consectari solent, remota. Et qui prius deliciis dif- A ejus generis unica sit, super aromatum cumulo fluxerant, mœsti tunc per vias incedebant. Omnes imperatorem beatum, Deo carum, et prorsus imperio dignissimum prædicabant. Neque hæc voce tantum nuda declarabant, sed imaginibus dedicatis mortuum perinde ac superstitem honorabant. In quibus cum cœli similitudinem expressissent in tabula, ipsum supra cœlestes fornices, in æthereo domicilio requiescentem pinxere. Quinetiam ipsi liberos ejus, imperatores atque Augustos solos sine cujusquam alterius consortio nuncupabant : magnisque clamoribus postulabant, ut imperatoris sui funus apud se haberent, et in regia urbe deponerent. CAPUT LXX. Quomodo funus Constantinopoli depositum sit a Hune principi a Deo honorato, ctiam Romani honorem exhibuerunt. At secundus ex filiis ad patris funus cum advenisset, in urbem patri cognominem illud devexit, ipse exequias præcedens. Præibant per catervas et agmina dispositi numeri militares. Pone sequebatur innumerabilis hominum multitudo. Hastati vero et scutarii ipsum Imperatoris corpus medii cingebant. Postquam ad apostolorum Servatoris nostri ecclesiam perventum est, arcam illic deposuerunt. Hunc in modum novus imperator Constantius, tum adventu suo, tum reliquis officiis patri honorem exhibens, justa ut par erat persolvit. CAPUT LXXI. B emori dicitur, seipsam quasi victimam immolans: moxque ex ipsis favillis renasci, et pennis in altum subvecta, eadem qua prius specie cerni sed potius exemplo Servatoris sui, qui instar tritici sati, ex uno semine in multa sese diffundens, ope ac benedictione Dei spicam protulit, et universum terrarum orbem fructibus suis implevit. Ad hunc modum beatissimus princeps per successionem liberorum multiplex factus est ex uno adeo ut passim in omnibus provinciis imagines ei simul cum filiis honoris causa statuantur, et familiare nomen Constantini etiam post ejus obitum usurpetur. CAPUT LXXIII. Quomodo in nummis, Constantinum velut in cœlum ascendentem expresserint. Quinetiam nummi hujusmodi forma signati sunt, anteriore quidem parte beatum principem obtecto capite præferentes altera vero parte in quadrijugo curru aurigæ instar sedentem; et porrecta ipsi celitus dextra ad Superos assumptum. CAPUT LXXIV. Quod cum Deum coluisset, merito etiam a Deo honoratus est. Hæc miracula summus omnium Deus in Constantino, qui solus ex omnibus retro imperatoribus christianum se palam professus fuerat, nostris oculis proponens, satis superque declaravit, quantum interesset in Missa in apostolorum Martyrio celebrata in exequiis C ter eos qui ipsum Christumque Filium ipsius colere me Constantini. Ubi vero ille cum militaribus numeris abcessit, ministri Dei cum turbis et tota fidelium plebe, in medium prodiere, et divini cultus cæremonias precationibus peregerunt. Ac beatus quidem princeps alto in suggestu jacens, laudibus tum celebrabatur. Innumerabilis autem populus una cum sacerdotibus Dei, non sine gemitu ac lacrymis, pro imperatoris anima preces offerebant Deo, gratissimum pio principi officium exhibentes. Porro in hoc etiam Deus prolixam erga famulum suum benevolentiam declaravit : quippe qui carissimis ac germanis ejus filiis paterni imperii successionem tribuerit; et quod maxime ambierat, locum juxta apostolorum memoriam ei concesserit; ut scilicet beatissimæ illius animæ taberna- D culum apostolici nominis atque honoris consortio frueretur; et populo Dei in ecclesia sociaretur; divinisque ceremoniis ac mystico sacrificio, et sanctarum precum communione potiri mereretur: ipse vero etiam post mortem imperium retinens, quasi redivivus universum orbem gubernans, Victor Maximus Augustus, suo adhuc nomine rempublicam regeret. CAPUT LXXII. De Phoenice ave. Non quemadmodum avis illa Ægyptia, quæ cum ruissent, atque inter illos qui contrariam sectam ac sententiam amplexi essent. Qui cum Ecclesiæ Dei bellum intulissent, Deum sibi hostem atque inimicum reddiderunt. Ac profecto uniuscujusque illorum interitus, quantum erga eos esset divini numinis odium, certissimo argumento declaravit : quemadmodum Constantini obitu, Dei erga ipsum benevolentia quædam quasi pignora, omnibus manifesto apparue runt. CAPUT LXXV. Quod Constantinus superiores omnes imperatores pictate superavit. Qui cum solus ex Romanis imperatoribus, Deum omnium Regem excellenti quadam pietate coluisset; solusque doctrinam Christi universis ore libero prædicasset cumque Ecclesiam Dei honore et gloria in tantum auxisset quantum antea nemo, et errorem hominum plures colentium deos solus evertisset, omnesque hujusmodi superstitionis ritus ac modos confutasset solus quoque tum in hac vita, tum post mortem, ea consequi meruit, qualia nullus unquam nec apud Græcos nec apud Barbaros adeptus esse perhibetur. Sed neque apud priscos illos Romanos, ab ultimis usque temporibus quisquam recenseri potest, qui cum hoc nostro sit comparandus. SCRIPTORUM OMNIUM Pars prima, COMPLECTENS OMNIA QUÆ EXSTANT DECRETA ET CONSTITUTIONES. (OMNIA EX CODE Theod. optimi ed. Gust. Hænel excerptA SUNT, MISI FONS DIVERSUS EXPRESSE NOTetur.) Anno Domini 312. Constantino A. Il et Licinio A. Il Coss. DE REVELATIONIBUS. Imp. Constantinus A. ad Claudium Plautianum Correctorem Lucaniæ et Brittiorum b. Post alia: Super paucis, quæ juridicae sententia decidi non possunt, nostram debes consulere majestatem, ne ocenpationes nostras interrumpas, cum litigatoribus legitimum remaneat arbitritum a sententia provocandi. Dat. VI. Kal. Jan. 4. Treviris e. (312). Acc. VII. Id. Febr. Regio 1, Constantino A. III. et Licinio III. Coss. (313). DE APPELLATIONIBUS ET POENIS EARUMS ET CONSULTATIONIBUS Imp. Constantinus A. ad Claudium Plautianum Correctorem Lucaniæ et Brittiorum i. Si in negotio civili, cognitis utrisque i actionibus, pronuntiaveris, te ad n nostram scientiam relaturum *, consultationis exemplum litigatoribus intra decem dies edi apud acta jubeas, ut, si cui forte relatio tua minus plena vel contraria videatur, is refutatorias preces similiter tibi m apud acta offerat intra dies quinque, quam illi exemplum consultationis tuæ obtuleris. Jam dicationis tur est, omnia, quæ apud te vel apud alios gesta fuerint in eo negotio, consultationi tuæ cum refutatoriis litigantis annectere; ita ut scias, et decem dies, intra quos edi consultationem oportet, ét quinque, intra quos preces P refutatoriæ offerendæ a Aur. Lugd. mendose Realtionibus. b Cuj. 2, 2 Brutiorum. e Fol. 179 a cod. 4. d Aur. Lugd. Jun., err. sunt, continuos debere servari. Nam quinque diebus A transactis, nec offerentem preces refutatorias litigatorem debebis audire, sed sine his, quoniam intra statutum tempus oblatæ non sunt, gesta omnia ad nostram referre seientiam, etc. Dat. III. Kal. Jan. Treviris, Constantino A. III. et Licinio III. Coss. (313). B C Imp. Constantinus Á. ad concilium provinciæ Africæ. Maritus citra mandatum in rebus uxoris cum solemni satisdatione, et alia observatione intercedendi liberam habeat facultatem ne fœminæ, persequendæ litis obtentu in contumeliam matronalis pudoris irreverenter irruant, et conventibus virorum, vel judiciis interesse cogantur. † Sin autem mandatum susceperit, licet maritus sit, id solum exequi debet, quod procuratio emissa præscripserit. Dat. 4 Id. Mart. Adrumeti, Constantino A. et Licinio Cæsare utrisque II Coss. 312. (Ex Cod. Just.) Imp. Constant. A. ad universos provinciales. Executores a quocumque judice dati ad exigenda debita ea, quæ civiliter poscuntor, servos aratores, aut boves aratorios (aut instrumentum aratorium), pignoris causa de possessionibus non abstrahant, ex quo tributorum illatio retardatur. Si quis igitur intercessor, aut creditor, vel præfectus pagi (vel vici), vel decirio in hac re fuerit detectus: estimando a judice supplicio subjugetur. Dat. II. Non. Jun. Sirmii, Constantino A. et Licinio Coss. (312). (Ex Cod. Just.) Anno Domini 313. Constantino A. Il et Licinio A. III Coss. DE PETITIONIBUS ET ULTRO DATIS C. Imp. Constantinus A. ad populum. Post alia: De delatoribus jam certa statuimus ; quibus si quis contra fecerit, pœnam capitalem excipiet. PP. XV. Kal. a Vid. c. 1 super. tit., not. b Plenior est subser. c. 1 sup. tit. 20 om. et post Petitionibus. 15 om. et Delat. 39, 43 et de Delat. Cod. Just. X, 11, de Delatoribus; et X, 12, de Petitionibus bonorum sublatis. Multi codd. dilatoribus, et hic et in seqq. constt. aut dilatores, etc. Nonn. codd. ultra. Dirksen 1. c. p. 313. Cæterum cum inscript. h. c. incip. fol. 90 b cod. 4. d Go. hic significari putat c. 2 h. t. Ego legem deperditam aliquam indicari puto. Febr. Constantino. A. III. et Licinio III. Coss. (315). A bis. a Si quis ab actore b rerum privatarum nostrarum DE CENSU SIVE ADSCRIPTIONE C. Imp. Constantinus Aa. ad Populum. Quoniam tabulariie civitatum per collusionem f potentiorum sarcinam & ad inferiores transferunt, jubemus, ut, quisquish se gravatum probaverit, suam tantum pristinam professionem agnoscat etc. i PP. XV. Kal. Febr. Roma, Constantino A. III1 et Licinio Ill. m Coss. (313). INTERPRETATIO. Si tabularii aut hi, quibus exactionis libri traduntur, n potentiores voluerint relevare ° et, quod relevaverint, inferioribus addiderint, is qui gravatum se P probaverit, non amplius dissolvat 9, quam secundum censum se ▾ ostenderit suscepisse. a Add. Rom. ex c. 1 C. Th. de Censu cit. Err. Go. om. III. post Licinio. Mox Aur. Lugd. Cons. b Vid. C. Th. XIII, 1, not. b. e Nonn. codd. De Censo aut Cesso; alii om. sive et 15 sive adscriptione. 25 sive discribcione. In cod. 4 et ap. Til. deest h. 1. rubrica h. t.; translata est enim ad c. 3 h. t. Cf. Cod. Th. not. s. Cod. Just. De Censibus et Censitoribus et Peræquatoribus, et Inspectoribus. d Nonn. codd. om. A. e In cod. 4 v. Quoniam est ultimum fol. 321 de. letur autem punctis, quia fol. 321 ↳ cum eodem v. inci. pit. In 11 Quoniam tabularii civita om. 20 Qm oms tab. 6, 7, 16, 25 conlusione. 40, 44, 48, Go. et Ri*. conclusionem. 20 supr. lin. collationem. 8 25 potentiorem. 8 sarcina. 15 sarcinas ad inferiore. Mox 6 transierunt. h 10, 18, 21, Sich. ut qui. 12 ut si quis. 14 ut qui suis. 11 de pro se. i Sich. Cod. Just. om. etc. j 9, 29, 38, 42, 20 supr. lin., L. R. U. Cod. Just. Dat., improb. Go. Cf. Reland. 1. c. p. 290. 30, 51 Accept. 38 V pro XV. c. 1 C. Th. habet PP. XV. * 32 Sept. 20 Roma et Constantino. 14 Constantino aa IV. Til.— R¡ *. !V. Go. em. III., quod Be. rec. Vid. Go. ad h. c., not. i, in Chron. p. VI., Ant. Pagium contra Go. disputantem in Crit. ad Ann. Baron. ann. 313. n. 1 et Reland. I. c. Recte Go. emendare, docent cum Br. Al. codd., qui fere omnes habent III, tum c. 4 C. Th. cit. (ubi III. neutiquam IV. est), tum Sich. et Cod. Just., 11 II. 30, 38 IV. In 14 om. A. Coss. et in codd. 24, 32 Ita 4, Til. Lugd.; rell. ed. om. Et. 14 in ind. rubr. De A. curatoribus et conductoribus rei nostræ. 17, 36, 40 De a. et pr. et c. rei publica. 20 De a. et pr. et c. rei publica et pr. Etiam Sich. in ind. titul. republicæ. Nonn. codd. om. et, cod. 15 proc. et cond., 25 et et rei privata, 28 et conductoribus. Cod. Just. De Conduc toribus et Procuratoribus, sive Actoribus Prædiorum fiscalium domus Augustæ. ↑ God. Just. Impp. Valentiniunus et Valens AA. m Plerique codd. Heracliæ s. Eracliæ. 42 eraclye. 28, 36, 40 eraclio a III et om. Const. 8 om. Heraclea et. Go. h.l. investigat, utrum Heraclea sit oppidum Macedonie, vel Thraciæ, vel Ponticæ, quod apud veteres scriptores commemoratur, anLucaniæ; sed tamen neutrum esse recte statuit, cum Constantinus hoc tempore Mediolani fuerit. Existimat igitur, Heracleam Galliae civitatem intelligendam esse et aut legendum Mai. pro Mart. aut rectius ponendos consules anni 315 (Constantino IV. et Licinio IV. AA. Coss.), et in Chron. assignat anno 315, quod partim confirmari D putarem codd. 24, 32-34, ex quibus 34 Licinio IV Coss., reliqui Const. a IV habent, nisi numeri illi oscitationi potius librariorum quam C. Th. deberentur. Memorabile est, quod Go. in Chron. a. 315 add. : Forte etiam recte referatur ad an. 319. Licinio male tribuitur ab Morino in hist. Const. p. 561. › 16 V. 20 Constacio. 7 om. A. III, et 10, 12, 14, 18 III. In cod. 17 exc. Const. Coss. et in cod. 58 A. III. Coss. 4, 8, 16, 20, 24, 28, 30, 36, 40, Til. — Ri‘, om. III. Sich. add. Cæs. P 6, 7, 10, 20, 21, 42, 43, alii codd. vel a proc. 46 probitate. r 42 debet. nam principes constitui voluerunt in eos, qui sui juris ▲ stare curiali conetur, vel aliquem suo arbitrio de sunt, et sua debent custodire mandata a ̧ DE BONIS VACANTIBUS b. Imp. Constantinus c A. ad Æmilium & V. P. Rationalem. Si quando annotationes nostræ f contineant possessionem sive domum, quam donaverinius, inlegro statu donatam, hoc verbo ea vis continebitur, quam antea scribebamus, cum adjacentibus et mancipiis et pecoribus et fructibus et omni jure suo; › uti ea, quæ ad instructum possessionis vel domus pertinent, tradenda sint. Dat. VI. Id. Mart. Mediolano i, Constantino A. III et Licinio k Coss. (313). DE DECURIONIBUS 1. Imp. Constantinus A. ad Evagrium Pf. P. m Nemo n judex civilium munerum vacationem cuiquam præ • Sich. sunt, ut suaderent custodiri mandata. Cuj. 1, 2,2' custodiri. b Cod. Just. De bonis vacantibus et de incorporatione. c4, Til. Constantius. Vid. c. 3 h. tit., not. i. In inscr. h. c. incipit fol. 87 a cod. 4. Sec Go. Pyrrhus hic legebat Eumelium s. Eumenium, oratorem Augustodunensem, impr. Go. e Ita Be. auct. Go. et Cod. Just.; nam in edd. Til. — Ri*, v. Rationalem male conjungitur cum ipsa lege (Rationalem si quando). Error jam notatus erat in m. Cuj. 1 — Cuj. 2', ubi vero pro V. P. (i. e. virum perfectissimum) substitutum est R. P. ( i. e. rei private) hoc recte impr. Go. in comm. Etiam Rein. in in. i. e. privatarum rerum Rationalem. In Cod. Just. add. Rei private post Rationalem. ↑ Zirardin. I. c. p. 242. B Hinc incip. fol. XII, cod. I, s. totius palimpsesti Taurinensis fol. XXXVI, quod illustrissimus Vesmins C in usum editionis meæ humanitate plane singulari et qua nihil supra mecum communicavit : cui optimo viro debitas gratias agere quidem cupio, nunquam tamen potero beneficii accepti pares magnitudini. Desinit hoc folium in vv. sæpius habita hor sq. tit. IX, h. lib. c. 2. In cod. 4 decst quam, sed add. ab ant. manu. Cod. Just. ante et nonn. ejus edd. ante conscribebamus. Cf. Go. ad h. c. not. h, qui prop. quamquam antea scribebamus contra P. Fabrum qui em. quæ ante cum scribebamus. i Nonn. edd. Cod. Just. et. Go. recte tuetur ut, sed tamen mavult ut et ea, I, 4 eaq., sed in cod. 4 rubro col. em. ea quæ. i Cod. Just. Mediolani. Morinus de Libert. eccl. Tom. II, c. 12, p. 329 corr. Mai pro Mart., impr. Go. I. Constantio. Recte Be. addi vult III. Aur. Lugd. Cons. 1 Noun. codd. curionibus; alii add. hoc est de curialis s. curialibus et susceptoribus aut hoc est, ut publicas functiones non secrete sed præsentibus aliis suspiciunt. Sich. in m. ind. titul. p. 80 Curialibus. Cod. Just. de Decurionibus et filiis eorum et qui decuriones habentur, et quibus modis a fortuna curiæ liberentur. Plerique codd. Const. s. Constant. Evagrii dignitas deest in cod. 4, sed sine ullo lacunæ signo; deest in edd., in Cod. Just. et in permultis Br. Al. codd. Ap. Go. et Ri. lacuna indicatur quinque punctis, tribus ap. Ri'. Go. et Be. in notis postulant siglum præfecti præt.; id restitui ex codd. 28, 32, 33, 36, 40, ubi add. ppo. Idem siglum latet in scriptura cod. 15, qui Imp. C. ( om. A. ad) Evagrio præposito urbis. 26 ad Vigarium. 34 ad Euarium. 37 ad Euantium. n 20 Nullus, sec. Ri. ex interpr. • 13 et vacatio. 26 vacatione. curia liberet. Nam si quis fuerit ejus modi ↳ infortunio depravatus, ut debeat sublevari, de ejus nomine ad nostram scientiam referri oportet, ut certo temporis spatio d civilium munerum ei vacatio e porrigatur f. PP. & Id. Mart. Constantino A. III. et Licinio i III. Coss. (313 i). INTERPRETATIO. k Nullus judex vacationem indebitam tribuat curiali, nec eum 1 de suo officio studeat liberare. Nam si ita tenuis cujuscumque curialis et m exhausta facultas est, ut ei publici oneris n necessitas non credatur, ad principis jussit referri notitiam. DE CENSU SIVE ADSCRIPTIONE. Idem A. P ad Eusebium V. P. Præsidem Lycia el Pamphylia 1. Plebs urbana, sicut in Orientalibus quoque provinciis observatur, minime in censibus pro capitatione sua conveniatur, sed juxta hanc jussionem nostram immunis habeatur, sicuti etiam sub domino et parente nostro Diocleti no seniore A. eadem plebs urbana immunis fuerat. Dat. Kal. Jun. Constantino A. III. et Licinio III. Coss. (313). D d 25 spatium. e 7, 16 et vacatio. 9 euacatio. 10, 18 et vagatio. 20 vagacio. 21 et pro ei. In Summ. C. Th. add. : hic etiam, qualiter gesta debeant confici apud municipes. de qua gestorum confectione apud municipes h. 1. nihil habetur in C. Th. 8 8, 9, 20, 29, 30, 33, 34, 38, 40, L. R. U. Dal. ; sed 8. 42 dat. kal. Mart. 20 data prid. id. Mart. 30 Dat. VI id. mart. et 33, 34. Dat. VI kal. mart. 10, 18 præcepta id. mart. 40 pp. prid. id. mart. h7, 10, 13, 14, 16-18 a VI. 15, 20 a IIII. 8 om. Constant.- Coss. i 9, 42 et honorio. 13, 15, 28, 36, 40, Sich. in m. IIII. 38. II. 6, 7, 10, 14, 16, 18, 20, 31-34, 39, 45 om. III. In cod. 21 add. aa post III. Nonn. codd. om. Coss. i Go. 312, an errore ignoro, cum in Chron. plane desit hæc lex. k Go. addi vult Lex ista hoc dicit, et ita habet 38; sed tamen iis facile caremus. 1 20 nec enim. Sich. ne eum. m Sich. Cuj. 1 — Lugd. om. et. Mox nonn. codd. facultate. n " 6, 7, 20, 21, 43, 44 et multi alii codd. Sich. honoris; nonn. codd. honeris. • Go. ann. : 1 YP: Jus sit: Quanquam istud sustineri potest, jussit, hæc lex scil. › 6, 7 jubetur. P 4 Id aa. Edd. ante Be. Idem AA., probb. Go. in comm. et Pag. in Crit. ad Annales Baron. ann. 314, n. 10. Cod. Just. Imp. Constantinus A. Recte Be. rep. A., nam quanquain hoc tempore etiam Licinius Augustus fuit, tamen constitutio, quæ utriusque imperatoris, Constantini et Licinii nomen ferat, non præcedit. Non est igitur, quo referatur AA. Neque recordor in C. Th. me ullam reperisse duorum illorum impp. constitutionem. Esse eas in Cod. Just. jam Go. dixit. Cf. c. 8 Cod. Just. de Judiciis (III, 1), c. 2 Cod. Just. Si ex plur. tut. (V, 40), c. 41 Cod. Just. de Liber. caussa (VII, 16). Aur. Lugd. Eusubium. q 4, Til. — Ri*. Pamfyliæ. Cod. Just. Pamphiliæ. r4, Til. conveniantur. - Seqq. des. in Cod. Just. Go. Sicul. DE TESTIMONIALI EX-TRIBUNIS ET PROTECTORIBUS. Imp. Constantinus A. ad Rufinum Pf. P.b Ferri non potest, in titulo militaris laudis irrepere eos qui nec aciem viderint, nec signa perspexerint, nec arma tractaverint. Ideoque si qui ex-protectoribus vel ex-præpositis d vel ex-tribunis epistolas reportaverint, non habeant privilegium, quod merenture, qui ordine militiæ sub armorum labore decurso ad hunc honorem pervenerint. PP. IV. )d. Aug. Sirmio), Constantino A. II et Licinio III. Coss. (315). DE OFFICIO PROCONSULIS ET LEGATI. A privatas res nostras et ecclesias catholicas et domum clarissimæ memoria Eusebii, ex-consule et ex-magistro equitum et peditum, et Arsacis, regis Armeniorum, nemo ex nostra jussione præcipuis emolumentis familiaris juvetur substantiæ. Datianus enim, vir clarissimus, patricius, qui hanc olim gratiam fuerat consecutus, auferri sibi id cum tanta instantia depoposcit, cum quanta alii poscere consuerunt. Ideoque a omnes pensitare debebunt, quæ manu nos. tra b delegationibus adscribuntur, nihil amplius exigendi . Nam si qui vicarius aut rector provincie aliquid jam cuiquam crediderit remittendum, quod aliis d remiserit, de propriis dare facultatibus compelletur. Dat. XV. Kal. Jul. Constantinopoli e, Constantio A. IV et Licinio IV Coss. (315?). Imp. Constantinus ↳ A. Eliano Proconsuli Africa. Omnes civiles caussas et præcipue eas quæ fama celebriores sunt negotia etiam criminalia publice audire debebis, tertia, vel i tardissime quarta, vel certe quinta die acta conficienda k jussurus. Quæ B omnia legati quoque coercitione commoniti observabunt. Dat. III. Kal. Nov. Treviris, Constantino A. III. et Licinio III. Coss. 1 (313).. DE ANNONA ET TRIBUTIS, Imp. Constantinus A. ad Proclianum. Præter a Cuj. 1-Lugd. Go. Ri*. ex tribunis. Cuj. 2, 2* Extribunis. b Cuj. 1-Lugd. ppo et codex, Cuj. 2, 2* PPO i. e. Præf. Præt. Go. P. P. 0. Ri, Ri*. PP. o. Go. in Chronol. pag. x. cj. Pf. U., non recte. Cæterum codex Rufinus, sed del. s. Go. vult in titulum sive potius in titulos et hoc Reinesius. d Aur. Lugd. om. vel ex-præpositis. Cæterum Cuj. 1. Cuj. 2—Ri*. qui ex protectoribus (ita etiam Aur. Lugd.) vel ex præpositis vel ex tribunis (ita quoque Aur. Lugd.). - Reinesius add. nisi. Codex inripere — ordinem militiæ. f Ita codex, Cuj. 1-Ri*. Sed Be. Sirmii. Cum subser. incipit pagina secunda fol. LXXVII codicis. Go. cj. Constantino A. IV. et Licinio IV. i. e. ann. 315. Vid. etiam Go. in Chron. a. 515. p. 40., qui hanc legem male tribui dicit Licinio a Morino in Hist. Constant. p. 2, p. 361. Deest anni numerus apud Go.-Ri. Cæterum Aur. Lugd. mend. Licinio. h Cl. Constantius, sed in corr. Constantinus. i Pu. ex cj. Hu. debes, impr. Schro. i5 Velvel. Cl. Pu. vel[vel]. k 5 Confectendi. C 15 Mendose Constantino aa. XIII. et Licinio IV. consul. Numerus XIII. plane falsus est; neque IV. congruit, quum is annum 315 indicet, quo tempore neque Constantinus Treviris constitit, neque Ælianus proc. Africe fuit, sed Probianus (vid. Go. Prosopogr. v. Elianus, et Bou. 1. c. p. 745). Treviris autem D constitit Constantinus a. 513, Coss. Constantino A. III. et Licinio Ill.; eodem anno Ælianus proc. Africæ fuit. Facile ergo poterant librarii in numeris errare et recte Cl. in corr. (nam in ed. habet. Lic. IV.) subscriptionem a. 313 aptavit. Ob easdem rationes jam Go. vult c. 1 et 2 supra commemoratas ad a. 313 revocari, quæ cum ita eodem fere die atque hæc const. datæ sint, sine dubio omnes unius majoris in Cod. Th. discerptæ constitutionis laciniæ sunt. Cæterum Cl. Pu. A[A]. in Cod. Just. de Annonis et tr. Nonn. codd. tribus pro tributis, quod ortum est ex comp. trib. Alii De annonæ tr. 4 tributus, sed em. rubro colore tributio. n Vid. not. i. Mendose Aur. Lugd. Constantivus. Dignitas deest, neque Go. Probianum Procons. Afr. (vid. c. 3. C. Th. de Appel. XI, 30) pro Proculiano legi vult, quem propter Arsacis regis in hac lege commemorationem præfectum præet. Orientis fuisse censet. Go. secutus est Beck. Nominatur Proculianus tribunus et Magister officiorum in c. 1 C. Th. de Distrah. pign. (XI, 9), quare Rein. hic legi vult Proculianum trib. et mag. off., non male; nam etiam Cod. Just. habet Proculianum. a Cum v. Omnes inc. c. 4 Cod. Just. cit. b Cod. Just. manus nostræ. Sed recte se habet nostra scriptura sec. Go. e In Cod. Just. add. vel remittendi potestatem esse, quæ vv., cum a veteribus Cod. Just. libris mss. absint, delenda esse jam Cujacius ¡in Comm. ad. c. 4 Cod. Just. cit. 1. c. p. 248, Contius et Go. existimaverunt. Cf. Dirksen 1. c. p. 497. Mox Cod. Just. quis. d Cod. Just. alii. e Irrepsisse in h. 1. nomen urbis, jam Go. vidit; nondum Constantinopolis erat. Ortus est error ex imperatoris nomine. quod sequitur. Recte in Cod. Just. omn. Constantinop. f Recte Vales. subscriptionem falsam esse dicit, nolo autem cum eo hac sola de caussa, quod Arsacis mentio fit. Constantio legem tribuere, cum immunitatem, quæ ecclesiis catholicis hac lege datur, sustulerit Constantius. Vid. c. 15 C. Th. de Episc. (XVI, 2) et Go. in comm. h. c. Evertitur etiam Val. em. series constitutionum a C. Th. conditoribus observata. Neque Go. sententia certa est hærentis in Eusebii, Arsacis et Datiani mentione, quorum nomina in Constantii tempora incidunt. Rationem dubitandi non video. Committunt Val. et Go. eum errorem, in quo sæpe veterum scriptorum editores versati sunt et adhuc versantur, qui si quod nomen inveniunt, quod non omnino certum est neve cum tempore, de quo in libro agitur, concinere videtur, componendarum rerum studio ducti, verba scriptoris et tempora sursum deorsum evertere malunt, quam non constare de nomine confiteri. Jam vero idem Valesio et Go. hoc loco accidit; nam Eusebius cum Rufino a. 311 consul suffectus fuit (vid. Go. in comm. et Reland. 1. c. præf. p. 16), Arsaces autem, ut ipse Go. concedit, commemoratur imperante Constantino M., neque Datiani nomen Constantini ætate plane incognitum est, et quamquam Datianum ilium, qui hic nominatur, apud reliquos hujus ætatis scriptores, quotquot pervolutavi, non inveni, hoc tamen non tanti est, ut ea sola de caussa contra rationem C. Th. constitutionum ordo turbetur. Sæpe apud veteres ejusdem quidem nominis, sed diversi temporis repe riuntur clari viri, quos si quis omnes in unum conflaret, profecto monstrum horrens dictu efficeret. Non secus hic. Est igitur hæc constitutio Constantini lex. An data sit iis consulibus, qui hic nominantur, quæri quidem potest, neque vero affirmari, cum recentior esset. c. 2 h. t., quam ad annum 313 pertinere ex locis in nota super. citt. apparet. Ne igitur ordo el series constitutionum pervertatur, hanc quoque c. |