Obrazy na stronie
PDF
ePub

κάρπῳ, κατ' ἐντροπήν δηλονότι, καὶ μετ' εἰρήνης ἀπ' ἀλλήλων ἀπηλλάγησαν, πάσης τῆς ἐκκλησίας εἰρήνην ἐχόντων καὶ τῶν τηρούντων καὶ τῶν μὴ τηρούντων. “

c. 25. Die palästinensischen Bischofe unter Narcissus von Jerusalem und Theophilus von Caesarea schreiben an Victor von Rom: τῆς δ ̓ ἐπιστολῆς ἡμῶν πειρά5 θητε κατὰ πᾶσαν ἐκκλησίαν ἀντίγραφα διαπέμψασθαι.

Irenaeus, Bischof von Lyon 1.

Ελεγχος καὶ ἀνατροπὴ τῆς ψευδωνύμου γνώσεως, lat. Uebers. Adv. haereses c. 185, ed. Stieren, L53.- HARNACK, LG I 263 ff., II 1, 320 ff.; ZAHN RE IX, 401 ff.

25. 1. Einheit des christlichen Glaubens: Ausbreitung des Christentums. 10 AHARNACK, Mission u. Ausbreitung d. Christentums in d. ersten drei Jahrh.2, L 06, 7 u. a. I 10: Mitteilung der Regula fidei. - 2. Τοῦτο τὸ κήρυγμα παρειλη φυῖα καὶ ταύτην τὴν πίστιν, ὡς προέφαμεν, ἡ ἐκκλησία, καίπερ ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ διεσπαρμένη, ἐπιμελῶς φυλάσσει, ὡς ἕνα οἶκον οἰκοῦσα· καὶ ὁμοίως πιστεύει τούτοις, ὡς μίαν ψυχήν καὶ τὴν αὐτὴν ἔχουσα καρδίαν, καὶ συμφώνως 15 ταῦτα κηρύσσει καὶ διδάσκει καὶ παραδίδωσιν, ὡς ἓν στόμα κεκτημένη. καὶ γὰρ αἱ κατὰ τὸν κόσμον διάλεκτοι ἀνόμοιαι, ἀλλ ̓ ἡ δύναμις τῆς παραδόσεως μία καὶ ἡ αὐτή. Καὶ οὔτε αἱ ἐν Γερμανίαις ἱδρυμέναι ἐκκλησίαι ἄλλως πεπιστεύκασιν ἢ ἄλλως παραδιδόασιν, οὔτε ἐν ταῖς Ἰβηρίαις, οὔτε ἐν Κελτοῖς, οὔτε κατὰ τὰς ἀνατολάς, οὔτε ἐν Αἰγύπτῳ, οὔτε ἐν Λιβύῃ, οὔτε αἱ κατὰ μέσα τοῦ κόσμου 20 ιδρυμέναι· ἀλλ ̓ ὥσπερ ὁ ἥλιος . . ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ εἰς καὶ ὁ αὐτός, οὕτω καὶ τὸ κήρυγμα τῆς ἀληθείας πανταχῇ φαίνει. III 118 κατέσπαρται ἡ ἐκκλησία ἐπὶ πάσης τῆς γῆς.

25

26. 2. Kindertaufe. KATTENBUSCH RE XIX 403 ff.

II 224. Omnes enim venit per semet ipsum salvare; omnes, inquam, qui per eum renascuntur in Deum, infantes et parvulos et pueros et iuvenes et seniores.

27. 3. Die Gründung der römischen Gemeinde.

ΙΙΙ 1. Ὁ μὲν δὴ Ματθαῖος ἐν τοῖς ¦ Ita Matthaeus in Hebraeis ipsorum Εβραίοις τῇ ἰδίᾳ αὐτῶν διαλέκτῳ καὶ lingua scripturam edidit evangelii, quum 30 γραφὴν ἐξήνεγκεν εὐαγγελίου, του Πέ- Petrus et Paulus Romae evangelizarent et τρου καὶ τοῦ Παύλου ἐν Ῥώμη fundarent ecclesiam. Post vero horum εὐαγγελιζομένων καὶ θεμελιούν- excessum Marcus, discipulus et interpres των τὴν ἐκκλησίαν. 3. μετὰ δὲ Petri, et ipse, quae a Petro annuntiata τὴν τούτων ἔξοδον Μάρκος ὁ μαθητής και erant, per scripta nobis tradidit. Et Lucas 35 ἑρμηνευτής Πέτρου καὶ αὐτὸς τὰ ὑπὸ autem, sectator Pauli, quod ab illo praediΠέτρου κηρυσσόμενα ἐγγράφως ἡμῖν πα- cabatur evangelium in libro condidit. Postea ραδέδωκεν. καὶ Λουκᾶς δέ, ὁ ἀκόλουθος et Ioannes discipulus domini, qui et supra Παύλου, τὸ ὑπ ̓ ἐκείνου κηρυσσόμενον pectus eius recumbebat, et ipse edidit εὐαγγέλιον ἐν βίβλῳ κατέθετο. 4. ἔπειτα evangelium, Ephesi Asiae commorans. 40 Ἰωάννης, ο μαθητής τοῦ κυρίου, ὁ καὶ ἐπὶ τὸ στῆθος αὐτοῦ ἀναπεσών, καὶ αὐτὸς ἐξέδωκε τὸ εὐαγγέλιον, ἐν Ἐφέσῳ τῆς Ασίας διατρίβων. (Eusebius h. e. V 8.)

1 gest. nach 190.

28. 4. Entstehung des Episkopats. Ansehen der römischen Gemeinde. ARITSCHL, Altkath. Kirche2, Bonn 57, 312 ff.; RSEEBERG, Begriff d. chr. Kirche, Erl. 85, 16 ff.; HARNACK SBA 1893, 939 ff.; LANGEN I, 170 ff.; DERS., JThZ II, 1894, 320 ff.; FUNK, Abh. I, 1 ff.; Epiphanius, haer. 27, 6 cf. BOEHMER, ZNW VII, 1906, 193 ff.

III 31. Traditionem itaque apostolorum in toto mundo manifestatam in omni 5 ecclesia adest respicere omnibus, qui vera velint videre, et habemus annumerare eos, q u i ab apostolis instituti sunt episcopi in ecclesiis, et successores eorum usque ad nos, qui nihil tale docuerunt neque cognoverunt, quale ab his deliratur. Etenim si recondita mysteria scissent apostoli, quae seorsim et latenter ab reliquis perfectos docebant, his vel maxime traderent ea quibus etiam ipsas ecclesias com- 10 mittebant. Valde enim perfectos et irreprehensibiles in omnibus eos volebant esse, quos et successores relinquebant, suum ipsorum locum magisterii tradentes; quibus emendate agentibus fieret magna utilitas, lapsis autem summa calamitas.

2. Sed quoniam valde longum est in hoc tali volumine omnium ecclesiarum enumerare successiones, maximae et antiquissimae et omnibus cog- 15 nitae, a gloriosissimis duobos apostolis Petro et Paulo Romae fundatae et constitutae ecclesiae, eam quam habet ab apostolis traditionem et annuntiatam hominibus fidem, per successiones episcoporum pervenientem usque ad nos indicantes, confundimus omnes eos, qui quoquo modo, vel per sibiplacentiam vel vanam gloriam vel per caecitatem et malam sententiam prae- 20 terquam oportet colligunt. Ad hanc enim ecclesiam propter potentiorem (potiorem?) principalitatem necesse est omnem nire ecclesiam, hoc est, eos qui sunt undique fideles, in qua semper ab his, qui sunt undique, conservata est ea quae est ab apostolis traditio.

29. 5. Liste der römischen Bischöfe.

LANGEN, I 167 ff.; BOEHMER ZNW VII, 1906, 333 ff.

conve

25

III 33. Θεμελιώσαντες οὖν Fundantes igitur et instruentes beati καὶ οἰκοδομήσαντες οἱ μακάριοι apostoli ecclesiam Lino episcopatum ἀπόστολοι τὴν ἐκκλησίαν Λίνῳ administrandae ecclesiae tradiderunt. Huius 30 τὴν τῆς ἐπισκοπῆς λειτουργίαν ἐνεχείρισαν· | Lini Paulus in his quae sunt ad Timotheum τούτου τοῦ Λίνου Παῦλος ἐν ταῖς πρὸς Τιμόθεον ἐπιστολαῖς μέμνηται 2. διαδέχεται δὲ αὐτὸν ̓Ανέγκλητος. 2. μετὰ τοῦτον δὲ τρίτῳ τόπῳ ἀπὸ τῶν ἀποστόλων τὴν ἐπισκοπὴν κληροῦται Κλήμης, ὁ καὶ ἑωρακὼς τοὺς μακαρίους ἀποστόλους καὶ συμβεβληκὼς αὐτοῖς κτλ. . . 4. τὸν δὲ Κλήμεντα τοῦτον διαδέχεται Εὐάρεστος καὶ τὸν Εὐάρεστον ̓Αλέξανδρος · εἶθ' οὕτως ἕκτος ἀπὸ τῶν ἀποστόλων καθίσταται Ξύστος· μετὰ δὲ τοῦτον Τελεσφόρος, ὃς καὶ ἐνδόξως ἐμαρτύρησεν ἔπειτα Υγίνος 3, εἶτα Πίος, μεθ ̓ ὃν

epistolis meminit 2. Succedit autem ei Ana-
cletus; post eum tertio loco ab apo-
s tolis episcopatum sortitur Clemens, qui
et vidit ipsos apostolos et contulit cum eis 35
etc. . .

Huic autem Clementi succedit Evaristus et Evaristo Alexander, ac deinceps sextus ab apostolis constitutus est Sixtus, et ab hoc Telesphorus, qui etiam 40 gloriosissime martyrium fecit; ac deinceps Hyginus 3, post Pius, post quem Anicetus. Quum autem successisset Aniceto Soter, nunc duodecimo loco episcopatum

1 cf. V 201 Omnes ii (haeretici) valde posteriores sunt quam episcopi, quibus apostoli tradiderunt ecclesias.

2 II Ti 4 21.

3 Iren. I 271: Κέρδων ἐπιδημήσας ἐν τῇ Ῥώμῃ ἐπὶ Ὑγίνου, ἔννατον κλῆρον τῆς ἐπισκοπικῆς διαδοχῆς ἀπὸ τῶν ἀποστόλων ἔχοντος; III 43: Υγίνου, ὃς ἦν ἔννατος ἐπίσκοπος. Ebenso Cyprian epist. 74 2 (ed. Hartel II 801).

14

Die Gemeinden zu Smyrna und Ephesus Zeugen der apostolischen Tradition. Ανίκητος. διαδεξαμένου τὸν ̓Ανίκητον ab apostolis habet Eleutherius. Hac Σωτῆρος, νῦν δωδεκάτῳ τόπῳ τὸν ordinatione et successione, ea quae est ab τῆς ἐπισκοπῆς ἀπὸ τῶν ἀποστό- apostolis in ecclesia traditio et veritatis praeλων κατέχει κλῆρον Ελεύθερος. 5. τῇ conatio pervenit usque ad nos. Et est ple5 αὐτῇ τάξει καὶ τῇ αὐτῇ διδαχῇ ἥ τε ἀπὸ nissima haec ostensio, unam et eandem viviτῶν ἀποστόλων ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ παράδοσις ficatricem fidem esse, quae in ecclesia ab καὶ τὸ τῆς ἀληθείας κήρυγμα κατήντη- apostolis usque nunc sit conservata et traκεν εἰς ἡμᾶς. (Eusebius h. e. V 61). dita in veritate.

10

30. 6. Die Gemeinden zu Smyrna und Ephesus Zeugen der apostolischen Tradition (Polykarp; Johannes; Marcion).

III 34. Και Πολύκαρπος δὲ οὐ Et Polycarpus autem non solum μόνον ὑπὸ ἀποστόλων μαθητευθείς και ab apostolis edoctus et conversatus cum συναναστραφείς πολλοῖς τὸν Χριστὸν multis ex eis, qui dominum nostrum videἑωρακόσιν, ἀλλὰ καὶ ὑπὸ ἀποστόλων runt; sed etiam ab apostolis in Asia, in ea 15 κατασταθεὶς εἰς τὴν ̓Ασίαν, ἐν τῇ ἐν quae est Smyrnis ecclesia conΣμύρνῃ ἐκκλησίᾳ ἐπίσκοπος, ὃν stitutus episcopus, quem et nos καὶ ἡμεῖς ἑωράκαμεν ἐν τὴ πρώτῃ ἡμῶν vidimus in prima nostra aetate: (multum ἡλικίᾳ· 4. (ἐπιπολὺ γὰρ παρέμεινε, καὶ enim perseveravit et valde senex glorioπάνυ γηραλέος, ἐνδόξως καὶ ἐπιφανέσ- sissime et nobilissime martyrium faciens 20 τατα μαρτυρήσας, ἐξῆλθε τοῦ βίου) ταῦτα exivit de hac vita) haec docuit semδιδάξας ἀεὶ, ἃ καὶ παρὰ τῶν per quae ab apostolis didiceἀποστόλων ἔμαθεν, ἃ καὶ ἡ rat, quae et ecclesiae tradidit, ἐκκλησία παραδίδωσιν, ἃ καὶ et sola sunt vera. Testimonium his μόνα ἐστὶν ἀληθῆ. 5. μαρτυρούσι perhibent quae sunt in Asia ecclesiae omnes 25 τούτοις αἱ κατὰ τὴν Ασίαν ἐκκλησίαι et qui usque adhuc successerunt Polycarpo; πᾶσαι, καὶ οἱ μέχρι νῦν διαδεδεγμένοι τον Πολύκαρπον, πολλῷ ἀξιοπιστότερον καὶ βεβαιότερον ἀληθείας μάρτυρα ὄντα Οὐαλεντίνου και Μαρκίωνος καὶ τῶν 30 λοιπών κακογνωμόνων. ὃς καὶ ἐπὶ Ανικήτου ἐπιδημήσας τῇ Ῥώμη, πολλοὺς ἀπὸ τῶν προειρημένων αἱρετικῶν ἐπέστρεψεν εἰς τὴν ἐκκλησίαν τοῦ θεοῦ, μίαν καὶ μόνην ταύτην ἀλήθειαν κηρύξας apostolis percepisse se, quam et ecclesiae 35 ὑπὸ τῶν ἀποστόλων παρειληφέναι, τὴν tradidit. Et sunt qui audierunt eum dicenὑπὸ τῆς ἐκκλησίας παραδεδομένην. ο. και tem, quoniam Ioannes domini discipulus, εἰσὶν οἱ ἀκηκοότες αὐτοῦ, ὅτι Ἰωάννης, in Epheso iens lavari, quum vidisset intus ὁ τοῦ κυρίου μαθητής, ἐν τῇ Ἐφέσῳ Cerinthum, exsilierit de balneo non lotus; πορευθεὶς λούσασθαι, καὶ ἰδὼν ἔσω Κý dicens, quod timeat ne balneum concidat, 40 ρινθον, ἐξήλατο τοῦ βαλανείου μὴ λου- quum intus esset Cerinthus inimicus veritaσάμενος ἀλλ ̓ ἐπειπών· φύγωμεν, μὴ tis. Et ipse autem Polycarpus Marcioni aliκαὶ τὸ βαλανείον συμπέσῃ, ἔνδον ὄντος quando occurrenti sibi et dicenti: CogΚηρίνθου, τοῦ τῆς ἀληθείας ἐχθροῦ. noscis nos ? respondit: Cognosco te primo7. καὶ αὐτὸς δὲ ὁ Πολύκαρπος Μαρκίωνί genitum Satanae. Tantum apostoli et horum 45 ποτε εἰς ὄψιν αὐτῷ ἐλθόντι καὶ φήσαντι · discipuli habuerunt timorem, ut neque verbo ἐπιγινώσκεις ἡμᾶς; ἀπεκρίθη· ἐπιγε- tenus communicarent alicui eorum, qui νώσκω τὸν πρωτότοκον τοῦ σατανᾶ, adulteraverunt veritatem, quemadmodum

veritatis est testis, quam Valentinus et Marqui vir multo maioris auctoritatis et fidelior cion et reliqui, qui sunt perversae sententiae. ls enim est, qui sub Aniceto quum advenisset in urbem, multos ex his quos praediximus, haereticos convertit in ecclesiam Dei, unam et solam hanc veritatem annuntians ab

τοσαύτην οἱ ἀπόστολοι καὶ οἱ μαθηταί et Paulus ait 1: Haereticum autem homiαὐτῶν ἔσχον εὐλάβειαν πρὸς τὸ μηδὲ nem post unam correptionem devita, sciens μέχρι λόγου κοινωνεῖν τινὶ τῶν παρα- quoniam perversus est qui est talis et χαρασσόντων τὴν ἀλήθειαν, ὡς καὶ Παῦ- est a semetipso damnatus. λος ἔφησεν 1· αἱρετικὸν ἄνθρωπον μετὰ μίαν καὶ δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ, εἰδὼς ὅτι ἐξέστραπται ὁ τοιοῦτος καὶ ἁμαρτάνει, ὢν αὐτοκατάκριτος.

1.

5

Ἔστι δὲ καὶ ἐπιστολὴ Πολυκάρπου Est autem et epistola Polycarpi ad Phiπρὸς Φιλιππησίους γεγραμμένη ικανωτά- lippenses scripta perfectissima, ex qua et 10 τη, ἐξ ἧς καὶ τὸν χαρακτῆρα τῆς πίστεως characterem fidei eius et praedicationem αὐτοῦ καὶ τὸ κήρυγμα τῆς ἀληθείας οἱ veritatis, qui volunt et curam habent suae βουλόμενοι καὶ φροντίζοντες τῆς ἑαυτῶν salutis, possunt discere. Sed et quae σωτηρίας δύνανται μαθεῖν. Eus. h. e. est Ephesi Ephesi ecclesia a Paulo IV 1438. ̓Αλλὰ καὶ ἡ ἐν Ἐφέσῳ quidem fundata, Ioanne autem permanente 15 ἐκκλησία ὑπὸ Παύλου μὲν τεθεμελιω- apud eos usque ad Traiani tempora, testis μένη, Ἰωάννου δὲ παραμείναντος αὐτοῖς est verus apostolorum traμέχρι τῶν Τραϊανοῦ χρόνων, μάρτυς ditionis.

ἀληθής ἐστι τῆς τῶν ἀποστόλων

παραδόσεως Eus. III 23 4.

31. 7. Der Episkopat im Besitz der Wahrheit.

20

IV 26 2. Quapropter eis qui in ecclesia sunt presbyteris obaudire oportet, his qui successionem habent ab apostolis, sicut ostendimus; qui cum episcopatus successione charisma veritatis certum secundum placitum patris acceperunt; reliquos vero, qui absistunt a principali successione, et quocunque loco colli- 25 gunt, suspectos habere vel quasi haereticos et malae sententiae.

32. 8. Die Erhaltung der apostolischen Lehre.

IV 338. Γνώσις ἀληθὴς ἡ τῶν ἀπο- Agnitio vera est apostolorum doctrina στόλων διδαχὴ καὶ τὸ ἀρχαῖον τῆς ἐκ- et antiquus ecclesiae status in universo κλησίας σύστημα κατὰ παντὸς τοῦ κόσμου mundo

30

et character corporis Christi secundum successiones episcoporum, quibus illi eam, quae in unoquoque loco est, ecclesiam tradiderunt; quae pervenit usque ad nos custoditione sine fictione scripturarum tractatio plenissima neque additamentum neque ablationem recipiens; et lectio sine falsatione et secundum scripturas expositio legitima et diligens et sine periculo et sine blasphemia; et praecipuum dilectionis munus, quod est pretiosius 35 quam agnitio, gloriosius autem quam prophetia, omnibus autem reliquis charismatibus supereminentius.

33.

Caius von Rom 2: Die Gräber des Petrus und Paulus in Rom. Eusebius h. e. II 25 5-7.

[ocr errors]

ERBES (cf. Nr. 5) 67 ff.; FRIEDRICH 69 f.; HARNACK, LG I 601 u.
RE III 638; GRISAR I 225.

Παῦλος δὴ οὖν ἐπ' αὐτῆς Ῥώμης τὴν κεφαλὴν ἀποτμηθῆναι καὶ Πέτρος ὡσαύ τως ἀνασκολοπισθῆναι κατ' αὐτὸν ἱστοροῦνται. καὶ πιστοῦταί γε τὴν ἱστορίαν ἡ Πέτρου και Παύλου εἰς δεῦρο κρατήσασα ἐπὶ τῶν αὐτόθι κοιμητηρίων πρόσρησις. 6. οὐδὲν δ ̓ ἧττον καὶ ἐκκλησιαστικὸς ἀνήρ, Γάϊος ονόματι, κατά Ζεφυρί

1 Tit 3 10.

Kirchlicher Schriftsteller z. Z. des Bischofs Zephyrin in Rom.

40

νον Ρωμαίων γεγονὼς ἐπίσκοπον· ὃς δὴ Πρόκλῳ τῆς κατὰ Φρύγας προϊσταμένῳ γνώμης ἐγγράφως διαλεχθεὶς αὐτὰ δὴ ταῦτα περὶ τῶν τόπων, ἔνθα τῶν εἰρημένων ἀποστόλων τὰ ἱερὰ σκηνώματα κατατέθειται, φησίν 7. „ἐγὼ δὲ τὰ τρόπαια τῶν ἀποστόλων ἔχω δείξαι. ἐὰν γὰρ θελήσῃς ἀπελθεῖν ἐπὶ 5 τὸν Βατικανὸν ἢ ἐπὶ τὴν ὁδὸν τὴν Ἐστίαν, εὑρήσεις τὰ τρόπαια τῶν ταύτην ἱδρυσαμένων τὴν ἐκκλησίαν.“

10

Tertullian, Presbyter in Karthago (gest. c. 220).

AHAUCK, T.s Leben und Schriften, Erl. 77, 166 ff.; ENÖLDECHEN, Tertullian, Go 90; HARNACK, LG I 667 ff.; BONWETSCH RE XIX, 537 ff.

34.

1. Klerus und Laien; Spendung der Taufe.
De baptismo c. 17: csel XX 214 †.

Dandi quidem (baptismi) habet ius summus sacerdos, qui est episcopus; dehinc presbyteri et diaconi, non tamen sine episcopi auctoritate, propter ecclesiae honorem, quo salvo salva pax est. Alioquin etiam laicis ius est. Quod enim ex aequo ac15 cipitur, ex aequo dari potest. Nisi episcopi iam aut presbyteri aut diaconi, vocantur discentes. Domini sermo non debet abscondi ab ullo. Perinde et baptismus, aeque dei census, ab omnibus exerceri potest. Sed quanto magis laicis disciplina verecundiae et modestiae incumbit, cum ea maioribus competant, ne sibi adsumant dicatum episcopi officium? Episcopatus aemulatio schismatum mater est. Omnia licere dixit sanctissimus 20 apostolus, sed non omnia expedire 1. Sufficiat scilicet in necessitatibus ut utaris, sicubi aut loci aut temporis aut personae condicio compellit.

35. 2. Kindertaufe.

De baptismo c. 18: csel XX 216.

Pro cuiusque personae condicione ac dispositione, etiam aetate, cunctatio baptismi 25 utilior est, praecipue tamen circa parvulos. Quid enim necesse, si non tam necesse est, sponsores etiam periculo ingeri, qui et ipsi per mortalitatem destituere promissiones suas possunt et proventu malae indolis falli? Ait quidem dominus 2 nolite illos prohibere ad me venire. Veniant ergo, dum adolescunt; veniant, dum discunt, dum quo veniant docentur; fiant Christiani, cum Christum nosse potuerint. Quid festinat inno30 cens aetas ad remissionem peccatorum?

36. 3. Mischehen mit Heiden.

Ad uxorem II 3: op. ed. Oehler I 687.

Fideles gentilium matrimonia subeuntes stupri reos constat esse et arcendos ab omni communicatione fraternitatis ex litteris apostoli dicentis 3 cum eiusmodi ne cibum quidem 35 sumendum. Aut numquid tabulas nuptiales de illo apud tribunal domini proferemus et matrimonium rite contractum allegabimus quod vetuit ipse? Non adulterium est quod prohibitum est, non stuprum est? Extranei hominis admissio minus templum dei violat, minus membra Christi cum membris adulterae commiscet?

40

37. 4. Apostolische Gemeinden.

De praescriptione haereticorum c. 20: Oehler II 18 f.

Apostoli in orbem profecti eandem doctrinam eiusdem fidei nationibus promulgaverunt. Et perinde ecclesias apud unamquamque civitatem condiderunt, a quibus traducem fidei et semina doctrinae ceterae exinde ecclesiae mutuatae sunt et cottidie mutuantur, ut ecclesiae fiant. Ac per hoc et ipsae apostolicae deputabuntur ut suboles apostoli45 carum ecclesiarum. Omne genus ad originem suam censeatur necesse est. Itaque tot ac

[blocks in formation]
« PoprzedniaDalej »