Obrazy na stronie
PDF
ePub

203]

Leo XIII.: Bekehrung der Protestanten; Mission in Indien.

387

Wahl dem apostol. Stuhl anzuzeigen, um als Antwort dann die Exkommunikation entgegenzunehmen. Nach Bischof Johannes Heykamp, der am 17. Jan. 1892 gestorben ist, wurde am 24. Febr. 1892 der Kanoniker Gerard Gul von dem Kapitel gewählt, am 11. Mai durch den Bischof Casper Rinkel konsekriert und durch folgendes Schreiben verflucht:

Electionem Gerardi Gul in archiepiscopum Ultraiectensem, a pseudocanonicis Ultra- 5 iectensibus actam, nos illegitimam, nefariam, irritam, prorsus nullam apostolica auctoritate declaramus eamque rescindimus, delemus, abrogamus; item eiusdem episcopalem consecrationem illicitam, illegitimam, sacrilegam, contra sacrarum legum sanctionem factam declaramus, reiicimus, detestamur. Quapropter eundem Gerardum Gul, archiepiscopum ita electum et consecratum, eosdemque canonicos electores, pariterque eum ipsum 10 Gasparem Rinkel, qui partes egit consecratoris, atque una quotquot operam suam utrilibet isti execrabili facto commodarunt, quotquot praeterea illis adhaeserunt, opemque vel consensum vel consilium praestiterunt, eos omnes et singulos excommunicamus, anathematizamus, atque ab ecclesiae communione segregatos et prorsus schismaticos habendos et evitandos esse constituimus, edicimus, pronuntiamus. Idem porro Gerardus Gul om- 15 nino sciat graviterque animadvertat, sibi iam, nisi novis se poenis obligatum velit, iis omnibus fungendis esse interdictum quae sunt iurisdictionis et ordinis.

534. Leo XIII. 11. Ablaß für Gebete um Bekehrung der Protestanten in Deutschland. Dekret der Congregatio indulgentiarum, 9. März 1983: Analecta Ecclesiastica 1 274. Antrag des Antonius Ma de Vaal, rector collegii campi sancti Teutonici de Urbe: 20 Ad debellandum armis orationis in Germania haeresim multi fideles societatem inierunt ut a divina misericordia unitatem fidei a tribus saeculis miserrime laceratam impetrarent. Quae pia devotio ut magis accendatur orator humillime petit ut sanctitas tua iaculatoriae brevi orationi, quae infra ponitur, indulgentiam tercentum dierum, quoties devote recitatur, concedere dignatur. Oratio autem sequentis est tenoris: Domine 25 Iesu, doce nos orare sicut patrem orasti, ut omnes unum sint.

Antwort: S. congregatio indulgentiis sacrisque reliquiis praeposita - omnibus, de quibus in precibus Christifidelibus corde saltem contrito devote recitantibus praefatam orationem indulgentiam centum dierum semel in die acquirendam benigne concessit. 535. Leo XIII. 12. Geringe Fortschritte der kath. Mission in Indien; evang. Mis- 30 sionsschulen.

Instruktion der Congregatio de propaganda fide an die Bischöfe Ostindiens v. 19. März 1893: AE I 125 ff.

Constat in quibusdam Indiae provinciis parum ab inito hoc saeculo rem christianam inter ethnicos profecisse, ita 35 ut Indorum plerique, tanta hominum multitudo, nullam adhuc allatam sibi opem ab evangelii praeconibus senserint. — Vorschläge zur Besserung: I. In unaquaque dioecesi praestandum erit, ut missiones aliquot statuantur, quae infidelium conversionem uti proprium peculiaremque finem sibi praestitutum prosequantur. — II. Licet vero missionum proventus ac reditus tenues admodum prae necessitatibus esse soleant, 40 caveant tamen antistites ne totos illos impendant usui ac beneficio dumtaxat fidelium, sed quantulacunque demum sit annua summa redituum, sic eam ad varios ministerii sui usus partiantur, ut infidelium conversioni procurandae portio semper aliqua constet. -III. Quod vero ad sacrorum administros attinet, in quibus praecipuum est missionum robur et firmamentum, inprimis parem eorum numerum ex Europa habere curent epi- 45 scopi, pro cuiusque dioecesis amplitudine et incolarum frequentia. - IV. Proinde nunquam se satis propriae dioecesi consuluisse existiment episcopi, nisi indigenis clericis

instituendis adsiduam, eamque sollertissimam operam dederint. Tanti id momenti ab hac s. congregatione ducitur ad stabile missionum bonum, quanti nihil fortasse aliud. V. Sacerdotibus indigenis, quorum tanta est necessitas, proximi utilitate succedunt ex ipso laicorum indigenarum coetu selecti catechistae. VI. Quanti momenti sit recta 5 adolescentium institutio ad fidem disciplinamque christianam alte in populorum mentibus cordibusque defigendam, non est cur pluribus explicetur. Tum etiam ex apte instructis scholis ea inter alias plurimas manabit utilitas, ut non mediocris catholico nomini per eas concilietur auctoritas, cum soleant indigenae isti homines atque adeo ipsi civitatis magistratus, vel maxime ex huiusmodi institutis cuiusque religionis dignitatem dimetiri. 10 Sed forte id prae caeteris permovere debet istos antistites, quod hac ratione ma xime obsisti possit haereticorum in India conatibus, qui, Christi nomine simulato, non paucos verae ecclesiae praereptos sibi per iniuriam aggregant. Id autem cum humanis aliis quibus abunde instructi sunt praesidiis tum potissi15 mum ope scholarum praestant; illectamque specie scientiarum ac litterarum iuventutem falsa sua doctrina imbuunt, et haeresium contagione inficiunt. Et quod summopere est dolendum, non desunt e catholicis qui istiusmodi praeceptoribus suos liberos, penuria catholicarum 20 scholarum, educandos tradunt. VII. Diese Ratschläge sollen auf den nächsten Provinzialsynoden durch beraten werden.

25

536.

Leo XIII. 13. Heranbildung eines Klerus aus den Eingeborenen Indiens (1893). Leo XIII. Enzyklika,,Ad extremas orientis plagas" an die Bischöfe Indiens, 24. Juni 1893: AE I 251 f. AHUONDER S. J., D. einheimische Klerus in d. Heidenländern, Fr 09; ALAUNAY, Histoire des missions de l'Inde, 5 vols P 98.

Zum Zweck der Christianisierung Indiens, wo der Apostel Thomas zuerst das Evangelium verkündigt und Franz Xaver ,,centena milia a Brachmanarum fabulis atque impura superstitione ad sanam religionem et fidem" geleitet hat, ist durch die Enzyklika,,Humanae salutis“ v. 1. Sept. 1886 die Hierarchie neugegründet worden; sie soll ergänzt werden durch die, auch schon 30 von Xaver empfohlene Heranbildung eingeborner Priester.

Scilicet fidei catholicae apud Indos intuta incolumitas est et incerta propagatio tamdiu futura, quoad clerus desiderabitur lectus ex indigenis ad munera sacerdotalia prope institutis, qui non solum adiumento esse sacerdotibus peregrinis, sed ipsimet in civitatibus suis rem christia35 nam administrare recte queant.-(1) Nam apostolicorum virorum operam, qui ex Europa advehuntur, multa praepediunt, maxime vero vernaculi inscientia sermonis, cuius perdifficile est arripere cognitionem; itemque insolentia institutorum atque morum, quibus ne longo quidem tempore assuescitur, ita ut necesse sit, Europaeos clericos illic ut in alieno loco versari. - (2) Deinde oportet animadvertere, missionarios peregre 40 advectos multo pauciores esse, quam ut excolendis iis, quae nunc sunt, christianorum communitatibus sufficiant. (3) Tertio loco illud non est praetereundum, quod abest quidem a veri similitudine plurimum, sed tamen fieri aliquando posse nemo negaverit: nimirum talia posse in Europa Asiave incidere tempora, ut vi ac necessitate cogantur Indias destituere sacerdotes advenae. Quo facto, si clerus indigena desit, quae posset 45 religio salva consistere, nullo nec administro sacrorum nec magistro disciplinae? Satis aperte hac de re historia loquitur Sinensium, Iaponiorum, Aethiopum. (4) Denique respicienda antiquitas est, quodque olim salubriter institutum videmus, id religiose servandum. Iamvero in apostolici perfunctione muneris, primum quidem imbuere christi

[ocr errors]

anis praeceptionibus multitudinem; mox lectos ex popularibus nonnullos initiare sacris et ad ipsum episcopatum evehere, fuit in more positum institutoque apostolorum. Quorum postea secuti exemplum Romani pontifices, in mandatis dare apostolicis viris perpetuo consueverunt, ut ubi christianorum communitas satis ampla coaluisset, ibi clerum ex indigenis deligere omni spe contenderent. Ut igitur incolumitati et propagationi 5 catholici nominis apud Indos consultum sit, Indos instituere ad sacerdotium oportet, qui videlicet procurare sacra et popularibus suis christianis praeesse, qualiacunque tempora incubuerint, com mode possint.

[ocr errors]

Hac quidem de causa praefecti missionum Indicarum consilio hortatuque sedis apo- 10 stolicae collegia clericorum, ubicunque facultas fuit, condidere. Immo vero in synodis Columbensi, Bangalorensi, Allahabadensi ineunte a. 1887 habitis decretum est, ut dioeceses singulae suum habeant clericis indigenis instituendis seminarium. Sed in eorum egregiam voluntatem transversa incurrit angustia rei familiaris et penuria sacerdotum idoneorum, qui studiis praesint sapienterque regant disciplinam. Quare vix aut ne 15 vix quidem seminarium est ullum, in quo institutio alumnorum expleta cumulataque habeatur, idque hoc tempore, cum rerum civilium gubernatores et protestantes non exiguo numero nullis parcunt nec impendiis nec laboribus, ut omnis erudiatur subtiliter ac polite iuventus.

537. Leo XIII. 14. Verbot der Craniotomie.

20

Dekret des S. Officium, 24. Juli 1895: Acta s. sedis XXVIII 383; AE III 483. Ueber die Zulässigkeit der Tötung des Foetus, um die Mutter zu retten, bestanden bis zu diesem Dekret Meinungsverschiedenheiten; JPENNACHI, Commentaria in constitutionem ap. sedis qua censurae latae sententiae limitantur (Pius IX.,,Apostolicae sedis moderationi convenit" 1869), Rom 1883, 25 I 30 ff.; II app. XXXII, 27-53; Ders., De abortu et embryotomia, Rom 1884 (Beilagen zu Acta s. sedis); CCAPELLMANN, Pastoralmedicin 12, Aachen 98, 11 ff.; HOENSBROECH, Papsttum II 410 ff.

Beatissime pater, Stephanus Maria Alphonsus Sonnois, archiepiscopus Cameracensis, ad pedes sanctitatis tuae devotissime provolutus, quae sequuntur humiliter exponit. 30 Titius medicus cum ad praegnantem graviter decumbentem vocabatur, passim animadvertebat lethalis morbi causam aliam non subesse praeter ipsam praegnationem, h. e., foetus in utero praesentiam. Una igitur, ut matrem a certa atque imminenti morte salvaret, praesto ipsi erat via, procurandi scilicet abortum seu foetus eiectionem. Viam hanc consueto ipse inibat, adhibitis tamen mediis et operationibus, per se atque imme- 35 diate non quidem ad id tendentibus ut in materno sinu foetum occiderent, sed solummodo ut vivus, si fieri posset, ad lucem ederetur; quamvis proxime moriturus, utpote qui immaturus omnino adhuc esset. Iamvero lectis quae die 19. augusti 1889 s. sedes ad Cameracensem archiepiscopum rescripsit:,,tuto doceri non posse licitam esse quamcunque operationem directe occisivam foetus, etiamsi hoc necessarium foret ad matrem 40 salvandam" dubius haeret Titius circa liceitatem operationum chirurgicarum quibus non raro ipse abortum hucusque procurabat, ut praegnantes graviter aegrotantes salvaret. Quare, ut conscientiae suae consulat, supplex Titius petit utrum enuntiatas operationes in repetitis dictis circumstantiis instaurare tuto possit.

[ocr errors]
[ocr errors]

Resp. Negative iuxta alia decreta die scilicet 28. Mai 1884 et 19. Aug. 1889 1. 45

1 Acta s. sedis XVII 556; XXII 748. — Durch Entscheidung v. 4. Mai 1898 AKR 79, 111 hat das S. Officium die operatio caesarea und laparatomia „erlaubt“. Ueber sehr bedenkliche Konsequenzen der Bestimmung des Rituale Romanum tit. II c. 1 Nr. 17, De baptizandis par

538.

Die Inquisition des Mittelalters im Urteil des Ultramontanismus (1895).

In AE III 29 ff. erfolgte 1895 der Abdruck eines Urteils der spanischen Inquisition in Cordova vom 28. Febr. 1484, dem sich ein von P. Pius a Langenio ord. min. cap. unterzeichneter Pane5 gyricus auf die Einrichtung der Inquisition anschloß. Diese Ausführungen erregten schon deshalb großes Aufsehen, weil sie in dieser in Rom erscheinenden und von einem päpstlichen Hausprälaten herausgegebenen Zeitschrift veröffentlicht wurden.—HOENSBROECH, Papsttum II 154ff.

Non deessent certe e filiis tenebrarum quamplures qui, si suprascriptam perlegerent sententiam, torvis oculis, crepantibus buccis, dilatatisque naribus, contra sic dictam 10 medii aevi intolerantiam debaccharentur. Quanti vero facienda sint istiusmodi stolida dicteria, lectoribus nostris indigitare prorsus supervacaneum foret. . Absit igitur ut unquam, caecitate obfucati liberalismi, qui sub specie prudentiae sese larvat, imbelles inquiramus ratiunculas ad defendendam s. inquisitionem contra haereticam pravitatem! Non temporum conditio, non indolis durities, non intemperans zelus, non alia quaeque 15 allegetur cavillatio, perinde ac si sancta mater ecclesia, in Hispaniis aut alibi, quantum ad actus s. inquisitionis si non a toto saltem a tanto excusari debeat.

Faustae s. inquisitionis vigilantiae certe adscribenda est pax religiosa necnon firmitas illa in fide qua Hispana gens nobilitatur. O benedictas rogorum flammas quibus, e medio sublatis paucissimis et quidem vaferrimis homuncionibus, centenae 20 centenaeque animarum phalanges a faucibus erroris et aeternae forsan damnationis ereptae fuere, quibusque civilis ipsamet societas contra dissidiorum bellorumque domesticorum ruinas ac strages per integra saecula perbelle praemunita, felix perduravit et immunis! O praeclaram venerandamque memoriam Thomae Torquemada, qui prudentissimo zelo ac invicta virtute conspicuus, dum Iudaeos ac infideles ad baptisma non esse compellendos 25 decrevit, insimul baptizatos ab apostasia iudaizantium salutari timore arcendos, conspiranti utriusque potestatis lege, egregie providit, et sic avitae patriae maiorem nobilioremque Indorum regnorum annexione comparavit prosperitatem!

539.

Leo XIII. 15. Ungültigkeit der anglikanischen Weihen; Wesen der Intentio. (1896). 30 Leo XIII. Bulle,,Apostolicae curae", 13. Sept. 1896: AKR 77, 107. 106. — Vgl. Schreiben Leos XIII. v. 5. Nov. 1896 an Kard. Richard, Erzb. v. Paris, ib. 759; ABELLESHEIM, ib. 98. 457. Literatur über die Streitfrage nach der Gültigkeit der anglikan. Weihen: HERGENRÖTHER III 307 Anm. 1.

an

Itaque omnibus pontificum decessorum in hac ipsa causa decretis usquequaque 35 assentientes eaque plenissime confirmantes ac veluti renovantes auctoritate nostra, motu proprio, certa scientia, pronuntiamus et declaramus, ordinationes ritu glicano actas, irritas prorsus fuisse et esse, omninoque nullas.

Vorher über die Intentio: Cum hoc igitur intimo formae defectu coniunctus est de40 fectus intentionis, quam aeque necessario postulat (ecclesia), ut sit sacramentum. De mente vel intentione, utpote quae per se quiddam est in

vulis, Ed. III R 82, p. 7:,,Si mater praegnans mortua fuerit, foetus quamprimum caute extrahatur, ac si vivus fuerit, baptizetur" cf. Dekret des s. officium, 13. Dec. 1899: Acta s. sedis 32. 501; CAPELLMANN 35. Dr. med. TREITNER,,Die Taufe im Mutterleibe mittelst der Hohlnadel. Eine neue Methode, auf einfache Weise ein Kind in utero gültig zu taufen. Für Seelsorger, christliche Aerzte und Hebammen", in: Theologisch-praktische Quartalschrift, Linz 1908, H. II S. 317; dagegen: FAHLFELD, Geburtshilfe u. Konfession, in: Zeitschr. f. d. gesamte Hebammenwesen I, St 09, 30 ff. cf. ferner JRIEDER, De valore baptismi infanti in utero matris clauso collati: Theol. prakt. Quartalschrift 52 (1899), 108 ff.; THDIESTEL, Taufe des Foetus durch Einspritzung: DZKR 34 (1903), 234 ff.; SÄGMÜLLER, KR 476.

terius, ecclesia non iudicat, at quatenus extra proditur, iudicare de ea debet. Iamvero cum quis ad sacramentum conficiendum et conferendum materiam formamque debitam serio ac rite adhibuit, eo ipso censetur id nimirum facere intendisse quod facit ecclesia. Quo sane principio innititur doctrina 5 quae tenet esse vere sacramentum vel illud, quod ministerio hominis haeretici aut non baptizati, dummodo ritu catholico, conferatur. Contra si ritus immutetur, eo manifesto consilio ut alius inducatur ab ecclesia non receptus, utque id repellatur quod facit ecclesia et quod ex institutione Christi ad naturam attinet sacramenti, tunc palam est, non solum necessariam sacramento intentionem deesse, sed intentionem immo haberi sacramento 10 adversam et repugnantem.

[ocr errors]

540. Leo XIII. 16. Authentizität von I Io 57 (1897). Dekret des s. officium, 13. Jan. 1897: AKR 77, 570. - WARENDT SJ, De vi decreti s. officii in comma Ioanneum, AE X, 1902, 36 ff.; KKÜNSTLE, Das comma Ioanneum, Fr 03; AHOUTIN, La question biblique chez les catholiques de France au XIXe siècle 2, P 02, 224 ff.; JKÜBEL, 15 Gesch. d. Kath. Modernismus, Tü 09, 82.

Dubium: utrum tuto negari aut saltem in dubium revocari possit esse authenticum textum s. Ioannis in epistola prima cap. V vers. 7, quod sic se habet: Quoniam tres sunt, qui testimonium dant in coelo: pater, verbum et spiritus sanctus, et hi tres unum sunt. Omnibus diligentissimo examine perpensis, praehabitoque DD. consultorum voto, 20 iidem emi cardinales respondendum mandarunt: Negative.

541. Leo XIII. 17. Verbot und Zensur von Büchern (1897).

Leo XIII. Konstitution,,Officiorum ac munerum“, 25. Jan. 1897: AKR 77, 352. — JHOLLWECK,
D. kirchl. Bücherverbot 2, Mz 97; AARNDT SJ, Die Vorschriften über d. Verbot u. d. Zensur d.
Bücher, Trier 00; JHILGERS, D. Index d. verbotenen Bücher, Fr 05; ASLEUMER, Index Ro- 25

manus3, Osnabrück 07.

Die Konstitution gibt eine Uebersicht über die Geschichte der kirchlichen Zensur, die angesichts der verderblichen Folgen der Erfindung des Buchdrucks und im Gegensatz zu dem um sich greifenden Gift der Haerese Luthers - cum pro illius aevi infelicitate crevisset praeter modum atque in omnes partes pervasisset perniciosorum librorum impura colluvies - zur Aufstellung von 30 Verzeichnissen verbotener Bücher fortschritt, und erklärt dann:

Matura deliberatione adhibitisque s. r. e. cardinalibus e sacro consilio libris notandis, edere decreta generalia statuimus.. quibus idem sacrum consilium posthac utatur unice quibusque catholici homines toto orbe religiose pareant. Ea vim legis habere sola volumus, 35 abrogatis regulis sacrosanctae Tridentinae synodi iussu editis 2, observationibus, instructione, decretis, monitis et quovis alio decessorum nostrorum hac de re statuto iussuque, una excepta constitutione Benedicti XIV. Sollicita et provida 3, quam sicut adhuc viguit, ita in posterum vigere integram volumus.

Titulus I. De prohibitione librorum.

cap. I. De prohibitis apostatarum, haereticorum, schismaticorum aliorumque scriptorum libris: 1. Libri omnes, quos ante annum 1600 aut summi pontifices aut concilia oecumenica damnarunt, et qui in novo indice non recensentur, eodem modo damnati habeantur, sicut olim damnati fuerunt,

1 Reformvorschläge betr. des Index von Seiten französ., deutscher u. italien. Bischöfe auf dem Vaticanum: Coll. Lac. VII 843. 874. 882; ebend. 1179 die Bitte um Aufhebung des Index in der Coblenzer Laienadresse. 2 oben Nr. 396.

3 10. Juli 1753, MBR XIX 59 u. a. auch BANGEN 484. Diese Konstitution bietet eine eingehende Instruktion für die Kongregation des Index.

40

« PoprzedniaDalej »