Tó v primo est, absconditum ov est. Absconditi vero manifestatio, generatio est. Siquidem et potentia », operatione & generat: nibil enim sine causa in generatione. Et si Deus causa est omnium, causa est et To Tos in generationem: quippe cum super τὸ ὂν sit, vicinius cum sit τῷ ὄντι, et ut pater ejus et genitor. Etenim gravida occultum habet quod paritura est. Non enim fœtus non est ante partum, sed in occulto est et generatione pervenit in manifestationem & operatione, quod fuit & potentia. Et, ut quod verum est dicam, ¿» operatione tou Tos, etenim foris operatione generat. Quid autem generat? quod fuit intus. Sed quid fuit intus in Deo? nihil aliud quam ; verum quippe rò ov: magis autem póov, quod est úrɛpáva toũ mavros övtos: genus, inquam, quod est ens super entis entia, & jam operante potentia. Hic est Jesus Christus. Dixit enim ipse: Si interrogaverit, Quis te misit? dicito, ò &» (Exod. 11, 14). Solum enim illud öv semper ov, ó ¿v est.

et solus sit, assimilata esse voluit; et non ipsa A verit potius quam de nihilo. Quod enim super illum unum sed illud quod est unum esse, hoc voluit ipsa multa esse. Forsitan dices, o Candide, Meus hic sermo est: et secundum istam rationem dico, ex iis quæ non sunt, natum esse Filium Dei, secundum electionem, non secundum generationem. Sed un ora quæ esse diximus? numquid ea quæ omDino non sunt? Sed jam in confesso est, quod non etiam in confesso est, quod quæ non sunt, juxta modos dicuntur quatuor ex quibus duo juxta nibilum omnino, et juxta super omnia: alii vero juxta alterius naturam, et juxta quod nondum est; et tamen est potentia ad esse, et nondum actione esse. XIII. Quid igitur Deus, si ne unum quidem est neque quæ vere sunt, neque quæ sunt, neque quæ non vere non sunt, neque quæ non sunt? Ista enim præ- В stal Deus ut causa, istis omnibus. Eorum autem qua vere non sunt, Deum esse, nefas est suspicari. Necessario enim Deum per prælationem et eminentiam tv övt dicimus, supra omnem existentiam, supra omnem vitam, supra omnem cognoscentiam, super omne ὂν, εἰ πάντων ὄντων ὄντα : quippe iniutelligibile, infinitum, invisibile, sine intellectu, insubstantiale, incognoscibile: et quod cum super omnia, Dihil tamen de iis quæ sunt: et quoniam supra quæ sunt, nihil de his quæ sunt: μn ov ergo Deus

est.

XIV. Quid autem istud τὸ μὴ ὂν, super τὸ ὂν est ? quod intelligatur ut v, neque ut μὴ ὂν omnino : sed ut in ignoratione intelligibile, quoniam v, et quoniam prov; quod sola sua potentia, Tò öv in manifestationem adduxit et genuit. Est autem óyos, istud sic se habere. Quid vero Deus qui supra

est, ab eo quod ipse est, sicut ipse est, vta produxit? An ab alio? an nullo? Ab alio? Sed quo alio? Nihil enim ante Deum fuit. Sed neque ex altero ut Deo, quoniam nihil ei par. A nullo? Sed quomodo? Si enim tò o produxit, verum est dicere quomiam a semetipso qui super τὸ ὂν est, τὸ ὂν genera

XV. Filius ergo Jesus Christus rà μèv övta, et solus natus filius: quia ille po nihil aliud genuit quam ante omnia et omnimodis perfectum &; quod non potest esse cum altero, et quoniam quod omnimodis perfectum est, altero non egel. Universale enim v, et solum ov, et unum et super genus generale ov, unum est et solum v. Quoniam vero istud v, non illud o» est quod perfectam potentiam habet, potentia natum est illud, ante ommia quæ vere sunt, et quæ sunt ἀρχαῖα ὄντα, ἀφ ̓ ὧν Tάvra siri. Ipse est, inquam, a quo sunt omnia que sunt, et per quem, et in quo. Hujus gratia & quod operatione est, imago est illius toû övtos, quod potentia est, secundum nullum progressum semper in semetipso manens.

XVI. Quid deinde? Dicimus Jesum tò ôv primum, ante omnia, per quem omnia quæ sunt. Hoc est enim nomen super omne nomen principium enim nominum to v, et principium substantiarum, sicut

sum unum.

Ex quibus duo alii vero. Hunc locum ita ex Mabillon. refinximus, qui male se habet in Orthodox. Juxta alter. Mabill. juxta ad aliud naturam, et juxia D quod nondum est; quod est potentiam esse, non jam actionem esse.

ΧΙΙΙ.Ει πάντων ὄντων ὄντα. Mabillon. et ὄντος (forte vtos) övτa. Mox ibidem, sine intellectuali et quod super omnia, nihil de his quæ sunt. Minus recte, ut videtur.

Et quoniam supra quæ sunt. Sic Mabill. At Orthodox. quoniam est supra quæ sunt.

XIV.—Intelligatur. Mabillon., non intelligatur. Fortasse rectius ex seqq.

Quid vero Deus qui - Ta produxit? Mabill. sic interpungit Quid vero Deus? qui ὄντα produxit.

A nullo? sed quomodo? Mabillon. A nullo igitur. Et quomodo Deo ? Paulo post, to ov generavit quamquam de nihilo. Perperam.

Quod enim, etc. Mabillon. Quid enim supra ov primo (sic) est? absconditum ov est. Mox in generatione

est.

Causa est et ro övtos, etc. Heic Mabillon. lectionem expressimus. Orthodox. omissis causa est, sic et To övtos. In generatione quippe cum super rò v sit, vicinus, cum sit v övti, et pater cjus el ge

nitor.

Et generatione potentia. Ita Mabill. At Orthodox. et generatione provenit in manifestationem ov, el operatione quod jam fuit a potentia.

"Ov jam. Orthodox., quod jam : nullo sensu.

XV. Tà pév övta. Sic Orthodox. pag. 464, lin. ult., ubi legendum videtur τοῦ μὲν ὄντος. Hæc autem non agnoscit Mabillon. Quæ vero statim sequuntur, et solus natus filius habent eadem Orthodox. pag. 465, circa med. pluribus importune interjectis. Videsis observata superius ad § 11. Cæterum omnia rite intercurrunt apud Mabillon, pag. 24, sub fin. Ante omnia. perfectum. Hæc desunt in Or

thodox.

Potentia natum est istud öv. Hæc vicissim desiderantur apud Mabillon.

quiescens et silens óyos: ut videas necessitatem cognoscendi, non genitum esse λoyov multo magis quam ipsum fieri ex iis quæ non sunt.

XVIII. Quid deinde cognoscentia nostra? quemadmodum fertur? quomodo movetur circa Xóyou? Non sic óyo videt, quasi aut propter aliud est, aut alterius est juxta quod est. Ad hoc est, ut aliud esse constituat, et omnino non aliter. Pater ergo et generator omnium λóyos, per quem omnia effecta sunt, et sine quo factum est nihil. Sed αὐτοῦ τοῦ λόγου ροtentiam, aliud constituendi et faciendi potentiam, sic non oportet intelligere et audire, sicut in omnium causa. Ipse enim constitutus est etiam et αὐτοῦ τοῦ λόγου. Si enim prima causa, non solum

frequenter et in multis declaravi. Rursus Jesum A genitus est 26795, cum Deus ipse óyos sit, sed Christum to v naturaliter circa Deum esse, et magis et in principio λόγον, et ipsum istum λόγον Deum esse dicimus. Deinde tres per epoxidiz Joannem, alovious quæ confitemur: et dicimus hoc ita se habere. Dictum est enim quod in principio sit óyos, et ut tu dicis, non est principium quod præcedit aliud principium sine principio enim principium, si quidem et est dicitur principium. Qui igitur in principio fuit, ex aivos est, sive in Deo sive circa Deum (Joan. 1, 1). Erat enim circa Deum λóyos, et in principio. Ergo semper fuit. Si semper fuit, necesse eum est esse, non cum iis quæ non sunt, neque factum esse. Dicit Joannes (Ibid. 18): Deum nemo vidit umquam. Rursus (Ibid.): Unigenitus Dei filius qui est in gremio patris, ipse enarravit. Habe- B aliorum omnium causa, sed sui ipsius est causa. mus igitur ista eadem, quoniam Jesus Christus by est, quoniam λóyos est, quoniam in principio fuit, quoniam circa Deum fuit, quoniam in gremio fuit et est. Ipsa oninia nonne manifeste et dilucide significant, filium Dei esse cui attribuuntur ista, v et ante omnia ; si pater Deus, antequam est bv, esse potentia accipitur ipsius quod v est? Quod quidem o a sua potentia in suo patre exsilivit; ipsum tò ŵy manifestationem accipiens, quod fuisset occultum et ista, divina et ineffabilis generatio est. Exterminandum igitur dogina est, ex iis quæ non sunt, esse sive prodiisse Jesum.

XVII. Videamus rursus aliud. Aoyos est Jesus. Quid igitur est λoyos? Dico; quoniam est patrica quædam activa potestas, et quae immota sit. et quæ se ipsam constituunt, ut sit in actu, non in potentia. Si ergo istud sic est, quare 6yos circa Deum erat? Necessario circa id ipsum, ut per aùtőv Móyov omnia gignerentur, et sine ipso nihil. Operatur ergo Deus per λόγον, et semper operatur λόγος. Est ergo activa potentia immota, et quæ semper operetur, et que constituat, ut sit actione quod fuit potentia. Istum ergo dicimus, quod in principio fuit. In principio autem esse, non generatum esse significat. Et vere propterea Deus est óyos, quoniam in principio fuit sicut Deus, et circa Deum fuit. Non

C

VARIORUM

XVI. Rursus, etc. Mabillon. Rursum vero Jesum, D non λόγον circa Deum esse diximus.

Deinde, etc. Hæc est lectio Orthodox. At Mabillon.: Clamat resipsa per cerviceni Joannem : Eones etiam confitentur istud sic se habere. Utrobique sane mendose.

Ex aivos. Mabill. ex æterno.

Erat enim circa Deum óyos. Heic dubio procul ad Joan 1, 1. respexit Victorinus: sed minus recte tum heic tum sæpius infra, sacri textus verba πpòs Toy Ocòv, circa Deum vertisse videtur. Agnoscit tamen ipse Vulgata lectionem apud Deum infra § 20, illamque circa Deum respuit § 26.

Quoniam Jesus Christus. Mabill., quoniam Deus by est. Et mox in gremio Dei est.

Esse sive prodiisse Jesum. Mabill. esse Deum. XVII.-Immota. Perperam Mabill.heic et paulo post, in motu apud quem paulo ante recte patrica sive patria, pro quo mendose patriam in Orthodox.

Deus ergo a semetipso, et Deus est.

XIX. Sed quoniam esse hoc ipsum, quod est moveri et intelligere, hoc est agere; primum est potentia; et constitutiva potentia, primum, inquam, est. Necessario igitur ipsum esse præcedit. Ergo et intelligere et moveri et agere ab eo est, quod est esse. Est autem secundum quod est, in actu esse: hoc est, filium esse; et magis istud, quam illud ipsum esse quod est pater; quod est esse, hoc est agere et operari. Non enim aliud ibi esse, aliud operari. Simplex enim illud unum, et unum et solum semper. In patre igitur filius, et in filio pater.

XX. Quomodo igitur effectum est ? quomodo filius et pater, si simul? Neque solum simul ambo, sed unum et solum et simplex. Sed hoc non oportet quærere, sufficit enim credere. Dicamus igitur, cum fas est. Primum manifestum est; quoniam Móyos neque aliud, neque ab alio, sed circa Deum. Dicit enim Evangelium: In principio erat dóyos, et jos erat circa Deum (Joan. 1, 1). Rursus dicit : Unigenitus filius qui est in gremio patris (Ibid. 18). Quomodo ista dicta aut accipis aut intelligis? Romani posto zov, apud Deum dicunt, quasi ad intus, vel penitus intus, id est in Dei existentia : et hoc verum. In eo enim quod est esse inest et operari. In Deo enim óyos: et sic in patre filius. NOTÆ.

Potentia. Mabill. in potentia.

Deus est loyos. Sic Mabillon. Male Orthodox. Deus et λόγος.

XVIII. Quomodo mov.Mabillon. ita distinguit : quomodo movetur? juxta λóyov? Et mox legit quoniam pro quasi.

Causa. Mabill., causando: quod non placet. Et mox constitutivus, pró constitutus. Optime, meo quidem judicio.

Sui ipsius. Mabillon. sibi ipsi
Loyos, el Deus est.

a semetipso et

XIX.-Quam. Ita cum Mabill. legere malim, quam cum Orthodox. quoniam.

XX. - Sed hoc, etc.Male apud Mabill. si hoc oportet quærere? Mox ibid. Dicamus in quantum fas est.

Romani, etc. Sic Mabill. apud quem tamen desunt quasi ad intus. Orthodox. Romani æpòs tòv őνt« dicunt quasi ad intus, etc.

Causa enim est, ipsum esse ad actionem oportet A ter ista duo to poovσov; quia idem est, quod subenim esse primum, cui inest operari et hoc est Deus. Ista ergo duo, duo dico secundum virtutem : secundum autem intelligentiam simplicitatis, dico unum solum. Si igitur principium causa est ipsum esse ad operationem et actionem, generatur agere ab eo quod est esse. Esse autem pater est: operari ergo filius.

secun

stantiæ unius ejusdem est. Unum utique est una actio: quippe cum ipsum agere et esse sit. Hic est filius, hic a patre, hic circa Deum, hic qui in gremio patris, hic est intus, hic est foris. Opere enim foris, in eo quod est esse intus: et in Patre ipse Deus in Deo, qui idem omnino est ei actione autem qui sit filius. Et ubicumque est, et esse est et actio et isto modo, et pater est et Deus est, et filius est et 95.

XXIV. Ubi igitur est ille nefarius intellectus et blasphemus? Ubi habet locum aliud quid esse, et ab alio habet locum? Ubi est quod amplius dicit, ex nihilo esse Jesum Christum, filium Dei? Ubi est illud, quod nihilum est? Quomodo quod nihilum est, potest incidere in Deum aut in cogitationem Dei?

XXI. Quæ igitur generatio est, aut apparentia generationis? Primum autem si oportet istud dicere, ne quis eppa temporis accipiat. Primum, dum intelligentiam dico. Primum igitur dicimus in semetipsum conversum, et moveri et intelligere intus in requie positam beatitudinem, omnimodis perfectam custoditam. Est autem ipsum beatitudinis et magnitudinis Dei, et intus et foris, et moveri et B Vera enim excogitatio, ex veris est. Porro quod vere operari. Omne enim quod est omne, et intus et foris est. Quomodo istud, et intus et foris, Deo existente et in omni et in toto, postea dicendum.

XXII. Nunc autem accipe causas intelligendi, upac temporis penitus abesse, si juxta prius et posterius, omnino sine tempore effectis omnibus. Ex æterno enim omnia. Deus igitur omnimodis perfectus, et super omnimodis perfecta is qui omnia creavit, et qui omnium causa est: non illud ipsum solum, quod unum fuit et solum; sed et multa et omnia quæ potentia sunt esse, fuit et voluit esse omnia. Alia vero, sine actione, quomodo possibile fuit esse? Exsilivit igitur Dei voluntate actio ipsa autem actio, Dei voluntas fuit: simplex enim omne ibi. Ayos ergo qui est in Deo, ipse Deus est, ipse voluntas, ipse intelligentia, ipse et vita, ipse actio ex se genito motu, ab eo quod est esse, processit in esse suum proprium: id est, in quo est agere; apparuit ipsum agere, quod quidem effecit omnia. Ipsum vero natum est ab eo quod est esse, in id quod est agere; habens in eo quod est agere, et esse. Sicut illud esse, et agere habet et esse : Sic hoc, agere habet et esse. Ipsum autem agere, hoc est esse; ut illud esse, hoc est quod agere. Unum ergo et simplex, ista duo.

C

XXIII. Id si ita est, neque ex nihilo Jesus, qui ab eo quod est esse, apparuit actio; cum ipsa actio, et hoc fuit quod est esse neque non est propVARIORUM

Et hoc est Deus. Hæc desunt apud Mabill., fortassis D incuria exscriptoris.

Principium. Deest item hæc vox apud Mabill. Et mox ibid. legitur ad actionem tantum. Paulo post ibid. generatur autem genere. Male.

XXI.-Generationis. Mabill. actionis. Mox neque em phasim. Non recle.

In semetipsum. Mabill., esse in semetipsum. Et mox custodit pro custoditam.

In omni. Sic optime Mabill. At Orthodox. homini. Pessime.

non est, falsum est. Non igitur excogitat Deus, quod vere non est. Sed nos fallit, quoniam Dei potentia in isto magis credimus, si ab iis quæ vere non sunt, efficiat ea quae vere sunt. Sed in quantum Dei potentia omnia potest, in tantum juxta quod potentia est, nihil aliud generat quam quorum potentia est ut sint. Eorum autem qua verc non sunt omnimodis, omnino nulla potentia est.

XXV. Quomodo ergo nulla existente potentia eorum quæ vere non sunt, effecta est actio eorum quæ sunt? Quippe si est Dei potentia, ut ad esse ducantur ea quæ esse non possunt, jam secundum potentiam habent esse, vel sunt vt, illa ipsa quæ omnino ioi un vra. Et idcirco non esse illa diximus, quæ in abscondito posita et in potentia, nondum tamen apparuerunt in actione. Fuerunt enim omnia in Deo. Eorum enim omnium quæ sunt, λόγος semen est. Λόγος enim in Deo : in operatione, id est in virtute Dei, qui est filius Dei, apparuerunt omnia quæ facta sunt.

ex

XXVI. Sed dicunt quidam sacrilegi: Si circa Deum fuit óyos, et supra gremium Dei exsistens filius, non intus in gremio, sed foris intelligitur. Quid vero? Anima homini inspiravit Deus ex se, intus omnium autem creatorem, liberatorem ac sanctificatorem illius ipsius animæ, et totius corporis redemptorem et erectorem, non ex intus? Nonne angelicam naturam ex intus emisit? Quando NOTÆ.

In id quod est agere. Sic Mabill. At Orthodox. in quod est agere.

Sic hoc agere habet et esse. Hæc desunt in Orthodox., quæ sumpsimus ex Mabill.

XXIII.

Et hoc fuit. Mabill. et in eo fuit. Neque non est, etc. Mabill., neque non ópovcior, quia esse quod substantiale est, unum utrique est, et una actio quippe, etc.

Qui idem omnino est ei. Hæc desunt apud Ma bill.

et

XXIV. Habet locum. Ista redundare videntur, si admittatur interrogatio. Magis placet hujusmodi lectio Mabill. Ubi habet locum aliud quid esse et ab alio, magis ex nihilo Jesum Christum et filium? XXV.-Ovτa. Hanc vocem desumpsimus ex Ma bill. quæ desideratur in Orthodox.

Et erectorem, etc. Mabill et e rectorem in angelicam virginem non intus emisit?¡

namus nec appellamus: quemadmodum dicimus, Vivit Deus, intelligit Deus. Proinde a nostris actionibus nominamus actiones Dei, existente tamen illo super omnia; neque tantum existente, sed quasi existente, οὐδὲ ὄντως ὑπάρχοντος, ἀλλὰ ὄντος μικρού úжάρxovτos, Isto etiam modo substantiam, existen tiam, et cætera hujusmodi apponimus Deo, et ejus essentia ovcía aliter dicimus, aliter se habente substantia creata ad quod inest sibi, et ad suum etiam

esse.

autem hominem de terra formavit, et altera pecora A habentes in intellectu, quoniam non proprie nomiet quadrupedia, et rursus ex aqua animantia cuncia, et carterorum in aere ea ex alio in aliud, et illud ex quo primum ex iis quæ non sunt: Jesum vero unde dicis? Ante omnia namque filius. Num ergo ab inani, et omnino de nullo? Deinde corpus ejus formavit: animam vero aut spiritum corpus non habuit, antequam in mundum ingrederetur? Habuitne animam? Eam igitur insufflavit, sive insibilavit: neque enim in eum. Quomodo enim in ipsum, cum nondum haberet corpus? Sed si quod insibilavit, fuit id ipsum filius. Si istud ita est, est ergo a Deo filius: sic et spiritus. Non enim ex nihilo spiritus. Dicit enim Deus (Isa. XLII, 3): Omnem spiritum ego emisi. Insufflando ergo, super se insufflavit Deus, et sic natus est filius: non ergo fecit illum Deus. Non B ergo circa Deum vel supra gremium foris est, sed intus. Utrumque testificatur David dicens (Zach. XII, 1): Eructavit cor meum Verbum bonum. Non ergo, quod est filius, factum est, sicut omnia: contra id quod dicit Deus. Nam si factus est; antequam fieret, non erat Verbum Dei.

XXVII. Quid igitur dicimus? Nonne est necessarium confiteri, si Verbum fecit omnia, primum omnium esse Verbum, velut Verbum omnimodis Verbum, Verbum quod nos et prophetæ et evangelistæ nominamus λóyov et filium? Moses sic dicit (Gen. 1, 1): In principio fecit Deus cœlum et terram. Secundum Aquilam hoc idem sic: In capitulo fecit Deus

ut Hebræi Mosis dictum pronuntiant: sive in principio, sive in capitulo, in Christo eum fecit C Deus. Principium ergo et caput, Christus. Et hoc frequenter dicitur : Creavit omnia in Christo. Aóyos enim Christus ut semen est omnium. Primus ergo Christus: ante enim omnem creaturam fuit. Unde igitur Christus? Si Verbum est, a Deo : si voluntas, a Deo : si autem motus aut actio, a Deo et si ipsum agere et esse est, juxta ipsum esse pater est, filius autem actio est et quoniam ipsum esse actio est, et agere est esse; idcirco ὁμοούσιον et pater αὐτὸς λόγος.

XXVIII. Sed quomodo ouoovcov, nondum exsistente substantia? Nomina vero ab iis que posterius sunt, et ab iis quæ post Deum, et inventa et assumpta sunt. Et quoniam non est invenire nomen dignum Deo, ab iis quæ scimus nominamus Deum;

XXIX. Similiter et cum dicimus, quod Deus factus est Christus vel homo: non quod vere factus sit, sed quoniam unus sit, et in omnibus sit, et omnes in ipso idcircoque dicatur omnibus omnia factus, ut essent : non quod factus sit ut esset, sed quod effectus sit ad ita esse. Siquidem non dicitur, Filius Dei factus est, sed (Act. 11, 36) quod est facius nobis Dominus; sicut Salomon dicit (Prov. vii, 22): Et fecisse me supra vias tuas. Nam de æterna divinaque generatione supponit statim (Ibid. . 25): Ante omnes me genuit Dominus. Dicitque Joannes (Joan. 1, 3, 4): Quod factum est, in ipso vitu erat. Quid deinde? Nonne Deus creaturam fecit, et in creatura primum cœlum et terram? Non ergo fecit Christum. Natus est ergo Christus, non factus. Ubicumque enim dicitur factus, post primum et æternum generari, dicitur post effectus esse. Sicut (Gal. iv, 4) de muliere dicitur factus; et in Actibus Apostolorum (Act. 11, 36): Certissime igitur cognoscat domus Israel, quoniam istum Christum Deus fecit, quem tulistis in ligno crucis. Ista omnia post generationem, quæ una est et sancta et ineffabilis, hæc inquam omnia dicuntur. Non ista dicuntur in ejus existentiam, sed in actus et administrationem potentiæ et virtutis ejus. De generatione igitur quæ est filius Dei, manifestum est et quod duoovarov substantia ejus, in majestate, in propria significantia intelligentiaque, intellecta secundum esse existentiæ substantiæ. Et sic demonstratum, quomodo óμoovarov.

XXX. Habes, mi Candide, quod reliquum est dicere. Si filius Dei Jesus, generatione filius. Dicis enim Si generatio motus, et motus mutatio; mutationem autem in Deo esse, impossibile est intelligere ergo nefas dicere necesse est, nonnihil VARIORUM NOTÆ.

Et rursus, etc. Mabill. et rursus ex aqua animam D viventem avium, et aliorum in aqua; et hoc ab alio in aliud; et hoc est ab his quæ non sunt: Jesum vero, etc.

Omnem spir. Mabill. Omnes spiritus ego emisi însufflando. Si ipse insufflavit: a Deo filius et natus est filius: non fecit illum Deus.

Primum omn. Mabill. Primum esse Verbum, et Dei generatione esse Verbum umversale, Verbum omnimodis, perfectum Verbum, quod, etc.

Ut Hebr. Mabill. et Hebræi Sive in capitulo sive in principio, in Christo fecit Deus.

Unde igitur Chr. Mabill. lectionem et interpun ctionem hic sequimur.

Scimus. Mabill. sumus. Cætera vero, sive mendosa, sive male interpuncta.

PATROL. VIII.

tum est.

XXXI. Dictum est a nobis sufficienter, ut credo, in aliis libris, a quo sit progressio et descensio; regressioque promissi sancti Spiritus declarata est : et de triplici unitate et unali trinitate. Nec suffero audiens dogma vestrum de Spiritu sancto, blasphemia plenum Quod iste Spiritus in sanctificationem est, et qui tantummodo sanctificet et doceat : et quod ipse factus sit, sicut omnis creatura, › Cum tamen ipse Spiritus differat propria sua actione a filio, cui tamen semper præsens est: sicut et ipse filius actione differt a patre suo, qui tamen sit pater juxta id quod est esse. Sicque istorum trium unum et idem existentium, una divinitas et non multifida majestas ; sed οὐδὲ ἀντίθεια μήτε ἄθεια : sed tria unum, et unum tria: et ter posita, unum idemque atque solum. Sed de iis tribus alia nobis oratio.

a Deo gignibile: non igitur Jesus Dei generatione A omnibus divinior. Quis autem modus sit generationis filius. Bono quidem ordine deduxisti: sed quem sive filietatis ejus, sive juxta significatos, sive alios circumduxisti? Forte me? sed magis te. Dixisti modos confiteor ego Deo, cujus hoc potentia facenim, quod fecit Jesus Deum. Quid deinde? Facere nonne motus est? nihilo minus quam agere. Agere enim, facere est sicut et facere, agere. Ambobus ergo in motu existentibus, necesse est sequi mutationem quain in Deo constituere, sicut est declaratum, incongruum est. Confitendum igitur aut facere non esse motum, aut non omnem motum esse mutationem. Sed enim facere, motus est et Deus juxta motum fecit; cui nullo modo mutari contingit, et omnino non congruit quomodolibet accidens recipere. Relinquitur ergo, non omnem motum mutationem esse. Si non omnis motus mutatio est, quid magis eligendum circa Jesum? secundum generatio- B nem illum esse, aut secundum effectionem? Juxta divinam intelligentiam, secundum generationem. Etsi enim Deus simul ac dicit, facit quæ facit: Sed dicere, motus est, præexistente silentio mutatio est igitur, silenti dicere, Si autem per Verbum fecit Deus, ante fuit Verbum quam facere. Si ante fuit Verbum quam facere, juxta generationem ante fuit. Generat enim vous Verbum. Generatio igitur Jesu, qui óyos est. Quem Jesum gnari rerum dicunt secundum tres modos filium esse, veritate, natura, positione. Secundum veritatem esse filium, hoc ipso quod substantia est: et ipsum idcirco et simul et ejusdem substantiæ esse, quomodo et pater et 20yos et filius et Deus. Natura autem filius in animali generatione. Positione vero in adoptione. Sunt et alii C nostrum, et Spiritum in omni verbo semper confi

modi: ut moribus, ætate, disciplina: ut Apostolus Paulus dicit (1. Cor. iv, 15): Ego vos genui. Modus igitur secundum veritatem et altior modus est, et

XXXII. Salva nunc nos, pater, concede nobis peccata nostra. Et hoc quidem de Deo dicere, quid sit, peccatum est: et quomodo sit dicere, peccatum est: et non una voce venerari, quantum fieri potest sobria, sed enuntiare velle. Sed quoniam dedisti nobis, Domine sancte pater, Spiritum (I Cor. xn, 41) dividentem nobis prout vult, des nobis et cognoscentiam. Fidem enim habemus, et dicimus: omnigenam tamen de te ignorationem habentes. Attamen te patrem Deum, et filium Jesum Christum Dominum

tentes, qui cum tecum et filio eodem vivit in æternum. Amen.

VARIORUM NOTÆ.

Sed quem circ. Ita cum Mabill. legimus. Orthodox. Sed quid circumduxisti? forte te, sed magis inquam le.

Generat. Mabill. Generatione igitur Jesus, quoniam koyos Jesus.

Quomodo, etc. Mabillon, quomodo et Deus et loyos

est pater et filius. Et mox animalium pro animali. Sanctificationem. Mabillon. significationem. Et paulo post: Qui quidem ipse Spir.

Et non una voce vener. Mabill. et humana voce divina non venerari, sed enuntiare velle. Sed, ele. Qui, etc. Hæc desunt apud Mabillon.

CANDIDI ARIANI
EPISTOLA AD MARIUM VICTORINUM RHETOREM.

I. Multa licet colligas, o amice Victorine, et argumenta, et exempla, quibus approbare nitaris natum Christum esse, non factum Arius tamen, vir acris ingenii, ejusque discipuli, et inter eximios excellens Eusebius, suis epistolis de isto sententias protulerunt; quas epistolas nunc subjicimus.

·D omnia vincentem veritatem, pro qua et tu propugnas, in Domino salvum esse. Patre meo Ammonio veniente ad Nicomediam, rationi debitum apparuit salutare te per ipsum, simulque et communem facere charitatem tibi innatam, et affectionem quan habes ad fratres, propter Dominum et Christum ejus : quoniam magnifice nos exportat et persequitur, et omne malum movet adversum nos episcopus, ut fuget nos de civitate quasi homines sine Deo, quoniam NOTÆ.

Arii ad Eusebium ; « Domino desideratissimo, homini Dei fideli, recta opinanti, Arius qui persecu tionem patitur ab Alexandro papa injuste, propter VARIORUM Epistolas. Arii. Scripsit hanc epistolam Arius ad Eusebium Nicomediensem: eamque recitant Epiphanius, Hæret. LXIX, § 6, Theodoritus, Hist. eccl. lib. 1, cap. 5. et Nicephorus, Hist. eccl. lib. vii, cap. 9. Extat eadem latine in Tripartita, lib. 1. cap. 15. Communem. Legendum videtur Commonitam. Græce,

ὁμοῦ τε ὑπομνῆσαι τὴν ἔμφυτόν σου ἀγάπην.

Er omne malum movet. Græce, καὶ πάντα κάλων κινεί, adeoque vertendum, et omnem machinam movet. Pro κάλων legebat interpres κακόν.

Sine Deo. Græce, ¿léovs, impios vertit Valesius.