MAGISTRI ALANI

DE INSULIS

DE INCARNATIONE CHRISTI

RHYTHMUS PERELEGANS

Quo divinum id opus omnes artium liberalium regulas aspernatum fuisse perquam ingeniose cecinit.

418 NOTA. -- Rhythmum kunc una cum alio subjuncto, defluxa hominis natura, ex Ms. codice Bibliothecæ abbatiæ Marchianensis, ord, S. Benedicti, publicavit Joannes Buzelinus, Societ. Jesu, in sua Gallo Flandria, tom. I, cap. 7, ubi recte advertit, duos hos Rhythmos Auctoris sui ingenium, ejusdemque pios animi sensus egregie palefacere.

In defectu dans effectum

Α

In hac Verbi copula,

Lumen in caligine.

Stupet omnis regula.

Magistri Alani Rhythmus alter, quo graphice natura hominis fluxa et caduca

Omnis mundi creatura,

depingitur.

Fit flos fenum, gemma lutum,
Homo cinis, dum tributum

Homo morti tribuit.
Cujus vita, cujus esse,
Pœna, labor, et necesse

Vitam morte claudere.

NOTA.

Sic mors vitam, risum luctus,
Umbra diem, portum fluctus
Mane claudit vespere.
In nos primum dat insultum
Pœna mortis gerens vultum,
Labor mortis histrio.
Nos proponit in laborem,
Nos assumit in dolorem;

Mortis est conclusio.
Ergo clausum sub hac lege,
Statum tuum, homo, lege,

Tuum esse respice.

Quid fuisti nasciturus;

Quid sis præsens, quid futurus,

Diligenter inspice.

Luge poenam, culpam plange,
Motus fræna, fastum frange,

Pone supercilia.

Mentis rector et auriga

Mentem rege, fluxus riga,

Ne fluant in devia.

Rhythmus de BB. Virgine, qui scribitur haberi in Bibliotheca cœnobii S. Martini Tornaci, de verbo ad verbum habetur in fine libri v Anticlaudiani; ideoque hic non repetitur.

421 Libri hujus elegantiam, et utilitatem, sufficienter tibi, lector, probant multiplices ejus editiones et iluistrationes; nam, cum primo Daventriæ, anno 1492, typis excusus, in lucem productus esset, lanlam mox nominis claritatem consecutus est, ut eruditis commentariis Latinis, illustratus, anno 1501, Lugduni præli beneficium obtinuerit, præfixo compendio Vitæ auctoris, magistri Alani de Insulis, in parvo folio. Anno iterum 1516, Lipsiæ impressus prodiit in quarto, sed sine commentariis. Denique, etiam in rhythmos Gallicos translatus, et commentariis moralibus ejusdem idiomatis honoratus, anno 1536, Parisiis excuous fuit, in 16, typis Dionysii Janot ; idque in gratiam Caroli VIII Francorum regis, ut initio operis testatur ipsemet commentator : qui tamen nomen suum non exprimit, uti etiam nec commentator Latinus. Pro hac autem editione adornanda, omnium horum editionum exemplaria habui, præterquam Lipsiensis. Quæ, li

eef negligentia typographorum, seu correctorum et scriptorum, variis essen. respersa mendis, imo etiam, quorumdam temeritate aut ignorantia, hinc inde nonnihil alterata, tamen sedulo collata ad invicem, el ad antiquissimum ms. Bibliothecæ Sancti Martini Tornaci (quod perhumaniter mihi submisit R. dominus Egidius du Quesne, ejusdem cœnobii Bibliothecarius) veram et genuinam lectionem subministrarunt, quam kic exhibeo: adnotaĵa tamen in margine, lectionis varietate plurimorum verborum, et nonnullorum versuum, ubi præsertim utraque lectio perfectum aliquem sensum admittit (32).

(32) Lectionum præterea varietatem, quam ex codice Helmstadiensi affert Leyserus in Historia poetarum medis ævi (Halæ Magdeb., 1721, in-8), pag. 1064, adnotavimus. EDIT PATR.

LIBER PARABOLARUM.

VARIÆ LECTIONES.

10 Editio Lugdunensis anni 1501 legit, Incipiens. 21 Ms. quam. "Eminet, id est, apparet. 13 Maxima. "Nec res a loculo, quem manus arcía ligat. 25 Extorrebitur uncio. 16 id est foedat. Duœ editiɔnes impressæ, legunt, rapit. 37 Maxima. 18 Sic corderisum. 29 Duo exemplaria habent, sic. 30 Alin exemplaria legunt, est. " Alia legunt, Ulphum, qui Ulphus, celebris olim fuit lusor alearum, qui propter lusum, sæpe erat dives, sed sæpius pauper. "Velat, id est ordinat. Al. vitet. 35 Ponas sulphura vivent. 3 Alia duo exemplaria sic habent: Non perit ipse sua propria qui navigat

37

Tranquillum nequit esse fretum dum peste 3 mo- A [velur ;

Nec. mansuetus homo, dum movet ira jecur. Cur aperit portam, qui clandere non valet illam? Cur mihi rem spondet qui modo non dat eam Concipit ut pariat mulier dum venerit hora :

Tu quoque suscipiens des aliquando mihi.
Nulla quoque sedare sitim flagrantibus unda ;

Copia nec cupidi cor satiare viri,
Vipera virus habet; quæ dum calet, evomit illud,
Claude sinum; prohibe ne calefìat ibi.
Futile vas fundit, sincerum vina retentat,

38?

Sic audita tenet mens bona, fundit hebes.
De nuce fit corylus de glande fit ardua quercus;
De parvo puero sæpe peritus homo.

In nihilum nix alta fluit, si desuper imber

Decidat; et vitio fama perempta perit.
Stratus humi palmes subeuntibus indiget ulmis;
Indiget auxilio divitis omnis inops.

60

Non possum prohibere canem quin latret ubique,
Nec queo mendaci claudere labra " viro.
Fumum non ignem jaculatur ab æde caminus;
Colloquio 41 non re, livor obesse potest.
Non domus, at dominus laudetur, si bonus is sit,
Sin autem dominum spernimus atque domum.
Non ibis rostrum, non ardea deserit amnein *2,
Non leviter vitium quod facit illud homo.
Aufert sæpe solo nigra nubes lumina solis,

42

Et patris auxilium sæva noverca mihi.
424 Non semper moriuntur aves quibus insidiatur
Arcus nec mihi sunt tela nec hasta minæ.
Sidera splendorem non possunt addere soli,
Cum superet solis lumina cuncta jubar.
Si Cato sis, et vis in candida vertere nigra,
Curia sit curæ: dives et esse potes.
In viscum volucres ducit cum cantibus auceps,
In fraudem gentes blanda * loquela viri.
Impetus est fulvis 46 et vasta leonibus ira,
Et tamen inter se jus sociale tenent.
Fost noctem sperare diem, post nubila solem,
Post lacrymas visum, lætitiamque potes.
Omnia Cæsar erat, sed gloria Cæsaris esse

Desiit et tumulus vix erat octo pedum.
Non ruit in rupes, nec in alta pericula navis
Quam maris in motus reinige rector agit.
CAPUT II.

Lucfatur cum nocte dies, cum nube screnum,

Cum tenebris lumen: cum nece vita vigens Sic labor in nobis, nam spiritus et caro semper Pugnant; et morimur si caro vincat eum. Pondera portat equus, bos terram sulcat aratro, Vestem tradit ovis ; servat ovile canis. Omnia quippe suæ naturæ debita solvunt

VARIE

B

C

Præter eum qui plus his rationis habet.
Ethereus motus movet omnia sidera præter
Unum; sed semper permanet illud idem.
Sic constans et fidus homo sine fine tenebit
Hunc in amore * modum, quem tenet ipse se-
[mel.

Phoebus ab occasu rursus raptatur ad ortum,
Quem prius huc illuc machina versa tulit :
Sic in amicitia mundus stat, flagrat et alget **
Corruit et surgit, quod magis odit, amat ".
Tutior in terra locus est, quam turribus altis,
Qui jacet in terra, non habet unde cadat.
Impetus et venti, tonitrus et fulmina turres
Flatibus evertunt, stare sed ima sinunt.
Non possunt habitare simul, contraria cum sint
Mors et vita procul dissidet hæc ab ea :
Sic duo sunt quæ non possunt habitare ** cor unum,
Hujus amor mundi vanus; amorque Dei ".
Stratus humi non surgit, item dum poplite flexo
425 Portat onus grave quo præcipitatur equus :
Sic homo qui magna vitiorum mole gravatur,
Non nisi deposita mole levare potest.
Non quo naula volet, sed quo vehit "

aura, vele[tur

Puppis, cum tumidi venerit unda maris.
Non quo propositum, sed quo sors tendit

eun

[dum

Cuilibet est; omnes hac decet ire duce.
Apparet phantasma viris; sed rursus ab illis
Vertitur in nihilum, quod fuit ante nihil :
Sic et adest, et abest fugitivi gloria mundi "";
Non prius adventat, quam quasi somnus eat.
Dum calor est, et pulchra dies, form ca laborat,
Ne pereat dum nix venerit alta, fame :
Sic juvenis dum tempus habet sudoribus aptum
Quærat quo possit lassa senecta frui.
Non adeo sublime levat levis ala volucrem,

Quin redeat rursus rura relicta petens.
Non ita subvectos rota surgens tollit in altum,
Quin vergens illos rursus ad ima ferat.
Ebrius ante bibit quam nauseat, ante ligurit

Quam vomat; ante levat quam pede firmus eat :
Non sic in nobis, non est sic ordo retentus,
Ante docere modo quam didicisse juvat.

D Non emitur care res legibus empta fororum;
Venditor et emptor sunt ibi merce 187
pares :
Sed nihil est quod sit sub cœlo carius emptum,
Quam quod emunt longæ fronte ruente 48
prcces.
Dentibus atritas bos rursus ruminat herbas,
Ut toties tritæ, sint alimenta sibi :
Sic documenta tui si vis retinere magistri,
Sæpe recorderis quod semel aure capis.
Follibus inclusas faber improbus excitat auras,
LECTIONES.

27 Peste, id est tempeste pro tempestate. 38 Alia duo habent : qui dare nequit eam. Eloquio. 39 Verba. ** Ore. **Alia duo exemplaria habent, anum per quod commentator dicit intelligi debere cautam. **Dum. **Curaque sit curæ. Leyser, blæsa. Sylvis. Leyser, tumulum vix habet. Exemplaria alia legant Vellera portat ovis. ** Leyser more. 30 Duo exemplaria habent ardet. *Amat odit. 51 Vanus amor mundi, verus amor que Dei. 82 Intrare. Volet. 58 **Aliud exemplar habet, census Exemplar unum habet, ducit; aliud, docet. 67 Mente ́as Leyser, rubente.

A

B

C

D

VARIE LECTIONES.

Sylvis. "Exemplar Lugdunense habet: tenendus Parisiense, timendus. Phrygum, de quo fabulantur poetæ cum omnia quæ tangeret verterentur in aurum, etiam cibus et potus, fame interiisset, nisi dii illius miserti, cum liberassent. Præfert. 1 Ingratas. པ་་ Leyser, aratri. Leyser, alias. 6 Pro transcurrere lembus, alia exemplaria habent, transire liburnus. 63 Leyser, ibid. Domare. Quo religatur. Duo exemplaria legunt Cum sibi nil detur quod lacerare queat. AT Leyser, fingere. CB Leyser una. • Qædam exemplaria kune versum ita leaunt": Apula gens, Lars

naque, semper bella minantur. 1975 Item: Quæ potive fugeret, etc.