotowań do wesela królewskiego, w Zamościu żyć przestał. Nie wiem czy kiedy Polska, mówi współczesny Łubieński, podobnego męża widziała. Wszechmocny tyle darów zlał na Zamojskiego jednego, iż gdyby je był na wielu rozdzielił, każdy z nich jesz czę znakomitym byłby mężem; madry i rostropny wra dach, odważny i biegły wojownik, wódz ciągle szczęśliwy, i co dziwniej, że choć z tylu różnemi rzeczypos. walczył nieprzyjaciołami, we wszystkich wojnach zwycięzca; acz swobód ojczystych żarliwy obrońca, przecież powagi majestatu czuły postrzegacz. Piasecki, również współczesny, bardziej się jeszcze z pochwałami jego rozwodzi). I #8 L563W ob licensa i pa

A

Tak mówią o wielkim mężu razem z nim żyjący, poważni dziejopisowie; my więcej dwoma wiekami póżniejsi, patrzący na ludzi i rzeczy bez nienawiści i uprzedzenia, pamiętni na surową mówienia prawdy powinność, hold winny oddając mędrcowi w radach, miłośni kowi nauk, dzielnemu w bojach zwycięzcy, odważymy się powiedzieć, że i ten wielki człowiek nie jest od zarzutów wolnym. Póki król Stefan, znawca prawdziwych zasług, wynosił go i poważał, był on podporą tronu, burzy cielów postrachem; lecz gdy zimny i Liezręczny Zygmunt pochlebstwa dworaków nad surowe rady jego przekładać zaczął, więcej roże niż się z dobrem powszechnem zgadzało, obrażonej wyniosłości uczuł urazę. Jak dawniej Tarnowski, później tylu innych, okazał i on Polsce potęgę możnowładztwa wyższą nad majestat i prawa; od wstępu na zawód publiczny pierwsze swoje znaczenie winien będąc popularności u szlachty, dozwa lał wzrastać swobodom i śmiałości jej, nie przewidując zapewne, że w wszystko obalającą przemieni się swawolę. Nadto zarzuca mu potomność, że jeżeli miał dosyć znaczenia i potęgi trzech królów na tronie utrzymać, jeżeli w trzech bezkrólewiach doznał fatalnych wolnej elekeyi skutków, miał zatem doświadczenie, siłę i wpływ

*

it

1) Piasecki, pag. 2264) whom end f

dostateczny, by albo dziedzictwo berła utrzymać, albo przynajmniej (zwłaszcza, że przy koronacyi Zygmunta wnoszonem to było) sposób obierania królów, wolny od zaburzeń i przekupstwa określić. Te są czynione Zamojskiemu zarzuty. Do chwały jego nic przydać nie možna; zarzuty usprawiedliwiają poczęści duch wieku, w którym żył, a nadewszystko niezrozumiały charakter Zygmunta, który ni ludzi cenić, ni rządzić nie umiał. Jakkolwiekbądź, zdanie nasze o Zamojskim sprawiedliwie temi słowy Piaseckiego zakończyć możem: Wie Polska jakiego wodza miała w Zamojskim, lecz kiedy podobnego mieć będzie, nie powie.

NOTY.

Wesele króla Zygmunta III Anną arcyksiężniczką austryacką.

R. 1599.

Dnia 26 maja ruszyła arcyksiężniczka z Balic do Krakowa; król jmość wśród wesołych okrzyków w licznym i świetnym orszaku dworzan i rycerstwa naprzeciw niej wyjechał. Okazałość dzielnych koni, bogatych ubiorów, wszystkich oczy zwracały na siebie; dziwili się zagraniczni, jak mogło w tak krótkim czasie około 7000 przepysznego rycerstwa około króla zebrać się. Piechota miasta Krakowa ubrana z włoska, koloru niebieskiego, w jednej z bram czekała. Z królową nie przybyło z Niemiec jak około osób 50. Przedniejsi między niemi byli: biskup wrocławski i hrabia Lichtenberg; matka królo wej mając córkę po prawej ręce, w wspaniałej kolebce zajechała przed jeden z trzech rozbitych namiotów, i tam wysiadła; król z panami radnymi w osobnym znajdował się namiocie. Tu król i królowa, każde o jednej chwili wyszedłszy z namiotu swego, spotkali się na pół drogi i przywitali. Tarnowski podkanclerzy koron. witał królową Bogu Wszechmogącemu dziękując, że i jej i arcyksiężnie szczęśliwie przybyć dozwolił; przydał śluby, aby i to małżeństwo, i zaczęte między dwoma narodami rokowania, na chwałę i pożytki dwóch królestw i całego chrześciaństwa obrócić raczył. Odpowiedział na ten głos biskup włocławski pro tempore apposite. Imieniem królowej wdowy Anny, witał sacrende przybyłą królową Goślicki biskup przemyślski. Poczem wśród uszykowa

nego z obu stron wojska, ruszył król do Krakowa; królowa w darowanej sobie od króla bogatej kolebce, ośmią końmi ciągniętej, siedziała z swą matką. Za nią królowa Anna z królewną szwedzką siostrzenicą swoją, za niemi panie i panny dworskie. Nad wieczorem wjechała królowa przez bramę floryańską wspaniale ustrojoną. Widzieć się dawał przy Kleparzu łęk tryumfalny pięknie przybrany; dalej przy kościele Panny Maryi, przez Myszkowskiego kasztelana wojnickiego wystawiony drugi łęk, przy Grodzkiej ulicy. Na wszystkich tych bramach byli muzykanci i śpiewacy. Najpiękniejszy łęk tryumfalny wystawiony był przy zamku samym, z dwoma wyniosłemi piramidami; dziesięć tam było parien pięknie śpiewających, te Padniewska kasztelanowa oświecimska przywiodła. Tu rzucano pieniądze umyślnie ku temu wybite, wyrażające dwie palmy przedzielone rzeką, które atoli gałązkami stykały się z sobą; na drugiej stronie napis: Amor distantia jungit. Piechotani jazdan rozciągały się od bram do zamku, na całej zaś górze zamkowej sprawiona była piechota z działami. Gdy królowa weszła do kościoła, uderzono z dział wszystkich z takim trzaskiem, że aż miasto całe zadrżało or escMK-S

Dnia 29 t. m. posłowie cesarscy odprawiali poselstwo swoje, i dwór, arcyksiężniczki przedstawiany był królowi Dnia ostatniego maja Heronim Rozrażewski biskup kujaw. koronował królową, kardynał zaś Radziwił, dla słabości prymasa wyznaczony do tego od pa pieza, dawał ślub królestwu, i gniewał się o to arcybiskup lwowski; lecz prawo, a raczej zwyczaj niesie, iż gdy korony chowają się w Małej Polsce, koronacya odbywać się powinna przez senatora duchownego z Wielkiej Polski. Podskarbi koronny nie przybył, przysłał jednak klucz od skarbu, dla wyjęcia koron. Wielu także z senatorów nie przybyło, a to z przyczyny, że się znajdowali na exekwiach po Bonarze kasztelanie krakowskim. Przecież miejsca ich inni zastępowali. Nieśli przed królem berlo, Jerzy Mniszech wda saudomir., jablko Potulicki kaszt. kaliski, Maciej Mikołaj Wolski miecznik koron. Frzed zaślubioną królową jablko Andrzej Leszczyński wda brzeski, berlo Stan. Miński wda łęczycki. Po od

T