Obrazy na stronie
PDF
ePub

condonet, loquentem in nobis, atque perhibentem A dicentes cum David: Revela oculos meos, et consi

diversis

derabo mirabilia de lege tua: Lucerna enim pedibus meis verbumtuum, Domine, et lumen semitis meis ; quoniam ipsius est, sicut ait B. Daniel propheta, sapientia et fortitudo. Dat sapientiam sapientibus, et scientiam intelligentibus disciplinam. Ipse revelat profunda et abscondita, et novit in tenebris constituta, et lux cum eo est, qui sapientiam, inquit, et fortitudinem dedisti mihi, et ostendisti mihi, quæ rogavi te (Ps. cxvIII: Dan. 11), cum ope divina, uniuscujusque personæ conscripta eorum, qui pro novitatis commento accusati sunt, de venerabili scrinio nostro obsecundantibus, et nobis rationabiliter offerentibus solertius intendamus; ita ut qui hæc præsumpserint prævaricari, primum quidem subjaceant judicio terribili omnipotentis Dei, deinde autem qualemcumque (Typus Constantis Aug. cons. iv, conc. Later. sub sancto Martino) regalem indignationem revereantur, per quam, si quidem episcopi aut clerici sunt, a sui sacerdotii, sive a cleri sui ordine modis omnibus excidant: si autem monachi sunt, segregentur, et alieni sint de suis locis. Si autem dignitatem, aut cingulum, aut militiam habeant, nudentur eis. Si autem sunt privati, si quidem nobiles existunt, suarum subs!antiarum proscriptionem patiantur. Si autem ignobiles, nou solum in corpore verberentur, sed exilio perpetuo castigentur: ut omnes timore Dei compressi, el comminata eis digna supplicia reverentes, immobi lem et sine turbatione pacem sanctarum Dei ecclesiarum custodiant. Data rom. VIII Kalendarum Junii, Asclepio et Deodato viris clarissimis consulibus (Consules ficti ad libitum). Gloria Christo Jesu Domino nostro; pax vobis. Amen (1).

magnalia fidei per doctrinam sanctorum Patrum, quos
adversarii calumniantur quotidie. In prophetis namque
(Idem sanctus Mart. cons. 1) habetur: Propter Sion
non tacebo, et propter Jerusalem non quiescam, donec
egrediatur ut splendor justus ejus et salvator ejus ut lam-
pas accendatur (Is. LXI). Profecto catholica Ecclesia,
quæ vera consistit Sion, et civitas Christi cœlorum
regis, per tot annorum spatia expugnata ab aversanti-
bus verba fidei, qui neque Deum timent, neque homi-
nem reverentur, sed incassum perducentibus pias et
canonicas de hoc verbo doctrinas, dum
tantisque, scripto et sine scripto, contestationibus
invitati fuissent corrigere propriam et a se pellere
hæresim, sicuti et per anteriorem cognitionem lu-
culentius demonstratum est, tam per libellos, quam B
per suggestiones reverendissimorum sacerdotum, et
venerabilium abbatum, apostolo protestante nobis,
ut hominem hæreticum post primam et secundam cor-
reptionem evitare debeamus, scientes quia hujusmodi
subversus est, et delinquit proprio judicio condemna-
tus (Tit. m), nullo modo oportet nos deinceps ta-
cere, aut quiescere, ne quoquo modo iniqui judice-
mur, odibilem Deo pacem amplectentes: quoniam
scriptum est: Zelavi in peccatoribus, pacem peccato-
rum videns: et dicat etiam de nobis: Sacerdotes mei
contempserunt legem meam, et polluerunt sanctuaria
mea: inter sanctum et profanum non habuere distan-
tiam, inter pollutum et mundum non intellexerunt
(Psal. LXXII; Sopho. m; Ezech. xx11): sed consurgere
cum Deo, et consistere prompte, induentes arma C
spiritus, adversus malignantes contra fidem ejus, ut
approbemus spiritus sapienter, id est, verba corum,
si ex Deo sunt. Scriptum est enim in Jeremia: Pro-
batorem dedi te in populo meo robustum, et scies, et
probabis viam eorum (Jer. vi). Multa nanique nobis ne-
cessaria est vigilantia; et tanta divinæ sapientiæ ri-
matio, quæ occulta tenebrarum revelat, ad requisi-
tionem hujusmodi, rei et scrutationem, quoniam latet
quodam modo et absconditur, visque comprehenditur
dolosa existens malitia, pro eo quod sibi pietatem
callide blandiatur, ut valeat scrutantium mentem la
tere. Quod utique sciens beatus Apostolus ait: Nam
hujusmodi pseudoapostoli et operarii subdoli, transfi-
gurant se in apostolos Christi (II Cor. x1). Sed non mi-
rum, quoniam et ipse Satanas transfigurat se velut an- D
gelum lucis. Et ideo non mirum, si ministri ejus
transfigurantur, velut minister justitiæ, quorum finis
secundum opera eorum. Sed et Dominus in hoc præ-
muniens nos, ait : Attendite a falsis prophetis, qui ve-
niunt ad vos in vestimentis ovium, intrinsecus autem
sunt lupi rapaces. A fructibus eorum cognoscelis eos
(Matth. vn). Ergo in idipsum ex toto corde referentes
ante omnia super tali quæstione deprecationem, et

(1) Consules huic epistolæ superadditi, eam de fide suspectam arguunt: nusquam enim corum nomina fastis alibi adscripta invenire potui. Ultimo loco hanc epistolam unicam in tomis conciliorum prioris editionis extantem huc retuli: quia anteriores omnes secundum ordinem temporum collocavi. Hæc si a

DECRETA LIBERII PAPÆ,

Desumpta ex codice vetusto 16 librorum,
lib. x, cap. 9.

Quod in diebus jejunii nulla jargia esse debeant.
In his jejuniorum diebus nullæ lites, nullæ con
tentiones esse debent, sed in Dei laudibus et opere
necessario persistendum. Arguit enim eos, qui con-
tentiones et lites quadragesimæ tempore faciunt, el
qui debita a debitoribus exigunt, Dominus per pro-
phetam dicens: Ecce in diebus jejunii vestri invenitur
voluntas vestra, et omnes debitores vestros repetitis.
Ecce ad lites et contentiones jejunatis, et percutitis pu-
gno impie.

EJUSDEM CAPITE DECIMO.

Ut in sacris diebus jejuniorum conjugati a conjugibus se abstineant.

Abstinendum est in his sacratissimis quadraginta

Liberio scripta est, eam vel sub Juliano vel sub Va lente scripiam fuisse oportuit. Est emm responsoria ad epistolam Athanasii, qua scribit, se ab Arianis ad mortem quotidie quari. Sitne utraque A hanasii ad Liberium, et contra Liberii ad Athanasium, 804pecte fidei, doctiores judicent. Sever. Bivius,

[ocr errors]

diebus a conjugibus, et caste et pie vivendum, ut A sanctificato corde et corpore isti dies transigantur, donec perveniatur ad diem sanctum Pascha: quia pene nibil valet jejunium, quod conjugali opere polluitur, et quod orationes, vigilia et eleemosynæ non commendant.

EJUSDEM CAPITE DUODECIMO.

Si evenerit fames aut inequalitas aeris, quid agendum. Si evenerit fames, inæqualitas aeris, pestilentia, vel talis qualiscumque tribulatio, statim jejuniis elcemosynis et obsecrationibus, Domini misericordia deprecetur.

ANNO DOMINI CCCLXVI.

POTAMIUS

EPISCOPUS ULYSSIPONENSIS.

PROLEGOMENA,

DE POTAMIO EPISCOPO ULYSSIPONENSI.

(Gulland., t. v, Proleg. p. xvn.)

fructus fundi vel visione percipiens. Et justo quidem
Dei judicio nam hæreticus homo, ut satis innuit
Phoebadius Aginnensis episcopus (4), eam confecisse
traditur fidei formulam in praefata synodo Sirmiensi
editam, quæ septima numero recensetur ab Atha-
nasio (5), quæque tanta fuit impietate referta, ut eam
blasphemiæ nomine appellarit Hilarius (6). Quin et
ejusdem in primis Ariani præsulis opera magnum
Hosium accersitum ad Constantium regem, minisque
perterritum dedisse manus impietati, ex modo laudatis
presbyteris Luciferianis erudimur (7).

1. Superiore sæculo edidit Acherius, monachus Be- B guæ per quam blasphemarat, in via moritur, nullos nedictious, ex codice Abbatiæ sancti Ebrulfi (1) epistolam Potamii ad Athanasium episcopum Alexandrinum de consubstantialitate Filii Dei, ut habet ejus inscriptio relata in indice chronologico, tomo 1 editionis novæ præfixo; ubi et conscripta narratur circa annum 555. At eo loci quo eadem exhibetur epistola, aliter effertur ejus inscriptio, ex codice quidem ms. ut videtur desumpta. Sic enim ibi: Epistola Potamii ad Athanasium ab Arianis (imperitum) postquam in concilio ariminensi subscripserunt. Uri vero inscriptioni fides adhibenda; quo demum quis fuerit Potamius ille epistolæ auctor, definire quodam modo valeamus? Existimarim equidem nullam posterioris inscriptionis habendam esse rationem, quippe quae ab imperito potius librario quam ab ipso auctore profecia esse vi- C deatur. Quum enim ævo athanasiano neminem alium floruisse Potamium præter Ulyssi ponensem agnoscamus: ejusmodi sane epistolam Athanasio haud inscribere ille potuit post ariminense concilium, hocest anno 360 sive ut citius 359, qui scilicet ante quatuor aut quinque annos ad Arianorum castra transierat, quique potissimum in secunda synodo Sirmiensi anno 357, coacta inter primipilos Ariomanitas censebatur.

Il. Nimirum, ut ex Marcellino et Faustino intelligimus (2), Potamius iste primum quidem fidem catholicam vindicans; postea vero præmio fundi fiscalis quem habere concupiverat, fidem prævaricatus est. Quo factum, subdunt iidem scriptores, ut hunc Osius de Corduba apud ecclesias Hispaniarum et detexit et repulit ut impium hæreticum. Neque tamen Potamio bonis D tanta impietate partis frui licuit: dum enim (3) ad fundum properat quem pro impia fidei subscriptione ab imperatore meruerat impetrare, dans novas pœnas lin

(1) Acher. tom. 11, pag. 366, sive tom. 1 edit. nov. pag. 299.

(2) Marcell. et Faust. Libell. prec. pag. 13, edit. Oxon. 1678. (3) lidem, ibid. pag. 17.

III. Quæ quum ita se habeant, scripserit ergo Potamius ad Athanasium epistolam quam vulgavit Acherius, dum adhuc esset fidei Nicænæ strenuus vindex, circa annum videlicet CCCLV, ut prior præfert inscriptio. Neque porro est, cur eamdem epistolam ingenti suspicione laborare, jure censeat cl. Montfauconius (8): in primis si attendamus, ipsius Potamii librum contra perfidium Arii ms. exstare in bibliotheca monasterii sancti Vedasti Atrebatensis, teste Antonio Sandero (9), ut annotavit Schoettgenius (10). Cæterum Latine scripsisse hanc epistolam, prout nunc exstat, Hispanum episcopum, nos dubitare haud sinit Athanasius siquidem verba faciens sanctus Doctor de formula fidei Sirmiana blasphemiæ nomine insignita, cujus auctor fuisse putatur Potamins, ut modo meminimus: Et hæc, inquit, Sirmii latine scribunt, quæ • graece translata sunt : » καὶ γράφουσι ταῦτα ἐν Σερμίῳ Ρωμαϊστὶ μὲν, ἑρμενευθέντα δὲ Ἑλληνιστί : ut propterea minus recte existimarit novus Archeriani

(4) Phabad. lib. contr. Arian. § 4.

(5) Athan. lib. de Synod. § 18, Opp. tom. 1, part. pag. 744.

(6) Hilar. lib. de Synod. § x1.

(7) Marcell. et Faust. 1. c. page 14.

(8) Montfauc. præfat. ad tom. 1 Opp. Athan. pag. 16. § 17.

(9) Sander. Bibl. Belg. ms. pag. 63.

(10) Schoellg. Bibl. Lat. med. Fabric. 1. v1, p.

25.

[blocks in formation]

Spicilegii editor, dum e græco esse versam epistolam, ▲ sore, dum Judææ finibus salutaria fœneraret, sepultus semel iterumque insinuavit (1).

est et humatus: hoc est, ut inciperet esse quod fuerat, lutum scilicet; dum desinit esse quod erat, forma vel fabula. Hic quippe per graves tenebrarum globos et nigri horroris umbracula, hoc est per quatuor dierum circulos, succidua incrementi et decrementi vicissitudine renascentes, octo (ut ita dixerim) cum (10) carulis noctibus dies pendulo mandibularum rictu, elisis in ore dentibus, fœtido ore sic jacuit. Vere quia de terrena labe confectus, putris gleba marcesceret; et nervorum traduces cum corporis qualitate miserabili tabo infelix sepultura damnaret. Contractis igitur membris inter jejunas et numerabiles costas pellis tetra distenditur, et humoris rivus qui de gurgite viscerum relaxatur, fœtenti jam sentina per so

IV. Porro hujusmodi Potamii epistolæ ad Athanasium, duos sermones præmisimus ab eodem auctore conscriptos; quorum alter de Lazaro inscribitur, alter vero de martyrio Isaiæ prophetæ. Eos autem olim sancti Zenonis episcopi Veronensis tractatibus intextos eruditissimi fratres Ballerinii, cum ex Veneta Zenoniana editione, tum ex mss. omnibus lectione unius loci ad sermonem 1, restituta (2), genuino parenti Potamio asseruerunt (3) : qui tamen alium ab Ulyssiponensi Potamium, incertæ latinæque urbis episcopum quærunt; inhærentes nimirum, cunctabundi licet, posteriori epistola Potamian inscriptioni. Unum tamen cum epistola, tum sermonum auctorem agnoscunt et stylus quidem utrobique admodum Blum cadaveris teter et cæruleus labebatur. Heu quando

obscurus implexusque unum eumdemque scriptorem referunt. Ceterum accuratam horum opusculorum editionem Veronensem secuti sumus, notasque simul Ballerinianas quibus illustratur subjecimus.

POTAMII EPISCOPI

TRACTATUS DUO: QUIBUS ACCESSIT EPI-
STOLA AD S. ATHANASIUM.

TRACTATUS 1. DE (4) LAZARO.

(Gall. t. v, p. 96.)

Grandi, fratres, stupore grandique miraculo per ambiguas curas hinc inde in concavo vertiginis (5) sinu pronis fluctibus torqueor. Lazarus mortuus est, Deo hic familiaris (6), ut ferunt, teste Evangelio apud Joannem (Joan. 11, 24), cum quadragenaria (7) voIuntatis gestu carnis detrimenta pensasset. Nam sub occasu jam propero, quod terrenis artubus debeliatur, hoc est ipsi humo (8) magis, quam homini, ut nobis ipsis juxta librum Genesis (Gen. 1), optimus futi (9) liquor in causa est, longe alibi Christo cen

(1) Acher. Spicil. tom. 1, in Ind. chron. ad ann. 355; et tom. II, pag. 299, not. (a).

(2) Potam. Serm. I.

Ballerin. præfat. ad append. tract. S. Zenon. page 294, § 3.

:

(4) Ita Codices. At editio Veneta de Lazaro resuscitato. Veronensis addit: Sermo de Evangelio secundum Lucam.

[ocr errors]

(5) Sparaverius legeret voraginis.

(6) Ut serunt ab editis exclusum, legitur in mss. omnibus, uno ms. Spar. excepto, qui scribit ut fertur. Codd. Zen. Spar. Pomp. et edit. Ven. scribunt: teste Evangelio, cum apud Joannem quadragenariæ: sed cum extra suum locum librarii transposuere : Evangelium enim Joannis heic appellatur; nisi forte legendum sit; ut ferunt cum teste Evangelio apud Joannem quadragenariæ, etc.

(7) Vitæ pro voluntatis Sparaverio placet. Etatis emendatio a vulgata scriptura minus distat.

(8) Magis abest a ms. Pomp. et edit. Ven. sed retinendum credidimus, cum de sepultura sermo sit, que cadaveri, et humo magis, quam homini debebatur; ex ea scilicet Geneseos sententia, qua hominem in humum de qua sumptus fuerat,conversum iri decretum fuit.

(9) Ms. Rem. optimus liquor obducit, in causa est. Vox optimus abundare Sparaverio creditur. Inferius legitur: Limum luti liquor abducit, vel obducit. Num heic quidpiam simile scribendum? Idem Sparaverius

non poterat cadaver quatuor diebus, et quatuor noctibus per totum oris, fellis et (11) phlegmatis flumina seatinarum, corruptis artubus fœtentia pulmonis spiramenta conflare? cum ipsa etiam rosa pudoris et venustatis fragranti folio in suo sibimet parato balsamo (ut ita dixerim) pretiosior, contra si fuerit de rosario falce pollicis veilicata, marcenti morte tristis albescat, ita ut (12) et colore floris careat, et odore? Aqua ipsa, si de flumine rapta sit in quo vivit, perit, natura dum desinit esse quod vixit. Mox ergo, quia elementi sui, dum rapitur, substantia caret; ubicumque jacuerit, limum liquor (13) abducit: mox et fœtore sordescit. Nemo ergo mirari debet, si (14) hominis, quem spiritus sapientiæ sale conditum redoClenti aura servaverat,et ex cœli suavitate anima (15) vivacitate nectarea, et balsami generositate melliflua (16) rexerat, ne fieret divortio recedentis spiritus lutea moles (17) et pigra glebositas, caduca linea defunctorum repugnantibus fabricæ qualitatibus, corpus omne ad foetoris maculam sui de putredine (18) relaxetur.

D

pro censore legendum putat censente. In ms. Pomp. posteriori manu deleto antiquo nomine, nescio quo, censore superscriptum fuit. Absente potius legendum crederemus, vel existente; cum Christo quidem alibi longe existente, Lazarus mortuns et sepultus fuerit.

(10) Ms. Pomp. corrigit cæruleis. Infra autem ubi alii codices legunt cæruleus, idem ms. habet cærulus. Pro rictu ms. Zen. et edit. Ven, ritu.

(11) Ms. Pomp. fleumatis. Zen. pheumatis. Pro fragranti, Pomp. paulo post scribit flagranti.

(12) Et additum est ex mss. Pomp. Spar. Zen. et edit. Ven.

(13) Mss. Pomp. et Spar. obducit, ut codex Rem. adnotat. 6. At edit. Ven. obduxit.

(14) In mss. Pomp. Zen. Spar. et edit. Ven. kaminem.

(15) Ms. Tol. addit unde vivacitate, quod quidem cum balsami generositate concinit.

(16) Sex codices Tol. Vat. Pomp. Urb. Sp. Zen. addunt corpus rexerat. Mox edit. Ven. ne faceret. Sparaverius mallet eum pro ne scribi. Sed nihil opus est immutare, cum hoc membrum referri possit ad id tempus, quo hominem anima regebat, ut proximo antecedenti membro traditur.

(17) In ms. Pomp. et edit. Ven. particula et abest, et forte melius, cum sie caduca linea defunctorum ad verbum fieri referri, et commode intelligi possit.

(18) Mss. Urb. Pomp. Zen. et edit. Ven relaxatur.

de sepulcro populos feriebat. Quo viso, tota civitas mirabatur. Qualis illic eras, Christe Jesu? quam croceus, quam decorus, fonte purior, nive candidior, sole candentior, et luna species clarior? Heu me, quid interrogo, quem tunc videre non merui? Nune tamen, quis quantusve sis pietate, cognovi. Ecce inter hæc Jesus Christus Salvator humani generis flevisse narratur (ibid. 15) (13). Age, age, Potami, servus Dei vivi: si aliquid prævales, de laudibus Domini vel pauca narrato. Flebat Deus mortalium lacrymis excitatus; et cum Lazarum potestate sua fretus mortis de vinculo revocaret, præstabat pietatis officium solatio lacrymarum. Flebat Deus non quod ante se mortuum periisse cognosceret, sed quod sororum (14) fletus temperaret. Flebat Deus, quod eos quibus omnia donaverat et in potestatem redegerat, paradiso etiam, floribus et liliis sine ullo labore præposuerat, diabolus docendo peccatum de omnibus pene (15) fecit extorres. Flebat Deus, quod eos quos fecerat innocentes, diabolus per malitiam fecit inveniri nocen. tes. (16) Heu tenuis aura de cœlo corpus quod rexeras, succiduis artibus deserebas. Sed non te, Pater, non Filius aliquando despexit. Pro tua morte factus est et Christus ipse mortalis. Harum ad lacrymas, (17) et sparsam crinis miserandi cæsariem Salvator pietate commotus, fletus fletibus (18) recontrabat. Et quia ipse sororum fletibus (19) movebatur, lacrymis filii sui Salvatoris nostri inter ipsos cœlos (20) ejus pa

Inde est, quod per (1) distantiam rerum in unam A resurgere possit Lazarus, cujus fœtor (12) jam longius glomerationem compacta omnis membrorum natura torpescit. Recedente igitur anima quæ corporis floriarium recolebat, tota materies liventi gena in putredinem relaxatur; et pro voce cadaveris nigri fellis teter (2) mortui foetor hauritur. Terra igitur, humore, frigore et calore composita corporis fabrica, quæ quatuor partes (3) semper sibimet repugnantes corpus criminum in procella subvertunt (calor frigus non amat, et frigus calore torquetur, contraria contrariis mancipantur : terra nimio humore vitiatur, et humor de terra sordescit) his quadriformibus elemenlis in unum quadripartita mole constantibus (4), dissociato per divortium mortis auriga, qui quatuor istis partibus loca dederat, ne quisquam (5) mobilitatem sui vehementius tolleret, et dominante flagro B divisis in unum concordanti junctura finibus agitabat (6); hæ, inquam, quatuor partes, recedente anima, in globum corporis viduati, excusso societatis auctore, miscentur. Sed quia istum juvenem (Lazarum loquor) Dominus in sæculo dilexerat, præscius futurorum Apostolis suis dormisse Lazarum dixit (Joan. x1, 11 et seqq.), quem promisit, si ad illam civitatem accederet, protinus excitandum. (7) Hunc ergo Lazarum, cui liventi errante connixu per cærulas vegas membra tabuerant, quem loculatum in specu incisa rupis, immani objectus ex pondere lapis perenni valva, gravis libra detruserat, resurgere (8) posse, si ista crederent, sacratissima vera Dei pietas i: tonabat. Mox sorores constipatæ (9) turba, ejulatu, æstu, jejuniis, lacrymarum ubertatibus ebriata, Dei genibus stratu totius corporis miserandæ jactantur, et Hebræas voces (10) græcessando fractis in unum sin. gultibus mixtas Salvatoris in laudibus expiabant. Quantus illic, rogo vos, populi festinatus? Quæ spectantium turba? Qualis tanti miraculi potuit esse concentus, ubi essent plangentes puellæ, mortuus frater, et Christus hominem promitteret excitandum? Convenerunt (credo) ad hoc spectaculum servandæ memoriæ sempiternum milites, Judæi, gentiles, proselyti, clarissimi senatores, nobiles judices (11), servi, et omnis pene civitas certatim occurrit, ut viderent, an

(1) Sparaverius discordiam scriberet.

(2) Mortui nomen abundare eidem videtur.
(3) Semper in ms. Rem. non legitur.
(4) In ms. Tol. dissortitio.

(5) Ms. Pomp. nobilitatem.

(6) Ms. Urb. hæc igitur in quatuor partes recedenti anima, etc. hæc item legitur in ms. Pomp.

(7) Huic ergo Lazaro inss. vat. Pomp. Urb. Zen. ct edit. Ven.

(8) Posse Lazarum additur in mss. Tol. Urb. Pomp. Zen. et edit. Ven. Omnia tamen obscura et corrupta. Post pauca vere Dei pro vera Dei in ms. Pomp.

(9) Turba miraculi mss. Rem. Tol. Val. Urb. Pomp. Zen. et edit. Ven. Post non nulla ebrietatæ pro ebriate in mss. Pomp. et Yat.

(10) Vox græcessando ex omnibus mss. et edit. Ven. addita est. Complicabant pro expiabant Sparaverio, magis placet, qui et particulam in ab ablativo laudibus demeret.

(11) Mss. Val. Urb. Pomp. Zen. et edit. Ven, ad

C

dunt nautæ, servi, etc. In duobus primis codicibus vox nobiles non legitur.

(12) Jam abest a ms. Pomp. et in eodem codice populum pro populus.

(13) Integra hæc sententia ab Age usque ad narrato ex mss. omnibus et editione Veneta restituta est, quam cur abjecerint editores Veronenses, ignoramus, Lisi ex eo forte præjudicio, quo hunc tractatum, Zenonis fœtum habendum putabant: hæc autem sententia Potamio aperte tribuit. In mss. quidem Phota mi vel Photami per Ph scribitur: sed græcum per P sæpe reddi, vel promiscue per ph, vel p, multis exemplis patet. P autem prætulimus contra scriptionem codicum, quod hi tractatus auctorem habere videantur eumdein Potamium, cui inter monumenta ab Acherio edita ejusdem styli epistola vindicatur. Itaque vel ibi Photamius scribendum, vel Potamius hoc loco reddendum fuit.

(14) Ms. Rem. et editiones Veneta ac Veronensis fleDtibus. Cod. Pomp. idem scribit, sed in margine, fletus, quod in editione patavina receptum fuit.

(15) Ms. Urb. fecit invenire extorres. luferius quidem paulo absimiliter legitur in omnibus et mss. et editis, fecit inveniri nocentes.

(16) Tria sequentia membra in edit. Veronensi omissa ab lleu usque ad mortalis, restituimus ex omnibus mss. et edit. Veneta. Solum tenus pro tenuis scribitur in ms. Rem. texeras pro rexeras in ms. Urb. artubus pro artibus in mss. Pomp. et Zen. et deferebas pro deserebas in ms. Vat.

(17) In mss. Pomp. Zen, et edit. Ven. et particula deest.

(18) Mss. Rem. Vat. Urb. Pomp. Spar. Zen. cum edit. Ven. et Veron. recontabat. At in edit. Patav. recontrahebat emendatum est. (19) Ms. Pomp. commovebatur.

(20) Sic omnes mss. et edit. Ven. At editores. Ve

ternitas flectebatur. Mox ergo Jesus Christus ad se- A sionibus celebritatem advertite; qualisque illic fuerit pulcrum Lazari accessit. Statim jussione ejus revolvuntur saxa; secretarium patescit horroris. Curiosi affatim in specum gementium populorum oculi (1) mittebantur. Visus est Lazarus tecta facie, manibus pedibusque constrictus: et ad documenta virtutum (2) ipse se mortuus, et adhuc pedibus vinctus, ut Christus jusserat, suis manibus resolvebat. Quæ, rogo vos, fratres (3), illic voces? Que pressura videntium? Quam curiosa mirantium lumina? Qualis in cervicibus prævenientium multitudo pendebat? Qui fletus? que gaudia? quale murmur? quam novum et cœleste miraculum? Mors vincitur, homo redditur, infernorum catenæ franguntur, et post quatriduum Lazari lingua movetur, manus officio præparantur, oculi sis in orbibus currunt, vestigia gressibus explicantur, auribus B renovatur auditus, acies dirig tur in parentes, cognatio redivivis obtutibus (4) numerator, frigida posci tur, non respuitur panis, domus petitur, Christi miracula referuntur (5).

TRACTATUS II. DE MARTYRIO ISAIE PROPHETÆ.

(Indidem p. 98.)

Isaias cum Christum (6) prædicaret, vel cum futuræ damnationis elogium israelitico populo nuntiasset, atroci feritate blasphemantium commota barbaries, sectum a capite duabus eum violento supplicio quasi offulis (7) bilidavit, jussitque a capite per aures usque ad scapulas secari cervicem quasi parum fuerit si immanitate lymphatica martyrem Dei acuto ense transfoderet (8), aut ip-a lamina insontis viri per jugerum fidiculæ sevientis per costas stridente ictu sulcaret; C nisi in unum corpus duas offulas gemini pene cadaveris scisse carnis ruptura truculentus appeteret, el duas de æqualitate juncturæ quasi (9) formulas exsecaret. Sed in tanto cœlesti palestra miraculo nullus, ut arbitror, spectaculo (10) resultanti, ita videre (11) eum poterit, nisi gesta numerare pertentet. Idcirco sollicitis (12) visibus veteris disciplinæ novam de pasron. pro ejus paternitas supposuere pater; quo autem monumento ignoranius.

(1) Ms. Rem. initebantur.

(2) In edit. Ver. erat: Ipse qui fuerat mortuus, el adhuc manibus et pedibus vinctus, ut Christus jusseral, resolvebatur. Congruunt haec quidem magis historia, ut ab Evangelistis innuitur; ab absunt a mss. et edit. Ven. quorum lectionem inserendam judicavimus. Unus ms. codex Tol. resolvebatur scribit.

(3) Mss. Tol. et Pomp. addunt dilectissimi. (4) Sic mss. Rem. Vatic. et Pomp. Ceteri codd. et editi libri muneratur.

(5) Ms. Rem. Explicit de Lazaro feliciter. Idem erat in Pomp. sed deletum subinde fuit.

(4) Sic mss. Rem. Vat. Urb. Pomp. Zen. et edit. Ven. alias prædiceret.

(7) Bifidarunt pro bifidavit legitur in mss. Urbin. Pomp. Zen. et edit. Ven. ad quos accedens codex Rem bifæderunt.

(8) Ms. Rem. aut in ipsa laniena insontis. Editio Ven. fidecule pro fidicula.

(9) Formula heic portiones æquales significant, seu quæ æqualem formam et quantitatem haberent. (10) Sparaverius corrigit resistente.

(11) Codd. Rem. Vat. Urb. Pomp. Sp. Zen. cum edit. Ven. se poterit, qui gesta.

(12) Ms. Pomp. in margine nisibus.

D

martyrii nobilitas, quam præclara, quam fortis. Cum in capite, hoc est, collecte sensualitatis umbilico serra viam faceret, et stridore reciproco sulcos dentium (13) duceret, labebatur (credo) lamina, dum dentes infigit, et per messem capillamenti, crassumque tegminis velamentum, vel callosæ glutinum cutis Hebræas capitis litteras textum verticis (14) mersit. Mox se ut ad cubile cordis (15) concinnamenti nisu sector sollicitus defixisset, fontis fluenta purpurei laxatis venarum lapsibus, ne venas vermiculatim pollice (16) profanus intenderet, croceus se affatim imber infudit, ut tecta gurgite sanguinis venarum pictura (17) non tremeret, neque miraretur, quale esset illud unde victus erubescere cogeretur. Patuerunt quippe internorum viscerum castidici juvenis laqueata commercia, sonus (18) buccinæ ferientis, profunda vivacitas et sicca jejunia voluptatum. Sed (19) Belias, filius Ezechiæ, vir cruentus, et prodigus genealogie, mathematicus catabolicorum, (20) fatidicorum, et (21) pythonicorum antistes, intra loricam sacri pectoris fidei comitium, prædicationis politicæ litterarum curiam requirebat. Et licet jam esset membratim corporis divisa possessio, interna proderet, abdita revelaret, obscura porrigeret, et quale esset illud, unde victus erubescere (22) cogeretur, ut persecutor infamis hominem Dei dentibus discerperet alienis; propheta tamen egregius et illustris inter resupinatos sectores, et pendulos tamdiu immobili inconcussi corporis perduravit statu, quamdiu duo esse inciperent, qui figuras gentium cum suo persecutore damnarent (23).

(24) EPISTOLA AD ATHANASIUM AB ARIANIS (IMPETITUM),

POSTQUAM IN CONCILIO ARIMINENSI SUBSCRIPSERUNT. (Indidem p. 99.)

Domino Fratri gloriosissimo ac beatissimo Athanasio episcopo Potamius.

Tanti carceris fossa crudam illuviem damnabilis

(13) Ms. Rem. duceretur. Pro labebatur ms. Pomp. lavabatur.

(14) Ms. Rem. morsit.

(15) Idem ms. Rem. cum Vat. et Pomp. concinenti nisus sector. Zen, concinenti nisu.

(16) In mss. Tol. Pomp. Zen. Vat. Urb. et Sp. profanatus.

(17) Mss. Rem. Vat. Sp Pomp. Zen. et edit. Ven. non tremeret, et quale esset illud, unde victus erubescere (forte erubesceret) miraretur. Patuerunt quippe, e¡c. (18) Ms. Kem. buccina.

(19) Sed Beliab filius Hiezechiæ, in mss. Pomp. Zen. Beliab item est in ms Rem. et edit. Ven. Jerechiæ autem in editione Veneta.

(20) Phisidicorum in ms. Rem. Phiridicorum in mss. Pomp. Sp et edit. Ven.

(21) Ms. Rem. Ephithonicorum. Edit. Ven. Phitonicorum.

(22) Heic quoque omnes mss. et edit. Ven. miraretur, ut paullo superius eamdem in sententiam legitur.

(23) Addit ms. Tol. qui est benedictus in sæcula sæculorum. At in mss. Rem. et Pomp. hæc clausula legitur. Explicit de Esaia feliciter.

(24) Hæc epistola cum præfixa inscriptione ex mss. Abbatiæ S. Ebrulfi ab Acherio edita, legitur tom. u Spicilegii novissime editionis pag. 299.

« PoprzedniaDalej »