AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CXIX CONTINENTUR.

ANNO DOMINI DCCCLX.

FLORUS DIACONUS LUGDUNENSIS

NOTITIA HISTORICA.

(Apud Galland., Bibliotheca veterum Patrum, tom. XIII.)

in opere non quidem scripta Erigenæ depravavit, ut vult Matthæus Westmonasteriensis(g), sed aliquando adversarii sensum non satis videtur assecutus, ut bene Usserius (h) interpretatur. Visum est nobis ex illo afferre duntaxat libellum de Electionibus episcoporum, quem in Agobardo suo vulgavit Baluzius V. C., pag. 254, nec tamen a bibliographis vulgo commemoratum videmus. Fragmentum ejus ediderat Massonus, et ex illa Baronius, quod etiam, paulo tamen diversum, repræsentat Petrus de Marca in Concordia sua (i). Fatetur Cavæus ignorare se quandiu post scriptum in Erigenam superfuerit auctor noster at cum Matthæus Westmonasteriensis, superius laudatus, de eo mentionem faciat ad an. 883, sub eo anno illum afferre nequaquam incommodum existimavimus.

Wandelbertus (a) Florum nostrum Magistri no- A doctrinæ suæ de præscientia et prædestinatione.Quo mine insignitum, subdiaconum Lugdunensis Ecclesiæ appellavit, dum ait: Ope et subsidio præcipue usus sum sancti et nominatissimi Flori, Lugdunensis Ecclesiæ subdiaconi, qui ut nostro tempore revera singulari studio et assiduitate in Scriqturæ scientia pollere, ita librorum authenticorum non mediocri copia et veritate cognoscitur abundare. Hinc facile factum ut magistri nomen illi adhæreret. Subinde et diaconus audit. Trithemius monachum scribit S. Trudonis Leodiensis diœcesis, jurene an injuria, ut contendit Oudinus (b), nihil interest. Augustinum maxime habebat in deliciis. Varia scripsit quorum catalogum habes apud Fabricium (c) et Caveum (d). Adversus Joannem Scotum scripsit an. 852, nomine Ecclesiæ suæ Lugdunensis, ad id electus, ut Mauguino videtur (e), quod in sermone quodam,ab Hincmaro memorato () insigne specimen ediderat

Drepanius Florus, non diversus, ut videtur, a ma- C gistro Floro, diacono Lugdunensi, de cujus scriptis Caveus ad annum 837. Ejus observatis pauca hæc habeo, quæ addam.

1. Præter Commentarium in Pauli Epistolas ex Augustino, et sub Bedæ vulgatum nomine, scripsit et alium similem Florus in easdem Pauli Epistolas ex Cypriano, Hilario,et aliis Patribus, manuscriptum in Carthusia Majoris bibliotheca, de quo Baluzius in epistola ad Tourneminium (a),

2. Opusculum de Actione Missarum, collectum ex verbis SS. Patrum Cypriani, Ambrosii, Augustini, Hieronymi, Gregorii, Fulgentii, Severiani, Vigilii, Isidori, Bedæ, Aviti, et ex antiquis mysteriorium libris ex Petri Francisci Chifletii editione recusum in Bibliotheca Patrum Lugdunensi tom. XV, p. 62, sed nuper ex codice regina Sueciæ Christinæ longe integrius et emendatius vulgatum est pag. 579 tomi noni Monumentorum Edmundi Martene et Ursini Durandi, Parisiis, 1933, folio.

(a) Journal des Savants an. 1716, pag. 234, seq.

(b) Subjunctis nonnullis carminibus Theodulfi et Jonæ Aurelianensium episcoporum, Modoini episcopi Augustodunensis, et Laidradi atque Agobardi Lugdunensium.

(c) in Veteris Testamenti libris descriptorum.

PATROL. CXIX.

D

3. Præter Poematia novem, in Georgii Fabricii Poetis Christianis et in Bibliothecis Patum sæpius edita, et separatim in lucem data ab Andrea Rivino (b) Lipsia 1653,8, et cum notis, et illa poematia sex, quæ vulgavit Mabillonius tom. I Analect., pag. 388 seq. (editionis novæ pag. 412) de quibus singulis diligenter Polycarpus Leyserus in Historia poetarum medii ævi pag. 246 seq., alia adhuc nuper ex ms. Bigotiano legenda dederunt laudatı viri Martene et Durandus tomo V. Anecdotorum, quæ sunt carmine hexametro In Evangelium Matthæi, pag. 595; Gesta Christi Domini, pag. 601; In Evangelium Joannis, pag. 603; Oratio ad Christum cum commemoratione antiquorum (c) miraculorum Christi, Dei nostri, pag. 608; Epigramma libri homiliarum totius anni ex diversorum Patrum tractatibus ordinati, pag. 612; Epistola tertia (d) ad Modoinum, Augustodunensem episcopum, pag. 616, quæ incipit.

Salve, sancte parens, Christi venerande sacerdoз (d) Prima apud Georgium Fabricium et alios incipit:

Salve, Pater, profluas hilari de pectore grates.
Secunda apud Mabillonium :

Egregio, Modoine, viro tibi mitto salutem.
De hoc Modoino Sammarthani, tom. II. Galliæ
Christianæ, pag. 36.

123368

1

Augusti montis (a) pastor in arce potens.

Titulus in apside memoriæ S. Justi. pag. 618.

4. Opusculum adversus Amalarium Lugdunensem chorepiscopum, de Corpore Christi tripartito, in tomo nono monumentorum Martenii et Durandi, pag, 641. De illo Amalarii errore dixi supra tomo I. Florus hoc opusculum per modum epistola scripsit: Dominis beatissimis, reverentissimis, et piissimis pastoribus gregis Christi, rectoribus Ecclesiæ Dei, prædicatoribus ac propugnatoribus, catholicæ fidei. DROGONI Sacri consilii magistro et pontifici clarissimo, HETI Trevirorum antistiti, ALDRICO reverentissimo Cenomanorum episcopo, RABBAN abbati venerabili et ex provincia Lugdunensi prima, ALBERICO Lingonum et FORE Cabilonensi reverentissimis episcopis, Ecclesiæ catholicæ indignus filius ct pietatis ac paternitatis vestræ exiguus servulus FLORUS Subjicitur deinde, pag. 649, Opusculum de cadem causa in concilio episcoporum apud Carisiacum palatium acta; et pag. 166: Epistola Flori ad Theodonis Villa concilium

adversus libros Amalarii.

5. Contra Joannis Scoti erroneas definitiones. Scripsit nomine Ecclesiæ Lugdunensis; in Gilberti Manguini Nindiciis gracia et prædestinationis ex sæculi noni scriptoribus, tom. I, pag. 585, 738, Parisiis, 1659, 4, et tom. XV Bibliotheca Patrum,edit. Lugdun., pag. 611. Videndum fueritne alius a nostro Florus Prudentius Galindo, episcopus Tricassinus,cujus et aliæ exstant adversus eumdem Scotum

A lucubrationes ab eodem Manguino editæ. Vide etiam quæ contra sententiam Floro nostro scriptum illud tribuentem disseruit Menetrierius in Memoriis litterariis Trevoltinis anni 1795, pag. 514 seqq.

B

6. Alterius etiam vetustioris Flori, monachi. S. Trudonis, ordinis Benedictini, diœcesis Leodicensis, circa annum 760, clari sunt Additamenta ad Martyrologium Bedæ cum illo vulgata ab Henschenio in Actis sanctorum ante tomum secundum Martii, et novissime cum Bedæ Historia ecclesiastica gentis Anglorum ex recensione Joannis Smith, Cantabrigiæ, 1722, fol. Adde Carolum Cointe tomolV Annalium Francorum, pag. 470 seq. Adjecit etiam elegiacos quosdam versus in calce cujusdam veteris commentarii in Psalmos, qui in codice mille annorum manuscripto in bibliotheca Mediolanensi Ambrosiana servatur. Carmen hoc edens Muratorius Antiquit. tom. III, pag. 856, in ea est opinione, ejus auctorem ipsum esse Lugdunensem diaconum, sæculi sui lumen; æque tamen judicat commentariorum illorum auctorem a S. Hieronymo, cujus nomen ibidem præfert, longe esse diversum. Porro in eo carmine ad Eloardum abbatem directo Florus recensuisse se commentarium illum narrat. Eamdem commentationem ex Elonensi codice sibi notam cidem Floro Usserius in Histor. Gottesch. et Caveus ascribunt, sed ex carmine a Muratorio relato nullum aliud ab eo munus præstitium dicimus quam correctoris. Cæterum et ipse Florus Hieronymo vindicare opus illud visus est.

(a) Dunum Celtæ montem vel clivum, ut Græci Bouvov et eiva appellant. Vide Cangium.

FLORI DIACONI

LIBER DE ELECTIONIBUS EPICOPORUM,

COLLECTUS EX SENTENTIIS PATRUM.

(Apud Galland., ubi supra.)

I. Manifestum est omnibus qui in Ecclesla Dei sa- C ipsa in testimonium sanctæ et legitimæ ordinationis cerdotale officium administrant, quæ sunt illa quæ in ordinatione episcopali, et sacrorum canonum auctoritas, et consuetudo ecclesiastica, juxta dispositionem divinæ legis et traditionem apostolicam jubeat observari. Videlicet ut pastore defuncto, et sede vacante, unus de clero Ecclesiæ, quem communis et concors ejusdem cleri et totius plebis consensus elegerit, et publico decreto celebriter ac solemniterdesignaverit, legitimo episcoporum numero consecratus, locum decedentis antistitis rite valeat obtinere; nec dubltetur divino judicio et dispositione firmatum,quod ab Ecclesia Dei tam sencto ordine et legitima observatione fuerit celebratum.

ejus prosecutus est dicens (epist. 111): « Factus est Cornelius episcopus de Dei et Christi ejus judicio, de clericorum omnium testimonio, de plebeio suffragio, de sacerdotum antiquorum et bonorum virorum consensu; cum nemo episcopus inibi factus esset, cum gradus cathedræ sacerdotalis vacaret. Quo occupato, et omnium nostrorum consensione firmato, quisquam jam episcopus fieri voluerit, on nimodis necesse est ut ecclesiasticam non habeat ordinationem, qui Ecclesiæ non tenet per consensum unitatem. Post primum secundus esse non potest. Quiquis enim post unum, qui per electionem consecratus est, esse voluerit, jam non secundus ille, sed nullus est. »

III. Juxta hæc verba beati Cypriani, ordinatos fuisse constat,et legitime præfuisse universo populo deinceps omnes Ecclesiarum Dei antistites, absque ullo consultu mundanæ potestatis, a temporibus apostolorum,et postea per annos fere quadragintos. Ex quo autem Christiani principes esse cœperunt,

eamdem episcoporum ordinationibus ecclesiasticam A invitati fuerant, consecratus, nemo principum hujus

libertatem ex parte maxima permansisse, manifesta ratio declarat. Neque enim fieri potuit, cum unus imperator orbis terræ monarchiam obtineret, ut ex omnibus latissimis mundi partibus, Asia videlicet, Europæ et Africæ, omnes qui ordinandi erant episcopi ad ejus cognitionem deducerentur. Sed fuit semper integra et rata ordinatio, quam sancta Ecclesia juxta traditionem apostolicam et religiosæ observationis formam celebravit.

sæculi fuerit interrogatus. In Ecclesia quoque Lugdunensi sic religiosa olim et venerabilis consuetudo fuit, sicut antiqua narrat historia: scilicet ut, defuncto pontifice, omnis in unum conveniret Ecclesia, et triduano jejunio communi voto ac supplicatione celebrato, quemcunque eis Dominus per revelationem sive ex eorum clero seu aliunde ostenderet, ipsum sine dubio antistitem constituerent. Quod de beato Eucherio præfatæ urbis episcopo, et doctore egregio, sanctissimæ Vitæ ejus liber manifeste testatur impletum. Qui cum esset ex nobilissimo senatorum genere oriundus, et huic sæculo abrenuntians,omnique facultate sua in pauperes ob amorem Christi distributa, partibus Provinciæ in quodam specu retrusus, atque ibi soli Deo jejunus, et orationibus vacans B latitaret, tali revelatione ostensus, atque inventus in pontificali regimine locatus est. Ex quo certissime constat quod omni illo tempore quo tantam bonitatəm sive gratiam omnipotens Deus in illa voluit Ecclesia demonstrare, valebat ac sufficiebat ad consecrationem rectorum sola ejus gratia et fides Ecclesiæ devota.

IV. Quod vero in quibusdam regnis postea consuetudo obtinuit, ut consultu principis ordinatio fieret episcopalis, valet utique ad cumulum fraternitatis, propter pacem et concordiam mundanæ potestatis; non tamen ad complendam veritatem vel auctoritatem sacræ ordinationis, quæ nequaquam regio potentatu, sed solo Dei nutu, et Ecclesiæ fidelium consensu, cuique conferri potest. Quoniam episcopatus non est munus humanum, sed sanctiSpiritus donum, sicut ostendit apostolus, ubi ad episcopos loquitur, dicens (Act. xx, 28): Attendite vobis et universo gregi, in quo vos Spiritus sanctus posuit episcopos regere Ecclesiam Dei, quam acquisivit sanguine suo. Unde et in Epistola ad Hebræos (cap. v, 4-6) ait: Nec quisquam sibi sumit honorem, sed qui vocatur a Deo, sicut Aaron. Sic et Christus non semetipsum glorificavit ut pontifex fieret, sed qui locutus est ad eum, Filius meus es tu, ego hodie genui te. Et iterum: Tu es sacerdos in æternum secundum ordinem Melchisedech. In quibus Apostoli verbis evidentissime demonstratur, ad hoc munus adipiscendum atque sumendum sufficere unicuique C gratiam Dei, cooperante fide et devotione gratiæ ejus, absque his autem humano arbitrio nemini posse concedi. Unde graviter quilibet princeps delinquit, si hoc suo beneficio largiri posse existimat, quod sola divina gratia dispensat; cum ministerium suæ potestatis in hujusmodi negotium peragendo adjungere debeat, non præferre.

V. Denique ut istius rei nonnulla proferantur exempla, puto quod de ordinatione beati Martini, quando ex monasterio sub alia occasione eductus, et a populo comprehensus, atque ad Ecclesiam perductus est, et continuo ab episcopis, qui ad hoc

VI. Sed et in Romana Ecclesia usque in præsentem diem cernimus absque interrogatione principis, solo dispositionis judicio, et fidelium suffragio, legitime pontifices consecrari: qui etiam omnium regionum et civitatum quæ illi subjectæ sunt, juxta antiquum morem, eadem libertate ordinant atque constituunt sacerdotes; nec adeo quisquam absurdus est, ut putet minorem illic sanctificationis divinæ esse gratiam, eo quod nulla mundanæ potestatis comitetur auctoritas.

VII. Quæ omnia non ideo dicimus quasi potestatem principum in aliquo minuendam putemus, vel contra religiosum morem regni aliquid sentiendum persuadeamus; sed ut clarissime demonstretur, in re hujusmodi divinam gratiam sufficere, humanam vero potentiam, nisi illi consonet, nihil valere. Quapropter in sacris canonibus Patrum, ubi plurimæ causæ commemorantur sine quibus episcopalis ordinatio irrita habenda est, de hac re nihil invenitur insertum.

FLORI DIACONI

OPUSCULUM

DE EXPOSITIONE MISSE

Ex ms. bibliothecæ Regina Sueciæ auctius et emendatius.
(Marten., ampl. Colleet.. tom. IX.)

A teræ nominum quæ forinsecus prænotantur ostendunt; sed et ex antiquis mysteriorum libris quædam verba necessario sumpta sunt. Quod autem eadem nomina in ipsa opusculi serie ubique inserta non sunt, illa necessitas fecit, ne frequens eorum interpositio fieret absurda et incommoda ipsius dictionis et sensuum interruptio. In qua tamen expositiuncula non tam verba, quæ satis simplicia sunt, sed potius ipsius mysterii ratio et actio imponitur et commendatur, videlicet qua fide celebrandum, quanta pie tate sit amplectendum.