ces. w końcu jest anatome oculi z rysunkiem Cracov.

1551.

Walenty z Lublina był uczniem Montana, pod którym uczył się medycyny we Włoszech kosztem Stanisława Tenczyńskiego wojew. sandom. napisał. 1) De impotentia et causis ineptiae ad statum matrimonii 1545. 2) Consultationum medicinalum censura prima etc. Venet 1554 8vo 3) Jo. Bapt. Montani med. Veron. in partem parvam Galeni explanationes. Venet. 1554, 8vo.

Antoni Schneeberger urodzony w Zurychu Dr. med. i fil. osiadł w Polsce dla której z wielką kraju korzyścią naukowe prace podejmował; umarł 1581 r. Pisma jego lekarskie mamy: 1) Catalogus medicamentorum simplicium sive Euporiston pestilentiae. Tiguri 1561 8vo. 2) Książki o zachowaniu zdrowia czlowieczego od zarazy morowego powietrza. Kraków M. Siebeney cher 1569 8vo. 3) De multiplici salis usu... Cracov, Lazar Andr. 1562 8vo. 4) de bona militum valetudine conservanda... Cracov. Lazar. Andr. 1564 8vo. 5) Gemma amethystus sive Carbunculus. Ethiops... Cracov. Wierzbięła 1565 8vo. Podaje tu środki przeciw pijaństwu, albo raczej (mówi Ossoliński) uczy, jakby dużo pijąc nie upić się.

Jan Pistoryusz z Nidka Dr. med. zmarły w Fryburgu r. 1608 pisarz wielu dzieł do dziejów naszych i obcych, wydał z lekarskich następujące: 1) De vera curandae pestis curatione Fracf. 1568 8vo. 2) Consilium antipodagricum Halberstadt 1569. 3) Demonomania cum antidoto prophylactico Laning 1601 8vo. 4) Microcosmus, in cujus calce reviviscit Pelops. Lion 1612. 8vo.

Adam Schræter Szlązak żyjący w Krakowie wydał 1) Archidoxae Philippi Theophrasti Paracelsi... libri X... annotationibus et indice. Cracv. Wierzb. 1569 4to. 2) De praeparationibus Ph. Theo. Paracelsi..... libri duo... Cracov. Wierzb. 1569 4to.

Wojciech Oczko napisał prócz dzieł wyżej wspomnionych w polskim języku. 1) Opera medica. Crocov. 1578°

2) De variis affectionibus corporis humani... 3) Descriptio herborum. Cracov. 1581.

Wojciech Szeliga rodem z Warszawy Dr. med. zmarły 1585 w młodym wieku pisał De venenis et morbis venenosis. Venetiis 1584 4to; dzieło to miało kilka wydań w Frankfurcie, Bazylei 1586 8vo i w Wenecyi 1601 in 4to.

Jan Hieronim Chrościewski uczył się lekarskiej sztuki w akad. krakow. później w Padwie pisał De morbis puerorum. Venetiis 1583 4to, także w Frankfurcie 1584 8vo, w Wenecyi 1588 4to.

Jędrzej Grutyński z Pilzna Dr. med. i fil. pisał: 1) Consilium in Febribus pestilentialibus Cracov. Lazar. 1592 4to. 2) Scopus philosophicus sive novae medicinae et chemiae refutatio Patavii 1594 4to. 3) Przymiot czyli o chorobie zarażliwej 1594. 4) Melancholiae... compendiosa de scriptio... Cracov. And. Petric. 1597. 4to. 5) Medicus dogmaticus... pro Tyronibus adumbratus. Cracov. And. Petric. 1598. 4to.

Gabriel Jan Joannicy fil. i med. Dr., professor akad. krakow. napisał: 1) De peste... disputatio. Cracov. And. Petric. 1600 4to. 2) Quaestio de desipientia Cracov. 1610. 3) Plantarum Crac. index. Crac. And. Petric. 1616.

Michał Sędziwój napisał dzieło chemiczne, które ile było w owym czasie wzięte, dowodem są liczne wydania i na inne języki tłumaczenia, wyszło z tytułem: Cosmopolitani novum lumen chymicum e naturae fonte et manuali experientia depromptum et in duodecim tractatus divisum. Pragae Boh. 1604.

Maciej Woniejski med. Dr. i professor anatomii w akademii krakow. którąto naukę 1616 r. wykładał pisał: 1) De calore innato... 1612 4to. 2) De pleuritide. Cracoviae 1615. 4to.

Sebast. Sleszkowski rodem z Wielunia med. i fil. Dr., nadworny lekarz Zygmunta III przeniósł się później do Kalisza gdzie w 1648 r. życie zakończył mając lat 79. Dzieła jego lekarskie są znane: 1) Vaticinia z r. 1610, które pó

źniej przerobił i wydał. 2) Vaticinia ex natura et moribus prompta de A. D. 1613 i 1614. Cracov. 1612. 3) Opera medica duo. unum praxis phlebotomiae... alterum de febribus. Cracov. 1616. 4) Medicorum Tetras operum... Crac. 1619. 5) Alexego Pedemonta tajemnice Krak. 1620. 6) Metodyczna nauka o ustrzeżeniu się i leczeniu morowego powietrza także gorączek jadowitych, przymiotnych 2 petociami w Kaliszu 1623.

OKRES V.

Od kłótni akademii Krakowskiej z Jezuitami o założenie przez nich swojej uczelni w Krakowie aż Konarskiego i upadku Jezuitów; czyli od od 1621, 1750, 1770 roku.

§. 81. Znamię ogólne. Osłabienie i rozprzężenie społeczne w skutek wewnętrznych i zewnętrznych wojen sprowadziły także upadek literatury. Ustawicznie spierająca się z Jezuitami akademia krakowska, chociaż ich zamysłom zawsze przeszkadzała, przecież nie podołała nadstawić czoła złemu smakowi i krzywemu dążeniu; owszem sama w tę ostateczność wpadła, i tym sposobem udzieliło się to złe całemu narodowi, więcej o szabli niż o naukach pamiętającemu. Drobnostki scholastyczne, astrologiczne brednie i szumne a płaskie panegiryki, stanowią treść i tło prawie każdego płodu ówczesnego a odkrycia i pomysły Bakonów, Newtonów, Kartezyuszów, były czemś niesłychaném w Polsce.

§. 82. Język. Rozmyślnie każono, gdyż przeplatanie nawet potocznej mowy łaciną oznaczało uczoność. To więc sprzężenie języka polskiego z łacińskim sprawiło, że nawet najlepsi pisarze nie mieli względu na ducha mowy ojczystej, z wyjątkiem tych, co jeszcze w okresie poprzednim odebrali wychowanie.

§. 83. Zakłady naukowe i oświata. Upadku wszystkich naukowych zakładów po różnowiercach nie zastąpiono innemi; podobnież osady krakowskiej akademii jeżeli nie poniszczały, to ich istnienie ledwie tyle przynosiło

korzyści, że się w nich przez liczne lata grammatyki Donata uczono, jak u Jezuitów Alwara. Natomiast krzewiły się i kwitly uczelnie Jezuickie; ale system uczenia, przez to zgromadzenie używany, nie sprzyjał wyższemu, szlachetniejszemu powołaniu naukowemu.

§. 84. Podział taki, jak wyżéj.

1. Poezya.

§. 85. Nie zgrzeszymy, jeżeli powiemy, że w tym okresie nie mamy żadnego jenialnego poety. Choroba wierszowania utrzymuje się wprawdzie bez ustanku, lecz ledwie kilka imion zasługuje na wymienienie, aby przecież coś powiedzieć.

A. POEZYA LIRYCZNA.

§. 86. Nie bylto czas pieśni w Europie w ogóle; przeto nic dziwnego, że i nasi tylko udawali że się lutnią zajmują; właściwie opisywali potoczności.

a) Szymon Zimorowicz (młodo zmarły bo w 25 r. życia) zostawił po sobie Roksolanki to jest Ruskie panny na wesele B. Z. z K. D. (Bartłomieja brata) 1629 we Lwowie wprowadzone. Krak. 1654, w których zostawił ślad znakomitego daru, nawet tłumacząc Anakreontą i innych. b) Wespazyan Kochowski urodził się 1633. Za Jana Kazimirza służył wojskowo przeciw Kozakom i Szwedom; 1683 z Janem III był pod Wiedniem, szczycił się godnością nadwornego historyka tego ostatniego i napisał Klimaktery; † jako wojski Krakowski r. 1699 w zgrzybiałej starości). Niepróżnujące próżnowanie ojczystym rymem na liryca i epigramata podzielone, Krak, 1674 i 81. Naśladował J. Kochanowskiego. (p.217) c) Krzysztof Opaliński (wojewoda poznański i założyciel uczelni w Sierakowie nad Wartą, który 1645 jeździł z Wacł. Leszczyńskim bisk. Warm. do Francyi po Maryą Ludwikę dla Władysława IV; † 1655). Satyry albo przestrogi do poprawy rządu i obyczajów w Pol + Ożeniony był z Maryanną Missiowską z Smielowej Woli, córką gozefa Misiow, skiego i Doroty z Oraczewskich. Umanda ona w Krakowie 1696r. Nazwisko pony poety nieznanem było doląd. (06-Kronikę Gasu z d. 10 paźdz. 1876 n.231)