Obrazy na stronie
PDF
ePub

Cap. III. Quia Chriftus Deus et Dominus eft.

$. 4. Si Christus Deus non est, dicant nobis, quem fit affatus Deus in genefi, cum diceret: (Gen. 1) Faciamus hominem ad imaginem et fimilitudinem noftram. Sic enim subjungitur: Et creavit Deus hominem ad imaginem et fimilitudinem Dei creavit illum. Quaerant ergo quis Deus creavit, aut ad cujus Dei imaginem condidit hominem quem creavit.

Quod fi refpondeant: ad angelorum. Num angelus aequalem cum Deo habet imaginem, dum multum diftet imago creaturae ab eo qui creavit? Aut numquid Angelus cum Deo potuit facere hominem? Quod ita exiftimare magnae dementiae eft. Cui ergo dicitur, aut ad cujus imaginem conditus homo creditur, nifi ad ejus cujus una imago cum Deo eft et unicum nomen divinitatis eft.

§. 5. Item fi Chriftus Dominus non eft, quis Dominus pluit ignem in Sodomis a Domino? Sic enim ait in genefi: (Gen. 19.) Et pluit Dominus fuper Sodomam et Gomurram fulphur et ignem a Domino. In qua fententia nemo dubitat fecundam effe perfonam. Nam quis eft ille Dominus, nifi procul dubio filius a patre, qui fem

per ab eodem patre miffus descendere folitus eft et ascendere? quo testimonio et deitas et diftinctio perfonarum patris filiique luce clarius demonftratur.

S. 6. Item, fi Chriftus Dominus non eft de quo dicit David in pfalmo: (Pfal. 109.) Dixit Dominus Domino meo, fede a dextris

Ibu Chrift got nift, fagheen nu dhea unchilaubun uns, zi huuemu got uuari fprehhendi in genefi, dhar ir quhad: ,,Duoemes mannan uns anachiliihhan endi in unferu chiliihniffu.“ So dhar auh after ift chiquhedan: „Endi got chifcuof mannan anachiliihhan endi chiliihhan gote chifrumida dhen.“ Suohhen dhea nu auur huuelih got chifcuofi, odho in huuelihhes gotniffu anachiliih han mannan chifrumidi dhen ir chifcuof.

Ibu fie antuurdant endi quhedant: „in angilo.“ Inu ni angil nift anaebanchiliih gote, dhanne fo dhrato mihhil undarfcheit ift undar dhera chifcafti chiliihniffu endi dhes is al chifcuof? Odho mahti angil fofama so got mannan chifrumman? Dhazs fo zi chilaubanne mihhil uuootnissa ift. Huuemu ift dhiz nu zi quhedanne odho zi huues chiliihniffu uuardh man chifcaffan nibu zi dhes, dher anaebanlih ift gote enti chinamno ift mit godu.

Endi auh ibu Chriftus druhtin nift, huuelih druhtin regonoda fyur in Sodoma fona druhtine? So chiuuiffo chiferiban ift in genefi: „Endi regonoda druhtin fona druhtine ubar Sodomam endi Gomorram fuuebul endi fyur." In dhefemu quhideni bluchifoe eoman ni dhiz fii chiuuiffo dher anderheit godes felbo druhtin Chrift. Endi huuer ift dhanne dher druhtin, nibu ift zi ernufti funu fona fater, dher fimbles fona dhemu fater chifendit chiuuon ift fona himile nidhar quheman endi uphftigan? Mit dheferu urchundin dhea einun gotniffa endi undarfcheit dhero zuueiio heido fater endi funes hluttror leohte ift araugit.

Inu ibu Chriftus druhtin nift umbi dhen David in pfalmom quhad: „qhuad druhtin druhtine minemu, fitzi azs zefuun halp miin: Dhoh Chriftus in dhes

[ocr errors]

cetis,

meis: Qui dum idem Chriftus fecundum carnem fit filius David, in fpiritu tamen Dominus ejus et Deus eft. Si Chriftus Dominus non eft, de quo ait David in libro Regum: (2 Reg. 23, 1.). Dixit vir, cui conftitutum eft de Chrifto Dei Jacob egregius pfalmifta Israhel, Spiritus Domini locutus eft per me, et fermo ejus per linguam meam. Item fi Chriftus Dominus non eft, quis eft ille Dominus Exercituum, quia Domino exercituum mittitur? Ipfo dicente in Zacharia: (Zach. 2, 8.) Haec dicit Dominus Deus exercituum, poft gloriam mifit mifit me ad gentes, quae exfpoliaverunt vos: tangit pupillam oculi ejus. Quia ecce levabo manum meam fuper eos, et erunt praeda his qui ferviebant fibi, et cognosquia Dominus exercituum mifit me. Age nunc cujus fit haec vox, nifi falvatoris, qui omnipotens Deus a patre omnipotente miffum fe effe teftatur? Miffus eft autem ad gentes poft gloriam deitatis, quam habuit apud patrem: quando exinanivit fe ipfum et formam fervi accipiens, effectus eft obediens usque ad mortem. Quique. et in fequentibus loquitur, dicens: (Zach. 2, 11.) Lauda et laetare, filia Sion, quia ecce ego venio et habitabo in medio tui, dicit Dominus. Et applicabuntur gentes multae ad Dominum in die illa, et erunt mihi in populum, et habitabo in medio tui, et fcient, quia Dominus exercituum mifit me ad te. Quis eft igitur ifte Dominus a Domino exercituum miffus, nifi idem Dominus Jefus Chriftus?

fleifches liihhamin fii Davides funu, oh ir ift chiuuis fo in dhemu heilegin gheifte got ioh druhtin." Nibu Chrift druhtin fii, umbi huuenan qubad David in chuningo boohhum: „Sus quhad dher gomo, dhemu izs firgheban uuard adhalfangheri Israhelo umbi Chriftan Jacobes got, druhtines gheift ift fprehhendi dhurah mih, endi fiin uuort dhurah mina zungun. IBu nu Chrift druhtin nift, huuer ift dher uuerodheoda druhtin, dher fona uuerodheoda druhtine uuard chifendit? So ir felbo quhad dhurah Zachariam: fus quhad druhtin uuerodheoda got, fendida mih after guotliihhin zi dheodom, dhem euuuih biraubodon, dher euuuih hrinit hrinit fines augin fehun. See bidhiu ih hepfu mina hant ubar fie, endi fie uuerdant zi fcaahche dhem im aer dheonodon, endi er fculut bichennen, dhazs uuerodheoda druhtin mih fendida." UUala nu auh huues mac dhefiu ftimna uuefan, nibu dhes nerrendin druhtines, ir almahtic got fih chundida uuefan chifendi dan fona dhemu almahtigin fater? So chifendit uuard chiuuis fo zi dheodum after dheru fineru gootniffa guotliihhin, dhea ir famant hapta mit fater: Dhuo ir fih felban aridalida endi fcalches farauua infenc, uuordan uuardh chihoric untazs zi dode. Dher, felbo auh hear after folghendo quhad: „Lobo endi freuuui dhih, Siones dohter, bidhiu huuanda fee ih quhimu endi in dhir mitteru ardon, quhad druhtin. Endi in dhemu daghe uuerdhant manego dheodun chifamnoda zi druhtine, endi uuerdhant mine liudi, endi ih ardon in dhir mitteru, endi dhu uueift dazs uuerodheoda druhtin fendida mih zi dhir." Huuelih ift auur nu dhefe druhtin fona uuerodheoda druh tine chifendit, nibu auur dher felbo druhtin nerrendeo Chrift?

ACHTES JAHRHUNDERT.

[ocr errors]

4. KERO.

(Hattemer Denkmale des Mittelalters I, 31. 32.).

Als Sprachprobe aus der erften Hälfte des achten Jahrhunderts geben wir hier ein kleines Stück von der Interlinearverfion der regula St. Benedicti, die dem St. Galler Mönch Kero (720-759) zugefchrieben wird.

Exfurgamus ergo tandem aliquando, excitante nos fcriptura ac dicente: hora eft jam, nos de fomno furgere, et, apertis oculis noftris ad deificum lumen, adtonitis (l. attentis) auribus audiamus, divina cottidie clamans quid nos admonet vox dicens: hodie fi vocem ejus audieritis, nolite obdurare corda veftra; et iterum: qui habet aures audiendi

аи

[ocr errors]
[ocr errors]

66

Erftantêmês keuuiffo eddesuuenne eruuechenteru unfih kefcrifti joh qhuedenteru: „ciit ift giu uns fona flâffe ze ftanne," indi, intlochaneem, augôm unferêm ze cotchundemu leohte, zualuuftrenteem oorôm hôrramês, cotchundida tagalihhin qhuedenti huuaz unfih zuamanoot ftimma qhuedenti: „hiutû ibu ftimma fina hoorreet, ir niherzâ churiit furihertan iuueriu; indi auur: der eigi oorûn hôrrendô, 1) hoorrê, huuaz keift qhuede famanungu!" Indi huuaz qhuidit? ,,Qhuemat, funi, hoorrat mih! forahtùn truhtines lêru iuuih." Hlauffat, denne leoht des libes eigiit ir, min finftrii des tôdes euuih pifâhê. Indi fuachanti truhtin in managii liuteô, huuemu deifu 2) harêt, uuerachman finan, auur qhuidit: „huuer ift man, der uuili lib indi keroot fehan tagà cuatê?" Daz ibu dù hoorrês, antuuurti: ih! qhuidit dir cot: ibu uuili habên vveran indi êuuîgan liib, piuueri zungûn dîneru fona ubile indi leffà dînâ min fprehdiverte a malo et fac bonum, hên feer; kihuuerebi fona ubile indi

diat, quid fpiritus dicat ecclefiis! Et quid dicit? Venite, filii, audite me! timorem domini docebo vos. Currite, dum lumen vitae habetis, ne tenebrae mortis vos comprehendant. Et quaerens dominus in multitudine populi, cui haec clamat, operarium fuum, iterum dicit: quis eft homo, qui vult vitam et cupit videre dies bonos? Quod fi tu audiens refpondeas: ego! dicit tibi deus: fi vis ha

bere veram et perpetuam vitam, prohibe linguam tuam a malo et labia tua ne loquantur dolum;

[ocr errors]

1) Ein fonft nicht gewöhnlicher Gen. fing., von hôrrenti. Vgl. Anm. 3; des partic. praes. bedient fich Kero auch fonft zur Überfetzung des lateinifchen Gerundiums. 2) deifu defiu.

inquire pacem et perfequere eam. Et cum haec feceritis, oculi mei femper fuper vos, et aures meae ad preces veftras, et antequam me invocetis, dicam vobis: ecce, adfum! Quid dulcius nobis hac voce domini invitantis nos, fratres kariffimi! Ecce, pietate fua demonftrat nobis dominus viam vitae. Succinctis ergo fide vel obfervantia bonorum actuum lumbis noftris, et calciatis in praeparatione Evangetii pacis pedibus, pergamus itinera ejus, ut mereamur eum, qui nos vocavit, in regno fuo videre, in cujus regni tabernaculo fi volumus habitare, nifi illuc bonis actibus curratur, minime pervenietur.

tua cuat, suahhi fridu indi kefolge den. Indi denne defiu tueet ir, augún mîniu fimblum ubar iuuih, indi ooron mîniu ze kepetum iuuereem, indi êr denne mih kenemmeet, qhuidu iu: fê, az-pim!" Huuaz fuazzirâ uns fona deferu ftimmu truhtines keladantes unfih, pruadrâ tiuriftûn! See, derâ gnâdâ fua keaugit uns truhtin vvec des libes. Picurtê keuuiffo in dera kilauba edo kihaltidu cuaterô tâtiô lanchôm unfereem, indi kefcuahtê in garauuidu des cuatchundin fridoo 3) fuazzum, kangamês findâ fînê, daz kearneem inan, der unfih ladoot, in rîhhe finemu fehan, in des rihhes hûfe ibu uuellêmês puan, ûzzan dara cuateem tâtim fi kehlauffan, min duruhqhueman. 4)

5. AUS DEM EVANGELIUM MATTHEL

(Fragmenta theotisca ed. II. cur. Mafsmann. Vindob. 1841. p. 3. 4. und Haupt's Zeitfchrift I, 563-571.)

Das Curfivgedruckte find Ergänzungen des lückenhaften Textes.

(Math. XIII, 1—23.).

1) In illo die cxiens de domo fedebat fecus mare. 2) Et congregatae funt ad eum turbae multae, ita ut in naviculam ascendens federet et omnis turba ftabat ad littore. 3) Et locutus eft eis multa in parabolis dicens: „ecce, exiit qui feminat feminare 4) Et dum feminat, quaedam ceciderunt fecus viam, et venerunt volucres coeli et comederunt ea. 5) Alia autem ceci

1) In demo tage gênc Jêfûs ûz fona hûs, faz bi sêuue. 2) Enti kafamnôt uuârun za imo folc manegiu, sô daz er in fceffilin genc fizzen enti elliu diu managî stuont in demo stade. 3) Enti fprah im filu zuo in biuurtim, quad: „fee, fuor ûz daer fàit sâan sìnan fâmun. 4) Enti mit diu aer fàta, fum fêlun uuege, quâmun fleogenté, frâzun daz. 5) Sum auh es féal in fteinac, dâr herda ni hapta

."

3) Kero überfetzt, wie wenn er evangelicae pacis gelefen hätte. Der Genitiv frido (ftatt frides) findet fich auch in den von J. Grimm (1830) herausgegebenen ahd. Hymnen und bei Ifidor. S. Graff's Sprachfchatz III, 790. 4) Zu diefem Infinitiv (duruh-qhueman), der keinen Sinn gibt, ift etwa,man mac' hinzuzudenken. Vgl. Reimnitz, Leitfaden zu einem wiffenfchaftl. Unterricht in der deutschen Grammatik und Literatur. Cottbus 1844. S. 118.

derunt in petrofa, ubi non habebant terram multam et continuo exorta funt, quia non habebant altitudinem terrae. 6) Sole autem orto aeftuaverunt et quia non habuerunt radicem, aruerunt. 7) Alia autem ceciderunt inter fpinas et creverunt spinae et fuffocaverunt ea. 8) Alia autem ceciderunt in terram bonam, et dabant fructum aliud centefimum, aliud fexagefimum, aliud tricefimum. 9) Qui habet aures audiendi, audiat. 10) Et accedentes discipuli dixerunt ei: „Quare in parabolis loqueris eis?" 11) Qui refpondens ait illis: „Quia vobis datum eft noffe myfteria regni coelorum, illis autem non eft datum. 12) Qui enim habet, dabitur ei et abundabit; qui autem non habet, et quod habet auferetur ab eo. 13) Ideo in parabolis loquor eis, quia videntes non vident, et audientes non audiunt neque intelligunt. 14) Et adimpleatur in eis prophetia Jefaiae dicentis: Audita audietis et non intelligetis, et videntes videbitis et non videbitis. 15) Incraffatum eft enim cor populi huius et auribus graviter audierunt et oculos fuos clauferunt, ne quando videant oculis et auribus audiant et corde intelligant et convertantur et Janem eos. 16) Veftri autem beati oculi, quia vident et aures veftrae, quia audiunt. 17) Amen quippe dico vobis, quia multi prophetae et iufti cupierunt videre quae videtis et non viderunt, et audire quae auditis et non audierunt. 18) Vos ergo audite parabolam feminantis. 19) Omnis qui audit verbum regni et non intelligit, venit malus et rapit, quod feminatum eft in corde

eius,

hic eft qui fecus viam feminatus eft. 20) Qui autem fupra

managa enti fuar gêne ûph, huuanta haerdà tiufìn ni haptun. 6) Sunne úph ftigantêrû arheigêtun enti huuanta uurçûn ni haptun, ardorrêtun. 7) Sum auh féalun in dorná enti aruôhsun deå dornà enti ardamptun. 8) Sum danne fèalun in guota haerda, enti uuorhtun uuaxmun, fum zehanzofalt, fum fexzuzfalt, fum drizuzfalt. 9) Daer orun eigi gahlôfiu, gahôrré.“ 10) Enti gengun fine jungirun, quátun imo:,,huuanta fprihhis za im in biuurtim?“ 11) Aer antuurta, quuat im: „huuanta iu ift gageban za archennenne ghirûni himilô rîhhes, im auh nift forgeban. 12) Daer hapêt gauuisso, uuirdit imo gageban enti ganah inan; der auh ni hapêt enti daz aer hapêt, uuirdit ganoman fona imo. 13) Bidiu quidu im zuo in biuurtim, huuanta fie gasehenté ni gafehhent enti gahorrenté ni gahorrent enti ni forftantent. 14) Enti daz arfullit uuerde in im Efaiafes foraSpel quuedantes: gahlôfê aer gahôrrit enti ni forftantit enti gafehhanté gasihit enti ni gasihit. 15) Arsuillet ift gauuiffo defêrô liuteô herzó enti ôrôm fuuâro gahôrtun enti iro augun bislozun, neo iz augôm gafehen enti ôrôm ni gahorren enti in herzin forftanten enti gahuuerfen enti ih fie gaheile. 16) Iuuueru augun auh fàlic, huuanta diu gafehant enti iuuueru ôrun, huuanta diu gahôrrent. 17) Uuâr in aernuft fagêm ih iu, daz manage forafagun enti reht uuisigun gerôtun za gafehhanne daz ir gafehet enti na gafahun, enti za gahórrenne daz ir gahôrrêt enti ni gahôrtun. 18) Ir dhanne gahôrrêt biuuorte dhes fàentin. 19) Allêrô eo gahuuelih der gahôrit uuort rihhes enti ni forstentit, chumit der ubil tôento enti ardinfit daz gafáit uuarth in fiin herza. Defe ift der bi uuege gafâit uuarth. 20) Daz

« PoprzedniaDalej »