Directe, Indirecte Expresse, tacite Exemplis e Tridentino petitis res illustratur. tas sub anathematis poena credenda proponitur; indirecte, cum in obliquo, ut aiunt, res tenenda proponitur, in recto autem infallibilitas Ecclesiae, quae ita docet esse sentiendum. Expresse dum conceptis verbis ius credendum exprimitur; tacite demum dum factum cum iure servandum, seu factum, quod a iure pendet atque in eo fundatur, adstruitur. Diversas huiuscemodi rationes in edenda definitione dogmatica luculenter videre est in exemplis apprime perspicuis quae tridentina suppeditat Synodus. Nonnulla ex hisce in rem nostram delibemus. Primum definitionum ordinem canones fere omnes, qui adversus novatores sanciti sunt, exhibent; uti sess. VII can. 1 de baptismo: Si quis dixerit, baptismum Ioannis habuisse eandem vim cum baptismo Christi, anathema sit, atque alii huius similes. Ad secundum definitionum ordinem spectat exemplum can. 7 sess. XXIV, in quo cum vellent tridentini Patres, ut supra diximus, parcere Graecis qui autumant matrimonium christianum propter adulterium coniugis alterutrius posse dissolvi, cumque simul vellent eadem definitione percellere novatores, qui ob contrariam Ecclesiae doctrinam et consuetudinem erroris eam incusabant, ipsi canonem suum, oratore supplicante veneto, ita attemperarunt ut catholica veritas fuerit asserta, novatoresque damnati, Graeci vero ab anathemate abierint immunes. Siquidem illum in haec verba, quae alias retulimus, expressere: Si quis dixerit, Ecclesiam errare, cum docuit et docet, iuxta evangelicam et apostolicam doctrinam, propter adulterium alterius coniugum matrimonii vinculum non posse dissolvi .... anathema sit. Tertii ordinis definitiones tot subministrat eadem Synodus, quot veritates catholicas diserte credendas proponit; atque ut in eadem sess. XXIV sistamus, cum can. 1 constituit: Si quis dixerit matrimonium non esse vere et proprie septem legis evangelicae sacramentis a Christo Domino instr tutum, sed ab hominibus in Ecclesia inventum, neque gratiam conferre ; anathema sit. Quarti denique ordinis ex iis quos recensuimus, exempla praestat eadem Synodus unum ex sess. E VIII De baptismo can. 2, qui ita se habet: Si quis dixerit in Ecclesia romana, quae omnium ecclesiarum mater est et magistra, non esse veram de baptismi sacramento doctrinam, anathema sit. Quo canone, ut patet, dum expresse doctrinae veritas constabilita est, quae circa baptismum eiusque administrationem in Ecclesia romana obtinet, tacite sancita est forma quam Ecclesia haec in baptismi collatione adhibet, ritusque pariter probatus, quo eadem per infusionem tingere consuevit. Item in sess. XIII can. 9: Si quis negaverit, omnes et singulos Christifideles utriusque serus, cum ad annos discretionis pervenerint, teneri singulis annis, saltem in Paschate, ad communicandum, iuxta praeceptum sanctae matris Ecclesiae, anathema sit. Per hunc canonem dum obligatio sancitur communicandi singulis annis, adstruitur simul ius quod Ecclesia habet eiusmodi obligationem statuendi, atque imponendi praeceptum. Sic etiam in sess. XXII in cuius can. 7 definitur: Si quis dixerit, caeremonias, vestes, et externa signa, quibus in Missarum celebratione Ecclesia catholica utitur, irritabula impietatis esse magis, quam officia pietatis, anathema sit. Et in can. 9: Si quis dizerit Ecclesiae romanae ritum, quo submissa voce pars canonis, et verba consecrationis proferuntur, damnandum esse; aut lingua tantum vulgari Missam celebrari debere; aut aquam non miscendam esse vino in calice offerendo, eo quod sit contra Christi institutionem; anathema sit. Horum canonum obiectum per se mere disciplinam attingit; attamen canones dogmatici sunt, eo quod ius involvant seu potestatem Ecclesiae in eiusmodi disciplina sancienda. Haec porro si in rem traducantur nostram, pronum erit cuipiam intelligere, Ecclesiam, si quando ipsi opportunum fuerit visum, posse immaculatum Deiparae Conceptum dogmatice definire per quemlibet eorum quos recensuimus, modum. Videlicet aut per anathematis interminationem, aut per solemnem declarationem quae fideles ad ita sentiendum adstringat, aut directe etiam aut indirecte, aut expresse aut tacite, uti antea planissime exposuimus. Dicta ad rem nostram accommo¬ dantur Si directa ferretur definitio firmior esset Finis etiam per solam definitionem indirectam obtineretur Aut etiam per tacitam definitionem Ratio habenda eorum qui pro con1raria decertarunt sen tentia Si primo edicatur modo dogmatica definitio, solidior facile erit, neque oppugnationi locum relinquet apud catholicos, quotquot tales et nomine et re extiterint. Tamen quia apud nonnullos, qui morosiores sunt ac difficiliores, facile inde exoriri querimoniae contentionesque possent, ideo satius fortasse foret ab eo abstinere. Ceterum alia suppetit via quae et planior est et omni asperitate carens, qua finis quo spectamus obtineri ex aequo posset; directe videlicet definiendo Ecclesiam non falli circa veritatem obiecti cultu hoc propositi, quo nempe recolitur B. Virginis ab omni labe immunitas in primo eius Conceptionis momento: aut etiam, ut aliis idipsum efferamus verbis, definiendo Ecclesiam non falli dum iuxta piam, veram atque ab omnibus tenendam sententiam B. Virginis ab omni labe immunitatem in primo eius Conceptionis momento celebrandam proponit. Quandoquidem si ita se res haberet, haereseos notam tantum incurrerent, qui eiusmodi inerrantiae refragarentur; quod ex catholicis profecto nemo unus tentaverit; cum veritas haec penes omnes firma sit ac rata. Interim sartum tectumque obiectum de quo agitur maneret: Ecclesiae namque mente ita declarata, nemo unus citra insignis temeritatis notam illud in dubium vocare, multo vero minus impugnare posset. Quod si neque haec arriserit definiendi ratio, nihilo secius propositum obtineri posset per tacitam definitionem, qua decerneretur sanctitas ecclesiastici ritus, cuius fit usus in colendo B. Mariae Virginis Conceptu, prout nunc obtinet. Hac sane ratione tridentina Synodus, ut vidimus, plures Ecclesiae ritus eorumque sanctitatem sancivit, qui cum iure coniuncti sunt, ac finem quem sibi praestituit est assecuta. Quoniam vero dogmatica unius sententiae sanctio necessario improbationem proscriptionemque sententiae adversantis includit, quam non pauci insignes doctique viri propugnarunt, et quorum in Ecclesiam merita praeclara extitere, ratio illorum pariter habenda est. Quocirca ita decreti verba emollire par esset, ut dum alterum placitum adstruitur, alterius placiti patronis nulla inuratur nota; immo potius et zelus et pietas ipsorum commendanda forent, ut omnibus palam fieret, eos, qui contrariae sententiae anteactis seculis sunt adstipulati, id veritatis amore impulsos praestitisse. Eo vel magis, quod iis destituti fuerint praesidiis, quae postea accesserunt, quaeque nunc ipsorum animos, vi principiorum quae ab ipsis constituta sunt, in piam sententiam certo inclinarent. Quo sane pacto omnis amoveretur invidia ab opposita sententia, ob cuius reiectionem nonnulli facile possent offendi. Haereticorum autem convicia nulla sunt ratione pertimescenda, tum quia illorum magna pars in rationalismi, ut ita dicam, barathrum prolapsa est, neque de hisce ullam sollicitudinem gerit, imo elato ea supercilio contemnit; tum quia notum est, sectas omnes in pium erga Beatam Virginem cultum studiumque odio ferri, ita ut eiusmodi aversio ac furor sit veluti propria illarum tessera; ac proinde neque mirum neque plane curandum si tali permoverentur decreto; tum demum quia nihili faciendi sunt canum strepitus ad aedis fores collatrantium, si perbreve illud excipias fastidium, quod ex eiusmodi temporario latratu auribus praesertim teretibus creari solet. Ceterum totum negotium ad modum etiam quod attinet illud definiendi, prudentiae sapientiaeque supremi Ecclesiae Moderatoris est permittendum. Ideo vero nos multiplicem edendae eius qua de agimus definitionis rationem insinuavimus, ut aspellerentur difficultates, quae enasci possent, dum ad eam ventum fuerit. Absit a nobis tumor aut stulta arrogantia docendi doctores nostros, qui omnium nos discipulos lubentissimo animo profitemur. Sed negligenda obstacula penitus non erant, quae iter obstruerent, omnesque erant viarum asperitates, quoad eius fieri poterat, complanandae. Siquidem dissimulare non possumus nervosiorem. difficultatem, quae sese dogmatico iudicio in re nostra edendo opponit, minime illi e natura rei, aut ex causae, ut ita loquar, visceribus, sed ab externis potius quibusdam considerationibus obvenire. Hae namque sunt, quae potissimum retardare possent auspicatum rei exitum. Quapro Non sunt timenda haereticorum convicia Totum negotium prudentiae sum mi Pontificis relinquendum pter sicuti cum acriter nimis negotium urgetur, improvide amittitur quod inconsulto intenditur zelo; ita cum ea qua par est prudentia quis procedit, longe facilius optatam pertinget metam. Porro hac de causa varias proposuimus rationes, quibus et dogmaticum edi queat decretum, et simul animi qui offendi possent, nimium non percellantur, uti quisque, qui eas perpenderit, facile per se percipiet. CAPUT VIII. DE CAUSIS QUAE PERSUADERE POSSUNT VIRGINIS CONCEPTU RE VERA EDATUR Inquirenti mihi ac sedulo cogitanti, quaenam potissimum causae suadeant, ut immaculatus Deiparae Conceptus dogmaticis fidei articulis adnumeretur, occurrebat animo neutiquam defuturos, qui me inconsiderato quodam animi aestu abreptum, atque immoderata quadam in Deiparam religione elatum traducerent. Quorsum, inquiunt, spectare videris, nisi eo ut dogmaticam definitionem alieno plane tempore elicias, vel potius extorqueas? Quotus enim quisque est, quem definitio haec anxium in praesentia habeat atque sollicitum? Haec certe cura neque privatis quibusque christianis insidet, cum eo, quo Deiparae Conceptum prosequuntur obsequio contenti, nihil praeterea requirant; neque regibus virisque principibus, quippe qui hanc a Sede apostolica implorare atque exposcere iamdiu desivere; quod etiam de episcopis plerisque est dicendum. Quid igitur causae est, quamobrem animos catholicorum concordia, quod ad hanc attinet controversiam, coniunctissimos distrahas, et iurgia, dissensiones, ac dissidia commoveas; cum praesertim nullam sanctissimae Dei Matri honoris laudisque accessionem, neque Ecclesiae universae emolumenti aliquid isthaec sit definitio allatura? Sed si haec ita sunt, nemo profecto non sentit, totam hanc disputationem, quae sine gravi aliquorum offensione institui non potest, silentio consultius praete |