W tém dziełku skreślił ogólne prawidła dyetetyki. Niepominął autor najmniejszego szczegółu ściągającego się do zdrowego sposobu życia.

Daniłkowicz Maciej, chirurg warszawski, biegłym byc musiał w swojej sztuce, kiedy go Piotr W. wr. 1678 do Moskwy powołał. Bezimienny wydał, Compendium Medicum auctum, to jest, krótkie zebranie i opisanie chorób i różności przyczyn znaków sposobów leczenia etc. 2ce wydanie w Częstochowie w drukarni Jasnéj góry 1719. 3cie 1724 i tamże 4te 1767.

Henryk Kirchein Stabs medyk J. K. M. praktykujący w Warszawie wydał: Facies anatomica corporis humani dismembrati to jest krótkie opisanie wszystkich części ciała człowieczego. Warszawa 1722.

Vade mecum Medicum, to jest krótkie opisanie i doświadczone sposoby leczenia różnych chorób, etc. w Zamościu 1724.

Wawrzyniec Micler konsyliarz i lekarz nadworny króla Augusta III, polihistor co do rozmaitości nauk, któremi się trudnił i o nich pisał. Disertatio medica de balsami vulnerarii universalis usu ac praestantia etc. 1751. De usu ac praestantia medicamentorum chemicorum etc. Warsza wa 1751.

Bezimiennie wydano: Apteczka lekarstw domowych które mając w niebyiności medyka snadniej zdrowia poratować może, etc. zebrane i przedrukowane we Lwowie 1756. Wiadomość ciekawa każdemu wielce pożyteczna o skutkach i mocy, zbóż, jarzyn i ziół różnych etc. etc. w Łowiczu r. 1769. Kilka razy potém przedrukowana w Zamościu i w Wilnie. $. 105.

Pisarze używający mowy łacińskiej. Znamieniem pism w mowie Rzymian wydanych jest po większej części powierzchowność i usiłowanie zastąpienia gruntownej nauki szumnemi wyrazami i licznemi przytaczaniami. Szczególniej poezya codzień bardziej upadać zaczęła, nadszedł czas penigeryków niemających żadnéj wartości, przesada i napuszoność stylu odstręczają czytelników. Przytaczamy

niektórych pisarzy, ponieważ pod względem dziejowym mogą być przydatni.

Maciej Kazimierz Sarbiewski ur. 1595 r. wstąpił do Zgromadzenia Jezuitów 1663, wykładał w wileńskiem kollegium prawidła wymowy, później udawszy się do Rzymu głośną sobie tam sławę pozyskał i przez papieża Urbana VII wieńcem poetycznym uwieńczony został. Wróciwszy do ojczyzny, nauczał w różnych kollegiach wymowy, filozofii

i teologii, w końcu mianowany został kaznodzieją królely w Warfawie do

wskim. Zakończył życie! 1640. Jego twory są: M. C. Sar2 hvietnia 1640.

bievii Liricum lib. III. Kolonia 1625. Inne wydania powięPięknie opracowa:

kszone epigrammatami, epodami, czwartą częścią pieśni itd. many rywalizo mapes Wilno 1628. 1747. 1757. Antwerpia 1630. 1632. 1634. xx. podaje Przegląd Powszechny. Kina: 1646. Rzym 1643. Krakow 1647. Paryż 1647. 1759. hów 1884 miesiąc Kolonia 1748. 1682. 1691. 1721. Wrocław 1649. 1753. . listopas i grudzie Kalisz 1781. Londyn 1684. Gdańsk 1737. Warszawa 5.209-232 1576-396. 1769. 20 Epistolae Antwerpia 1643 przy poezyach. Inne

pisma jako mowy, kazania i t. d. w rękopiśmie pozostawił. Wielką sławę jako liryk zjednał sobie Sarbiewski u wszystkich spółczesnych, szczególniej poprawnością mowy i pięknością zwrotów. Poezye jego do dziś dnia w wielu krajach europejskich w szkołach są wykładane. Władysław Syrokomla (Ludwik Kondradowicz) przełożył na język polski i wydał w Wilnie pod tytułem : Przekłady poetów polskotacińskich. Tom V.

Wojciech Ines Jezuita, żyjący od 1620 do 1658 r. autor Acroamata epigramatica Latino polonica centuriae VI. 1655; wydał pod względem dziejowym godne uwagi: Lechias Ducum, Principum ac Regum Poloniae ab usque Lecho deductorum elogia historico politica et panegures Lyrice, in quibus compendiosa totius historiae polonae epitome exhibetur. Nec non singularia Christiano-politicae institionis arcanae, politicis, ethicis et polemicis axiomatibus illustrantur, auctore Alb. Ines. i t. d. 1655.

Jędrzej Wincenty z Unichowa Ustrzycki wydał: So

biesciados seu de laudibus Joannis magni regis Polonia rum invictissimi. Wenecya 1676 r.

Jan Skórski Jezuita, który umarł 1754 autor pisemek z okoliczności: 1) Juratus honor Potociorum. Lublin 1722. 2) Vox doloris publici panegiricus. Kraków 1727. 3) Apex aurem. Lwów 1731., wydał także przełożony na język ojczysty i wydany przez Benedykta Kufickiego wiersz: Lechus carmen heroicum, regni aurei et liberi primordia et vetustatem, fortunamque variam decantans libris 12. Lwów 1745 r.

$. 106. Z pisarzy rozważający eh teorye wymowy i stylu zasługują na wymienienie:

Ochocki Gabryel, Dr. medycyny i filozofii, professor akademii krakowskiej, wydał r. 1654: Flos eloquentiae Tullianae.

Stanisław Papczyński. Urodził się we wsi Podegrodzie niedaleko Sącza. Wszedł do zgromadzenia XX. Pijarów i w r. 1656 wykonał śluby; był nauczycielem w Rzeszowie i w Warszawie. W r. 1666 udał się do Rzymu by otrzymać pozwolenie wystąpienia ze zgromadzenia, co też uzyskawszy, w Krakowie wraz z dwoma innymi Pijarami został uwolniony wyrokiem Klemensa X. Po krótkim czasie znów chciał powtórnie być przyjętym do zgromadzenia, lecz mu odmówiono. Jako człowiek wymowny i śmiały zyskał względy króla Jana III i utworzył nowe zgromadzenie Maryanów czyli Pijarów białych w r. 1674; umarł w Górze Kalwaryi pod Warszawą mając lat 61 na samym początku 18 wieku pozostawił dzieło czystą, laciną napisane pod tyłem: Prodromus rhetoricus. Warszawa 1665, i kilka innych pism.

Michał Kraus pisarz żyjący od 1621 do 1703 wydał prawidła wymowy sprawdzone na przykładach z mowców wzorowych pod napisem: Manuductio Inst. Rhetoricarum. Warszawa r. 1687 i kilka innych pism.

Samuel Wysocki Pijar z Sandomirskiego sławny swojego czasu kaznodzieja żyjący od r. 1706 do 1771: pozos

tawił: Orator Polonus. Warszawa 1740. Tractatus de conscribendis epistolis. Kraków. 1743.

W zebraniu przysłów położyli zasługę:

Ignacy Rogala Zawadzki Pijar żyjący od 1651 do 1712, wydał zbiór przysłów pod tytułem: Gemmae latinae r. 1688.

Arnolf Żeglicki rektor kollegium pijarskiego, żyjący od 1696 do 1766 r. Wydał zbiór polskich i łacińskich przysłów pod tytułem Adagia. Warszawa 1751.

Pod względem znajomości w językach wschodnich od znaczyli się:

Wojciech Bobowski lwowianin. Ten dostawszy się do niewoli tatarskiej, wychowany w wierze machometańskiej znany pod nazwiskiem Ali-Beg został tłumczem przy dworze sultana. Pozostawił oprócz rękopismów rzecz: De Turkarum liturgia, druk. Londyn 1691 † 1675.

$. 107. Bibliografia a raczej zasoby do historyi literatury polskiej znajdują się w cząstkowém opracowaniu. Wyszukiwać ich trzeba po pismach różnej treści i tak posłużyć mogą za źródła cząstkowe.

Jędrzeja Wegierskiego (Regenvolscius) Systema historico-chronolo. Eccles. Slavonicarum etc. 1652 Amst. 1679. W dziele tém o wielu mężach troskliwie zebraną dochował pamiątkę.

Hiacenta Pruszcza: Forteca duchowna etc. w Krakowie.

Stanisława Lubienieckiego ur. 1623 † 1675. Historia reformationis polonicae. 1685.

Chrzystofora Sandyusza żył od r. 1644 – 1680. Bibliotheca Anti- Trinitariorum etc. Wschowa 1684 w 8ce.

Samuela Hoppiusza. De Scriptoribus historiae polonicae Schediasma litterarum. Gdańsk 1767 w 4ce2gie wydanie przy Długoszu w Lipsku 1711 in fol. na czele lgo tomu.

Marcina Hankiego. Szlązak, rektor Gimnaz. Wrocław. żyjący od r. 1633 do 1709. Pomiędzy innemi dziełami wy

W 4ce

dał: De Silesiis eruditis etc. Lipsk. 1707 w 4ce. Pracowicie tu zebrany opis życia i wyliczenie pism rozmaitych uczonych, których wielu do nas właściwie należy, bądź przez przyjęcie Polski dlugim w niej pobytem za swą prawie ojczyznę.

Brauna Dawida rodem z Prus żył od 1664 do 1737. Był burgrabią malborskim, pozniej kommissarzem wojennym artyleryi koronnej polskiej, w którymto obowiązku zjednawszy sobie względy króla Augusta II udarowany od niego został majętnością pod Malborgiem. Lecz gdy artylerya ta wr 1704 dostała się w ręce szwedzkie przeszedł Braun w służbę pruską, został konsiliarzem i nadwornym intendentem zastawnemu domowi Brandenburskiemu Elblągskiego terrytorium. W r. 1720 uwolniony od publicznego obowiązku, w prywatnym stanie zakończył swe życie pod Elblągiem. Dzieło jego: De scriptorum Poloniae et Prusiae Historicorum et virtutibus et vitiis. Coloniae 1723 w 4ce. Toż dzieło wyszło pod tytułem Catalogus bibliothecae Braunianae. Gedani 1739 w 4ce i nie jest nowem tylko tytuł odmieniony i jedna karta przedmowy, całe zaś dzieło z początkowego wydania nietknięte.

Godfryda Lengnicha prof. Gdańsk. (o którym obacz wyżej między historykami i prawnikami) Polnische Bibliothek etc. 1718. w 8ce. Było to pismo peryodyczne, którego wyszło 10 Numerów czyli 2 tomy.

Jakóba Wojta De incrementis studiorum per Polonos et Prussos. Lipsk 1723 w 4ce. Samuela Lauterbacha rodem ze Wschowy w Wielkopolsce, żył od 1962 do 1728 będąc kaznodzieją w mieście rodowem a nakońcu seniorem zborów ewangielickich wielkopolskich. Wydał: Ariano Socinismus olim in Polonia etc. Lipsk 1725 w 8ce.

Jana Daniela Hoffmana (professora szkół elblągskich) De typographiis in regno poloniae et M. D. Litvaniae etc. Gdańsk 1740 w 4ce.

Efraima Oloffa, rodem z pod Warszawy, professor