Obrazy na stronie
PDF
ePub

chapitre au mois de juin de l'an dernier (1877)) et qu'il a ensuite déclarés curés substituts en vertu de pouvoirs spéciaux vivae vocis oraculo obtenus de Pie IX, avec la clause, sine praejudicio jurium capitularium. 3. Si l'une des huit paroisses vient à vaquer avant la décision de la controverse, l'archevêque pourra nommer un autre curé substitut, sous la même clause et réserve. 4. Que le traitement des curés substituts soit élevé à cinq cents livres. 5. Que le chapitre présente à la S. Congrégation une expédition authentique de la bulle d'Alexandre VII d'après laquelle il réclame la nomination des substituts, et qu'en attendant, l'archevêque, avec le conseil de l'archidiacre et de deux chanoines soit autorisé à remplir les postes vacants. Un rescrit de l'audience pontificale du 8 avril 1878 exauça en bonne partie les demandes de l'archevêque. Quatre questions ont été soumises à la S. Congrégation :

1. Conste-t-il du droit du chapitre de Bari de nommer et révoquer les curés vicaires substituts et leurs coadjuteurs, d'une manière exclusive, ou bien ce droit appartient-il cumulativement à l'archevêque?

2. La nomination des quatre substituts que l'archevêque nomma le 29 mai 1877 est-elle soutenable et valide?

mination au curé. Le concile de Trente session 21, chapitre 4) ne laisse aucun doute à cet égard. Bibliothèque canonique de Ferraris, verb. Vicarius parochialis, num. 43. Fagnan, sur la décrétale Consultationibus, de clerico ægrotante, num. 13. Le pape Innocent XIII, constitution Apostolici ministerii, § XI.

Le concile de Trente ne s'oppose pas absolument à l'amovibilité des curés. Il condamne surtout la délimitation incertaine des paroisses et la cure cumulative. Plusieurs bulles de Benoît XIV sanctionnent l'amovibilité. En ce qui concerne les quatre substituts que l'archevêque a nommés de son propre chef, dans la pendence du litige, c'est un acte injurieux pour le chapitre et entièrement nul. Supposé que l'archevêque jouit du pouvoir cumulatif qu'il réclame, il ne pouvait en aucun cas faire seul la nomination, sans l'avis et l'agrément des chanoines.

Le chapitre est en possession depuis deux siècles du pouvoir de nommer les hebdomadiers et de les révoquer; il leur a alloué trois cents ducats annuels, le pape Alexandre VII ratifia l'institution. Cette dotation confère le patronage et par conséquent a nomination. La délibération capitulaire du 20 juin 1656 concernant lesdits hebdomadiers ou mansionaires fut confirmée par une autre de 1742, où il est dit « que le révérend

3. Convient-il d'élever le traitement des substituts chapitre retient la pleine faculté qu'il a en vertu d'une à cinq cents livres?

4. Le droit de nommer et de révoquer les hebdomadiers appartient-il au chapitre ou à l'archevêque? Plaidoirie du chapitre. Les chanoines de Bari ont confié leur cause à un excellent avocat, qui a composé un mémoire juridique avec pièces justificatives. Le résumé se lit dans le folium de la S. Congrégation qui sera rapporté plus loin.

Le chapitre de Bari possède la cure habituelle et actuelle de la ville entière; Mgr l'archevêque ne çonteste pas ce droit; voilà le fondement de toute l'affaire. Quoique l'usage commun de l'Eglise s'oppose à la promiscuité paroissiale, il n'en fait pas une prohibition absolue, et l'on en trouve des exemples postérieurs au concile de Trente. En 1607, le chapitre institua six églises succursales pour le ministère et plaça dans chacune un recteur amovible.

Au siècle dernier, la S. Congrégation des Evêques et Réguliers, après un procès qui dura neuf ans, jugea que la cure universelle appartenait au chapitre. On a des décisions du 3 avril 1699, du 4 mai 1703, du 24 juillet 1705 et du 3 février 1708. Clément XI confirma ces arrêts, qui renversèrent les prétentions de l'archiprêtre. Quoique l'archevêque de Bari fùt souvent appelé à fournir des renseignements et à donner son avis sur ce long procès, jamais il n'éleva de prétention sur la nomination des vicaires ou desservants. Aussi les pièces justificatives constatent-elles que le chapitre a constamment et toujours nommé les desservants et vicaires, sans la moindre intervention on consentement de l'archevêque, qui, d'ailleurs, approuve et confirme ces recteurs pour l'exercice du ministère et pour l'administration des sacrements.

Il en est de même des vicaires, ou coadjuteurs des recteurs desservants. Le droit commun réserve la no

antique possession de nommer, désigner et révoquer ces mêmes hebdomadiers. » Les statuts capitulaires de 1692 portent que le chapitre choisit les hebdomadiers comme il croit. Les registres du chapitre constatent jusqu'à l'évidence l'exercice permanent et non interrompu du droit de nomination depuis deux siècles et jusqu'à ces derniers temps.

Allegations de la partie adverse. Mgr l'archevêque de Bari n'ayant pas pris un avocat, le secrétaire de la S. Congrégation a fait valoir ex officio les raisons qui militent en sa faveur, ainsi qu'on verra dans le folium rapporté plus loin.

Le droit commun réserve à l'évêque diocésain la collation et l'institution de tous les offices, notamment celle des paroisses. A tout homme qui prétend s'approprier ce pouvoir incombe l'obligation de présenter des titres et des preuves péremptoires. La bulle d'Alexandre VII ne dit pas un mot de la nomination des mansionnaires, et encore moins parle-t-elle de la nomination des desservants et de leurs vicaires. On ne prescrit jamais contre les droits épiscopaux.

En ce qui concerne les hebdomadiers, Mgr l'archevéque voudrait que le chapitre lui soumit une liste de candidats. Il demande d'avoir tout au moins la confirmation des nominations et que la révocation ne pût avoir lieu que pour des causes justes reconnues par lui-même; enfin, que le nombre de ces mansionnaires qui assistent à l'office, soit porté à dix-huit, conformément à la bulle d'Alexandre VII.

Décision. La S. Congrégation du Concile a rendu, le 24 avril 1880, un arrèt favorable sur tous les points aux demandes du chapitre.

1. La nomination et la révocation des curés, vicaires, substituts et coadjuteurs appartient exclusive– ment au chapitre.

2. La nomination des quatre substituts que l'archevêque fit le 29 mai 1877 est soutenable si le chapitre

consent.

3. Il n'y a pas lieu d'élever le traitement des substituts jusqu'à cinq cents livres.

4. Le pouvoir de nommer les hebdomadiers et de les révoquer appartient exclusivement au chapitre. BAREN IURIUM. Die 24 aprilis 1880. Capitulum metropolitanum ecclesiae cathedralis Barensis cui animarum curae munus incumbit, sub die 16 decembris anni 1875 ab illmo et rmo illius urbis archiepiscopo, ex S. Congregationis jussu, ad statuta intra sex mensium spatium sibi instituenda fuit invitatum; archiepiscopi mandato ea qua par erat animi docilitate capitulum obsequens, praefata statuta intra tempus ab archiepiscopo praefinitum condidit, atque nulla interjecta mora pro adprobatione assequenda eidem exhibuit. Verumtamen archiepiscopus ea adprobare recusavit, hac potissime ductus ratione, quod in eisdem plura reperiebantur, quae propria archiepiscopi jura laedebant. Asserebat enim capitulum sibi soli a sa. me. Alexandri VII reservatam fuisse facultatem eligendi vicarios et coadjutores, qui animarum curam explerent: denegabat vero archiepiscopus, qui in hujusmodi electionibus jus una cum capitulo cumulative exercendum sibi vindicabat.

Res ita sese habebant, quando sub die 29 aprilis anni 1877 archiepiscopus ad electionem quatuor viceparochorum marte suo devenit atque capitulo patefecit, adjiciens se ad hujusmodi electionem peragendam motum fuisse ut ipsius capituli votis faceret satis.

Hujusmodi archiepiscopi agendi ratione capitulum se gravatum persentiens, sub die 30 maii anni 1877, supplici oblato libello, ad S. Congregationem confugit expostulans, ut partibus auditis << emetta il suo autorevole giudizio cotesta S. Congregazione sulle costituzioni capitolari e relative questioni. »

Exceptum libellum sub die 2 junii ejusdem anni archiepiscopo ablegavi pro informatione et voto, audito capitulo in scriptis.

Dum post multos elapsos menses informatoriae literae desiderabantur adhuc, tandem adventante mense aprilis anni 1878 archiepiscopus supplicem libellum sacratissimo Principi obtulit.

Quibus acceptis sub die 8 aprilis anni 1878 rescriptum editum fuit: Attentis etc. SSmus benigne annuit pro petita parochiarum nova circumscriptione nec non ut, salvis juribus partium quoad controversias penes S. C. deductas, lite pendente et donec aliter non decernatur parochi substituti munus obeant ac stipendium consequantur juxta petita etc. Et scribatur archiepiscopo qui moneat capitulum ut exhibeat copiam authenticam bullae Alexandri VII quoad hebdomadariorum electionem. »

Omnibus documentis ad rem facientibus S. Congregationi ab archiepiscopo exhibitis, die 21 decembris anni 1878 assuetum rescriptum: Ponatur in folio, edi mandavi.

Cum itaque hodie mane causa discutienda veniat sub dubiorum formula in calce relata, praestat rationum momenta praeprimis enucleare quae late disputantur in allegatione typis edita et circumferenda a patrono per capitulum constituto, et deinde nonnulla in jure delibare ex officio archiepiscopi favore una cum nonaullis ab ipso deductis.

Totius causae fundamentum hoc capituli defensor esse ait quod Barensis ipse archiepiscopus non inficiatur: Cathedralis ecclesiae capitulum habituali pariter atque actuali

cura in universa civitate pollere. Canonici omnes antiquitus curam promiscue gerebant: tribus abhinc saeculis capitulum decrevit sex canonicos eligi qui alternis vicibus per hebdomadam exercerent.

Ac licet communis Ecclesiae consuetudo a cura promiscua plerumque abhorreat, ubi tamen haec antiquitus invaluit, deleri non posse ait auctoritate fretus Pignatell. consult. 141, num. 2, to. 10, Cesped. de except. regul. except. 178, num. 1. Neque obstare notam S. Pii V constitutionem de paroeciis urbis, quia haec afficit dumtaxat ecclesias quae in urbe Roma sunt. Fagnan. in cap. Cum ecclesia, num. 38, de elect. et in cap. Ex parte, num. 35, de offic. vicar. Atque ita S. Carolus Borromaeus post obitum Pii V in sua dioecesi curam animarum exerceri jussit per tres parochos aequo jure et officio pollentes, quod passim servatur. Rota, decis. 225, mum. 3 et 12, par. 19, to. 1 Rec. Fagnan. in cap. Ex parte, num. 13. S. C. C. in Assisien. administrationis curae ad 2 dub. die 16 novembris 1709.

Id tamen in Barensi ecclesia corrigi placuit atque anno 1607 sex ecclesias capitulum pro curae ministerio constituit, et cuilibet ecclesiae suum pastorem ad nutum amovibilem assignavit. Cura igitur animarum ad collegium pertinet, atque ita pluralitatem redargui non posse defensor adfirmat, quia pluralitas personarum universitatem constituit, et personam unicam fictam. Clericat. de benef. dist. 20, num. 26, Lotter. de re benef. lib. 1. q. 20, num. 115, seq.

Sed actualem quoque cusam penes capitulum esse ait, quia rectores amovibiles ad curae exercitium semper a capitulo delegantur; quia cum vicarius amovibilis ne in exercitio quidem uti parochus haberi valeat, ne cura acephala censenda sit, parochi titulum in collegio ipso constitui oportet. Lotter. de re benef. lib 4, qu. 20, num. 13d. Pitonius, Disc. eccl. 104, num. 29 seqq. Atque illud accedit quod curae exercitium absque concursu conferri solet. Concursus enim necessitas recedit ubi universum ministerium in capitulo versatur. Barbosa de episc. all. 60, n. 30. Pax Jordan. to. 2, lucubr. lib. 1, tit. 8, num. 82.

Sed dubia omnia pro capitulo deleri ostendit per rem judicatam quam exacto saeculo ineunte, edidit S. Congregatio episcoporum negociis praeposita et pontifex Clemens XI confirmavit. Lis enim inter Barense capitulum atque archipresbyterum novem annorum spatio efferbuit, orante Pitonio pro capitulo, donec sententia prodiit quae curam universam eidem capitulo adscripsit diebus 3 aprilis 1699, 4 mai 1703, 24 julii 1705, ac 3 februarii 1707.

Neque ab archiepiscopo objiciendum curam sibi habitu saltem cumulative cum capitulo competere; cum enim res judicata utramque curam actualem scilicet atque habitualem ad capitulum pertinere definiverit, ad alios haec pertinere non potest. Ac, licet inter capitulum atque archipresbyterum lis acta fuerit, quin archiepiscopus intercederet, de voto tamen ille rogatus est, ex notissimae Ecclesiae disciplina, atque ita, si quid juris habuisset, in voto praeterire non poterat, et Sacra Congregatio uni capitulo curam spectare non edixisset. Atque illud etiam notandum censet quod in primo rescripto anni 1703 Sacer Ordo in utraque cura cumulativam admiserat, (quam postea revocavit) inter archipresbyterum et capitulum. Ita vero nullum profecto jus archiepiscopo inesse censuerat: quia licet novum non sit jurisdictionem ad curam animarum duo simul capita agnoscere, absurdissimum esset tria capita confingi quae in solidum jurisdictione praestent. Tum archiepiscoporum testimonia enucleat qui pluries.

animarum curam privative quoad alios penes capitulum esse testati sunt, atque in primis hodierni antistitis Pedicini quinque ab hinc annis apertissime scribentis in questa città la cura delle anime è presso il capitolo metropolitano quin sibi quidquam praeservaret.

Neque post sententiam anni 1708 aliqua mutatio facta est omnibus enim parochorum et vicariorum electionibus quarum syllabus in summario describitur, id deprehenditur, solum capitulum semper parochos elegisse quin de intercessione vel consensu archiepiscopi verbum fieret.

Haec omnia substitutos etiam una eademque praxi contineri ait. Unum archiepiscopo addici quod semper in pastorali ministerio requiritur, scilicet ejus confirmationem ad sacrorum administrationem. Id autem cumulativae commentum removere cum enim archiepiscopus factam electionem ordinaria potestate confirmat, nullum sibi jus in facienda electione competere demonstrat.

In vicariis vero eligendis jus privativum parochi, ac propterea capituli, non ex privilegio aliquo sed ex jure communi liquere ait, auctoritate S. C. Trident. in cap. 4 sess. 21 de reform. Luc. Ferraris in voc. vicarius parochialis, num. 43. Fagnan. in cap. Consultationibus de clerico aegrot. num. 13. Innocent. XIII in const. Apostolici muneris, §. 11.

Mox, archiepiscopi objectiones enucleat ut ex ejusdem argumentis ejus fundamenta evanida ostendat. Ac primum de illius jure loquens quod quarta in funeribus ei rependatur, nihil id faciendum ait, quia jus funerandi non ita intrinsecus parocho inest ut ad alìos peculiari usu pertinere nequeat, ac praesertim ad episcopos sive ex conventione, sive propter episcopalis mensae egestatem, juxta tradita per Ferraris in bibl. voc. Quarta, numer. 40, seq. ibi: « Addenda sunt sunt sequentia decreta quod attenta consuetudine dioecesis, debeatur episcopo quarta tum decimarum, tum funeralium. » Lotter. de re benef. lib. 1, quaest. 20, num. 135. Ex mera autem consuetudine quartam Barensi archiepiscopo deberi ex praesulis Granasei synodalibus constitutionibus ostendit, quas in summario recenset.

Ac mînus etiam attendi posse quod antistites ait ecclesiam duos tabularii custodes habere, alterum ab ipso eligendum, alterum a capitulo. Res enim propria est non Barensis capituli, sed omnium in Italia, prout constituit Benedictus XIII apostolicis litteris Maxima vigilantia: atque alienissima est custodia rerum capituli vel ecclesiae ab iis quae pertinent ad jurisdictionem in cura ani

marum.

Quod vero tertio archiepiscopus asserit, baptismatis nempe el matrimonii sacramenta a capitulo ministrari de licentia episcopi et capituli, nullum ad habitualem curam jus inferre contendit. Huc enim redit quod jurisdictio in animarum cura non in unius vel alterius actus exercitio consistit, sed in universi juris ministerio; unde unum vel alterum universae jurisdictioni nihil detrahit. Piton. disc. eccl. 104, num. 34. Usum vero archiepiscopalis veniae non ex nativo archiepiscopi jure invaluisse, qui nullum jus habet, sed e singulari consuetudine per antiquorum episcoporum attestationes ostendit; antiquitus enim unius capituli venia requirebatur.

His pro veritate expositis, animadvertit objectiones causam non afficere. Primo enim nihil aliud evincerent quam cumulativam in quibusdam actibus: et cum exceptio firmet regulam in contrarium, reliquum semper esset curam universam capitulo addici. Neque praescriptionis effectus ad alios actus extendi potest quam ad illos qui luculenter demonstrantur. De Luca, miscell. disc. 38, n. 13. Prae

terea, licet omnia quae praesul sibi vindicat concederentur, nihil inde in casu sequeretur, quia de jure disputatur eligendi atque amovendi vicarios substitutos coadjutores, non de cumulativa in aliis quibusdam actis. Atqui in eorum electione nullam unquam consuetudinem vel possessionem archiepiscopus allegavit.

Quarto demum de objectione loquitur quod electiones, collatis inter eum et capitulum consiliis, peractae fuerint. Atque hic mirandum sibi ait facta gravissima absque ulla probatione levissime excogitari. Quousque monumenta, electiones, nomina, praesul non ostendat, nihil aliud praesul praetexere poterit quam quod ubique fieri solet: scilicet capitulum, antequam Titium vel Moevium eligendum proponeret, quandoque episcopum percontatum esse si forte labem aliquam cognosceret, ne electioni postmodum confirmatio deficeret. Id autem toto coelo ab electione vel remotione cumulativa distare: actus enim facultativi non nisi certis conditionibus, quae in casu deficiunt, obligationem inducunt. De Luca, de regal. disc. 135, num. 7. Probandum deinde ab archiepiscopo non raro sed semper exquiri eum debuisse. Quia sine actuum frequentia consuetudo esse non potest: ac non consilii vel opinionis causa eum exquiri, sed ut ad electionem concurreret. Quod cum fieri nullo modo per archiepiscopum possit, ejus confirmationem ipsam satis esse contendit ad cumulativam removendam, quia ridiculum esset quod praesul electionem per se actam confirmaret.

Tum aliam objectionem sibi rejiciendam censet, quam transversis rumoribus jactatam capitulum accepit. Barensis scilicet praesul archiepiscopi cujusdam literas edere vellet datas in visitatione ad Sacra Limina exacto saeculo, quae haec haberet cura animarum est penes capitulum cumulative cum archipresbytero cujus est eligere sex parorochos ex canonicis et sex alios ex presbyteris qui adprobantur ab archiepiscopo. » Ante omnia vero protestandum sibi monet de rei veritate: multa enim, ait, praesul ignoravit quae a capitulo probantur: in multos errores incidit; ateue ideo quae asserit probare tenetur. Sed posita etiam monumenti veritate, unum episcopi asserentis actum in saeculis, contra centum aliorum testimonia nullo in pretio haberi posse dicit, praesertim cum nihil aliud quam evanidam enunciativam contineat. Piton. Disc. eccl. 104, n. 62. Rota in decis. 784 coram Molines, n. 61.

Tum etsi hujusmodi enunciativa vera esset, impropriam cumulativam ita explicaret ut alter ad eligendum, alter ad confirmandum concurrerent: nam relativum illud' cujus est eligere capitulum respicit, quia verba sequuntur « qui adprobantur ab archiepiscopo. » Hic autem eligere atque electionem suam adprobare non potest. Is igitur cumulative sensus est ut alter post alterum concurrat : capitulum eligat, praesul confirmet.

Mox argumentis occurrit quae Barensis archiepiscopus de jure constituendo tradit. Ac primum, ait ille, non expedire curam per rectores amovibiles exerceri, quia amovibilitatem in parochis odit concilium Tridentinam ex cap. 7 sess. 7 de reform., et cap. 13 de reform. sess. 24. Quod ad decretum in cap. 13 sess. 24 capituli defensor ait illud de paroeciis egisse quae certos non habent fines, vel in quibus cura promiscue exercetur. Pignatell. cons. to. 9, cons. 143, num, 13. Quoad vero cap. 7 sess. 7 ita inter perpetuum ac precarium prudentis arbitrii modum relinquere ut in amovibilitatem inclinet, prout patet legis textu, ac docet Pignatell. cons. to. 9, cons. 43, n. 14. Nec novum aliquid induxit S. Pii V constitutio, Ad exequendum, quae tenuitati congruae in perpetuis paroeciis prospici curavit ac praesumit in iis ecclesiiis arbitrium

ex

a synodo concessum exerceri potuisse; synodus autem gravem et justam arbitrii causam requirit etiam in judieio agnoscendam. Barbosa, de episc. all. 72, n. 199, Pignatel. cons. to. 9, cons. 143, num. 14. Neque prudentum judicio illud admitti potest ut curae animarum precaria nominatio perniciosa sit, et hoc unum ad arbitrii causam sufficiat. Navarr. de offic. vic. consid, 11,, Pikler. to. 2, lib. 3, d. 10, qu. 2; quin imo in ecclesiae consuetudine quae pro jure est, passim occurrit per vicarios amovibiles curam exercendam committi. Bened. XIV in apost. litt. Suprema dispositione 19 januarii 1752; in constitutione Ad honorandam. §. 41, et in constitutione Regis pacifici. Duo quidem ex mente Tridentini concilii atque ex magis usitata Ecclesiae disciplina, vitanda dicit: quod scilicet cura ipsa, non autem merum ministerium, in parochos amovibiles conferatur, et quod promiscue cura exerceatur: neutrum vero his in Barensibus paroeciis occurrere, quia cura actualis capitulo inest, atque in vicarios solum ministerium confertur. Nullam igitur arbitrii rationem ad perpetuitatem inducendam subesse, sed ex saeculari usu nihil esse innovandum. Rota cor. Ansaleo in Aretina jur. patr. sup. bono jure 16 jan. 1703, §. Caeterum, et in decis. 212, n. 3 et 4, par. 17 Rec.

Haec omnia tamen ex concilii Tridentini definitione unionis casum respicere ait. Cum vero alicui capitulo principaliter et ex primaeva erectione jurisdictio competat, vicarii perpetui constitutionem non modo non requiri sed omnino improbari. Ventriglia Prax. rer. notab. par. 1, ann. 20, §. 2, num. 4, S. C. Concilii in Baren. curae anim. 5 februarii et 28 augusti 1703: in Assisien. curae anim. 16 novembris 1706; in Aliphana curae anim. 12 januarii 1726 ac 15 martii 1856. Quod autem Barense capitulum utraque cura polleat ex primaeva erectione, per totam summarii congeriem demonstrari contendit.

Neque innovationem inducendam esse per archiepiscopum propositam qui octo conductitios requireret ita ut tres sacerdetes in qualibet cura haberentur. Nulla enim innovationis causa est, nihil incommodi, accidit, nihil umquam curae defuit.

Hisce de objectionibus extra causam expositis, ad dubiorum ordinem revertitur et primum de jure removendi loquitur. Hoc ante omnia probari ait per electionem ac nominationem ad nutum quae per capitulum fieri solet. Qui enim precario delegat, potest quandocumque officium auferre. Nec praetereundam aeternam consuetudinem quae fagrat e synopsi electionum ac remotionum, atque ipsius archiepiscopi suasione ut sua potestate capitulum ute

retur.

Nec metuendum ne episcopi auctoritas imminuatur: cam enim amovendi facultas ad inferiorem pertineat, ordinarius a sua potestate exercenda non prohibetur. Unum notandum quod capitulum quomodocumque voluerit removere potest episcopus sine causa non potest. Bened. XIV de Syn. lib. 12, cap. 1, n. 2. Fagnan. in cap. Cum ad monaster. de statu monach. num. 39. Capitulum vero modestiae specimen praebuisse in constitutionibus repetitae lectionis ac nonnisi ex gravi causa sibi jus amovendi hodie addixisse.

Ad alterum dubium, de electione disserit die 28 maii 1877 ab archiepiscopo in quatuor sacerdotes collata ad coadjutorum officium. Hanc injuriosam ait, et nullitate infectam, quia lite pendente acta est. Licet archiepiscopus cumulativam quam praesumit haberet, non episcopi sed parochi est vicarium coadjutorem eligere ab ordinario probandum. Neque ab antistite objiciendum ea de causa nominavisse ut capituli negligentiam suppleret quod nomi

nare debuisset nec nominavit. Moram enim ac negligentiam non probari ait: quae licet contingerent, terminus capitulo praefigendus fuisset ut in mora constitueretur.

Mox ad tertium dubium pergit de constitutione libellarum annuarum quingentum in singulos substitutos coadjutores. Id a summo pontifice provisionis loco archiepiscopum obtinuisse ait: ipse enim fatetur eum concessisse << Salvis juribus partium quoad controversias penes S. Congregationem deductas lite pendente et donec aliter non decernatur. Sed nullam in primis stipendii angendi causam esse. Non enim de parochis, vel de vicariis perpetuis disputatur, sed de substitutis ad nutum amovendis, pro quibus nisi rationabilis causa intersit, locus non est congruae augmento. Ferraris, voc. Congrua, art. 2, num. 38, seq. Duobus abhinc saeculis his capitulum annuos triginta ducatos addixit quod archiepiscopus sancivit: mox capitulum ad duplum evexit; ad annuas scilicet libellas 318, 43; quibus incerta omnia emolumenta addenda sunt quae tantundem conficiunt: quae omnia ideo imputari debent, quia nihil incertum habent praeter quantitatem. Piton. Disc. eccl. 46, num. 10, 11.

Sed etsi augendi stipendii necessitas immineret, nunquam onus capitulo imponendum ait. Archiepiscopus enim sexdecim libellarum millia canonicis parochis et coadjutoribus fiscum in invasione adscripsisse dicit; quae a capitulari patrimonio sejuncta sunt. Id autem capituli defensor alienum a veritate asserit. Ex lege enim anni 1870 sulla conversione illud firmatum est non collectivam cujuscumque coetus curam attendi sed singularem çujuslibet personae. Cum igitur Ecclesiae non autem fisci auctoritate, disserendum sit, luculenter ostendi ait totam redituum portionem quae capitulo addicebatur, per fiscalem divisionem a capitulo non recessisse.

Tota vero hujus substantia quam fiscus reliquam illi esse voluit non amplior est libellis 32,440 quae ex variis expensis ad annuam quantitatem cohibetur libellarum 6223. Symbola igitur cujusque canonici vix annuas quingentum libellas attingit: ac si ex capitulari acervo libellae 1451 detraherentur ut coadjutorum stipendiis accederent, longe amplius emolumentum vicariis substitutis quam canonicis adscriberetur. Quod absurdissimum defensor dicit, quia parocho prius consulendum est, deinde quod superest vicario indulgendum.

Si vero quod superest ad congruam coadjutorum sustentationem non sufficiat, tunc episcopus pro viribus ad conferendum quantum decet adstringitur. Ferraris voc. coadjutor, num. 40. Atque hic defensor alienam se provinciam invadere nolle ait: notandum autem quam episcopalis mensa pingues reditus habeal, quo non obstante pluribus abhinc annis decem argenteos nummos aunuos saeculari consuetudine debitos coadjutoribus antistes numerare recusavit, ac ne obolum quidem impendit pro sacra ecclesiae suppellectile ditanda vel saltem servanda.

Tum de quarta dubii formula disserit: an jus eligendi atque amovendi hebdomadarios capitulo competat vel archiepiscopo. Duobus abhinc saeculis capitulum hebdoma-. darios e clero ecclesiae adscripto constituit, eisque argenteos nummos tercentum aere capitulari persolvi decrevit. Id pontifex Alexander VII adprobavit. Posita igitur dotatione ipso jure patronatum capitulo derivare ait Gagliardi de jure patr. cap. 5, num. 18.

Neque ab archiepiscopo objiciendum quod capitulum solemni deliberatione anno 1656 decrevit jus eligendi hebdomadarios ipsi archiepiscopo addici. In primis enim quod documentum antistites ad probationem obtulit evidenter corruptum adfirmat: atque id variis argumentis ex materiali

187

»

scriptione depromptis assequitur. Quomodo autem lectio quaerenda sit, ostendit. Extat enim capitulare consultum anni 1742 quod ait « rimane però a questo reverendo capitolo la piena facoltà che per antico possesso tiene di nominare eleggere e rimuovere gli accennati mansionari ossia eddomadari, come si vede dalla conclusione capitolare in data dei 20 Giugno 1656. Notandum igitur censet quomodo centum supra triginta abhinc annis capitulare consultum illud pro se invocaverit quod modo in contrariam sententiam adducitur: nullo enim modo admitti potest omnes perfricta fronte mendacissimos fuisse. Addendas antiquiores capituli constitutiones anni 1692 in quibus legitur che nelle elezioni... di detti eddomadari... sia in facoltà ed arbitrio di questo rev. capitolo di eligere a sua volontà. »

Utcumque vero se res habuerit, quaestionem omnem dirimere ait eloquentem et nunquam interceptam duorum saeculorum consuetudinem, quam praestat in summario syllabus nominationum ac remotionum ad novissimum usque tempus per capitulum gestarum. Notum enim in jure est saeculari spatio optimum quemque titulum praesumi et antiquum obliterari. S. Rota in Spoletana, juris pascendi et lignandi 18 junii 1745, §. 8, et in decis 6. de union. cor. Falconerio.

Mox nonnullas antistitis objectiones enucleat, quas levissimas dicit, quia ille gratis asseruit, ac ne jus quidem confirmandi electos illi tribuendum ait. Id enim antistitis decessores nunquam fecerunt, et confirmationi locus non est, quia cura animarum nullo modo adnexa est hebdomadariorum officio. Nihii autem metuendum ex eligendi ac removendi jure in capitulo. E saeculari enim lege per archiepiscopum sancita nemo eligi potest, nisi certis quibusdam conditionibus polleat, atque ex novissimis constitutionibus neminem removere capitulo licet, nisi unus ex duobus titulis concurrat lege definitis.

Nonnulla demum adjicit ad ornatum potius quam ad necessitatem, ut ostendat novam quatuor hebdomadariorum adjectionem ab antistite petitam nullo modo necessariam esse, quia nunquam huc usque ecclesiae servitium defuit. Et gravem contra canonicos accusationem contineri in verbis antistitis quod ad novum stipendium adhiberi possint « i superi del sagro altare che non sono stati mai di spettanza del capitolo. » Cum enim uon aliud hujusmodi superi sint quam « le rendite che si ritraggono dalle cappellanie ossia dai beni donati per messe perpetue» plane sequi ait universum reditum capitulo addici quicumque sit fructus bonorum. Piton. in disc. eccl. 40, nu. 5. Demum id nova hebdomadariorum adjectio afferret, ut multum capitulo detraheret, hoc autem fisco praeservaret, quia ex civili lege anni 1868 clerus inferior sex numero hebdomadarios excedere non potest: atque ita sex tantum portiones integrae manerent: reliquae in fiscalem Carybdim conjicerentur.

Archiepiscopus Baren. e contra de iis edisserens quae in primo dubio proposito reperiuntur, contendit capitulares a judicii limine esse repellendos ex eo quod eorum praetensa jura privative nempe vice-parochos substitutos eorumque coadjutores eligendi quolibet solido fundamento prorsus deficiunt. Sane explorati juris est archiepiscopis et episcopis a Summo pontifice factam fuisse potestatem, ut quilibet in sua dioecesi beneficia quae non sint a jure specialiter reservata ibidem existentia conferre possit. Hinc consequitur quod omnium beneficiorum in dioecesi existentium collatio et institutio de jure spectat ad episcopos loci ordinarios, qui in jure conferendi beneficia in sua dioecesi existentia fundatam habent jure communi inten

188

leg. 57, n. 1 allegans cap. Omnes basilicae. cap. Nullus tionem ceu tradit Barbosa de offic. et potest. episc. Alomnino, 26, quaest. 7, Gonzalez ad regul. 8 cancell. §. 1, proem. num. 21 et 22, et Gloss. 11, n. 38 et 39 et alios quamplurimos. Potestatem, autem quae a jnre communi episcopis exercenda conceditur circa beneficia in sua eisdem plenissimam tradit circa beneficia curata quorum dioecesi vacantia, disertis verbis Sac. Tridentina svnodus ob quamcumque causam vacatio obtigerit, ceu legitur in cap. 18 sess. 24 de ref.

Ex hisce in jure perpensis sponte sua derivat, ut ii hujusmodi jura, quae ad episcopos pertinent, sibi adstruomnes, sive privati sint, sive alicui collegio adscripti, qui unt, positivis et concludentibus probationibus demonstrare teneantur. Ita ut ad haec jura exercenda nullatenus admitti debeant, quoties in hujusmodi demonstratione deficiunt; cum agatur de re odiosa, cui jus commune resistit. Jam vero in themate capitulum Baren. jurium exercitium atque illa in vim bullae Alexandri VII sibi competere ausibi vindicat quae in dioecesi ad solos episcopos spectant, tumat: sed perperam. Verum in praefata pontificis bulla, si tota quanta est, legatur, nec verbum nec vola hujusmodi a capitulo praetensi juris reperitur. Sane memorata bulla electionem quorumdam hebdomadariorum pro objeforent; quosque in majori cultus divini augmento insticto habet, qui in ecclesia cathedrali Baren. instituendi tui indultum fuit. Porro in ea bulla Pontifex de hisce singulis assignando verba facit, de exemptione a quibushebdomadariis sermonem instituit; de annuo emolumento dam gabellis solvendis indulta loquitur: curam animarum mat. Verumtamen tantum abest quod in praedicta bulla memorat eamque penes capitulum ecclesiae existere affiraliquid reperitur ex quo deduci queat parochos vicarios eorumque coadjutores a capitulo privative eligendos esse: ut de his parochis vicariis substitutis eorumque coadjutoribus ab initio usque ad imum nulla mentio fiat, quemadmodum eam legenti ultro patet. Si itaque Alexander VII vicarios substitutos eorumque coadjutores neque memorat: quo pacto, archiepiscopus contendit, capitulum Baren. eorum electionem sibi privative competere modo asserere valet?

Neque praesidium captare posse urget archiepiscopus ab innumeris documentis, quae capitulares ad eam causam Archiepiscopus enim praemonet hisce documentis id unum congerunt, ut hoc privativum jus sibi adstruere valeant. evinci posse quod hujusmodi privativum jus in vim solius consuetudinis seu praescriptionis capitulo competere vale rit. At est canon juris, quo nullus alius notior, jura episcopalia ullo temporis intervallo praescribi non posse. At temporis a lege praestituto, praescribi queant, ut allatis parumper admisso agi in themate de juribus quae lapsu documentis omnem viam adimat archiepiscopus opponit alia documenta, nempe relationem ab archiepiscopo JanuaPorro in hujusmodi relatione haec leguntur: « Cura anirio Pignatelli die 17 sept. 1774 ad sacra limina factam. chiepiscopo est. » Quae verba cum ab archiepiscopo promarum, uti videtur penes capitulum cumulative cum arsalutare S. Visitatiouis opus compleverat, quanti facienda lata sint tempore haud suspecto et postquam sanctum ac sint neminem inficiari posse archiepiscopus concludit. Quae cum ita sint archiepiscopus concludit capitulum Barense nullum jus sibi praestolari posse in parochorum vicariorum substitutorum eorumque coadjutorum electione quae ex juris canonici censura ad solos episcopos pro sua dioecesi spectat. At dato etiam quod jus aliquod in hujusmodi electionibus faciendis capitulum experiri possit et valeat;

« PoprzedniaDalej »