si iterùm, dies viginti; si iterùm, dies triginta; sique nefariè agere perget, pœnitentiæ accessio ei fiet: si puer, dies quadraginta; si major quindecim annis, dies centum.

Qui turpiloquio aspectuque polluitur negligens, nec verò peccare voluit, poenitentiam aget dies viginti; si verò impugnatione tentationis, et cogitationis inquinatur, pœnitebit item dies viginti.

Quicumque lenocinium exercuerit, pœnitentiam aget annos duos per legitimas ferias: item,

Qui hoc facinus admiserit, sacram communionem non accipiet, nisi in fine.

Si quæ mulier cerussâ, alioque pigmento se oblinit, ut aliis viris placeat, pœnitentiâ afficietur annorum trium.

PRAECEPTUM VIII.

Non falsum Testimonium dices.

Qui affirmârit verum, quod falsum est; pœnitentiam aget ut adulter; ut homicida qui spontè id facinus admiserit. Qui falso testimonio consenserit, pœnitens erit annos quinque.

Si quis contra proximum linguâ lascivus erit, triduanâ pœnitentiâ expiabitur.

Si quis murmuraverit judicio Sacerdotis, pœnitentiam aget pro culpæ gravitate.

Si quis convitium manifestum fratri intulerit; diuturnâ expiabitur pœnitentiâ pro modo peccati.

Si quis facilè detraxerit, falsumque in hoc dixerit, pœnitens erit dies septem in pane et aqua.

Qui falsitatem, fraudemve in ponderibus et mensuris admiserit, pœnitens erit in pane et aqua dies viginti.

Falsarius, in pane et aqua pœnitentiam agat quamdiù vivit.

PRAECEPTUM IX.

Non concupisces rem proximi tui.

REм alienam nefariè concupiscens, avarusque, pœnitens

erit annis tribus.

Qui aliena furari concupiscit, furtum est: qui item aliena rapere cupit, rapina est: qui res Ecclesiæ furari appetit, sacrilegium est; ideò cùm nefariè concupiscendo graviter peccet, ut peccati mortalis, pœnitentiam aget Sacerdotis arbitratu. Qui rem aliquam proximi pretiosam invenire cupit, ut illam sibi retineat, mortale peccatum concipit; cujus pœnitentiam aget, ut suprà dictum est de furto

PRAECEPTUM X.

Non desiderabis uxorem proximi tui.

Si quis concupiscit fornicari, si Episcopus, pœnitens erit annos septem; si Presbyter, quinque; Diaconus, vel Monachus, tres, è quibus unum in pane et aqua; si Clericus, aut laicus, annos duos.

Si quis in somnis ex immundo desiderio polluitur, surgat, et cantet septem Psalmos pœnitentiales; et die, triginta.

Si Clericus, aut Laicus ex malâ cogitatione, concupiscentiâque semen effuderit, poenitens erit dies septem.

CANONES POENITENTIAE.

De Gula et Ebrietate,

si

SACERDOS imprudenter ebrius factus, pane et aquâ pœnitentiam agat dies septem: si negligenter, dies quindecim : per contemptum, dies quadraginta.

Monachus ebrius, pane et aquâ mensibus tribus; si Clericus, viginti dies.

Laicus ebriosus graviter arguatur, et pœnitentiam agere à Sacerdote cogatur.

Qui humanitatis gratiâ alium inebriari cogit, pœnitentiam aget dies septem: si per contemptum, dies triginta. Qui ad bibendum invitat plus quàm naturæ satis est, pœnitentiam agat.

Qui præ ebrietate et crapula vomitum fecerit; si Presbyter, aut Diaconus pœnitentiam agat dies quadraginta; si Monachus, aut Clericus, dies triginta; si laicus, dies quindecim.

Si

Si quis gulæ causâ ante horam legitimam jejunium fregerit, duos dies poenitentiam aget in pane et aqua.

Si quis nimio cibo se ingurgitaverit, ut indè dolorem senserit; unum diem pœnitentiam aget in pane et aqua.

De variis Peccatis.

Qui legata pia Ecclesiæ non solvit, uno anno pœnitens erit per legitimas ferias.

Qui vir faciem suam transformaverit habitu muliebri, et mulier habitu viri; emendationem pollicitus, annis pœnitens sit tribus.

DECLARATIONES

Ex Pœnitentiali Romano.

POENITENTIA unius anni, qui in pane et aqua jejunandus est, talis esse debet. In unaquaque hebdomada tres dies, id est, secundam feriam, quartam et sextam in pane et aqua jejunet; et tres dies, id est tertiâ ferià, et quintâ, et Sabbato, à vino, mellito, cervisiâ; à carne et sagimine; et à caseo, et ovis, et ab omni pingui pisce se abstineat; manducet minutos pisciculos, si habere potest; si habere non potest, tantùm unius generis piscem, et legumina, et olera, et poma, si vult, comedat, et cervisiam bibat. Et in diebus Dominicis, et Natalis Domini quatuor dies, et in Epiphania Domini unum diem, et in Pascha usque in octavam diem, et in Ascensione Domini, in Pentecoste quatuor dies, et in Missa Sancti Joannis Baptistæ, et Sanctæ Mariæ, et duodecim Apostolorum, et Sancti Michaëlis, et Sancti Remigii, et omnium Sanctorum, et Sancti Martini, et in illius Sancti Festivitate, qui in illo Episcopatu celebris habetur; in his supradictis diebus faciat charitatem cum cæteris Christianis, id est, utatur eodem cibo et potu quo illi; sed ta→ men ebrietatem, et ventris distensionem semper in omnibus

caveat.

Pœnitentia secundi anni talis esse debet: ut hos dies, id est secundam feriam et quartam in unaquaque hebdomada

ᏞᎥᎥ

jejunet usque ad Vesperam, et tunc reficiatur de sicco cibo, id est, pane et leguminibus siccis, sed coctis; aut pomis, aut oleribus crudis; unum eligat ex his tribus, et utatur et cervisiam bibat, sed sobriè; et tertium diem, id est sextam feriam in pane et aqua observet: et tres Quadragesimas jejunet, primam ante Natalem Domini, secundam ante Pascha, tertiam ante Missam Sancti Joannis; et si totam Quadragesimam ante Missam Sancti Joannis implere non possit, post Missam impleat. Et in his tribus Quadragesimis jejunet duos dies in hebdomada ad Nonam, et de sicco cibo comedat, ut suprà notatum est: et sextâ feriâ jejunet in pane et aqua. Et in diebus Dominicis, et in Natali Domini illos quatuor dies, et in Epiphania Domini unum diem, et in Pascha usque in octavum diem, et in Ascensione Domini, et in Pentecoste quatuor dies, et in Missa Sancti Joannis Baptistæ, et Sanctæ Mariæ, et duodecim Apostolorum, et Sancti Michaëlis, et Sancti Remigii, et omnium Sanctorum, et Sancti Martini, et in illius Sancti Festivitate, qui in illo Episcopatu celebris habetur; in his supradictis diebus faciat charitatem cum cæteris Christianis: sed tamen ebrietatem et ventris distensionem semper in omnibus caveat.

Pro uno die quem in pane et aqua jejunare debet, quinquaginta Psalmos genibus flexis in Ecclesia, si fieri potest, decantet; sin autem, in loco convenienti eadem faciat, et unum pauperem pascat: et eodem die, excepto vino, carne, sagimine, sumat quidquid velit.

Qui in Ecclesia genua centies flexerit, id est, si centies veniam petierit, si fieri potest ut in Ecclesia fiat, hoc justissimum est; si autem hoc fieri non potest, secretè in loco convenienti eadem faciat. Si sic fecerit, eo die, excepto vino, carne, et sagimine, sumat quod placeat: qui Psalmos non novit, unum diem quem in pane et aqua pœnitere debet, dives tribus denariis, et pauper uno denario redimat: et eo die, excepto vino, carne, et sagimine, sumat quidquid velit.

Qui verò Psalmos non novit, et jejunare non potest, pro uno anno quem in pane et aqua pœnitere debet, det paupe

ribus in eleemosynam viginti duos solidos; et omnes sextas ferias jejunet in pane et aqua; et tres Quadragesimas, id est quadraginta dies ante Pascha, et quadraginta dies ante Festivitatem Sancti Joannis Baptistæ, et si ante Festivitatem aliquid remanserit, post Festivitatem adimpleat; et quadraginta dies ante Nativitatem Domini. In his tribus Quadragesimis quidquid suo ori præparatur in cibo, vel in potu, vel cujuscumque generis illud sit, æstimet quanti pretii sit, vel esse possit, et medietatem illius pretii distribuat in eleemosynam pauperibus, et assiduè oret, et roget Deum, ut oratio ejus, et ejus eleemosynæ apud Deum acceptabiles sint.

Item qui jejunare non potest, et observare quod in Pœnitentiali scriptum est; faciat quod Sanctus Bonifacius Papa constituit. Pro uno die quem in pane et aqua jejunare debet, roget Presbyterum, ut Missam cantet pro eo (nisi sint crimina capitalia, quæ confessa priùs cum lacrymis lavari debent); et tunc ipse adsit, et audiat Missam, et devotè ipse offerat propriis manibus panem et vinum manibus Sacerdotis, et intenté respondeat, quantùm sapit, ad salutationes, et exhortationem Sacerdotis: et humiliter Deum deprecetur, ut oblatio quam ipse Presbyter pro se, et pro peccatis suis Deo obtulerit, Deus omnipotens misericorditer per Angelum suum suscipere dignetur : et eo die, excepto vino, et carne, et sagimine, comedat quidquid vult: et sic redimat aliquos anni dies.

Si quis fortè non potuerit jejunare, et habuerit undè possit redimere, si dives fuerit, pro septem hebdomadibus det solidos viginti: si non habuerit undè tantùm dare possit, det solidos decem: si autem multùm pauper fuerit, det solidos tres. Neminem verò conturbet, quia jussimus dare solidos viginti, aut minùs: quia, si dives fuerit, facilius est illi dare solidos viginti, quàm pauperi tres: sed attendat unusquisque cui dare debeat, sive pro redemptione Captivorum, sive super sanctum Altare, sive Dei servis, sive pauperibus in eleemosynam. Qui non potest sic agere pœnitentiam, ut superiùs dixifaciat sic: Si tres annos continuos jejunare debet, et

mus,