rit. At dux non im nemor injuriæ contemptusque sui in Herimannum 19, arma copiasque suas in furore et indignatione magna adversum nos colligit, ut die data, quoscunque de nostris ad dedicationem sui Belis compellere non posset, eorum carnes in ejus sacrificio victimas propitiabiles faceret. Sed comes Gislebertus, qui reconciliati sibi fidelis tunc adjutor existebat domni abbatis Theoderici, conducto sibi comite Lovaniense Godefrido, qui non multo post dux extitit (234), viriliter ei restitit, omnemque conatum Heynrici, licet domini sui, dum accedere non auderet,irritum fecit. Nec multo post domnus abbas Theodericus reversus est de Leodio ad cœnobium nostrum, grandi ferens patientia conclusum in cella sua emulum suum. subtracta patibulo reus posses adjudicari, frequen- A omnino neglexit; qua causa, quo animo, ipse videter ad eum conclusum in cella introibant,lethargicumque cerebrum ejus fætido adulationis suæ oleo impinguantes, interim leccatriæ (250) suæ sic cum eo satisfaciebant. Tota autem abbatia et maxime monachi ad domnum abbatem Theodericum humili fidelitatis obsequio et piæ obedientiæ oculo respiciebant, ejusque anxietatem amaro satis animo deflebant. Sequenti igitur die eum domnus abbas Theodericus vocante eum episcopo Obberto Leodium venisset, injuriam suam, persecutionem, redivivi Symonis superbiam, invasionem in auribus episcopi ecclesiæque beati Lamberti exposuisset, non eos tantum mesta compassione santiavit, sed et ipsam totam civitatem merore quidem maxime obnubilavit. Erat enim tam clero quam populo et B monachis gratissimus, multa litterarum sciencia et egregiæ vocis jubilo acceptissimus, tum placidis. simis moribus et vultus hilaritate serenissimus. 15. Non tamen prout deceret dignitatem disciplinæ et nominis Leodiensium, cito vindicatum fuit tam grave facinus in presumptorem impium. Sed nec mirum. Bona eis venia indulgemus, dum necessitatem temporis et eorum angustiam respicimus.Erat enim tunc non parva turbatio, non in ea tantum æcclesia, sed et in toto episcopio, et unumquemque non modo reipuplicæ, sed familiaris quoque sollicita urgebat occupatio. Sicut superius tetigimus pro recuperando extorti sibi regni statu imperator Heynricus ibi anxie insudabat; et quia crudeli odio et gravissimis dissidebant inimicitiis episcopus et Heynricus dux, simul quoque Namucensis comes Godefridus (251) et idem dux, eos prius ad pacem et concordiam revocare imperator maxime laborabat, ut postea robur pacis eorum et concordiæ esset ei spes et causa victoriæ. Quatiebantur etiam muri totius civitatis et ecclesiæ undosa imminentis belli formidine, qua ferebatur, varumque erat, filium imperatoris Heynricum nomine in manu robusta et indignatione maxima ad civitatem obtinendam properare (252). C 17. Jamque die imminebat, qua comes (155) Flandrensium imperatori occurrere Andeguerp debebat. Quo dum imperator proficisceretur, contigit eum habere per locum nostrum transitum, atque in cella abbatis, qua non sani consilii frater ille habitabat,nocte una hospitium. Qui dum cellam omnino non auderet imperatori contradicere, si vero ab ea egrederetur, nullum sibi ulterius patere regressum formidaret, in cellarium sub camminata descendit, ibique tota illa nocte mansit, ut facto mane, cum imperator viam suam proficisceretur, ipse ex inferioribus abditis prodiens ad obtinendam cellam regrederetur. Sed quidam de pueris nostris, qui nocte illa imperatori ministraverunt, fratrum nostrorum consilio prestruentes ei aditum,in cella regredi non permiserunt, nichil tamen contumelia aut virium ei ejusque satellitibus intulerunt.Cumque silii interceptam introeundi facultatem intelligeret, et se quasi in sepulchro, cellario illo scilicet, a pueris nostris suffocandum omnino formidaret,de lacu, in quo se ipsum male dampnaverat, novus quasi terrigena ad invisam sibi lucem per aliud ostiolum tandem erupit, et magnum spectaculum populo factus platearumque pueris, ad unam forensium domum homo sine honore, monachus sine pudore proripuit, aliquotque dies ibi faciens, sabbato sancto dominicæ resurrectionis iterum ad ducem transivit. Qua peste eliminata sentinaque ejecta de navi nostræ æcclesiæ, mox, quia erat hora tertia,sonuit,et post tot luctuosos dies,quibus chorus noster siluerat, nos jam posse licenter divinis ora aperire laudibus grandis læticia fuit. Nam nostrum monasterium et parrochia foris tamdiu ab episcopo VARIE LECTIONES. 16. His malis intercurrentibus,quo puplicæ familiarique rei suæ unusquisque, prout necesse sibi videbat,consulit attentius, eo de nostra disponitur satis quam expediret nobis negligentius. Semel tamen atque iterum vocatum eum (253) episcopus tandem excommunicat omnesque ejus complices, precipiens archydiacono suo Alexandro, ut eum de caminata abbatis atrioque suo eliminet. Sed ille 191 D 191 deest 1*. 192 Herimanno 1'. NOTE. (250) Est incontinentia; lecator est homo gulosus, incontinens; Belgis lecker, Gallis lichard. (251) De hoc vide etiam Chron. Sancti Pantaleonis apud Eccardum 1, 923. (252) Henricus V, ante pascha 1106 jam certior factus de Heinrico duce Lotharingiæ et Obberto episcopo Leodiensi imperatoris partes tuentibus,in ipsam Lotharingiam profecturus erat ; cf. Ekkehard. Uraugiensis ad h. a. (254) Qui ipso anno 1106 Lotharingiæ inferforis ducatum Heinrico de Limburg ereptum accepit teste Sigeberto. (255) Robertus II quem vocant Hierosolymitanum; regnavit a. 1093-1112, in banno posita erant, ut in eis nemo cantaret, A et metu afficiebatur, metuens etiam etnimium soldonec de cella abbatis et de tota curia et atrio Herimannus exiret. 18. Quod cum nunciatum fuisset duci Heynrico -forte enim ipse eadem hora per forum nostrum transibat-ira incredibili exarsit,dolore intolerabili infremuit, et nisi hanc suam in exemplum omnibus injuriam vindicaverit, cum obtestatione et horribili quadam anathematizatione se suaque omnia diræ mortiexterminioque crudeli devovit. Ira igitur vehementi furoreque ingenti necnon et indignatione non minima in nos et nostra exardescens, contemptum sui abbatis cordi gravius apposuit, totumque se statim in nostrum nostrorumque vitæ periculum, quam substantiæ tam membrorum quoque detrimentum dis. solute nimis accinxit. Jamque multi nostrum parcere inter monachum et clericum, clericum et laicum neque quicquam discernere, crudeliter persequi, bestiali furore in nostros et nostra sevire, ut nullius nostrum misereantur suos omnes suppliciter orare, obsecrare, terribiliter precipiendo precipere. Tum si illos de nostris possent arripere, quosdam sine compassione decernebat suspendere, quibusdam oculos effodere, istis nares truncare, illis manus amputare, aliis pedes abscidere, nonnullis crura comminuere.Quibus vero misericordem atque humaniorem se exhibere volebat videri, eos diu carceratos tandem precipiebat gravissimo argenti pondere debere redimi. Et certe illi longe se beatiores cæteris reputabant, qui nichil aliud se perdere quam pecuniam metuebant. Erat igitur c omnibus grandis formido, pavor et tribulatio, mentis hebitudo, membrorum dissolutio, genuum collisio, cum nulli nostrum extra oppidum pateret aliqua via sine vitæ periculo, membrorum aut substantiæ detrimento. Sed et comitem Gislebertum: quia pro nobis se illi opposuerat, in tantum odio habebat, quod eum de infidelitate palam arguere, et hereditario propter hoc privare beneficio fidenter laborabat. Erant etiam tunc nobis adhuc Coloniæ plures carratæ vini, quas statim fecit suis usibus obfirmari. D licitus ne in tanta turba quisquam propter eum occideretur,carceraretur, spoliaretur.Sed cum sub hoc curarum sollicitudinumque onere importabiliter premeretur, fuerunt quidam ex amicis ejus cum duce, qui videntes angustiam, oppidanorum periculum, æcclesiæ intolerabile et irrecuparabile dampnum,mediante pecunia conabantur adhuc eum ab his malis quæ cogitabat in nos revocare. Vix tandem argenteo malleo emollita est nigri silicis duritia, exceptoque comite Gisleberto, annuit ut pacem habeat abbas noster et tota ejus æcclesia. Sed re perlata tandem ad domnum abbatem Theodericum - nam novit Dominus, se nesciente hoc prius ab amicis agitabatur - nulla ratione, nullo consilio, nulla persuasione, nullo timore adduci potuit ut acquiesceret,nisi res æcclesiæ quas impedierat prius ab omni impedimento dux enodaret, et comitem Gislebertum oppidanosque omnes, quibus propter eum molestus fuerat, in firmam pacem gratiamque suam revocaset. Quod miro inedicibilique labore ab utraque parte tandem concessum est. Ipse presens istis interfui, et pro explendis feria sexta parasceve Domini, die una Leodium equitavi, et multum ibi moratus pro hoc negotio, ipsa redii, et statim reascendens cum domno abbate iterum Leodium abii.Persoluta est ibi pacta prius pecunia,comiti Gisleberto reddita est ducis gratia oppidani liberati sunt a timore, res æcclesiæ eo jubente prorsus sunt expeditæ. De Herimanno vero inter ducem et domnum abbatem hoc tandem diffinitum est, ut si cognoscens reatum suum ad satisfactionem et pœnitentiam venire vellet, misericorditer reciperetur, probataque ejus humilitate et obedientia, secundum ejus animi infirmitatem condescendere ei domnus abbas non dedignaretur. Sed inveterata miserandis hominis malicia humiliari nullo modo ad satisfactionem et pœnitentiam potuit, sed id quod fuit permansit, et quod non erat assumpsit. 20. Ex hac ducis oppressione et Herimanni inva sione gravissime afflicta elanguit diu æcclesia nostra. Calix aureus nescio quanti ponderis cum patena, quem ipse domnus abbas Theodericus acquisierat, hac necessitate irrecuperabiliter venditus est silva in Kircheym excisa et vendita, substantia alía mulum attenuata, quodque magis dolentum erat magisque deflendum, totum opus monasterii intermissum usque ad obitum ejus deperibat. Dei autem faciente judicio eodem anno abjudicatus fuit Heynrico ducatus 196 (256) et datus comiti Godefrido de Lovanio, causa existente, quia eadem eptomada scilicet feria quinta, quæ fuit cœna Domini,pugnaverat contra filium abdicati imperatoris Heynrici VARIE LECTIONES. 19. Hæc aliaque plurima quæ nobis cotidie ingerebat mala -nam et villicis 194 omnibus interminatus terribiliter fuerat,ne in quovis nobis responderent-domni abbatis Theoderici animum graviter afficiebant, et illud multo amarius, quia audiebat eum velle beneficiare suis satellitibus quæ nobis juxta Mosellam nec non et in Testrebant 195 obaudiebant. Quod si semel in tam tempestuosa tempestate contingeret, aut vix aut numquam ea amplius ecclesia nostra reciperet, et vinum et pisces ulterius abbatia nostra non possideret. Immenso igitur dolore 193 eque 1. 1. 19 nostris addit D. 195 Testebrant 1. 196 Eodem anno Dom. 1106 mortuo Henrico imperatore tercio ducatus Lotharingie abjudicatus est Henrico Lemburgensi advocato nostro interpolator 1. duabus lineis erasis. NOTE. (256) In placito Wormatia habito die Pentecostes testibus Ann. Hildesh. regem creatum, Heynricum dominum suum supra A Laurentii Berengarius de eadem civitate duos. fluvium Mosæ oppido Guisez (257) ante pontem, regemque contrito exercitu ejus fugaverat. Ad cumulum autem malorum nostrorum accidit nobis et aliud malum, quanto de familiariori et amiciori prius nobis potente persona tanto et gravius, tanto et intolerabilius. Cœperunt namque in invicem dissidere comes Gislebertus advocatus noster et domnus abbas Theodericus. Comes exigebat ab eo 24 marcas argenti,quas duci Godefrido dederat de Lovanio, quia ducem Heynricum propter suum abjectum a nobis Herimannum super nos irruere non permiserat, et quicquid super eas ex usuris cotidie crescebat ; abbas respondebat se ei non promisisse nisi 5 tantum, ei eas se jam persolvisse. Sic et sic cotidie mala nostra multiplicabantur. B Comes quid feceret ? Rationi omnino acquiescere nolens neque veritati, cum duplici dampno quam argenti hujus summa fuisset, totum per abbatiam quod exigebat diripuit, nulliusque umquam petitione abbati reconciliari voluit, sed conversus ad dominum suum comitem Heynricum (258) et ad emulum abbatis Herimannum, cœpit omni consilio et virtute agere,ut de abbatia ejiceretur et Herimannus reintroduceretur. 21. Habebatur tunc 197 Mettis episcopus Adelbero 198 (259) post Popponem (260), qui licet litteras suas et missa icos pro domno abbate Theoderico ad comites Heynricum et Gislebertum frequenter mitteret, nichil tamen aut modicum juvare eum poterat contra eos,nisi in hoc tantum, quod magis inde confortabat animos fratrum nostrorum et corda ambigua levium oppidanorum. Sub hujus fune contentionis aliquamdiu ancipites agitatæ sunt utræque partes dissidentium. Cum igitur humano undique destitueretur auxilio, et ab illis vehementissime affligeretur, qui eum maxime debuerant juvare, ratum sibi duxit ad divinum eo modo confugere, si dissolutionem nostri ordinis, quæ diu nimis casibus diversis accidentibus apud nos non absque infamia inoleverat, religiosorum monachorum usibus posset emendare. Ad quod peragendum quidam de fratribus, pauci tamen instantissime eum perurgebant, plures autem gravissime in veteratas abusiones suas immutandas sibi ferebant,maxime vero qui apud nos de aliis claustris profugi confluxerant. Sed cum Dei adjutorio prevalente meliori parte fratrum, licet minoti, introducti sunt usus Cluniacensium in monasterium et claustrum nostrum,scilicet Kalendas Martii,quæ fuit eo anno sexta feria in capite jejunii 19, ad quos demonstrandos misit nobis domnus abbas Sancti Jacobi de Leodio Stephanus duos de suis fratribus, abbas Sancti c C Ꭰ Cœpitque doceri ordo Cluniacensium ferventissimo apud non studio et exerceri tenacissime, non ex parte sed ex integro, maxime juvenibus nostris in eo laudabiliter sine omni mendacio nostro ferventibus, senibus cum silentio mente pacifica acquiescentibus, scolarum pueris sine gravijugo cotidiana exercitatione disciplinam exhibentibus. Qui aliunde apud nos collecti fuerant mutarique veterem levitatem suam nolebant, recesserunt; similiter et de nostris aliqui ejusdem levitatis. Volo autem hic annotare nomina eorum qui tunc de presenti vivebant,quando usus isti apud nos introducti sunt,ut et gloria eorum inde in hac quoque vita crescat,et posteri intelligant quanta apud nos fratrum paucitas extiterat: Abbas Theodericus, prior ego Rodulfus, secretarius Sybertus,prepositus Morungus, cellerarius cantorque Folkardus, Engo jam senex, Gislebertus juvenis maturus. Prima autem die qua ordinem incepimus, exierunt de scolis quinque pueri : Thidelmus, Balduinus, Heynricus, Christianus, Franco, qui postea abjecto habitu fugit. Hi omnes jam adulti fuerant et de scolis jam dudum exisse poterant,sed prioris diligentia eos intra scolas usque ad eam diem tenuerat, timens, si ante inceptum ordinem, secundum veterem abusionem, extra scolas levitatis etocii 200 placitam juvenibus venenatamquam dulcedinem gutasent, quod amplius rigidæ juvenum jugique insueta cervices applicari ad ordinem non possent. Pueri qui in scolis remanserunt, fuerunt hi: Guazelinus, Adulfus, Guulbertus, Fredericus, Humbertus. Inter majores ei minores eramus 17. Quo parvo numero cum adjutorio eorum qui de Leodio prestiti nobis fuerant, cœpit, ut dixi, ferventissime ordo teneri, maxime studio juvenum laudabiliter ad hunc se accingentium. 22. Siquis tamen nostrum præcipue exstitit cujus importunitas et oportunitas, cujus mille formis variata sagacitas animum abbatis ad hos usus tenendos prior induxerit,et cum multa sua tribulatione et angustia, odio et invidia apud ipsum ut tenerentur tandem obtinuerit, et cujus studio eo vivente viguerint, mortuoque refrixerint,non dubitat, quisquis ille sit cum multum emendationis vitæ fratrum et profectus æcclesiæ per hos usus subsecutum sit quod de eo nobis tacentibus, ille tacere debeat, pro cujus amore nichil adversi, nichil odii, nichil invidiæ, nichil periculi sustinere formidabat, dummodo religio introduceretur et locus a preterita irreligionis infamia liberaretur. 23. Injecta igitur nobis ad Heynrico gravissimi memoris nubila, magna jam ex parte deterserant nova introducti ordinis gaudia, et sub suavi jugo VARIE LECTIONES. 97 A. 1107. interp. 198 V addit 1'. 199 A. Dom. 1107. inter. in margine inf. 200 odii 1*. NOTÆ. (257) Visé inter Leodium et Trajectum; de die consentiunt Sigebertus et Ekkehardus. (258) Qui ex carcere, cui Heinricus rex eum mandaverat, interim effugerat anno ipso 1106, pro bante Sigeberto, (259) Quartus. (260) Qui jam obierat anno 1103. Domini leve 2 satis habebatur nobis onus nostræ A stia nullos graviores invenimus persecutores,quam afflictionis. Vidit inimicus et invidit prosperis de ordine nostris successibus, atque multum doluit gyganteis, ut ita dicam, nos in eo promoveri passibus. Implevit igitur spiritu suo nequissimo, en nescio quota vice, eumdem Heynricum ad affligendas animas nostras jam dudum usitatissimum sibi ministrum et familiarissimum.Qui oblitus preteritæ pactionis cum domno abbate Theoderico dampnosæque multum nobis pecuniæ, quam ei extorserat pro sibi ulterius eo placato, mentitus fidem et non Dei reveritus judicium,iterum aggressus est sine omni dilatione suum nobis intrudere Herimannum. Regnum autem et sacerdotium, ut superius dixi, ita adversus invicem erant conturbata et commuta,ut adversus violentiam tirannorum nichil aut parum В juvare posset nos tunc æcclesiastica censura. Herimannus etiam per quosdam complices et in curia regis aliquantum familiares conciliavit sibi animum cancellarii regis Adelberti nomine, qui postea archiepiscopus fuit Maguntiæ, et per ipsum regem habens eos fidos adjutores de sua restitutione.Res vero non fuerat ita notificata regi et cancellario, sicut se veritas habebat de Herimanno. Itaque mendaciis faventium Herimanno decepti, restitui eum in abbatia nostra per litteras et missaticos suos Motensi et Leodiensi episcopo perceperant, cujus adventus cotidie nobis nuntiabatur. Comes autem Gislebertus paratus erat suscipere, et quia advocatus noster fuerat, in abbatiam eum introducere. presbiteros nostros tres potentissime, Reynerum scilicet de Hales, Hezelonem de Mergueles necnon et Lanzonem quemdam de oppido nostro.Istis dissensiones magnas facientibus, et laicorum amentiam contra nos ante et retro concitantibus, vix obtinuimus utintegro die defuncti abbatis corpus insepultum custodiremus, donec mandati compares ejus de bitas ei solverent exequias. Alii presbiterorum et laicorum adventanti Herimaano acclamabant,alii hunc et illum, prout sunt qualites hujuscemodi partium, nulli tamen eorum secundum assensum nostrum ; unde, ut dixi, vix se continuerunt quin sepelissent eum absque exequiis fratrum. Quorum furori, cum essem prior, constanti auctoritate me opposui, in multo tamen periculo vitæ meæ, floccifactus prius ab illis, multis convitiis et pluribus contusus injuriis. Evici tandem, et tertia die expectata, sepelivimus abbatem Theodericum, exhibente illi exsequias domno abbate Berengario de Sancto Laurentio Leodii, prosequente funus ejus comitum et nobilium et populorum grandi turba interque sibi viventi fideles et amico, facientibus illi fratribus planctum magnum et miserabilem, ploratum et ejulatum inrepressibilem. Fuerat enim erga eos lenissimi affectus et grandis patientiæ, vultus hilaris et jocundæ allocutionis,malos æquanimiter sciens tolerare,bonos amare et honorare. Obiit autem 7. Kalendas Mali, die letuniæ majoris anno ab inc. dom 1107, exactis in abbatia annis 9 202 (261), mensibus tribus, sex diebus minus. Nichil de possessione sua tempore C ejus perdidit æcclesia nostra, excepto allodio, quod jacet versus Andeguerp juxta Mallines (262) loco qui dicitur...203 Hoc persolvebat singulis annis 25 solidos monetæ et ponderis de Audoguerp die conversionis sancti Pauli, quod ea necessitate vendidit, quia nichil inde habere poterat æcclesia nostra propter raptores et violentos predatores,ea autem intentione ut de precio ejus aliud apud nos allodium redimeret, fecit que illud non suis unius consilio sed majorum suorum, Metensis scilicet episcopi et advocatorum nostrorum et parium æcclesiæ. Sed morte illum preveniente, comes Gislebertum ab hominibus illis commissum argentum abstulit, qui servabant illud ad redimentum ecclesiæ aliud allodium; sicque æcclesia tandem et allocium perdidit et precium. Turibulum etiam argenteum ponderis 7 marcarum, et unum preciosum prorsusque novum pallium necnon et calcem argenteum, appendentem 20 marcam et dimidiam, prestitit archydiacono cuidam Leodiensi nomine Alexandro,quæ usque hodie rehabere non potuimus. Astulit etiam comes Gislebertus eo defuncto æcclesiæ nostræ phylacterium (263) preVARIE LECTIONES. 24. Inter quæ minantia famæ volitantis cotidie tonitrua, manus tonantis Dei excelsa, jam dudum ab antiquo gravissime super nos extenta, terribilissimo fulgure subito nos perforavit, tollens nobis de medio domnum abbatem Theodericum infirmitate, vix quinque dierum ex sanguinis minutione viam universæ carnis introductum. Heu ! quo ore habeo referre,quo stilo scribere, quas tunc sustinuerimus pressuras, tribulationes et angustias? Hi qui vivente abbate Theoderico palam nos persequebantur propter Herimannum, vix jam manus continebant, quin nos vivos discerperent aut in frusta gladiis conciderent; et qui occulte soliti erant nobis ponere insidias, tunc aperta fronte prodibant, tanto in nos jam palam acriores quanto prius fuerant occultiores; paucissimi,qui nobiscum sentientes quicquam pro nobis agere vellent,quod effectum aliquem virtuosi alicujus operis haberet. Herimannus cotidtie pro foribus nuntiabatur, et ab aliis invitatus ab aliis expectabatur. Omnium tamen fratrum animi erant contra eum obfirmati, non minus abbate defuncto quam prius vivente illo. 25. In hæc nostra pressura, tribulatione et angu D 201 lene 1. 1. 202 ita 1. 1*. 208 in 1. et 1* locus vocabulo relictus; loco qui dicitur desunt D. 204 repetit 1. NOTÆ (261) Imo octo, ex iis quæ ipse supra V, 6 protulit. (262) Mecheln. (263) Arca in qua servantur sanctorum reliquiæ ciosissimum, quod ei abbas prestiterat, tabulam A cælatam, in interiori auro purissimo, multisque et scilicet unius pedis longitudinem habentem tantundemque prope latitudinis,in exteriori parte argento 206 electissimis lapidibus miro opere ornatam et oneratam, plenam preciosissimarum reliquiarum 20 FINIT " LIBER SEXTUS, INCIPIT SEPTIMUS. 1. Sepulto igitur domno abbate Theoderico, cum viderem emulorum meorum invidiam me sustinere non posse, maxime eorum jamjam se manifestantium odia, quibus propter novi ordinis introdu. ctionem non licebat abuti claustro nostro et horis locisque inconvenientibus fratrum colloquio,eadem die humillima satisfactione petivi me absolvi a prioratu: et absolutus sum, fratribus tamen id egre ferentibus. Preterea quicumque Herimannum desideranter expectabant, comitem Gislebertum et uxorem ejus, et quotquot alios poterant, malignis de me detractionibus et fictis aut veris meis sceleribus in me cotidie inflammabant, certum habentes, quamdiu cum fratribus essem, quod adversus eos ratione aut consilio de sua Herimanno prevalere non possent. Factam igitur fratres electionem suam cum Leodiiepiscopo æcclesiæque representassent, et inde Mettis transire vellent, invenerunt ibi nuntios imperatoris Herimannum prevenisse litteris imperialibus, et viva voce episcopo precipientes, ut Herimanno ultra molestus de abbatia nostra non existeret (264). Episcopus 207 tunc noviter imperatori reconciliatus fuerat (265), defuncto Leodii patre imperatoris, cujus partes contra filium adjuverat; quo timore non satis audebat, non tamen eum de- C cuisset, violentiæ imperatoris contradicere. Neque tamen assensit,sed quantum salva gratia imperatoris potuit nuntiis rationem reddidit,quo modo apud Sanctum Trudonem non posset amplius abbas canonice fieri, atque subjunxit: Non est meum dare donum abbatiæ sancti Trudonis, sed abbatem ejus benedicere; Metensis illud est episcopi ; quem michi mittat benedicendum ipse viderit. Ibi, sicut et alias frequenter, religiosus virabbas Sancti Jacobi Leodii Stephanus, muita fiducia et ratione nuntiis imperatoris ostendit, quod frustra laboraret imperator de Herimanno, quem suo suorumque comparium æeclesiasticojudicio constabat jam dudum dampnatum esse pro invasione hujus abbatiæ, et pro obstinatione incorrigibilitatis suæ etiam excommunicatum D insidias non ausus puplicam viam Mettis transire, fuisse,nec 208 potuisse tandem mereri absolutionem, nisi promissa amplius emendatione invasionis suæ et violentiæ. Hac turbatione intermissa est fratrum profectio Mettis, et reversi sunt ad claustrum no strum, disponentes nuntium suum mittere pro instanti necessitate ad Mettensem episcopum. 2. Nec mora; adest Herimannus, et nuntiis imperatoris eum adducentibus, per comitem Gislebertum in abbatiam introducitur; faciunt ei fidelitatem et hominium quibus placebat ipse, et qui propter comitem non audebant contradicere. Primi tamen abbatiæ et honestiores viri manus suas continuerunt a fidelitate ejus et hominio; fratres omnes unaniB miter non solum monasterio et claustro,sed et nullo cum dignatur nisi per internuntios colloquio,et eo duro,et quod assentiri et nollent ullo modo,nisi ad audientiam et canonicam discussionem prius veniret, quam illi tanquam infirmæ sibi conscientiæ, ut semper, ita et nune refugiebat. Collaterales ejus et consiliarii erant homines levissimi, mendaces, se ipsos metiri nescientes, inanis spei, omnis presumptionis, nullius tam virtutis quam consilii, pars maxima de illa Luiponis conjurata factione,adhuc tunc truncas manus portantes in signum dampnationis et exlegalitatis suæ. His miseris et miserrime miserrimis hominibus circumventus et, ut ab uno eorum didicimus, juratus in sanctos illis ad insanium eorum hac illacque nolens volensque ferebatur insanus, nichilominus interdum illis tantum diripientibus, ut non haberet saltem panem et cervisam, unde aleretur, aut preter simplicem tuniculam, unde media quoque gravissima hieme cooperitur. Qui sibi talis erat, qualem nobis futurum existimatis? 205 3. Quesitus interea nuntius qui de his malis relationem ferret Mettis, electus ad hoc et compulsus multis fratrum sum 209 precibus, timens michi,sicut et postea graviter sensi accidisse, quantum ex relicto prioratuinvidiæ et odii Herimannitarum credideram michi minui posse,quod tantum contraherem,si non amplius,ex hac suscipienda legatione; parui tamen, preciosiorem michi non faciens animam meam quam æcclesiæ utilitatem. Sed propter Herimannitarum junxi me exercitui episcopi Coloniensis Frederici et dueis Lovanii Godefredi, simul 219 et Namucensis comitis Godefridi et Lonensis comitis Arnulfi,duorum, ut putabam, si non amplius, millium militum, tendenVARIE LECTIONES gemmarum D. 206 explicit 1*. 207 Obbertus interp. superscripsit, 208 amplius hoc loco addit D. 109 sumptibus D. 210 simul Godefridi desunt D. (264) Scil. episcopus Leodiensis. NOTE (265) Jam anno 1106 post Heinrici IV mortem ad regem Aquisgrani venerat, ut legitur in Annalibus Hildesh. |