tummodo latine IX., quas interpretatus est beatus Hieronymus. Observat Rufinus lib. II. in Hieronymum, interpretem nimia libertate usum fuisse, atque ex omnibus erroribus, quibus scatebant, eos dumtaxat, qui catholicae de Trinitate fidei adversabantur, sustulisse, aut ad clementiorem sensum quibusdam additis, quibusdam detractis revocasse. In exemplum adducit locum ex homilia I., ubi, postquam vertit Hieronymus:,,Qui sunt ista duo Seraphim? Dominus meus Jesus Christus, et Spiritus sanctus:" de suo addidit:,,Ne putes Trinitatis dissidere naturam, si nominum servantur officia." In his homiliis, ac praesertim IV. et VI., sermonem ad Catechumenos et ad populum dirigit. Unde nullus dubitandi locus est, quin verae homiliae sint, licet constrictiori et obscuriori enuntientur stylo, quam vulgo exprimuntur aliae Origenis homiliae. Nona imperfecta est, eique perperam insertus est finis homiliae IX. in Jeremiam. Quo tempore pronuntiatae fuerint, incertum est. Id unum statui potest, pronuntiatas fuisse ab Origene presbytero. Ergo collocandae sunt post annum 228.

IX.

MONITUM AD ORIGENIS FRAGMENTUM E COMMENTARIIS IN OSEAM.

Eusebius Hist. Eccles. lib. VI. cap. 36. ait se expositionum Origenis in duodecim prophetas minores quinque dumtaxat et viginti libros reperisse: quae loquendi ratio, plures adhuc ab Origene editos fuisse, suspicandi locum praebet. Propria manu eos descripserat Pamphilus martyr, cujus exemplar postea incidit in manus Hieronymi, ut ipse testatur in catalogo cap. 7.

E tot libris unicum hodie superest fragmentum, quod exhibet Philocaliae caput octavum tanquam excerptum e Commentario in Oseam: qui Commentarius, teste Hieronymo in prologo in Oseam, parvo constabat libello, cui titulum fecerat:,,quare appellatur in Osee Ephraim?" et alio volumine, quod et capite et fine carebat.

Atque haec quidem Ruaeus.

Scribebam Vitebergae die XXIV. mens. Octobr.

a. MDCCCXLI.

Eduardus Lommatzsch.

ΕΚ ΤΩΝ ΩΡΙΓΕΝΟΥΣ

ΕΙΣ ΨΑΛΜΟΥΣ.

Ψαλμὸς ἑβδομηκοστός πρῶτος.

Εἰς') Σαλομών," κ. τ. ε. Εἰς 3) Σαλομὼν τὸν υἱὸν Δαυίδ· η βίβλος 3) γὰρ γενέσεως Ἰησοῦ Χριστοῦ, υἱοῦ Δαυίδ. “ Σαλομών γὰρ ἑρμηνεύεται εἰρηνικός· αὐτὸς γάρ ἐστιν ἡ εἰρήνη ἡμῶν.

Βασι

Ὁ *) θεὸς τὸ κρίμα σου τῷ βασιλεῖ δὸς, καὶ τὴν δικαιοσύνην σου τῷ υἱῷ τοῦ βασιλέως," κ. τ. ε. λεὺς 5) Χριστὸς βασιλέως θεοῦ υἱός. Διὸ δὴ αὐτὸς βασιλεύει, ἕως πάντες οἱ ἐχθροὶ ὑποταγῶσιν αὐτῷ. Εἶτα παραδώσει τὴν βασιλείαν τῷ θεῷ καὶ πατρί.

Κρίνειν) τὸν λαόν σου ἐν δικαιοσύνῃ, καὶ τοὺς πτωχούς σου ἐν κρίσει, κ.τ. ε. Οὐ7) πάντες οἱ πτωχοὶ, τοῦ θεοῦ εἰσιν· ἀλλ ̓ οἱ διὰ τὸ παρεῖναι τῷ Ἰησοῦ, μακαριζόμενοι ἐπ' αὐτοῦ.

Αναλαβέτω *) τὰ ὄρη εἰρήνην," κ. τ. ε. Μακά

ριοι) γὰρ οἱ εἰρηνοποιοί.

σε

1) Psalm. LXXΙΙ. (LXXI.)

2) Ruaeus: Cod. Coislinianus primus.

3) Matth. I, 1. 4) Psalm. LXXII, 1. (LXXI.)

3) Ruaeus: Cod. Coislinianus secundus.

6) Psalm. LXXII, 2. (LXXI.)

7) Ruaeus: Cod. Coislinianus secundus.

8) Psalm. LXXII, 3. (LXXI.)

9) Ruaeus: Cod. Coislinian. primus, et schedae Grabii. Cfr. Matth. V, 9.

Κρινεῖ 1) τοὺς πτωχοὺς τοῦ λαοῦ, καὶ σώσει τοὺς υἱοὺς τῶν πενήτων, καὶ ταπεινώσει συκοφάντην," κ. τ. ε. Εἰ”) ὁ πιστεύων οὐ κρίνεται, μήποτε ὁ μὲν ἐν παντὶ πλουτῶν λόγῳ καὶ γνώσει· καὶ πλουτῶν ἐν ἔργοις ἀγαθοῖς, καὶ θησαυρίσας· οὗ λύτρον 3) ἐστὶ τῆς ψυχῆς ὁ ἴδιος πλοῦτος, οὐ κρίνεται· ὁ δὲ πτωχεύων τὸ ἀπὸ τοῦ λαοῦ, κρίνεται· οὔτε κατορθώσας ἐπὶ τοσοῦτον τὴν πίσ στιν, ὡς τυχεῖν τοῦ· ,ὅτι 4) ὁ πιστεύων εἰς ἐμὲ, οὐ κρίνεται οὔτε ὡς ἀποπεσὼν, ὡς ἐν ἐκείνοις εἶναι, περὶ ὧν εἴρηται· ὁ 5) μὴ πιστεύων, ἤδη κέκριται. Ακούω δὲ τοῦ·„,ὁ μὴ πιστεύων· ἀντὶ τοῦ·„ὁ ἀπιστῶν.

σε

» Καταβήσεται *) ὡς ὑετὸς ἐπὶ πόκον, καὶ ὡσεὶ σταγὼν ἡ στάζουσα ἐπὶ τὴν γῆν," κ. τ. ε. Ως ") ὑετὸς μὲν ἐπὶ τὰ ἔθνη, ὡς σταγόνες ἐπὶ τὸν Ἰσραήλ.

Ανατελεῖ *) ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτοῦ δικαιοσύνη, καὶ πλῆθος εἰρήνης ἕως οὗ ἀνταναιρεθῇ ἡ σελήνη," κ. τ. ε. Αντί *) τοῦ μέχρι τῆς συντελείας. Σελήνης γὰρ εἶναι ρουμένης ἀναιρεῖται χρόνος· χρόνου δὲ ἀναιρεθέντος τέλος ἕξει ὁ αἰσθητός κόσμος. Δύναται δὲ σελήνην λέγειν καὶ τὴν ἀντικειμένην δύναμιν, ὡς ἄρχουσαν τῆς νυκτός.

Ενώπιον 10) αὐτοῦ προσπεσοῦνται Αιθίοπες, καὶ οἱ ἐχθροὶ αὐτοῦ χοῦν λείξουσι. Βασιλεῖς Θαρσὶς καὶ αἱ νῆσοι," κ. τ. ε. Διαφορὰν 11) οἶμαι δηλοῦσθαι ἐν τού τοις τῶν τῷ Χριστῷ προσιόντων.

1) Psalm. LXXII, 4. (LXXI.)

2) Ruaeus: Cod. Coislinianus secundus.

3) Cfr. Prov. XIII, 8.

5) Ev. Joann. III, 18.

4) Cfr. ev. Joann. III, 18.

6) Cfr. Psalm. LXXII, 6. (LXXΙ.)

7) Ruaeus: Cod. Coislinian. primus, et schedae Grabii. *) Psalm. LXXII, 7. (LXXI.)

9) Ruaeus : Cod. Coislinian. primus, et schedae Grabii.

19) Psalm. LXXΙΙ, 9. 10. (LXXΙ.)

σε

Τοῦ αὐτοῦ. Θαρσεῖς ἔθνος Αιθιοπικόν ἐστιν. Ἔτι τὸ Θαρσεῖς σημαίνει τὸ χρῶμα τὸ ὑακίνθινον, ὡς παρὰ τῷ προφήτῃ ἔχομεν· ὁμοίωμα αὐτῶν ὡς Θαρ σεῖς. Σημαίνει δὲ παρὰ τῷ Ἰωνᾷ καὶ Ταρσόν τὴν πόλιν. κ Σαβὰ “ δὲ πόλις τῆς Ινδίας, ἀφ ̓ ἧς ἦλθεν ἡ βασίλισσα νότου πρὸς Σαλομών. Θαρσεῖς δὲ ἑρμηνεύε ται κατάσκοποι, κατασκοπὴ εὐφροσύνης καὶ χαρᾶς, σε

«Πάντα 3) τὰ ἔθνη δουλεύσουσιν αὐτῷ, κ. τ. ε. Εἰ3) δουλεύσουσιν αὐτῷ πάντα τὰ ἔθνη, δουλεύσουσι πάντως καὶ τὰ τοὺς πολέμους ἔχοντα. Εἰ δὲ τοῦτο, πᾶσα ἄρα φύσις λογικὴ δουλεύσει τῷ Χριστῷ. Καὶ τοῦτό ἐστι τὸ παρὰ τῷ Παύλῳ εἰρημένον·„ὅτι 4) αὐτῷ κάμψει πᾶν γόνυ.“

«Καὶ ) ζήσεται, καὶ δοθήσεται αὐτῷ ἐκ τοῦ χρυ σίου τῆς ̓Αραβίας," κ. τ. ε. Ζῇ ) Χριστὸς ἐν τοῖς δεχο μένοις αὐτόν·,,ζῶ ") γὰρ, φησὶν, οὐκέτι ἐγὼ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός. Ἕτερος δέ φησι περὶ Σολομῶντος ὅτι καὶ Αραβες καὶ οἱ προσεχεῖς ἐπιχώριοι φόρον αὐτῷ τελοῦσιν.

»Καὶ ) προσεύξονται περὶ αὐτοῦ διαπαντός· ὅλην τὴν ἡμέραν εὐλογήσουσιν αὐτόν," κ. τ. ε. Λέγοντες ") »τὸν 10) ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον, δὸς ἡμῖν τὸ καθ' ἡμέραν. 66

Τοῦ αὐτοῦ. Μαθόντες11) οἱ ἅγιοι, ὡς οὐδεὶς τῶν γεννητῶν λυτρώσεται τοὺς ἀνθρώπους ἐκ τῆς και

4) Ruaeus: Cod. Coislinianus primus.

2) Psalm. LXXII, 11. (LXXI.)

3) Ruaeus: Cod. Coislinian. secundus, et schedae Grabii. 4) Cfr. Philipp. II, 10.

5) Psalm. LXXII, 15. (LXXI.)

*) Ruaeus: Cod. Coislinian. secundus, et schedae Grabii. 7) Gal. II, 20 8) Psalm. LXXII, 15. (LXXI.) 9) Ruaeus: Cod. Coislinianus primus.

10) Cfr. Luc. XI, 3.

1*