w drodze kassacyi ma miejsce lub nie. 0 pierwiastkach prawa i nauki prawa w Zachodniej Europie w wiekach średnich. O dowodach stanu familijnego ich rodzaju, istocie i właściwości. Warsz. 1855. Pogląd na prawnictwo krajowe co do spraw granicznych między dobrami ziemskiemi. Warsz. 1855.

Jan Klodziński wydał: Encyklopedya i methodologia, obejmująca rys nauk i wiadomości prawnych. Warsz. 1842.

Franciszek Maciejowski uczony sędzia wydał: Wykład prawa karnego w ogólności, z zastosowaniem kodexu kar głównych i poprawczych z dniem 1 stycznia 1848 w Król. Pols. obowiązującego, tudzież ustawy przechodniej i instrukeyi dla sądów. Warsz. 1848. Nadto napisał wiele rozpraw z których kilka wymieniamy. O związku jurysdykcyi kryminalnej z cywilną. 0 zwłoce czasu w zobowią→ zaniach. O zewnętrznych działaniach bezprawnych i wiele innych.

Jan Chryzostom Stawianowski sędzia appelacyjny, umieścił wiele rozpraw w Bibl. Warszawskiej. Znaczniejsze są: Rozbiór kwestyi odnoszących się do stosunków majątkowych wedle obowiązującego prawa. O nabyciu własności nieruchoméj, jej ustaleniu i oczyszczeniu jej hipotycznie. O prawie handlowem.

Walenty Dutkiewicz napisał ważne dzieło: Prawo hipotyczne w Królestwie Polskiem. Warsz. 1850 i wiele

rozpraw.

Felix Zieliński wydał: Zasady praw dawnych polskich o spadkach. Ustawa wexlowa niemiecka z dołączeniem odmian textu austryackiego i z objaśnieniami.

Józef Jaroszewicz prof. prawa krajowego w uniw. wil. znany z uczonej rozprawy o wpływie religii chrześciańskiej na cywilizacyą Sławian (Dzień. Warsz.) 1826; napisał wywód historyczno-prawniczy: O adwokatach w Polsce i Litwie z wyłuszczeniem praw tyczących się tego stanu w obu krajach, co do Litwy dociągnął aż do naszych czasów. Tenże

wydał: Obraz Litwy pod względem jej cywilizacyi 3 części Wilno 1844. 48 w Sce.

Jan Szymanowski, przełożył Rogrona wykład prawa handlowego z dodaniem przepisów z najcelniejszych autorów czerpanych, jako też z własnych zastosowanych do prawodawstwa i jurisprudencyi krajowych. Warsz. 1848.

Józef Michniewicz, ___O_przedawnieniu dawnych praw polskich. Kraków 1853.

Również nie małą zasługę w tej gałęzi nauk położyli: Leon Rzyszczewski, Antoni Muczkowski którzy w połączeniu z Zygm. Ant. Hellem wydali w latach 1847. — 52 i 53 Kodex Dyplomatyczny Polski, obejmujący przywileje królów Polskich, W. X. Litewskich, Bulle papiezkie i t. d. od najdawniejszech czasów do r. 1505. 2 tomy w 3 częściach. Warszawą z dołączeniem regestru alfabetycznego osób, miejsc i wyrazów technicznych w tym Kodexie przytoczonych.

Niemniej zasłużył się Kazimierz Raczyński zebraniem materyałów do ułożenia Kodexu Dyplomatycznego Wielkiej Polski doprowadzonego od r. 1136 -1597. który wydał Edward Raczyński w Poznaniu r. 1840.

§ 173. Dzieł o ekonomii politycznej w tym okresie nie wiele posiadamy.

Ludwik Tegoborski syn znanego w Warszawie obywatela. Zaczął swój zawód od służby przy X. Lubeckim, z którym jeździł do Wiednia w sprawie likwidacyi rachunków między Królestwem Polskiem a Austryą. Po r. 1831 był konsulem w Gdańsku. Następnie w r. 1833 zasiadał w komissyi, mianowanej przez trzy mocarstwa dla reorganizacyi Rpltėj krakowskiej. W ostatnich czasach reprezentował Rossyą w konferencyach które roztrzygnęły sprawę cła zundowego. Ledwie wrócił z Danii do Petersburga śmierć go prawie nagle dnia 11 kwietnia r. 1857 zaskoczyła. Pisma jego wielką zwracały na siebie uwagę, przedmiotem ich była nauka, która zbyt mało w Rossyi uprawiana żadnego dotąd znamienitszego autora w tym kraju nie wydała. Z prawdziwem też zadziwieniem, a nawet niedowie

rzaniem przyjęła Europa najważniejsze jego dzieło: O siłach produkcyjnych Rossyi. Essai sur le forces producties de la Russie. Przebywając długo i w Krakowie, i w Wiedniu, miał czas przypatrzyć się z bliska finansom austryackim i te w osobnym dziełku wyłożył. O finansach i kredycie publicznym Austrył 2 tomy. Paryż 1843. Niezawodnie jako finansista i ekonomik polityczny miał obszerne wiadomości i niepospolity talent. Za naczelną jednak zasługę poczy~ tać mu należy, że się zawsze szczerze za wolnością handlu oświadczał.

L. hr. Skorupka wydał: Ekonomia polityczna. Kraków r. 1852.

J. Waszkiewnicz napisał Nauka o handlu z 4 tablicami. Wilno 1830. Tenże przełożył i objaśnił H. Suzanne. Główniejsze zasady ekonomii przemysłowej. Wilno 1836 r.

Inni ten przedmiot tłumaczyli jak Leon Rogalski przełożył dzieło Thiersa. Władysław Garbiński Chevaliera: O podziale pracy. Wiktoryn Zieliński Blancyniego: Ekonomia przemysłowa 3 tomy Warsz. 1843 i 44. A. S. przełożył Garniera Zasady ekon. polit. czyli wykład głównych wiadomości tej nauki. Wilno 1842.

Stanisław Budziński przełożył z W. Ellisa: Zasady Ekonomii społecznej. Warsz. 1858. Obecnie hrabia Skarbek jak wspomnieliśmy wydaje orygin. Ogólne zasady nauki gospodarstwa narodowego, czyli czysta teorya ekonomii politycznej. Warsz. 2 tomy 1859.

§ 174. Nauki przyrodzone mają swoich zwolenników i miłośników liczny poczet, między innymi znaczne zasługi mają:

Antoni Waga. Ur. 8 maja 1799 w Grabowie na starem Mazowszu, po ukończeniu nauk w szkole Warsz. u XX. Pijarów został w r. 1818 nauczycielem zoologii w liceum Warsz. W r. 1819 wydał rozprawę o naukach przyrodzonych a w szczególności o historyi naturalnéj. Rozprawa jego o zwierzętach przez poetów i malarzy zmyślonych umieszczo

na w Pamiętniku Warsz. z r. 1819 zwróciła na niego uwagę władzy, która wysłała go do uniw. berlińskiego. Po powrocie do kraju poświęcił się gorliwie swemu przedmiotowi. Prace jego są: Wiadomości z nauk przyrodzonych. Warsz. 1820. Teorya gospodarstwa wewnętrznego. Warsz. 1837. Wiele prac Wagi ogłoszone było w pismach zagranicznych z których najważniejszą jest: Observations sur les Myria podes. Myśliwstwo ptasze, dzieło XVI wieku przedrukowane z dodaniem przedmowy objaśnień i przypisów. Warsz. 1842. Oprócz dzieł oryginalnie napisanych przetłumaczył: Historya obczajów i zmyślności zwierząt Vireja. 2 tomy. Warsz. 1845. Zoologią p. Milne Edwards. Warsz. 1850. Waga jest pierwszym entomologiem polskim.

Jakób Waga brat Antoniego mag. fil. prof. bot. w gim. łomżyńkiem, wydał dzieło znakomite we 2 tomach a 3 częściach pod napisem: Flora polska w ograniczeniu do jawnokwiatkowych rodzajów etc. Tom I 1847. Tom II 1848.

Ignacy Rafal Czerwiakowski prof. krak. Opisanie roślin skrytoplciowych. Kraków 1849. Botaniki ogólnej roślin jawnopłciowych 2 zeszyty i atlas. Krak. 1841.

Józef Strumillo (radzca honorowy i kawaler). Ur. 1774 † 18 lipca 1847. Rzeczywiście on pierwszy na Litwie podniósł i uszlachetnił sztukę ogrodniczą, ucząc łączyć w niej użytek z przyjemnością. Napisane przez niego Ogrody północne (Wilno 1823 doczekało się aż czterech wydań, nie mniéj téż ważnem jest Pszczelnictwo ogrodowe czyli domowe 1837. Traktat • Georginach i wiele drobniejszych pism w przedmiocie ogrodnictwa. Założył własny ogród w Wilnie, znany do dziś dnia bogactwem roślin, kwiatów i krzewów.

Wilibald Besser zasługuje na chlubną wzmiankę, jako badacz flory okolic bliżej nas obchodzących, rodem Tyrolezyk i w obcych językach pisał swe dziela. Uczęszczał do gimnazium we Lwowie, potem do uniwersytetu krakowskiego. a w Krzemieńcu był nauczycielem zoologii, botaniki i dyre

ktorem ogrodu botanicznego, nakoniec został professorem przy uniwersytecie kijowskim. Oto są prace jego: Primitiae florae Galiciae. 1809 2 Vol. Pflanzen um Wilna we florze (piśmie botanicznem) Regensburg 1821. Enumeratio plantarum in Volhynia, Podolia, gub. Kijoviensi, Bessarbia et circa Odessam collectorum. Vilnae 1822. Apperçu de la Geographie phisique de la Volhynie et de Podolie. Toż samo po polsku pod tytułem: Rzut oka na geografia Wołynia i Podola. Wilno 1828. Betrachtungen über H. prof. Eichwald's naturhistorische Skizze von Litthauen, Volhynien und Podolien w Florze. Regensburg 1832. Ueber die Flora des Bajkals. Ein kleiner Beitrag zur Flora i t. d.

ו'.

Szymon Pisulewski wydał Zasady botaniki i fizyologii ↳ marły w War, roślinnej. Warsz 1840. Gromady przyrodzone królestwa kawie 30wąśnia roślinnego, stanowiące tom drugi Zasad botaniki. Warsz. 189. 1841. Botanika popularna, obejmująca opisanie drzew, krzewów i roślin zielonych tak krajowych jak zagranicznych szczególnych swemi własnościami i historyą, tndzież mających zastosowanie w przemyśle, sztukach, rzemiosłach, w gospodarstwie domowém i wiejskiem. Warsz. 1845. Botanika krótko zebrana czyli pierwsze zasady nauki o roślinach. Warsz. 1853. Zoologia, krótko zebrana czyli opisanie najważniejszych z działu zwierząt stworzeń, tak pod względem korzyści jako i szkód które zrządzają. Warsz. 1852. wyd. 2gie poprawne i znacznie powiększone. Warsz. 1857. Flora lekarska, czyli opisanie cech rodzajowych i gatunkowych, wszystkich roślin w medycynie używanych przełożona z dzieła Dr. Edwarda Winklera, z 270 tablicami kolorowanych rycin. Warsz. 1858. Tajniki przyrodzenia. Warkawa 1856.

Michal Schubert ur. 1 Maja 1787 we wsi Ząbki za Pragą, z Ojca Bogumiła i matki Joanny z Rudzickich Szubert. Był professorem botaniki naprzód w Liceum a potém w uniw. Warsz. Wielką położył zasługę przez założenie ogrodu botanicznego, którego był dyrektorem aż do wysłużenia całkowitej Emerytury. Wydał dzieła: Opisanie