szy czas zostały zachowane: udzielał przeto uczniom swoich rękopismów, z których wszelkie objaśnienia, sprostowania, a nawet sposoby jego własne dowodzeń, ku dalszemu użytkowi swemu wypisywali. Tak pracowitego i pożytecznie polniącego obowiązki nauczycielskie, Stanisław August król, ceniący dobrze zasługi, w r. 1791 obdarzył medalem Merentibus. Przy tych zatrudnieniach naukowych; sprawował jeszcze urząd prefekta szkół w Łomży, przez lat 10. Wezwany w r. 1798 do Warszawy, w trudnych czasach dla zgromadzenia pijarskiego był jednym z poradników prowincyala, a razem rządzcą i nauczycielem nowego seminaryum założonego w Warszawie. Obraný potém Rektorem kollegium Piotrkowskiego, nie tylko parafialne i domowe interesa, ale i szkolne ułatwił, dając prócz tego przez kilka godzin nauki w klassach wyższych. W r. 1810 zostawszy prowincyałem przez lat 6 urzędowania swojego, wszelkich dokładał usilności aby zgromadzenie szkół pobożnych ciągle bylo użyteczne krajowi. Wtymże czasie za staraniem poprzednika swego Wincent. Jakubowskiego, i osobliwie ministra spraw religijnych i wewnętrznych Jana Łuszczewskiego, mianowany był przez wyrok królewski członkiem honorowym zarządu (dyrekcyi) wychowania publicznego, a Tow. król. warszawskie Przyj. nauk, zważywszy literackie jego zasługi, obrało go członkiem swoim czynnym w wydziale filozoficznym. Przy zdarzonych okolicznościach, miewał on często w świątyniach Boga nauki religijne, stosując one do pojęcia każdego, i w nich rzecz przedsięwziętą gruntownie wyłuszczał. Przeczytański był temperamentu żywego, charakteru stalego, przystępny i szczery, łatwo przebaczał i zręcznie z drogi błędu sprowadzał. Takiemi przymiotami gdy wszystkich serca zniewalał, dnia 30 stycznia 1817 r. zakończył doczesne życie mając lat 67. Pisma jego wyszłe 1) Kazanie z okoliczności przysięgi na konstyt. d. 3go maja 1791 złożonej od szlachty ziemi łomżyńskiej w Warszawie w 8ce 1792. 2) Kazanie do konwiktorów w kollegium Konarskiego w Warsz. 1799. 3) Kazanie miane w Piotrkowie z okoliczności pokoju z Au

stryą r. 1809. 4) Kazania w 5 tom. w Warszawie 18141822. w 8ce. 5) Logika czyli sztuka rozumowania w Warszawie 1816. w 8ce.

Pohl Andrzej ks. urodzony r. 1742 w mieście Łowiczu, odbył w temże mieście pierwiastkowe nauki, w r. 17 wieku swego przywieziony do Warszawy, wedle swego usilnego żądania wstąpił do zgromadzenia XX. Missyonarzów, w którém pod naczelnictwem uczonych XX. Sliwickiego i Siemińskiego, professorów zgromadzenia, nauki stanu duchownego pobierał i dwuletnie seminarium odbyl, przyłożywszy się przez ten czas z pożytkiem szczególnym do kursów filozofii, teologii, prawa kanonicznego, wymowy duchownéj i dalszych nauk, powołaniu swojemu właściwych. Mając lat 22 został dyakonem i w tym wieku wysłany do Wilna na professora w seminarium dyecezalném, zaczął z podziwieniem i zadowoleniem udzielać drugim światła, którego nabył w Warszawie, w roku następnym na kapłana poświęconym został. Po trzechletnim pobycie w Wilnie, gdy z przyczyny naukowej pracy na zdrowiu cierpieć począł, za radą lekarzy do miasta Siemiatycz na mieszkanie był przesłany. Tam przy prefekturze kościoła, większą część czasu strawił na missyach, czyli nauczaniu parafian prawd wiary i moralności chrześciańskiej, po wiejskich parafialnych kościołach. Kazania jego które natenczas miewał, wyszły z druku pod tytułem: Kazania Missyjne. Wkrótce urząd assystenta zgromadzenia otrzymał.

Zwierzchność zgromadzenia, a mianowicie ks. Siemiński, wizytator i superior domu XX. Missyonarzy, będąc zatrudniony interesami domów caléj prowincyi, wezwał z Siemiatycz do Warszawy ks. Pohla na urząd assystenta i rząd duchowny, naukowy i ekonomiczny onemu powierzył. Nie zawiódł ks. Pohl dobrego o sobie rozumienia i zaufania swojego przełożonego. Zajął się nie tylko naukami, ale i ekonomią, a dla pomnożenia dobra dla zgromadzenia wybudował dwie kamienice, po obu stronach kościoła Śgo Krzyża będące. Oprócz domowych zatrudnień, zewnętrzne interesa

zgromadzenia wlasnego i domów Sióstr milosierdzia często nadarzały potrzebę udania się osobiście do króla Stanisława Augusta, który go zawsze względami i uprzejmą poufałością zaszczycał. Po przemieszkaniu przez lat sześć w Warszawie z chwałą, gdy dom wileński Montis Salvatoris potrzebował doświadczonego rządzcy i superiora, zwierzchność zgromadzenia znagloną zostala, lubo z żalem, przeznaczyć ks. Pohla na superiora do Wilna, gdzie w roku 1782 objąwszy rząd domu wileńskiego, zajął się zaraz ułatwieniem ważniejszych zewnętrznych interesów zgromadzenia, oraz pomnożeniem pożytków i wewnętrzną melioracyą samego domu. Za jego staraniem wybudowana piękna kamienica w Wilnie. na przedmieściu Lubocz; sam dom Montis Salvatoris jako niedogodny, winien mu przeistoczenie, uporządkowanie i teraźniejszą dogodność, a erekcya wielu gospodarskich budowli, również jak i wygodne gospodarskie zabudowania po folwarkach funduszowych, jego pracy i starania są pamiątką.

Na wezwanie biskupów ks. Pohl przyjął w roku 1796 urząd wizytatora generalnego zgromadzenia XX. Missionarzy i Sióstr Miłosierdzia w prowincyi litewskiej, któryto urząd aż do końca życia przez 24 lat prawie godnie i z chwłą sprawował. Z podobną gorliwością i troskliwością czuwał zawsze nad interessami, osobami i stanem domów zgroma dzenia i Sióstr miłosierdzia, które utraciły w nim troskliwego opiekuna, czułego o ich duchowne i doczesne dobro naczelnika i szczerze kochającego ojca. Niespracowany w swoim urzędzie, w kalectwie nawet, któremu od r. 1808 uległ, odbywał wizyty odległych w prowincyi domom. I w ostatniej słabości z tém się oświadczył: „O gdyby można skrzydłami bym poleciał, do zwizytowania niektórych domów.“ Znany dobrze z swéj nauki i doświadczenia biskupom dyecezyów i od nich poważany, wzywany bywał do rady i urządzenia seminaryów dyecezalnych. Pracowitość i gorliwość tego męża niekończyła się na samém tylko wypełnianiu obowiązków urzędu swojego i ułatwienia interesów obojga zgromadzeń. Wzywany często do publicznych zatrudnień i po

slug, dawał dowody zręczności i gorliwości swojej, jużto w zakładach dobroczynnych, już w cywilnych dla narodu usługach, już w dalszych dla kraju i publiczności podjętych duchownych i politycznych pracack, wszędzie ochoczy i czynny.

Jadwiga z Zutuskich Ogińska wojewodzina trocka, dobroczynna pani, miała chęć i zamiar część majątku swego poświęcić na dobroczynny jakowy zakład; korzystał z téj sposobności ks. Pohl, jako dobry syn i naśladowca Śgo. Wincentego à Paulo. Z ducha więc i porady jego rzeczona pani w r. 1786 zapisala fundusz na sieroty, ubogie dzieci i niemowlęta podrzucone, poruczając ks. Pohlowi uskutecznienie i nadal opiekę. W skutek tego założył 1788 fundamenta szpitala sierot, pod tytułem Dzieciątka Jezus w Wilnie. Obecni natenczas w Wilnie nuncyusz apostolski w Polsce, arcybiskup Saluzo, później kardynał i xiążę Massalski bis. wileński, z odpowiednią aktowi solennością, osobiście przytomni, założeniu takowemu błogosławili. Pracą zaś i stąraniem jego, część planu zamierzonego, która się teraz widzieć daje, uskutecznioną została. Wzniesienie fabryki wspierał w niedostatku ile mógi, to materyalami, to inszemi pomocami. W r. 1791. metropolita Bohusz Sio-trzencewicz, arcyb. Mobilewski, Siostry miłosierdzia z sierotami do uowego szpitala solennie wprowadzil. Gdy dla pomnażającej się ludności fundusz pierwiastkowy hy nie wystarczający, ks. Pohl, częstokroć żywnością i różnemi artykułami potrzeb przez kilka lat szpital ten za-ilal i wspieral. Nadto szukał sposobów ulepszenia bytu tego szpitala i do końca życia swojego troskliwie interesami jego zajmował się. Pelen religii kaplan z przykladném zawsze i budującem nabożeństwem obrządki kościelne spelniai. W naukach duchownych gruntownie uczony, otrzymał w r. 1811 stopień Doktora św. teologi w uniw. wileńskim. Z powszechnym żalem zgromadzenia i parafian umarł ks. Poll w Wilnie dnia 13 listop. 1820 wieku lat 78. Dzieła jego są:

1) Zbiór krótki medytacyi stosownych do reguł i obowiązków zgromadz. XX. Missyonarzów. w Wilnie w Sce 1763.

2) Philosophia naturalis, Theologiae revelatae partibus comprehensa 8vo 1794.

3) Rekollekcye na ośm dni rozłożone w 8ce 1795. 4) Katechizm moralny tomów 4. w 8ce 1806.

5) Kazania dwa pogrzebowe w 8ce 1805.

6) Medytacye z pospolitych regul Sióstr miłosierdzia w 8ce

roku 1803.

7) Katechizm dogmatyczny, 2 części w 8ce 1809.

8) Mowy kaznodziejskie tom I. w 8ce 1809.

9) Theologia Dogmatica et Moralis 8vo majori tomów 4. roku 1809.

10) Kazania na uroczystość Chryst. Pana, Matki Najśw. i niektórych ŚŚ. tom I. w 8ce 1811.

11) Konferencye podczas 5 ciodniowych rekollekcyi do duchowieństwa świeckiego miane, tom I. w 8ce 1811. 12) Rekollekcye duchowne na 5 dni rozłożone dla wygody. duchowieństwa. tom I. w 8ce 1811.

13) Scriptura sacra per questiones exposita, responsionibus explicata, contra incredulos defensa; opus ad sciendas et intelligendas divinas literas utilissimum. tom. V. w 8ce 1812.

14) Kazania moralne o powinnościach ku Bogu, bliźniemu i nam samym. tom I. w 8ce 1812.

15) Kazania dogmatyczno-moralne, tom I. w 8ce 1814. 16) Powinności chrześciańskie czyli katechizm missyjny w 12ce 1814.

17) Generalny rachunek sumienia w 12ce 1814.

18) Kazania missyjne. tomów 4. w 8ce 1815.

19) Medytacye na niedziele i święta uroczyste, w 8ce 1817. 20) Kazania postne. tom I. w 8ce 1818.

21) Kazania adwentowe. tom I. w 8ce 1818.

22) Nauki moralne, dogmatyczne, oraz medytacye dla odprawiających rekollekcye. tomów 3. w 4ce 1818. 23) Rubrum Missalis et Breviarii w 8ce tomów 2. 1820. W rękopisach pozostały: Konferencye o cnotach stanowi duchownemu służących, na trzy części rozłożone.