w tera dziełku skreślił ogólne prawidła dyetetyki. Nieponrinął autor najmniejszego szczegółu ściągającego się do zdrowego sposobu życia.

Uanilkowicz Maciej, chirurg warszawski, biegłym byc" musiał w swojej sztuce, kiedy go Piotr W. w r. 1(378 do Moskwy powołał. Bezimienny wydał, Compendium Medicum auctum, to jest, krótkie zebranie i opisanie chorób i różności przyczyn znaków sposobów leczenia etc. 2ce wydanie w Częstochowie w drukarni Jasnej góry 1719. 3cie 1724 i tamże 4te 1767.

Henryk Kircheim Stabs medyk J. K. M. praktykujący w Warszawie wydał: Focie* anatomica corporis kumani dismembrati to jest krótkie opisanie wszystkich części ciała człowieczego. Warszawa 1722.

Vade mecum Medicum, to jest krótkie opisanie i doświadczone sposoby leczenia różnych chorób, etc. w Zamościu 1724.

Wawrzyniec Micler konsyliarz i lekarz nadworny króla Augusta III, polihistor co do rozmaitości nauk, któremi się trudnił i o nich pisał. Disertatio medica de balsami vulnerani universalis usu ac praestantia etc. 1751. De usu ac praestantia medicamentorum chemicorum etc. Warszawa 1751.

Bezimiennie wydano: Apteczka lekarstw domowych które mając w mebylności medyka snadniej zdrowia poratować może, etc. zebrane i przedrukowane we Lwowie 1756. Wiadomość ciekawa każdemu wielce pożyteczna o skutkach i mocy, zbóż, jarzyn i ztół różnych etc. etc. w Łowiczu r. 1769. Kilka razy potem przedrukowana w Zamościu i w Wilnie.

§. 105. Pisarze użyttający mowy łacińskiej. Znamieniem pism w mowie Rzymian wydanych jest po większej części powierzchowność i usiłowanie zastąpienia gruntownej nauki szumnemi wyrazami i licznemi przytaczaniami. Szczególniej poezya codzień bardziej upadać zaczęła, nadszedł czas penigeryków niemających żadnej wartości, przesada i napuszoność stylu odstręczają czytelników. Przytaczamy niektórych pisarzy, ponieważ pod względem dziejowym mogą być przydatni.

Maciej Kazimierz Sarbiewski ur. 1595 r. wstąpił do Zgromadzenia Jezuitów 1663, wykładał w wileńskiem kolie— gium prawidła wymowy, później udawszy się do Rzymu głośną sobie tam sławę pozyskał i przez papieża Urbana VII wieńcem poetycznym uwieńczony został. Wróciwszy do ojczyzny, nauczał w różnych kollegiach wymowy, filozofii i teologii, w końcu mianowany został kaznodzieją króle

i>wWuwJyuwM.A. wskim_ Zakończył życie!'1640. Jego twory są: M. C. Sar. bievii Liricum lib. III. Kolonia 1625. Inne wydania powię

Im Vmwi>v'mo Kuu kszone epigrammatami, epodami, czwartą częścią pieśni itd.

^•pm*m5 Wilno 1628, 1747- 175L AntwerPia 1630- 1632- 1634^yjIL.l*^1646- Rzym 1643- Kraków 1647. Paryż 1647- 1759. Uo\86^mU.;ox Kolonia 1748. 1682. 1691. 1721. Wrocław 1649. 1753. taU^iaic^Ja^ Kalisz 1781. Londyn 1684. Gdańsk 1737. Warszawa •i-ioł-rsiir^-^c. 1769. 2o Epistolae Antwerpia 1643 przy poezyach. Inne pisma jako mowy, kazania i t. d. w rękopiśmie pozostawił. Wielką sławę jako liryk zjednał sobie Sarbiewski u wszystkich spółczesnych, szczególniej poprawnośćią mowy i pięknością zwrotów. Poezye jego do dziś dnia w wielu krajach europejskich w szkołach są wykładane. Władysław Syrokomla (Ludwik Kondradowicz) przełożył na język polski i wydał w Wilnie pod tytułem: Przekłady poetów polskołacińskich. Tom V.

Wojciech Ines Jezuita, żyjący od 1620 do 1658 r. autor Acroamata epigramatica Lattno polonica centuriae VI- 1655; wydał pod względem dziejowym godne uwagi: Lechias Ducum, Principum ac Regum Poloniae ab usgue Lecho deductorum elogia historico politica et panegures Lyrice, in ąuibus compendiosa totius historiae polonae epitome ewhibetur. Nec non singularia Chrisliano-politicae institionis arcanae, politicis, ethicis et polemicis aasiomatibus illustrantur, auctore Alb. Ines. i t. d. 1655.

Jędrzej Wincenty z Unichowa Ustrzycki wydał: Sobiesciudos seu de laudibtis Joannis magni regis Poloniarum invictissimi. Wenecya 1676 r.

Jan Skórski Jezuita, który umarł 1754 autor pisemek z okoliczności: 1) Juratm honor Potociorum. Lublin 17222) Vox doloris publici panegiricus. Kraków 1727. 3) Apex aurem. Lwów 1731., wydał także przełożony na język ojczysty i wydany przez Benedykta Kufickiego wiersz: Lechus carmen heroicum, regni aurei et liberi primordia et vetuetatem, fortunamque variam decantans łibris 12. Lwów 1745 r.

§. 106. Z pisarzy rozważających teoryę wymowy ł stylu zasługują na wymienienie:

Ochocki Gabryel, Dr. medycyny i filozofii, professor akademii krakowskiej, wydał r. 1654: Flos eloęuentiae Tullianae,

Stanisław Papczyński. Urodził się we wsi Podegrodzie niedaleko Sącza. Wszedł do zgromadzenia XX. Pijarów i w r. 1656 wykonał śluby; był nauczycielem w Rzeszowie i w Warszawie. W r. 1666 udał się do Rzymu by otrzymać pozwolenie wystąpienia ze zgromadzenia, co też uzyskawszy, w Krakowie wraz z dwoma innymi Pijarami został uwolniony wyrokiem Klemensa X. Po krótkim czasie znów chciał powtórnie być przyjętym.do zgromadzenia, lecz mu odmówiono. Jako człowiek wymowny i śmiały zyskał względy króla Jana III i utworzył nowe zgromadzenie Maryanów czyli Pijarów białych w r. i 674; umarł w Górze Kalwaryi pod Warszawą mając lat 61 na samym początku 18 wieku pozostawił dzieło czystą łaciną napisane pod tyłem: Prodromus rhetoricus. Warszawa 1665, i kilka innych pism.

Michał Kraus pisarz żyjący od 1621 do 1703 wydał prawidła wymowy sprawdzone na przykładach z mówców wzorowych pod napisem: Manuductio Inst. Rhetoricarum. Warszawa r. 1687 i kilka innych pism.

Samuel Wysocki Pijar z Sandomirskiego sławny swojego czasu kaznodzieja żyjący od r. 1706 do 1771: pozostawił: Orator Polonus. Warszawa 1740. Tractatus de conscribendis epistolis. Kraków. 1743.

W zebraniu przysłów położyli zasługę:

Ignacy Rogala Zawadzki Pijar żyjący od 1651 do 1712, wydał zbiór przysłów pod tytułem: Gemmae lutinae r. 1688.

Arnolf Zeglicki rektor kollegium pijarskiego, żyjący od 1696 do 1766 r. Wydał zbiór polskich i łacińskich przysłów pod tytułem Adagia. Warszawa 1751.

Pod względem znajomości w językach wschodnich odznaczyli się:

Wojciech Bobowski lwowianin. Ten dostawszy się do niewoli tatarskiej, wychowany w wierze machometańskiej znany pod nazwiskiem Ali-Beg został tłumczem przy dworze sułtana. Pozostawił oprócz rękopismów rzecz: De Turkarum liturgia, druk. Londyn 1691 f 1675.

§. 107. Bibliografia a raczej zasoby do historyi literatury polskiej znajdują się w cząstkowem opracowaniu. Wyszukiwać ich trzeba po pismach różnej treści i tak posłużyć mogą za ■źródła cząstkowe.

Jędrzeja Węgierskiego (Regenvolscius) Systema historico-chronolo. Ei cles. Slavonicarum etc. 1652 Amst. 1679. W dziele tern o wielu mężach troskliwie zebraną dochował pamiątkę.

Hiacenta Pruszcza: Forteca duchowna etc. w 4ce w Krakowie.

Stanisława Lubieniechego ur. 1623 f 1675. Historia reformationis polonicae. 1685.

Chrzystofora Sandyusza żył od r. 1644— 1680. Bibbotheca Anti- Trinitartorum etc. Wschowa 1684 w 8ce.

Samuela Hoppiusza. De Scriptoribus historiae polonicae Schediasma litterarum. Gdańsk 1767 w 4ce 2gie wydanie przy Długoszu w Lipsku 1711 in fol. na czele Igo tomu.

Marcina Hankiego. Szlązak, rektor Gimnaz. Wrocław, żyjący od r. 1633 do 1709. Pomiędzy innemi dziełami wydai: De Silesiis eruditis etc. Lipsk. 1707 w 4qe. Pracowicie tu zebrany opis życia i wyliczenie pism rozmaitych uczonych, których wielu do nas właściwie należy, bądź przez przyjęcie Polski długim w niej pobytem za swą prawie ojczyznę.

Brauna Dawida rodem z Prus żył od 1(564 do 1737. Był burgrabią malborskim, później kommissarzem wojennym artyleryi koronnej polskiej, w którymto obowiązku zjednawszy sobie względy króla Augusta II udarowany od niego został majętnością pod Malborgiem. Lecz gdy aitylerya ta w r 1704 dostała się w ręce szwedzkie przeszedł Braun w służbę pruską, został konsiliarzem i nadwornym intendentem zastawnemu domowi Brandenburskiemu Elblągskiego terrytorium. W r. 1720 uwolniony od publicznego obowiązku, w prywatnym stanie zakończył swe życie pod Elblągiem. Dzieło jego: De scriptorum Poloniae et Prusiae Historicorum et virtntibus et vitiis. Coloniae 1723 w 4ce. Toż dzieło wyszło pod tytułem Catalogus bibliothecae Braunianae. Gedani 1739 w 4ce i nie jest nowem tylko tytuł odmieniony i jedna karta przedmowy, całe zaś dzieło z początkowego wydania nietknięte.

Godfryda Lengnicha prof. Gdańsk, (o którym obacz wyżej między historykami i prawnikami) Polniscke Hibliothek etc. 1718. w 8ce. Było to pismo peryodyczne, którego wyszło 10 Numerów czyli 2 tomy.

Jakóba Wójta De incrementis studiorum per Polonos et Prussos. Lipsk 1723 w 4ce.

Samuela Lauterbacha rodem ze Wschowy w Wielkopolsce, żył od 1962 do 1728 będąc kaznodzieją w mieście rodowem a nakońcu seniorem zborów ewangielickich wielkopolskich. Wydał: Ariano Socinitmus olim in Polonia etc. Lipsk 1725 w 8ce.

Jana Daniela Hoffmana (professora szkół elblągskich) De typographiis in regno poloniae et M. D. Litvaniae etc. Gdańsk 1740 w 4ce.

Efraima Oloffa, rodem z pod Warszawy, professor