Obrazy na stronie
PDF
ePub

probostwo w Kole, był czynnym w czasie wielkiego sejmu, wydawał gazetę rządową do 1794 r. 1 listop. Opuściwszy zaraz kraj powrócił dopiero 1800 r. odkąd zostając w Warszawie ożenił się z Izabelą Mikońską, wydawał przez 5 lat Pamiętnik Warszawski. Przełożył z przekładów francuzkich Iliade Homera 1800 3 tomy. Roj utracony Miltona i Eneidę Wirgiliusza, Listy i Satyry Horacyusza. Dokonał życia 1808 r. W r. 1826 wyszły Pisma rozmaite Fran. Dmochowskiego Warsz. 2 tomy. Dmochowski położył zasługi w piśmiennictwie naszém. Nie był z natchnienia poetą, ale gladkim i pięknym pisał wierszem i w massie czytelników rozszerzał zamiłowanie do literatury. W ciągu całego życia swojego starał się o ile mu sily starczyły, być użytecznym krajowemu piśmiennictwu.

C. POEZYA DRAMATYCZNA.

§. 116. Europejskie zamiłowanie scenniczych widowisk pojawia i ustala się także u nas; jutrzenka zeszła między uczniami pijarskimi i pod Konarskim i między jezuickimi pod kierunkiem Fr. Bohomolca. Wszyscy też uczeni tego okresu zajmowali się dramaturgią, jak kto mógł. a) Franciszek Bohomolec. (Jezuita; jako nauczyciel w tém zgromadzeniu jeszcze za Augusta III pisał komedie dla uczniów, bez wprowadzenia kobiet i inne, które na królewskim teatrze były wystawiane. Po zniesieniu Jezuitów został w kraju i był radzcą Stanisława Augusta). Komedye tylko dla młodzieży uczącej się pisane, t. 3 b. m. 1750 Lublin 1757 i Lwów 1758; w t. 5 War. 1772-75; mieści się się w nich 18 kawałków pierwot. i 5 przerobionych z Moliera i innych. Komedie na teatrum J. K. M. Warszawa 1767. Pierwszy także napisał oryginalną operę: Nędza uszczęśliwiona. Warszawa. 1778. Bohomolec umar 1784+..

b) Józef Bielawski (ur. około 1740; skrzydłowy adjutant wielkiej buławy Litewskiej, † 1809). Dwie jego komedye: Natręci, napisana z rozkazu Stanisława Au* Imochowski me by wprawdzie biegłym hellenistą, ale posiada j'emple que ki do tego stopnia, że mógł czyścić w orginale fliadę i Odysseję i wyty was je deż z biegłym włym języlue Bornemanem, pastorem Kalwińskim w bychlinie pod koninem. (06. Z. Lukaszewiga artylund wo Bibl. Warks. z v. 1863 tom 3 thr: 422).- Wady Humaczenia tego krotko streścić się dają: Dm. nie tłumaczył z oryginału i nie był podłą, ale język jest polski.

gusta, a wystawiona 19 list. 1765, i Dziwak w tymże prawie czasie wydana, świadczą o jego zdolności, lecz zrażony Węgierskiego szyderstwy w poemacie Organy przestał pisać.

c) Franciszek Zabłocki (ur. około 1754; od powstania komisyi edukacyjnej 1775 r. był jej sekretarzem; 1790 wyświęciwszy się dostał probostwo w Konińskiej Woli pod Puławami). Napisał kilka komedyi: Fireyk w zalotach, Zólta szlafmica, Surmatyzm, i kilka przełożył z niemieckiego i francuzkiego. Wychodziły pojedyńczo w Warszawie od 1780 do 1793. Nietylko dowcipu odmówić mu nie można, ale nawet komedye jego są najlepsze ze wszytkich w tym okresie pisarzy, do dziś jeszcze są zajmujące pod względem charakterystyki czasowej. Umarł d. 10 września 1821.

d) Józef Epifani Minasowicz ur. 1718 † 1796, należy tu jako tłumacz mnóstwa dzieł dramatycznych i innych tworów pomniejszych. W ogóle jest bardzo miernym poetą. Wydania jego pism są między innemi, w zebraniu rytmów Załuskiego tom IV i V. Drobniejsze wiersze, Warsz. 1782.

e) Jan Drozdowski ur. w Krakow. r. 1759 † 1810 zostawił trzy utwory: 1) Literat z biedy komedya w 4 aktach wierszem. Warsz. 2) Umizgi dla przysługi, kom. w 3 aktach wierszem. Warszawa 1788. 3) Bigos chultajski czyli szkoła trzpiotów, w 2 aktach wierszem. Warszawa 1803 przedrukowane t. r. w Krakowie. Pisał gładkim wierszem, najwięcėj talentu pokazał w Bigosie hultajskim.

f) Wojciech Bogusławski (ur. okolo 1760 we wsi Glinnie pod Poznaniem; uczył się w Krakowie; 1788 rozpoczął zawód aktorski w Warszawie: odtąd do 1822 nieprzerwanie po wszystkich miastach i ziemiach Polskich występuje na scenie jako aktor, przedsiębiorca i autor Nieocenione są jego zasługi i mężnie pokonywał wszelkie przeszkody i wiele zdziałał; od 1811 rzadko 1, Bogusławski został dyrektorem i przedsiębiorcą leahu wartgawskiego w r. 1783 a ostatni raz występował w Wilnie 1816.

występował, żyjąc w zaciszu; † 1829). Ze względu na pisarstwo jego dramatyczne, przypominamy, iż sam przełożył i napisał blisko 80 dzieł dramatycznych różnego rodzaju. Z tych jedne wychodziły pojedyńczo, inne wytłoczono w zbiorze: Dzieła dramatyczne Wojciecha Bogusławskiego tom. 12 Warszawa 1820 -25, przy których i dzieje teatru narodowego, skréślone przez niego samego, są dołączone wraz z życiorysem celniejszych artystów i kompozytorów polskich. Do pierwotworów należą: Spazmy modne, komedya w 4 aktach; Henryk IV na łowach, komedya 3 aktach Izachar melodrama w 3 aktach; Herminia czyli amazonki, opera her. komiczna w 2 aktach. Najznakomitszém zaś jego dziełem jest opera: Cud mniemany czyli Krakowiacy i Górale w 3 aktach. wyd. w Berlinie 1842.

g) Franciszek Wężyk ur. dnia 10 października 1785 r. we wsi Witulinie, ziemi Mielnickiėj na Podlasiu, ukończył nauki w akad. krakowskiej. Sędzia apelacyjny za Księstwa Warszawskiego, później posel sejmowy, wydał trajedye wierszem: Gliński, Barbara Radziwillówna i Bolesław Śmiały, Krak. 1822. Wanda Krak. 1826. Pisał i powieści historyczne: Władysław Łokietek czyli Polska w XIII wieku tom. 3. Warszawa 1828 i Zygmunt z Szamotuł powieść z dziejow XIV wieku tom. 3. Warszawa 1830. Dzieła dramatyczne, skreślone podług wzoru klassycyzmu, chociaż są w treści czystorodzinnéj, nie odpowiadają dziś wymaganym warunkom sztuki. Toż samo i o powieściach wyrzec należy, gdyż charakterystyka osób i wypadków nie nosi na sobie piętna wieku, który kreślą. Pomiędzy klassykami zajmuje Wężyk jedno z pierwszych miejsc. Talent niepospolity, język piękny, ale bez wyrazu życia. Wystąpił z poematem opisowym Okolice Krakowa. Kraków 1820, 1823 i 1833 i zaspokoił oczekiwanie. Umar wakowie 4 maja 1862 v. h) Alojzy Feliński (ur. 1771 w Łucku na Wołyniu, uczył

się w Dąbrowicy u Pijarów i w Włodzimirzu; około 1790 zaprzyjaźnił się z Tadeuszem Cackim; od 1796 mieszkał ciągle na wsi aż do 1815; 1 września 1819 został dyrektorem liceum krzemienieckiego i nauczycielem literatury polskiej, lecz zaraz † 23 lutego 1820). Ten wsławiony tłumacz Delila zostawił po sobie trajedyą Barbara Radziwiłówna, która długo się bardzo podobała. Także przełożył Wirginia. W epoce swojéj był Feliński uważany za najświetniejszą gwiazdę. Wyd. zup. dzieł jego w Wrocławiu 1840.

i) Ludwik Kropiński (ur. 1767 we wsi dziedzicznej w województwie Brześcia Litewskiego; wszedłszy do wojska, dosłużył się stopni wyższych; już na spoczynku będąc na dziesięć lat przed śmiercią ociemniał zupełnie, † d. 4 sierpnia 1844). Napisał trajedyą: Ludgurda, która zwykle z Barbara Felińskiego bywa porównywana. Ma ona istotnie wiele miejsc pięknych lecz w całym układzie i wystawieniu osób przypomina naśladownictwo trajedyi francuzkich. W romansie Julia i Adolf, czyli nadzwyczajna miłość dwojga kochanków nad brzegami Dniestru t. 2. Warszawa 1824. Chciał autor okazać, jak sam mówi, że nasz język może wydać w równie harmonijnéj szacie najdelikatniejsze odcienia uczuć, jako okazał Russo w nowej Heloizie. Nie odpowiedział atoli swemu założeniu; widzimy tu czułość bez rzetelnego uczucia, uniesienia bez prawdy, jedném słowem chorobliwe charaktery. Cokolwiek napisał, wyszlo pod napisem: Pisma rozmaite. Lwów 1844.

k) Zasłużone są także około dramaturgii i teatru imiona Lud. Dmuszewskiego i Lud. Osińskiego w tym czasie mianowicie ostatni jako tłumacz Cyda, Horacyuszów i Cynny splótł sobie wieniec.

2 Proza.

§. 117. O ile się podniosła piękność języka w utworach poetyckich, o tyle i proza musiała zyskiwać, acz fran

występował, żyjąc w zaciszu; † 1829). Ze względu na pisarstwo jego dramatyczne, przypominamy, iż sain przełożył i napisał blisko 80 dzieł dramatycznych różnego rodzaju. Z tych jedne wychodziły pojedyńczo, inne wytłoczono w zbiorze: Dziela dramatyczne Wojciecha Bogusławskiego tom. 12 Warszawa 1820 -25, przy których i dzieje teatru narodowego, skréślone przez niego samego, są dolączone wraz z życiorysem celniejszych artystów i kompozytorów polskich. Do pierwotworów należą: Spazmy modne, komedya w 4 aktach; Henryk IV na łowach, komedya 3 aktach Izachar melodrama w 3 aktach; Herminia czyli amazonki, opera her. komiczna w 2 aktach. Najznakomitszém zaś jego dziełem jest opera: Cud mniemany czyli Krakowiacy i Górale w 3 aktach. wyd. w Berlinie 1842.

g) Franciszek Wężyk ur. dnia 10 października 1785 r. we wsi Witulinie, ziemi Mielnickiej na Podlasiu, ukończył nauki w akad. krakowskiej. Sędzia apelacyjny za Księstwa Warszawskiego, później posel sejmowy, wydał trajedye wierszem: Gliński, Barbara Radziwillówna i Bolesław Śmiały, Krak. 1822. Wanda Krak. 1826. Pisał i powieści historyczne: Władysław Łokietek czyli Polska w XIII wieku tom. 3. Warszawa 1828 i Zygmunt z Szamotuł powieść z dziejow XIV wieku tom. 3. Warszawa 1830. Dzieła dramatyczne, skreślone podług wzoru klassycyzmu, chociaż są w treści czystorodzinnéj, nie odpowiadają dziś wymaganym warunkom sztuki. Toż samo i o powieściach wyrzec należy, gdyż charakterystyka osób i wypadków nie nosi na sobie piętna wieku, który kreślą. Pomiędzy klassykami zajmuje Wężyk jedno z pierwszych miejsc. Talent niepospolity, język piękny, ale bez wyrazu życia. Wystąpił z poematem opisowym Okolice Krakowa. Kraków 1820, 1823 i 1833 i zaspokoił oczekiwanie.markowie 4 maja 1862 v. h) Alojzy Feliński (ur. 1771 w Łucku na Wołyniu, uczył

« PoprzedniaDalej »