teologią, której słuchał u Jezuitów w kollegium germanorum. Po kilku latach wyświęcili go na kapłaństwo i odesłali do Polski, gdzie naprzód uczył matematyki w kollegium poznańskiem. Po zniesieniu Jezuitów, gdy jedni szli do Rossyi a drugich biskupi opatrywali chlebem, Gawrońskiego zapraszał Czacki do Krzemieńca, gdzieby uczył matematyki i założył obserwatoryum astronomiczne, ale na to przyszedł rozkaz od króla aby się stawił do Warszawy. Król mile przyjął Gawrońskiego i chciał go zatrzymać przy sobie dając tymczasowo miejsce lektora. Wkrótce go zaprosiła kapituła krakowska do grona swego, a biskup Sołtyk opatrzył przyzwoitym dochodem. X. Przerębski pisarz koronny kanonik krakowski i opat andrzejowski obrał go sobie za koadjutora na to opactwo, na co król zezwolił, a Stolica ś. dała konsens. Od ustanowienia komissyi edukacyjnej jak wszystkie umiejętności tak też matematyka w szczególności stała się jednym z ważnych przedmiotów w edukacyi publicznej i widoczny wpływ na ukształcenie młodzi okazała. Komissya wezwała uczonych do napisania dzieł elementarnych skutkiem tego wezwania napisał Lulier, w Polsce bawiący Francuz, Genewczyk, dzieło elementarne matematyki, które wybórnie ks. kanonik Gawroński przetłumaczył, a komisya edukacyjna wszystkim szkołom do używania przepisała. Dzieła te składają się: 1) (Luliera) Jeometrya dla szkół narododowych 2 tomy, z których 1szy jeometryą płaszczyzn, 2gi naukę o bryłach zawiera. Warsz. 1780 w 8ce. Potem po kilka razy przedrukowana w Warszawie, Krakowie i Wilnie. 2) (Luliera) Arytmetyka dla szkół narodowych, wiele razy przedrukowana. Jedno z późniejszych wydań z przydatkiem o nowych miarach i wagach w Warszawie 1809. 3) Luliera) Algebra dla szkół narodowych. Warszawa 1782 w 4ce 352 str.

Ignacy Zaborowski Pijar żyjący od r. 1754 do 1803 łączył do niepospolitego daru uczenia rzadką szlachetność serca i słodycz obyczajów, wydał: 1) Jeometrya praktyczna Warsz. 1786 w 8ce przedruk. tamże 1792, nakoniec 1806.

Dzieło to było wielce użyteczném w naszym kraju. 2) Logarytmy dla szkół narodowych. Warsz. 1787 w 4ce, przedruk tamże 1806.

Józef Czech ur. w r. 1762 w Krakowie, zmarły d. 24 listop. w Krzemieńcu 1810. Professor w akademii krakow. później dyrektor gimnazium wołyńs. w Krzemieńcu. Napisał: 1) Krótki wykład Arytmetyki 2 tablicami przykłady rachunkowe zawierającemi napisany dla młodzi akademickiej. Wilno 1807 w 8ce. Później wyszło siedm wydań w Wilnie i Warszawie; nadto wydał w tłumaczeniu: 2) Euklidesa początków Geometryi xiąg ośmioro to jest 6 pierwszych i 11 i 12, z dodanemi przypisami i trygonometryą z figurami na miedzi rzniętemi tablic 12 w Wilnie 1807 w 8ce 2 wydanie 1809 r.

Antoni Dąbrowski urod. się r. 1769 we wsi dziedzicznej Piszczowie na Wołyniu. W r. 1785 wstąpił do zgromadzenia XX. Pijarów i w różnych zakładach naukowych pijarskich pełnił obowiązki nauczycielskie. Od 1809 roku sprawował obowiązki nauczyciela w liceum warszaw.; a w r. 1817 był mianowany professorem matematyki wyższéj w uniwersytecie warszawskim. W r. 1813 wydał: Jeometrya podług Lacroix, dla szkół departamentowych, z figurami Warsz. w 8ce, do której po pewnéj zmianie i niektórych skróceniach trzecie wydanie gotował; a w r. 1818 algebrę dla szkół wojewódzkich. Warsz. w 8ce. 2) Arytmetyka która jest wzorową pod względem pedagogiczném.

Przez wprowadzenie do Polski dzieła jeometryi we Francyi i wielu europejskich państwach używanego autora Lacroix, rugując Dąbrowski ze szkół naszych Luliera, a nadewszystko Euklidesa, ściągnął na siebie jak zwykle bywa przy wszystkich wznowieniach przygryski i krytykę niektórych osób, a szczególniéj lubowników tego wszystkiego co od starożytności pochodzi. Z tego powodu Dąbrowski wydał gruntowną rozprawę i pięknym stylem napisaną pod tytułem: Uwagi nad sposobami dawania po szkołach matematyki, w któréj nie łatwą do powetowania klęskę przeciwnikom zadaje.

Znajduje się ta rozprawa w Rocznikach Tow. Wars. Przyj. Nauk z r. 1816. Prócz tego wiele pism rożnego rodzaju tak jego własnych jak tłumaczonych znajduje się w Pamiętnikach warszawskich. Prócz powyższych dzieł ogłoszonych drukiem zostawił Dąbrowski w rękopiśmie: 1) Zastosowanie Algebry do jeometryi linii i powierzchni drugiego rzędu. 2) Rachunek rózniczkowy z ważniejszemi zastosowaniami. 3) Rachunek integralny i rózniczkowy z przystosowaniem. 4) Algebre transcendentalną. 5) Stereometrią. 6) Trygonometryą. Wszyskie te pisma jako téż i inne dzieła oddał zasłużonemu rektorowi kollegium XX. Pijarów w Warszawie do druku, Um. dnia 6 marca 1826.

Michal Pelka Poliński. Ur d. 4 maja w województwie nowogrodzkiem. Początkowe nauki pobierał w gimnazium w Żurowicach, a później w uniwersytecie wileńskim, gdzie stopniem Dra filozofii zaszczycony został. Przez lat kilka zwiedzał Niemcy, Francyą, Szwajcaryą i Włochy w celu poznania tameeznych instytucyi publicznego wychowania. Po powrocie do kraju przez wiele lat byl professorem publicznym zwyczajnym matematyki wyższej stosowanej w uniwersytecie wileńskim, oraz róznoczasowie dziekanem oddziału nauk fizycznych i matematycznych i prefektem instytutu pedagogicznego, aż do zamknięcia uniwersytetu, poczém mieszkając w Wilnie jako emeryt gorliwie pracował nad bibliografią krajową. Z pism jego drukowanych znane są: 1) O Geodozyi. Wilno 1816. 2) Początki trygonometryi. Wilno 1816, 2gie wydanie pomnożone tablicami logarytmów 1821. 3cie pomnożone wzorami trygonometrycznemi 1828, i liczne artykuły, najwięcej bezimienne, drukowane w Dzienniku, Tygodniku, w Dziejach dobroczynności i w Wizerunkach i roztrząsaniach naukowych. Umarł w Wilnie 10 września 1848 r.

Kazimierz Buchowski. Urodził się we wsi Gielczowie w wojew. sandom. 1784 r. Utraciwszy wcześnie rodziców był pod opieką przyrodniego brata, mając lat 16 ukończył szkoły w Kielcach, poczém udał się do Wiednia, a ztąd do Królewca, gdzie słuchał przez półtrzecia roku prawa. Po

zbawiony środków dalszego utrzymania się z szczupłego majątku po ojcu niedbałym zarządem opiekunów zmarnowanego, musiał się sam z dawania lekcyi utrzymywać. Ztąd przeniósł się do Magdeburga w 22 roku życia, gdzie był nauczycielem. Po utworzeniu księstwa warsz. wszedł do bióra księcia Józefa Poniatowskiego, i dosłużył się stopnia oficera artyleryi. Później zajmował się niejaki czas wychowaniem synów ministra Łubieńskiego. Zajął wreszcie posadę nauczyciela matematyki w nowo-utworzonej szkole departamentowej w Sejnach, zkąd przeniesiony w r. 1812 na tęż samą posadę do gimnazyum poznańskiego. Z Poznania oddalił się był na krótki czas do szkoły wojewodzkiej płockiej, ale wnet na opuszczone powróciwszy miejsce, odtąd ciągle w zawodzie nauczyciela matematyki przy szkole téj pracował, zastępując przez niejaki czas rektora tego instytutu. Posiadał on dar rzadki udzielania uczniom nauki w sposobie jasnym, zwięzłym i logicznym, wykład ciągle uwagę swych uczniów w natężeniu trzymający, nadto rzadką powagę nauczycielską, jednającą mu nadzwyczajne uszanowanie uczniów i rzetelne poważanie wspólkolegów. W r. 1821 kiedy matematyka w gimnazyum poznańskiém najbardziej kwitnęła, nawet nad zakres gimnazyalny posunięta, wydał dzieło pod tyt.: Początki wyższej analizy czyli zasady rachunku całkowitego i rozniczkowego z zastosowaniem do najważniejszych materyi matematyki czystej. Poznań 1822, owoc kilkoletniej i mozolnéj pracy. Odtąd widocznie na siłach upadać zaczął, cierpiąc ciężką hypochondryą, z której go najbieglejsi lekarze wyleczyć nie zdołali. Od r. 1837 od obowiązków nauczycielskich został uwolniony. Umarł nagle 9 stycznia 1842.

§. 137. Pod względem wojskowym zasługują na wymienienie:

Józef Jakubowski kapitan i professor artyleryi, później ksiądz missyonarz w Warszawie, wydał: 1) Nauka matematyki do użycia artyleryi francuzkiej, napisana przez p. Bezout, a dla pożytku pospolitego osobliwie dla korpusu artyleryi narodowej na język polski przełożona. Warsz. 1781.

w 8ce wiel. 4 grube tomy ozdobnie drukowane z wielu rycinami. 2) Nauka artyleryi zebrana z najpóźniejszych autorów, napisana dla pożytku korpusu artyleryi narodowej z rozkazu i nakładem J. K. Mości Stanisława Augusta do druku podana. Warsz. 1781-83, 3 tomy w 8ce wielkiej. 3) Nauka dla oficerów sposobiących się na inżynierów polnych. Warsz. 1792 w 8ce wiel.

Józef Łęski oficer i nauczyciel matematyki w szkole rycerskiej, przełożył z francuzk. Hogreve: Teoryczna i praktyczna nauka żołnierskich rozmiarów, czyli miernictwo wojenne etc. Warsz. 1790, 8ka str. 355, a dodatki tłumacza 246 stron.

Karól Alexander Konkowski profes. matematyki wydał: Nauka matematyki do użycia szkoły elementarnej artyleryi i inżynierów. Warsz. 1811 w 8ce tom I, więcej dzieła tego nie wyszło. Ścisły układ systematyczny i jasność w wykładzie zaleca to pismo.

H. P. A. K. przołożył z francuzk. Roboty artyleryi i fortyfikacyi przy obronie twierdz, przez Bousonard napisane. Warsz. 1811 w 8ce.

Alexander Oborski major pułku 13go jazdy wyłożył: Przepisy polowe w czasie boju przeznaczone dla lekkiej jazdy. Warsz. 1811 w 8ce.

Stanisław Fiszer Wielkopolanin, generał dywizyi wojsk polskich, poległy pod Woronowem blisko wsi Rożestwo w r. 1812, przetłumaczył z dzieła p. Karnot: O obronie twierdz. Warsz. 1812 w 8ce.

W. hr. Ossoliński przetłumaczył z niemieckiego hr. Bismark: Służba polna jazdy. Warsz. 1820. 12ka.

§. 138. O sztuce budowniczéj pisali:

Józef Rogaliński (zob. wyżéj): Sztuka budownictwa na swoje porządki podzielona. Poznań 1760 z tabl. przedruk. i popraw. w Warsz. 1775 w 8ce. Jestto opis czterech kolumn podług zwyczajnych porządków.

Pięć porządków budowniczych podług prawidel Ja