nes docentem impediet. Non igitur fatiffacere nolui bibliopola, hortanti, ut librum in compendium miffum, illorum ufibus accommodarem. Eo confilio lectionis varietatem refecui; criticam fuper ea difceptationem, nifi ficubi neceffaria videretur, non admifi; ex controverfis duumvirorum meorum fententiis elegi eam, quæ verum propius accedere vifa effet; exemplorum illuftrantium numerum, ubi major effet, coërcui; digeffi, auxi, ficubi res pofcebat; confules, philofophos aliofque claros viros ætatibus additis factaque rerum geftarum et æqualium pauciffimis mentione diftinxi; denique excurfuum inftar in fine libri Scipionum, Muciorum et Crafforum ftemmata, Pighii Annales et Ernesti Clavem fecutus, appofui. Indicem, quamvis abeffe poffit a libro, fcholis deftinato præter mittere nolebam; fed fumma typographi alacritas non fuffecit bibliopole (dum hæc fcribo, Lipfiam prægreffi) rationibus, quæ moram omnem prohibebant. Dabam Wolfenbuttelæ, a. d. V. idus Maias a. MDCCLXXXIV. CONRADUS HEUSINGER. M. TULLII CICERONIS DE OFFICIIS AD MARCUM FILIUM LIBER PRIMUS. 11. 1. QUAMQUAM te, Marce fili, annum jam audientem Cratippuni, idque Athenis, abun DE OFFICIIS.] Ipfe Cicero de officiis præfcripfit, idque E. pift. xi. libri xvi. ad Atticum teftatum reliquit. "Quod de infcriptione quæris," inquit, non dubito, quin xaxov officium fit, nifi quid tu aliud: fed inferiptio plenior de officiis: wgor@wva autem Ciceroni filio: vifum eft non avaxelov." Unde et Ambrofius, Ciceronem imitatus, de officiis opus fuum infcripfit, quod vulgus officiorum vocat, lib. i. c. 7. et 47. extr. Officium autem nominatur neque xar avri@gari, quafi minime officiat, i. e. noceat; neque ab efficiendo, ut veteres putabant; neque ex opificio contrahitur: fed ab obficere eft, quod fignificat apte, accom modate, decenter facere ; ut occafio, quæ opportune accidit, ut obedio, oblecto, obfequor, obtempero, aliaque, quæ fimplicium verborum actionem commodam, et ad aliquid attemperatam, exprimunt. Hinc fit, ut officium fæpe pro beneficio dicatur. AD MARCUM F.] Qui tum annum agebat xxi. natus L. Julio Cæfare, C. Marcello Figulo coff. ab U. C. anno 689. I. 1. Annum jam.] Scribere cœpit Cicero C. Julio Cæfare quintum, M. Antonio coff. U. C. 709. ineunte æftate, Cæfare jam interfecto perfecit vero extremis ejufdem anni menfibus. Filium Athenas miferat circa kalendas Apriles fuperioris anni. B dare oportet præceptis inftitutifque philofophiæ, propter fummam et doctoris auctoritatem, et urbis ; quorum alter te fcientia augere poteft, altera exemplis : tamen, ut ipfe ad meam utilitatem femper cum Græcis Latina con fophiæ.] Præcepta funt, quæ vera, recta et honefta monftrant: inflitura animum morefque ad præcepta conformant. Hæc quidem non auribus magis a magiftro, quam oculis ingerebantur ab iis, qui tum Athenis recte vivendi exemplum præibant. Filium igitur non doctiorem modo effe vult; fed multo etiam meliorem, qui fciat non magis, quam probet ac fequatur optima. Cratippum.] Philofophum Præceptis inftitutifque philoPeripateticum, fuæ ætatis principem, Mitylenis oriundum, ubi Pompeium ex acie Pharfalica fugientem confolatus eft. Ciceroni in Ciliciam eunti primum vifus eft Ephefi, quo ejus falutandi caufa venerat. Poftea ab eodem Cicerone adjutus civitatem Romanam a Cæfare impetravit. Athenas veniens, adnitente Cicerone, ab Areopagitis rogatus eft, ut, quoniam civitati ornamento futurus effet, inftituendæ juventutis caufa ibi maneret: quod et fecit. Scripfit de divinatione, fomniorumque interpretatione. Ceterum nomen hujus philofophi analogiam non fequitur, qua fcribendum effet Crathippus cum adfpiratione vel quod Æolicum eft; (Mitylene enim Lefbi urbs, Lefbus vero ab Æolibus habitata fuit,) vel quod in compofitis ex ros fpiritus afperi ratio non femper habita eft. Nam et Alcippus, Ariftippus, Leucippus, Lycippus tenuem litteram retinent. Abundare.] Non folum abunde audire præcepta philofophiæ, fed etiam frequenter et quotidie quafi exemplum aliquod vivendi in aliis intueri. Abundare præceptis non eft, eruditum effe, fed copia præceptorum circumfluere. Au&oritatem.] Quia et præceptorem habes, et in ea urbe agis, cujus fumma eft auctori tas. Eft vero auctoritas vis ad agendum vel fine ratione impellens. Hanc urbi quoque tribuit, quæ viros ferebat unicuique adolefcenti imitandos. Augere.] Ad te doctrina et moribus ornandum plurimum conferre. Doctoris enim fcientia, urbis exempla plurimum ad tuum profectum conferre poffunt. Ad meam utilitatem.] Præ pofitio ad h. 1. eventum magis, quam fcopum fignificat. Nec leve pondus accedebat adhortationi Ciceronis, quum adjiceret, quod filium fuo exemplo facere juberet, id fe non fine fructu atque emolumento fuo feciffe. Cum Græcis Latina conjunxi.] Cum Græcis Latina, cum junxi, neque id in philofophia folum, fed etiam in dicendi exercitatione feci; id tibi cenfeo faciundum, ut par fis in utriufque orationis fa2 cultate. Quam quidem ad rem nos, ut vide Latinis Græca conjunxi. Non folum enim in philofophia Græce a magiftris tradita Latine interpretatus fum, ut, quæ Latine dici poffe nemo antea putarat, noftro fermone explicarem: fed et in dicendi exercitatione, quæ Latina lingua contenta effe poterat, Græcos magiftros adhibui, apud eos Græce declamavi, Græcos oratores imitatus, eorumque virtutes exprimere conatus fum. Vide Sueton. de Clar. Rhetor. c. 1. et 2. Ciceron. Brut. c. 90. lib. i. de Orat. c. 34. In dicendi exercitatione feci.] Verbum feci fic etiam abundare videtur, lib. v. Tufc. c. 32. "An Scythes Anacharfis potuit pro nihilo pecuniam ducere: noftrates philofophi facere non poterunt?" Infra lib. ii. c. i. 7. "Primum enim, ut ftante republ. facere folebamus, in agendo plus, quam in fcribendo, operæ poneremus: deinde ipfis fcriptis non ea, quæ nunc, fed actiones noftras mandaremus, ut fæpe fecimus." Cornel. Nep. Chabr. iii. 3. Neque vero folus ille aberat Athenis libenter: fed omnes fere principes fecerunt idem.” ld tibi cenfeo faciundum.] Et elegans eft, et magniloquentiæ invidia Ciceronem levat id, non idem. Idem refpiceret ad priora ut ipfe ad meam; id pertinet ad fequentia ut par fis. Sæpe veteres poft ut particulam ita vel fic fubintelligendam omittunt. Cicero de Legib. ii. 6. "Sed, ut vir do&tiffimus fecit Plato, atque idem graviffimus philofopho rum omnium, qui princeps de re publica confcripfit, idemque feparatim de legibus ejus, id mihi credo effe faciendum, ut prius quam ipfam legem recitem, de ejus legis laude dicam." Infra cap. xlii. 9. " Si fatiata quæftu, vel contenta potius, ut fæpe ex alto in portum, ex ipfo portu fe in agros poffeffionefque contulerit.' In utriufque orationis facultate.] Utriufque orationis facultas referenda eft ad forenfem et philofophicam, quod fequitur, quam quidem ad rem nos magnum attulimus adjumentum hominibus noftris: quod non de Græca et Latina lingua, fed de utraque et in foro dicendi, et de philofophia difputandi facultate capiendum effe apparet. 2. Ut videmur.] Non nobis, fed aliis. Ita modeftiæ Ciceronis confulitur. Ita de Nat. Deor. i. 4. "Quó in genere tantum profeciffe videmur, ut a Græcis ne verborum quidem copia vinceremur." Ad Atticum Ep. v. 18. "Stamus animis, et quia confiliis, ut videmur, bonis utimur, fperamus etiam manu.” mur, magnum attulimus adjumentum hominibus noftris, ut non modo Græcarum literarum rudes, fed etiam docti, aliquantum fe arbitrentur adeptos et ad dicendum, et ad judicandum. Quam ob rem difces tu quidem a principe hu- 3 jus ætatis philofophorum, et disces, quam diu voles; tam diu autem velle debebis, quoad te, quantum proficias, non pœnitebit. Sed tamen noftra legens, non multum a Peripateticis dif Magnum attulimus adjumentum.] Vide hoc ipfum plenius exponentem lib. ii. de Divi nat. c. 1. et 2. Doai.] Ita Acad. Quæft. i. 2. doctos appellat Cicero quos paullo ante Græcis do&rinis eruditos; indoos vero, quos a Græcorum artibus et difciplinis abhorrentes dixerat. Aliquantum.] Non aliquantulum. Magnum adjumentum videbatur civibus fuis attuliffe Cicero, eoque aliquantum, h. e. multum, fe arbitrabantur adeptos. De hac fignificatione adverbii aliquantum confule eruditiffimos Suetonii interpretes, Erneftum atque Oudendorpium, illum ad Cæf. c. 86. hunc ad Neron. c. 48. 3. Non penitebit.] Non parum videbitur, interprete Ser vio ad Virgil, Eclog. ii. 34. et lib. i. Æn. v. 552. Ita et Livium locutum lib. i. c. 8. extr. obfervatum eft aliis. Sed tamen noftra legens-orationem autem L.] Orationem parenthefi interruptam fuo more contexit particula autem. Sic infra cap. xliii. 6. "Prin cepfque omnium virtutum illa fapientia, quam copía, Græci vocant; (prudentiam enim, quam Græci Opóvno, aliam quamdam intelligimus, quæ eft rerum expetendarum fugiendarumque fcientia) illa autem fapientia, quam principem dixi, rerum eft divinarum atque humanarum fcientia." Eamdem fignificationem habet fed cap. xxx. 3. et lib. ii. c. xxi. 6. Nec aliter ergo, igitur, verum ufurpari, jam obfervatum eft aliis. Vide Horat. Turfell. de Particul. in ergo, igitur, fed, verum. Commune cum Græcis hoc habent Latini. Ælian. lib. vi. Var. Hift. c. 10. Οἱ γὰρ δύο παῖδες, οἱπερἂν ἤτην αὐτῷ, Πάραλος Ξάνθιππος, ἀλλὰ ἔτοι μὲν κατὰ τὴν νόσου τὴν δημοσίαν τα λοιμε àridavov. Suo itaque et communi politioris antiquitatis more Cicero poft longam interpofitionem priora verba, non ipfa quidem, fed, ut folet, paullum immutata, repetit, (ut Philipp. ii. 31. 2.) nee in battologiam incidit, fed memoriæ juvandæ caufa ita τε καὶ |